აპოლოგეტიკა - გზა - მართლად სავალი. III_VII_ძველმართლმადიდებლური სამღვდელოების ისტორია - საქართველოს ძველმართლმადიდებლური ეკლესია

საქართველოს ძველმართლმადიდებლური ეკლესიის ოფიციალური საიტი
Перейти к контенту
არქიეპისკოპოსი პავლე (ხორავა)

გზა - მართლად სავალი

ნაწილი II

გრანდიოზული დივერსია

17-ე  საუკუნის რუსეთის საეკლესიო რეფორმის მიზეზები და შედეგები მსოფლიო მართლმადიდებლობისთვის. ძველმართლმადიდებლობის დოგმატურ-კანონიკური და ისტორიულ-ლიტურგიკული გამართლება
მართლმადიდებლური ტაძარი
მკითხველო, წინამდებარე წიგნი, რომლის ინტერნეტ-ვერსიასაც ჩვენს ოფიციალურ საიტზე გთავაზობთ, მართლმადიდებლური სარწმუნოების საძირკვლის გამაგრების, შენთვის ჭეშმარიტი ქრისტეანული გზის ჩვენებას ისახავს მიზნად. აქ თავმოყრილია დიდძალი კვლევითი მასალა, რომელიც ეხება დოგმატიკის, ლიტურგიკის, ეკლესიის ისტორიის და ესქატოლოგიის სფეროებს. წიგნი მდიდარია ფაქტობრივი და დოკუმენტური მასალით და მოიცავს პერიოდს I საუკუნიდან ვიდრე XXI საუკუნემდე. ავტორი გვაძლევს ნათლისღების საიდუმლოს, სხვადასხვა ლიტურგიკული წეს-ჩვეულების, 17-ე საუკუნის საეკლესიო რეფორმისა და მისი შედეგების შემჭიდროებულ, მაგრამ ამავე დროს ღრმა ანალიზს.

წიგნში მხილებულია ძველმართლმადიდებლური ეკლესიის წინააღმდეგ მიმართული ცილისწამებებისა და ბრალდებების უსაფუძვლობა; ავტორის მიზანია, ჭეშმარიტების ერთგულ ყოველ ქრისტეანს მიუთითოს გზა მართლად სავალი. იმის გასარკვევად, რომ ეს გზა სწორედ ძველმართლმადიდებლურ ქრისტეანობასთან მიდის, არა მარტო აქ მოტანილი საეკლესიო წესებისა და სხვადასხვა მოვლენის განმარტება დაგეხმარება, არამედ კრებულში თავმოყრილი სადისკუსიო მასალებიც დიდად წაგადგებგა და ორ მოპაექრე მხარეს შორის მტყუან-მართლის გარჩევაც არ გაგიჭირდება.

წიგნის პირველი ნაწილი ეძღვნება ნათლისღების საიდუმლოს, მისი შესრულების კანონიკურ და არაკანონიკურ ფორმებს; მეორე ნაწილი - 17-ე  საუკუნის რუსეთის საეკლესიო რეფორმას და მის შედეგებს როგორც საქართველოს მართლმადიდებელი ეკლესიისთვის, ასევე მსოფლიო მართლმადიდებლობისთვის; მესამე ნაწილი კი მთლიანად ეძღვნება ეკლესიის უძლეველობას.

ჭეშმარიტი ქრისტიანული სიყვარულით უძღვნის ამ წიგნს ძველმართლმადიდებლური ეკლესიის არქიეპისკოპოსი პავლე (ხორავა) წმიდა სარწმუნოების გზაზე შემდგარ ყოველ მართლმადიდებელს.

წიგნი გამოიცა ძველმართლმადიდებელ ქრისტეანთა შემოწირულობით.


თავი VII
___________________________________________________________________________________________________________________________________

ძველმართლმადიდებლური სამღვდელოების ისტორია და დაქვრივების პირობებში სასულიერო დასის შენარჩუნება-აღდგენის კანონიკურობა


ზემოთ ჩვენ უკვე ვთქვით, რომ მართლმადიდებლობა თავისსავე სასულიერო ხარისხში შეიწყნარებს მწვალებლობიდან გადმოსულ სასულიერო პირებს. ახლა უნდა ვაჩვენოთ ზ. ნოდიას მორიგი უმეცრება, როდესაც წერს, თითქოსდა XVII ს-ის განხეთქილების შემდეგ ძველმართლმადიდებელ მღვდლებს ეკლესიაში არავინ მიუღიათ და ამ მღვდლების გარდაცვალების შემდეგ ძველმორწმუნე ერი საერთოდ სამღვდელოების გარეშე იყო. ამ სიცრუეს კარგად და დამაჯერებლად პასუხობენ არა მარტო ძველმართლმადიდებლური, არამედ თვით ახალმოწესეობრივ-ნიკონიანური წყაროებიც. ჯერ დავიმოწმებთ ცნობილ ძველმართლმადიდებელ აპოლოგეტს ფიოდორ მელნიკოვს, რომელიც თავის წიგნში "Краткая история древлеправославной (старообрядческой) церкви" ("ძველმართლმადიდებლური (ძველმოწესეობრივი) ეკლესიის მოკლე ისტორია") წერს: "განხეთქილების დროიდან ძველმართლმადიდებლური ეკლესია მის წინააღმდეგ აღმართული უსასტიკესი დევნულების შედეგად მოკლებული იყო, სრულიად ნორმალურად ეწარმოებინა თავისი შინაგანი სულიერი ცხოვრება და სამღვდლო-იერარქიული მმართველობა. ჩვეულებრივი ღვთისმსახურებაც კი ხშირად ტაძრებსა და სახლებში კი არ უწევდათ, არამედ ტყეებსა და მიუვალ ადგილებში. ამასთან ეკლესია მოკლებული იყო თავის უმნიშვნელოვანეს ხელმძღვანელობას - ეპისკოპოსებს. მათი ყოფნის შემთხვევაში, ისინი ეკლესიის ერთგულნი რომ დარჩენილიყვნენ, ეკლესია ადვილად გადაიტანდა ნებისმიერ უბედურებასა და ნაკლებობას. ეპისკოპოსის ირგვლივ მრევლი უფრო მტკიცედ და თავდაჯერებით შემომტკიცდებოდა და თავისი წინამძღვრისგან ნუგეშსა და დარიგებებს მიიღებდა. მაგრამ ღმერთს ენება თავისი ეკლესიისთვის უმძიმესი განსაცდელის მოვლინება, რათა მისი ძალა და სიმტკიცე წარმოეჩინა" (Ф. Е. Мельников. Краткая история древлеправославной (старообрядческой) церкви. Церковное управление. http://www.e-reading.club/book.php?book=133253) (URL-ის მიმართვის თარიღი: 13.11.2020).

წმიდა იოანე ოქროპირის თქმით: "ეშმაკი, ყოველგვარ საფრხეთა მზაკვარი გამომგონებელი, იმედოვნებდა, რომ მწყემსთა დაღუპვით ადვილად დაიტაცებდა მის ფარას. მაგრამ ქრისტე რომელიც "მათსავ ცბიერებაში ატყვევებს ბრძენთ" (1 კორინთ. 3:19) და რომელსაც სურს აჩვენოს, რომ კაცნი კი არ მართავენ ეკლესიას, არამედ თვით მწყემსავს მისდამი მორწმუნეებს, დაუშვა მომხდარიყო ასე, რათა ენახა ეშმაკს, რომ ღვთისმოშიშება და ღვთის სიტყვის ქადაგება მწყემსთა ამოწყვეტის შემდეგაც კი არათუ არ კლებულობდა, პირიქით, მატულობდა და თვით საქმეთაგანაც დარწმუნებულიყო, რომ სწავლებას ზეგარდმო საფუძველი აქვს და ღმერთი თვით ხელმძღვანელობს ყველგან თავის ეკლესიას, რომ ღმერთთან მოჭიდავე ვერასოდეს გაიმარჯვებს" (Св. Иоанн Златоуст. Творения. С. Петербург. 1899. Т. II. Кн. 2-ая. С. 638).

ეკლესიამ, რომელსაც თავისი უმაღლესი იერარქები - ეპისკოპოსები მოაკლდა, ღვთის შეწევნით მაინც შეძლო საკუთარი თავის დაცვა დაცემისა და გადახრებისაგან. რუსეთის ეკლესიას არასოდეს ჰყავდა ბევრი ეპისკოპოსი, ყველაზე დიდი, მასში 15 ეპისკოპოსი ყოფილიყო. თვით ნიკონ პატრიარქის დროს ეპისკოპოსთა რაოდენობა ამაზე ნაკლებიც გახლდათ. მათგან მხოლოდ ერთმა, პავლე კოლომნელმა († 1656) გაბედა პატრიარქ ნიკონის მხილება, რისთვისაც მოწამეობრივად აღესრულა. დანარჩენ იერარქებს შეეშინდათ, ეპისკოპოს პავლეს ხვედრი არ გაეზიარებინათ და დაიდუმეს. თუმცა, არც იყვნენ შემძლენი, დაეცვათ ეკლესია.

ცნობილია, რომ იმ პერიოდში მხოლოდ სამი მღვდელმთავარი არ დაეთანხმა ნიკონის სიახლეებს და ღვთისმსახურებას მაინც ძველი წიგნების მიხედვით აგრძელებდა. ესენი იყვნენ: ნოვგოროდის მიტროპოლიტი მაკარი; ვოლოგდის არქიეპისკოპოსი მარკელი და ვიატსკის ეპისკოპოსი ალექსანდრე. მაგრამ პირველი ორი 1667 წლის კრებამდე გარდაიცვალა, როდესაც მთელი ძველრუსული ღვთისმოსაობა ანათემას გადაეცა, ხოლო უკანასკნელი "შიშის გამო" ხსენებულ კრებას დაემორჩილა. შემდეგში მან დატოვა კათედრა, უდაბნოში განმარტოვდა და ძველ გზას გაჰყვა. ...  გარდაიცვალა 1679 წელს.

ამგვარად, წმიდა ეკლესია თანამოაზრე ეპისკოპოსების გარეშე დარჩა, ოდენ მღვდლებისა და დიაკვნების ამარა. მაგრამ ეს სასულიერო დასი საკმაოდ მრავლად ჰყავდა ეკლესიას: მთელი რუსეთის მასშტაბით მღვდელთა რაოდენობა ათასებს აღწევდა. ისინი განაგრძობდნენ მსახურებას ძველი კონდაკების მიხედვით და არ ღალატობდნენ თავიანთ სამწყსოს. საშინელმა დევნულებამ ბევრი მათგანი აიძულა, მიეღო ახალი წიგნები, რადგან მღვდელმსახურებს კატორღაზე აგზავნიდნენ და ჯოხებით ცემდნენ მხოლოდ იმისთვის, რომ ღმრთისმსახურებას ძველი წიგნების მიხედვით ატარებდნენ ან თუნდაც იმისთვის, რომ საღმრთო ლიტურგიას შვიდ პროსფორაზე ასრულებდნენ, რომლებზეც გამოსახული იყო ბეჭედი რვაკიდურიანი ჯვრით და წარწერით: "ესე არს კრავი, ამღებელი ცოდვათა ყოვლისა სოფლისა". გარდა ამისა, მღვდლებს კატორღაში აგზავნიდნენ იმისთვისაც, რომ იფარავდნენ ძველმოწესეებს. მარტო ნიჟეგოროდის ეპარქიაში ასამდე ასეთი მღვდელმსახური დაღუპეს. იგივე ვითარება იყო სხვა ეპარქიებშიც" (Свящ. Синайский А. Отношение русской церковной власти к расколу при Петре Великом. СПб., 1895. С. 231, стр. 58 и др.) (ციტ.  Федор Мельников. Краткая история древлеправославной (старообрядческой) церкви. Церковное управление. http://www.e-reading.club/book.php?book=133253) (URL-ის მიმართვის თარიღი: 13.11.2020).

"იმ დროს, როდესაც ახალი ეკლესიის მღვდელმთავრები სულ უფრო და უფრო შორდებოდნენ ძველრუსულ მართლმადიდებლობას, ისვრიმებოდნენ ლათინობით და იწამლებოდნენ ყოველგვარი დასავლური ზეგავლენით, - მისი ქვემო დასები ძველი ღვთისმოსაობით და რუსული ეროვნული სულით იყვნენ აღვსილნი. სწორედ ისინი რჩებოდნენ თავიანთ ადგილებზე, სამრევლოებში, საიდანაც არსად მიდიოდნენ და არც არაფრისგან განდგებოდნენ, ისინი რჩებოდნენ ძველმოწესეებად, ოღონდ ჯერაც ახალი ეკლესიის წევრები იყვნენ და ნიკონიანელ მღვდელმთავართა მწყემსმთავრობის ქვეშ იმყოფებოდნენ. ამგვარ "ნიკონიანელთა" მთელი ეპარქიები ჯერაც ორი თითით იწერდნენ პირჯვარს. ასეთი ვითარება იყო ძირითადად ცენტრალურ გუბერნიებში: მოსკოვში, კალუგაში, ვლადიმირსა და სმოლენსკში. მაგრამ მრავალი ასეთი სამრევლო დევნულების შიშით იძულებული გახდა, მიეღო ახალი წიგნები და სამთითიანი პირჯვრისწერა, თუმცა სულით მაინც ძველმოწესეებად რჩებოდნენ. მათი გარემო ივსებოდა იმ ძველმოწესებითაც, რომლებმაც, ვერ გადაიტანეს რა წამება და მრავალგვარი ტანჯვა, ნიკონიანელობას უერთდებოდნენ. რა თქმა უნდა, მათ არ შეეძლოთ სულითა და სინდისით ნიკონიანელნი ყოფილიყვნენ, სულში ისინი მაინც ნამდვილ ძველმოწესეებად რჩებოდნენ, თუმცა, ფორმალურად "მართლმადიდებელთა" რიგებში ირიცხებოდნენ. გასაგებია, რომ განაპირა სამრევლოებში მღვდლები უპირატესად ძველმოწესეობრივი ტიპისა იყვნენ, განსაკუთრებით იმ დროს, როდესაც სამღვდლო ხარისხებზე კანდიდატებს თვით სამრევლოები ირჩევდნენ.  

ეკლესიის კანონების მიხედვით, მღვდლები თავიანთ ეპისკოპოსებს უნდა ემორჩილებოდნენ. მაგრამ იგივე კანონები ეპისკოპოსთაგან გაშორებას ითხოვენ, თუ ისინი რაიმე ცთომილებაში შთავარდებიან, ქადაგებენ მწვალებლობას ან აწყობენ საეკლესიო განხეთქილებას. ნიკონისა და სხვა რეფორმატორ იერარქთადმი დაუმორჩილებელი მღვდლები სრულიად კანონიკურად და სჯულიერად მოიქცნენ, როდესაც არ დაემორჩილნენ უკანონო რეფორმას. ისინი უფლებამოსილნი იყვნენ ამ ეპისკოპოსთა ნების საწინააღმდეგოდ შეესრულებინათ ღვთისმსახურება და საეკლესიო საიდუმლონი, ასევე ყველა სასულიერო მოთხოვნა. მათ მოქმედებას მეტ საფუძველსა და სჯულიერებას მატებდა მათ გვერდით მდგომი და ძველი ღვთისმოსაობისთვის თავგანწირული ეპისკოპოსი პავლე კოლომნელი. მარტოოდენ მისი მოწამეობრივი სიკვდილი, ყოველი სხვა აქტის გარეშე, მოწმობდა, რომ მან ყველა მომდევნო დროისთვის აკურთხა რეფორმის მოწინააღმდეგეთა მღვდელმოქმედება, თუმცა თვითონ ვერ მოასწრო, ხელი დაესხა მემკვიდრისთვის, მღვდლებს კი ხელდასხმის უფლება არა აქვთ. - ეს მხოლოდ ეპისკოპოსის უფლებაა. ძველი, ნიკონამდელი ხელდასხმის მქონე მღვდლებს უსასრულოდ როდი შეეძლოთ არსებობა, ისინი თანდათანობით გადიოდნენ ამ ქვეყნიდან. რა უნდა ექნათ? საიდან მოეყვანათ ახალი მღვდლები? ეს საკითხი, მომხდარი განხეთქილების შემდეგ, ძალიან მალე თვით ცხოვრებამ წამოჭრა და საეკლესიო კანონთა საფუძველზე იმთავითვე გადაწყდა.

ჯერ კიდევ ქრისტეანული ეკლესიის პირველ საუკუნეებში წარმოშობილა მსგავსი საკითხები. იყო შემთხვევები, როდესაც ადგილობრივი ეკლესიები ეპისკოპოსთა გარეშე რჩებოდნენ ამ უკანასკნელთა მწვალებლობაში გადავარდნის გამო. და იქ, მწვალებლურ საზოგადოებაში, ისინი აგრძელებდნენ ღვთისმსახურებას, ეპისკოპოსთა, მღვდელმსახურთა და სხვა კლერიკოსთა ხელდასხმას. მართლმადიდებლური ეკლესიის მსოფლიო და ადგილობრივმა კრებებმა დაადგინეს: მწვალებლობაში ახლად ხელდასხმული სასულიერო პირები, თუ ისინი უარს იტყვიან თავიანთ ცთომილებაზე და ეკლესიას შემოუბრუნდებიან, მიღებულ იქნან მათსავე სასულიერო ხარისხებში (უფრო დეტალურად ზემოთ უკვე ვილაპარაკეთ - არქიეპ. პ.), ანუ, თუ ისინი ხელდასხმულნი იყვნენ ეპისკოპოსის ხარისხში, დარჩებოდნენ ეპისკოპოსებად, თუ მღვდლის ხარისხში, - მაშინ მღვდლებად (იხ. I მსოფლ. კრების 8-ე კანონი; კართაგენის კრების 69-ე და 99-ე კანონები; წმ. ბასილი დიდის 1-ლი კანონი; მეშვიდე მსოფლიო კრების საქმენი და სხვა). წმიდა კრებები განსაკუთრებული უფლებებით აღჭურვილ პირებს ავალებდნენ, ექადაგათ მწვალებელ კლერიკოსთა შორის, რათა მათ დაეტოვებინათ თავიანთი მწვალებლური საზოგადოებები და შემოერთებოდნენ ქრისტეს ჭეშმარიტ ეკლესიას (იხ. მაგალითად, კართაგენის კრების 69-ე კანონი. "დიდი სჯულისკანონი". საქ. საეკლ. კალენდ. 1987 წ. გვ. 265-266).

ძველი საეკლესიო კანონების ხელმძღვანელობით, ძველმოწესეობრივმა ეკლესიამ გადაწყვიტა მწვალებლობაში ხელდასხმული სასულიერო პირები საკუთარ წიაღში თავიანთი ხარისხებითვე მიეღო (უფრო დეტალურად უკვე ითქვა). მთავრობამ ასეთ მღვდლებს "გაქცეულები" უწოდა. და მართლაც, ისინი გამუდმებულ დევნულებასა და მალვაში იყვნენ. ძველმართლმადიდებლურ ეკლესიას მღვდლები ყოველთვის საკმარისად ჰყავდა. მხოლოდ ნიკოლოზ პირველის მეფობის დროს დაუდგა ძველმოწესეობას მძიმე პერიოდი, რადგან ამ იმპერატორმა გადაწყვიტა, რაც უნდა დაჯდომოდა, გაენადგურებინა ძველმართლმადიდებლური სამღვდელოება. მაგრამ მან ეს ვერ შეძლო, თუმცა მის დროს მღვდლების რაოდენობა წინა პერიოდებთან შედარებით უფრო შემცირდა.

ძველმართლმადიდებლური ეკლესიის მღვდლები ასრულებდნენ მათი უფლებამოსილებისთვის შესაფერ ყველა საიდუმლოსა და ღვთისმსახურებას: ნათლავდნენ, მირონს სცხებდნენ, იღებდნენ აღსარებას, აზიარებდნენ, აქორწინებდნენ, ატარებდნენ ზეთისცხებას, აპატიოსნებდნენ მიცვალებულთ და ა. შ. მათ არ ჰქონდათ უფლება, მოეხარშათ მირონი - ეს უფლება მხოლოდ ეპისკოპოსს ეკუთვნის. მაგრამ ეს სირთულე გადაწყდა ეკლესიის ძველი განწესებებისა და პრაქტიკის შესაბამისად. ჯერ კიდევ ადრინდელი პატრიარქების მიერ ნაკურთხი მირონი მღვდლებს უამრავი ჰქონდათ; შენარჩუნებული იყო თვით პატრიარქ ფილარეტის მიერ ნაკურთხი მირონიც კი. მაგრამ დროთა განმავლობაში ის მცირდებოდა, ამიტომაც დაიწყეს მირონის შეზავება ზეთთან, რის უფლებასაც აუცილებლობის დროს საეკლესიო კანონები იძლევა" (Матфей Правильник. Синтагма. Состава 800, правило 15; Потребник. Чин освящения церкви) (ციტ.  Федор Мельников. Краткая история древлеправославной (старообрядческой) церкви. Церковное управление. http://www.e-reading.club/book.php?book=133253) (URL-ის მიმართვის თარიღი: 13.11.2020).

"მღვდლებს არა აქვთ უფლება, - ამბობს ფ. მელნიკოვი, - აკურთხონ ტაძრები, თუ ეპისკოპოსისგან ნაკურთხი ანტიმინსები (ქართ.: ოდიკი - არქიეპ. პ.) არა აქვთ. (26) მაგრამ ძველმოწესეობრივ ეკლესიას შემორჩა ღვთისმოსავ ეპისკოპოსთაგან ნაკურთხი ძველი ანტიმინსები - მათით აკურთხებდნენ ძველმოწესე მღვდლები ეკლესიებს და აღასრულებდნენ საღმრთო ლიტურგიას.

--------------

26. ანტიმინსი (იგივე ოდიკი - ეს არის "აბრეშუმის ნაჭერს, რომელზეც გამოსახულია საფლავში მდებარე მაცხოვარი და მისი წამების იარაღები. ოდიკში ატანებენ სიწმიდეს, ხოლო თვითონ ოდიკი თავსდება ტრაპეზზე" (დავით ჩიკვაიძე. საეკლესიო სამართალის საკითხები. § 2. მღვდელმოქმედებათა იურიდიული ხასიათი. http://www.orthodoxy.ge/samartali/samartali/5-2.htm) (URL-ის მიმართვის თარიღი: 13.11.2020)
. სხვა განმარტებით: "ოდიკი (ანტიმინსი) - წმინდა ბარძიმი ქვესაფენელი ტრაპეზზე. ოთხკუთხა ქსოვილია, რომლის შუაგულში გამოსახულია მაცხოვრის დასაფლავება, ხოლო კუთხეებში - ოთხი მახარებელი. ქვეშ წარწერა აქვს, რომელმა ეპისკოპოსმა როდის და რომელი ეკლესიისათვის აკურთხა იგი. ოდიკის შუაგულში, უკუღმა პირიდან გამოკერებულია რომელიმე მოწამის ნაწილი ნიშნად იმისა, რომ პირველი ქრისტიანები საფლავებზე ასრულებდნენ ზიარებას. ზოგიერთ შემთხვევაში ოდიკი ასრულებს ტრაპეზის მაგივრობას და მასზე სრულდება ლიტურგია" (https://ka.wikipedia.org/wiki/ოდიკი)
(URL-ის მიმართვის თარიღი: 13.11.2020).

--------------


ძველმოწესეობაში გაჩენილი რთული საკითხები წყდებოდა კრებითად, მთელი ეკლესიის საზოგადო ხმით. კრებებზე ჩამოდიოდნენ მონასტერთა იღუმენები, მღვდელმონაზვნები, სამრევლო ეკლესიათა მღვდლები, საპატიო მოხუცები (ბერები) და სამრევლოთაგან უფლებამოსილი ერისკაცები, უმთავრესად განსწავლული კაცები, რომელთაც კარგად იცოდნენ წმიდა წერილი და საეკლესიო სჯულმდებლობა. ზოგჯერ კრებით სხდომებში მონაწილეობას ღებულობდნენ ღვთისმოსავი მონაზვნებიც. კრებები საკუთარ თავში აერთიანებდა საეკლესიო მმართველობას, ამყარებდა წესრიგს ეკლესიებში, განსაზღვრავდა უპირატესს სასულიერო პირთა შორის, ამოწმებდა მათ საქმიანობას, წყვეტდა ყოველგვარ საეჭვო საკითხს და აგვარებდა წარმოქმნილ გაუგებრობას და ა. შ. ასეთია ჭეშმარიტად კრებითი, საყოველთაო, საზოგადო ეკლესიის ცხოვრება და საქმიანობა" (Федор Мельников. Краткая история древлеправославной (старообрядческой) церкви. Церковное управление. http://www.e-reading.club/book.php?book=133253) (URL-ის მიმართვის თარიღი: 13.11.2020).

ახლა ვნახოთ, რას წერენ ძველმართლმადიდებელთა სამღვდელოებაზე ოფიციალური ეკლესიის წყაროები.

"უსიტყვოდ, - ვკითხულობთ რმე-ს პატრიარქ კირილეს კურთხევით გამოცემულ "მართლმადიდებლურ ენციკლოპედიაში", - ყველა ძველმოწესისთვის "ჭეშმარიტ" მღვდლებად რჩებოდნენ ნიკონამდელი ნათლისღებისა და ხელდასხმის მღვდლები, რომლებმაც არ მიიღეს რეფორმა ან მიიღეს ისინი ვითარებათა გავლენით, შემდეგ კი შეინანეს და კვლავ შეუერთდნენ ძველმოწესეობას. XVII-XIX სს-ის ძველმართლმადიდებელთა თხზულებებში მოცემულია ასეთ მღვდელთა ათეულობით სახელი, რომლებიც XVII ს-ში ცხოვრობდნენ. მღვდელ ნიფონტის ურალის "გენეალოგია"-ში ("Родословие"), რომელიც XIX ს-ის ძეგლია და უფრო ადრინდელ თხზულებათა საფუძველზეა დაწერილი, ასევე ს. დენისოვის "ვენახში" ("Виноград") ჩამოთვლილია 20 ასეთი მღვდელი, შემდეგ კიდევ 22 სხვადასხვა წყაროების მიხედვით. პირველად აქ იხსენიება ამბაკუმი და პუსტოზერსკის სხვა ტუსაღები, ბოლო სახელები უკვე "გადამრბენთა" (ანუ "ბეგლოპოპოვცების" - "беглопоповцы) სულიერი ცენტრების ცნობილ დამფუძნებლებს წარმოადგენენ. ეს ცენტრები (რუს.: "согласия" (27)), ხელისუფლების მხრიდან ძველმოწესეებზე დევნულების გაძლიერებისდა კვალად იმდროინდელი რუსეთის საზღვრისპირა და საზღვრის მიღმა რეგიონებში ფუძნდებოდა. ... "ძველი რწმენის" ცნობილი რეგიონები იზიდავდნენ დევნილებს, მათ შორის რეფორმის არმიმღებ მღვდლებსაც" (Православная энциклопедия. Беглопоповцы. http://www.pravenc.ru/text/77768.html) (URL-ის მიმართვის თარიღი: 13.11.2020).

--------------

27. "Согласие" - თანხმობა. ასე იწოდებოდა ძველმორწმუნეობაში "ბეზპოპოვცებისა" ("უმღვდელოთა") და "პოპოვცების" ("მღვდლიანთა") სასულიერო ცენტრები.

--------------

არსებობს კიდევ სხვა მრავალი ძველმართლმადიდებელი თუ ახალმოწესე მკვლევრის ისტორიული ნაშრომები, რომლებიც ეჭვმიუტანლად ადასტურებენ ძველმართლმადიდებლობაში გადამრბენ მღვდელთა უწყვეტ არსებობას. ის, რომ სხვადასხვა იმპერატორის პერიოდში მღვდელთა რაოდენობა ხან მცირდებოდა, ხან კიდევ მატულობდა, საკითხის არსს არ ცვლის - მღვდლები ყოველთვის იყვნენ და ეს ეჭვმიუტანელი ფაქტი გახლავთ!

ამ მხრივ ყურადღებას იპყრობს ძველმართლმადიდებელი მოღვაწის ლევ მირონის ძე ორლოვის (მის შესახებ იხ.: http://www.pravenc.ru/text/77768.html) ცნობილი ისტორიული თხზულება "ძველმოწესეთა სამღვდელოების ისტორია 1666 წლიდან 1905 წლის 17 ოქტომბრის მანფესტამდე" (სრული სახელწოდება: "История священства старообрядцев, приемлющих священство от грекороссийской церкви. И о непрерывном другоприимстве, от 1666 г. и до манифеста 17 октября 7414 - 1905 г.").

ამ თხზულების დეტალური გადმოცემა იმიტომაც არის საჭირო, რომ ჩვენი ოპონენტი ზ. ნოდია, რომელიც ადრე ძველმართლმადიდებელი იყო, მკითხველს არწმუნებს, თითქოსდა არ არსებობდეს ძველმართლმადიდებლური ეკლესიის კანონიკურობის დამადასტურებელი რაიმე მოწმობა. თავის წიგნში "ფიქრები ბოლო ჟამის საქართველოზე" ზ. ნოდია აცხადებს: "... ძირითადად, მინდობილი ვიყავით "ძველმართლმადიდებლობის" ინიციატორს, მწერალ მურთაზ ჩახავას, რომელიც გვარწმუნებდა, რომ ამ ეკლესიის კანონიერების დოკუმენტაციას მალე წარმოგვიდგენდა. ... ჩვენი მათთან (ანუ ძველმართლმადიდებლებთან - არქიეპ. პ.) ყოფნის მთელი ხნის მანძილზე სულ იმის ამოხსნას ვცდილობდი ჰქონდათ თუ არა მათ ქიროტონია - მოციქულებრივი ხელდასხმის უწყვეტობა?! ანუ - მე-17 ს-იდან მართლა დაეცა მსოფლიო ეკლესია და ოდენ "სტაროვერიის" ხაზით გაგრძელდა სამოციქულო ეკლესია თუ ამ შეცდომის მსხვერპლი შევიქენი?! ვთვლი, რომ გვიან, მაგრამ მაინც - უარყოფით პასუხს მივაგენი და წამოვედი..." (იქვე. გვ. 192).

რას მიაგნო ზ. ნოდიამ? - ამის პასუხს მის მომდევნო განცხადებებში ვპოულობთ. მისი აზრით, თურმე ძველმართლმადიდებლობამ "... უნაყოფოდ (უწმინდანებოდ) და უერარქიოდ იარსება და არცაა - ეკლესია (არამედ - მეძველწესეთა საზოგადოება)" (იქვე. გვ. 195).

"ჩემი იქ (ძველმართლმადიდებლობაში - არქიეპ. პ.) ყოფნის მანძილზე, - წერს ოპონენტი, - ვერ იქნა მოძიებული "სტაროვერული ეკლესიის" კანონიერი წარმომავლობის დამამტკიცებელი დოკუმენტაცია, რასაც დიდხანს ვითმენდი და რაზედაც ამჟამადაც პასუხი არა აქვთ. მაგრამ, ავთო ხორავა (28) თავისმოტყუებას (?) მაინც არ იშლის... "ეკლესიას" არქმევს (იგულისხმება ძველმართლმადიდებლური ეკლესია - არქიეპ. პ.), მაგრამ, ვერ ადასტურებს. არადა ჩვენც ის გვინდა, რომ რაიმე ახალი ფაქტი დაგვიდოს თავიანთი ეკლესიურობის გასამართლებლად, მაგრამ, როგორც მაშინ, ისევე ახლაც ზუსტ ინფორმაციას ვერ გვაწვდის" (იქვე. გვ. 197).

--------------

28. ზ. ნოდია აქ ურთიერთობის ელემენტარულ ტაქტსა და ეთიკას არ იცავს. მომმართავს ჩემი საერო, თანაც შემოკლებული სახელით, რაც ზ. ნოდიას, რბილად რომ ვთქვათ, არაკორექტულობაზე მეტყველებს.

--------------


1. კანონიკურობის "საბუთი" და მისი განმარტება

"უნაყოფობასა" და "უწმინდანობაზე" ქვემოთ თავის ადგილას ვილაპარაკებთ, ამჯერად კი შევჩერდებით იმ "ზუსტ ინფორმაციაზე", რომელიც ძველმართლმადიდებლობაში გადმომსვლელ სამღვდელოებას ეხება და რომელთა შესახებ ზ. ნოდიას ძველმართლმადიდებლობაში მისი ყოფნის პერიოდში ინფორმაცია ვერ მოუპოვებია. ეს არც არის გასაკვირი, რადგან იმ პერიოდში (გასული საუკუნის 80-90-იან წლებში) ძველმართლმადიდებლობაზე ცნობების ნაკლებობა მართლაც იგრძნობოდა. ხოლო, რაც არსებობდა, ის მიუწვდომელი იყო გასაცნობად და წასაკითხად. ერთი მხრივ, ეს გამოწვეული იყო იმითაც, რომ იმ დროს საქართველოსა და რუსეთის ძველმართლმადიდებლურ ეკლესიებს შორის გაწყვეტილი იყო საეკლესიო-ევქარისტული ერთობა, რაც ძველმართლმადიდებლობის შესწავლის საქმეს გარკვეულწილად ართულებდა.

ერთი მხრივ, ინტერნეტის განვითარებამ და მეორე მხრივ, საქართველოსა და რუსეთის ძველმართლმადიდებლურ ეკლესიებს შორის ევქარისტული ერთობის აღდგენამ შესაძლებელი გახადა მრავალი საკითხის დეტალური შესწავლა. ჩვენთვის უკვე აღარ არის ხელმიუწვდომელი ცნობები ეპისკოპოსთა ხელდასხმის შესახებ, რომელიც რუსულიდან ვთარგმნეთ და საქართველოს ძველმართლმადიდებლური ეკლესიის ოფიციალურ საიტზეც განვათავსეთ (მოკლე ცნობები  ძველმართლმადიდებლური ეკლესიის ხელდასხმით მემკვიდრეობაზე. http://www.oldorthodox.ge/istoria_dzvelmartlmadidebelta_xeldasxmiti_memkvidreoba.html ასევე წინამდებარე ნაშრომის მეორე ნაწილი).  

უკვე აღარ არის ხელმიუწვდომელი არქიეპისკოპოს ნიკოლას (პოზდნევი) ძველმართლმადიდებლობასთან შემოერთების დეტალები. ასევე სხვა ეპისკოპოსებთან დაკავშირებული ცნობები. ბუნებრივია, ხელმისაწვდომი გახდა ნებისმიერი ცნობა, რომელიც კი შეიძლება დაცული იყოს ძველმართლმადიდებლური ეკლესიის არქივში. ადრინდელმა და თანამედროვე ძველმართლმადიდებელმა აპოლოგეტებმა ამხილეს მრავალი სიყალბე და ჭორი, რომელსაც ძველმართლმადიდებლური ეკლესიის წინააღმდეგ ავრცელებდნენ სხვადასხვა კონფესიის არაკეთილმოსურნე ადამიანები და ეს ცნობების დღეს ჩვენთვის ხელმისაწვდომია. ცხადია, ამ მხრივ გამონაკლისს არც სამღვდელოების შემოერთების საკითხი წარმოადგენს. ამ თემაზე უკვე მრავალი წყარო გვაქვს (რამდენიმე მათგანი უკვე დავიმოწმეთ), მათ შორის ახალმოწესე მართლმადიდებელთა ნაშრომებიც, რომლებიც ადასტურებენ ძველმართლმადიდებლობაში სამღვდელოების არსებობის უწყვეტობას.

ზ. ნოდია წერს, რომ ძველმართლმადიდებლობაში მისი ყოფნის პერიოდში, ის ელოდა, რომ მას ჩვენი ეკლესიის "კანონიერების დოკუმენტაციას მალე წარუდგენდნენ" (ზ. ნ. გვ. 192), რომ სულ იმის ამოხსნას ცდილობდა "ჰქონდათ თუ არა მათ (ანუ ჩვენ, ძველმართლმადიდებლებს - არქიეპ. პ.) ქიროტონია - მოციქულებრივი ხელდასხმის უწყვეტობა?!" (იქვე).

ზ. ნოდია ირწმუნება, რომ ""სტაროვერობამ" ... "უნაყოფოდ (უწმინდანებოდ) და უიერარქიოდ (?) იარსება და არცაა ეკლესია (არამედ - მეძველწესეთა საზოგადოება)" (იქვე. გვ. 195). "ჩემი იქ ყოფნის მანძილზე, ვერ იქნა მოძიებული "სტაროვერული ეკლესიის" კანონიერი წარმომავლობის დამამტკიცებელი დოკუმენტაცია, რასაც დიდხანს ვითმენდი და რაზედაც ამჟამადაც პასუხი არა აქვთ, მაგრამ ავთო ხორავა (ე. ი. მე, არქიეპისკოპოსი პავლე - არქიეპ. პ.) თავისმოტყუებას მაინც არ იშლის... ყურადღება უნდა მივაქციოთ იმას, რომ "ეკლესიას" არქმევს, მაგრამ, ვერ ადასტურებს, არადა ჩვენც ის გვინდა, რომ რაიმე ახალი ფაქტი დაგვიდოს თავიანთი ეკლესიურობის გასამართლებლად, მაგრამ, როგორც მაშინ, ისევე ახლაც ზუსტ ინფორმაციას ვერ გვაწვდის" (იქვე. გვ. 197).

ამის შემდეგ ზ. ნოდია ასე ავითარებს ჩვენ წინააღმდეგ წამოყენებულ ბრალდებას: "სამაგიეროდ, - წერს ის, - ამ ვაკუუმს ავსებს - საკითხის დასმის ფორმით, ანუ ისე ამომწურავად აყალიბებს საკითხს, რომ პასუხსაც შესაბამისს ელოდები, მაგრამ, როგორც ჩანს, შეკითხვის ამომწურავად დასმას თვლის პასუხად, თორემ - პასუხი არა აქვს..." (იქვე).

ჩვენზე და კონკრეტულად ჩემზე ძლიერ გაგულისებული "პუბლიცისტი" თავს უფლებას აძლევს, კადნიერად და მისთვის დამახასიათებელი უტიფრობით შემოგვძახოს თავისი წიგნის ფურცლებიდან. მეტიც, ჩვენი ძველმართლმადიდებლობის ეკლესიად ხმობასაც გვიკრძალავს და გვეუბნება: "ჯერ ნუ არქმევ ეკლესიას, ჯერ დასამტკიცებელი გაქვს და აქაოდა ეკლესიის სტატუსი უკვე განაღდებული მაქვსო... ჯეერ საბუთს ველოდებით... ფაქტი გვინდა თქვენი ეკლესიურობისა და მერე ისიც განვსაზღვროთ - თქვენი ეკლესიურობა იდენტურია თუ არა ქრისტეს ეკლესიისა!" (სტილი დაცულია - არქიეპ. პ.) (იქვე. გვ. 199-201).

თავის დროზე, თეოლოგიურ ალმანახ "ივერიის გაბრწყინების" უკვე ზემოთ ხსენებულ რედაქტორ გ. გაბაშვილთან დიალოგში ამ თემას ასე გავეცით პასუხი (რაც ზ. ნოდიას თავის წიგნშიც მოჰყავს. აქ ვიმოწმებთ მცირეოდენი შემცირებით): "დასავლეთი XI-XVII საუკუნეებში შთავარდა პაპისტურ და ლუთერანულ-პროტესტანულ მწვალებლობებში, ხოლო აღმოსავლეთმა უნიატებისა და იეზუიტების ზემოქმედებით, XIV საუკუნიდან მოყოლებული, ცვალა ძველი გადმოცემები და თავის ეკლესიებში ლათინური წყალპკურებითი ნათლობაც კი დაამკვიდრა. მე-17 საუკუნეში მხარი დაუჭირა უკანონო რეფორმას რუსეთში და დაწყევლა ძველი მართლმადიდებლური გადმოცემები, რითაც განუდგა ძველ სარწმუნოებას და თვითონვე მოექცა მწვალებლობის კლანჭებში. გამომდინარე აქედან, საჭირო გახდა მოძიება ქრისტეს ეკლესიის იმ ჭეშმარიტი და შეურყვნელი შტოსი, რომელიც გადაურჩა ბოროტ ძალთა შემოტევას და უბიწოდ შეინარჩუნა მართლმადიდებლური სარწმუნოებაც და სამოციქულო ხელდასხმაც.

ფაქტობრივად, საყოველთაო ეკლესიის საზღვრები შემცირდა ერთი ადგილობრივი ეკლესიის საზღვრებამდე, რაიც სრულებითაც არ არის უცნაური ან ეკლესიის სწავლების საწინააღმდეგო. ვინც მცირედით მაინც ჩახედულია მართლმადიდებლურ ეკლესიოლოგიაში, მან კარგად უწყის, რომ ეკლესიის საყოველთაოობა არასოდეს ყოფილა განპირობებული არსებული გეოგრაფიული განვრცობით და ქრისტეანთა რიცხოვნული რაოდენობით. კათოლიკურობა (საყოველთაოობა) თავისი არსით არც გეოგრაფიულ საზღვრებამდე და არც ციფრებამდე არ დაიყვანება. საყოველთაოობა, სიწმიდის დარად, არის ის თვისება, რაც შინაგანად ახასიათებს ეკლესიას.

"მაცხოვარმა ბრძანა: "ამას კლდესა ზედა აღვაშენო ეკლესია ჩემი და ბჭენი ჯოჯოხეთისანი ვერ ერეოდიან მას" (მათ 16:18). ქრისტეს ეს სიტყვები სარწმუნოა, თუმც ამ სიტყვებში მითითებული არ არის საზღვრები ეკლესიისა, რომელსაც ჯოჯოხეთის ბჭენი ვერ მოერევიან. არსად არის ნათქვამი, კერძოდ რომელი ეკლესია იქნება ეს - კონსტანტინოპოლის, რუსეთის, სერბეთის, ბულგარეთის თუ სხვა" - წერს ცნობილი ნიკონიანელი ეპისკოპოსი ეგნატე ბრიანჩანინოვი (ალმანახი "ლიმონარი". № 1. გვ. 40-43).

როგორც ვხედავთ, თავად ცნობილი ახალმოწესე ნიკონიანელი ღვთისმეტყველიც სრულიად მართლმადიდებლურად აღიქვამს ბოლო ჟამს საყოველთაო ეკლესიის საზღვრების შემცირებას ადგილობრივი ეკლესიის საზღვრებამდე, მით უფრო, ეს ადგილობრივი ეკლესია ონტოლოგიურად, არსებითად, საყოველთაო ეკლესიისგან (გეოგრაფიული განვრცობის გარდა) არაფრით განსხვავდება. სწორედ ამიტომ ... მე-17 საუკუნისთვის შეიქმნა ისეთი ვითარება, რომ ძველი სარწმუნოებისა და გადმოცემების უკანონო ანათემის, წყევლა-კრულვისა და ათიათასობით უდანაშაულო ადამიანის ხოცვა-ჟლეტის გამო ქრისტეს სხეულისგან განმდგარი რუსეთის ოფიციალური ეკლესია და მისი მხარდამჭერი აღმოსავლეთი მწვალებლობამ მოიცვა. გამომდინარე აქედან, ჭეშმარიტება მხოლოდ რეფორმატორთაგან დევნილ ძველმორწმუნეებს შერჩათ.

ძველმორწმუნეობის ისტორიის მიუკერძოებელი და ობიექტური ანალიზის საფუძველზე, ყველაზე საიმედო და სანდო იერარქია, რომელიც უმკაცრესი ყურადღებითა და სკრუპულოზურობით ინარჩუნებს მის ხელთ არსებულ სიწმიდეს - ქრისტეს ჭეშმარიტ სარწმუნოებასა და ქიროტონიის უწყვეტობას, აღმოჩნდა ძველმორწმუნეთა ის შტო, რომელთაც რუსები "გაქცეულ მღვდელთა" (беглопоповцы) იერარქიას უწოდებენ (იხ. ეპისკოპოსი პავლე (ხორავა). "მართლმადიდებლობის აპოლოგია". თბ. 2004. გვ. 32 // იხ. ასევე "არქიეპისკოპოსი პავლე. მართლმადიდებლობის აპოლოგია. საღვთისმეტყველო დიალოგი ალმანახ "ივერიის გაბრწყინებასთან" (დიალოგი II). 1.4. საქართველოს ძველმართლმადიდებლური ეკლესიის წარმომავლობა.  http://www.oldorthodox.ge/apologetika_martlmadideblobis_apologia_i_1.html).

ამგვარმა პასუხმა ზ. ნოდია ვერ დააკმაყოფილა, რაც ჩანს მის ირონიულ განცხადებაში: "ცოტა ვეძიეთ თუ ბევრი, პასუხი ამ კითხვაზე ასეთი აქვს ხორავას: "ნიკონიანელი მისიონერები ერთხმად ადასტურებენ, რომ ნიკონ პატრიარქის რეფორმებიდან და ძველმორწმუნეთა მხარდამჭერი ეპისკოპოსის, პავლე კოლომნელის მოკვლის შემდგომ მღვდლების ამარა დარჩენილ ძველმორწმუნეებში ეს იერარქიული ხარისხი არასოდეს დაშრეტილა" (არქიეპ. პავლე. "მართლმადიდებლობის აპოლოგია". 1.4. თბ. ... // http://www.oldorthodox.ge/apologetika_martlmadideblobis_apologia_i_1.html (URL-ის მიმართვის თარიღი: 13.11.2020).  იხ. ასევე ზ. ნოდია. ხს. წიგნი. გვ. 201).

ზ. ნოდია თავისი ირონიული განცხადების შემდეგ (რომ "ბევრი ეძია, თუ ცოტა") ჩვენ მიერ გაცემულ პასუხზე ასე რეაგირებს: ""არასოდეს" არ უდრის და ვერ შეცვლის ფაქტობრივი მტკიცებულებების უქონლობას (?), ანუ იმ დიდ წყვეტადობას (?), რაც სქიზმატი მღვდლების - ამბაკუმის, ლაზარეს, დანიელის, კოზმას, დიონისეს და კიდევ რამდენიმეს აღსასრულის შემდგომ დადგა (?), ვერ ავსებს ვაკუუმს (?) ისტორიული ფაქტების არარსებობა (?) მათთან გადასული მღვდლების შესახებ, ვინაიდან ის უზარმაზარი რისხვა, რაც საპატრიარქომ (ოფიციალურმა - არქიეპ. პ.) და ხელისუფლებამ გამოხატა მათ მიმართ ასე ხანგრძლივად, ახლოსაც კი არ აკარებდა არავის... მხოლოდ, 150-160 წლის შემდგომ, ასე 1827-იან წლებში "ნიკონიანელი მისიონერები" აფიქსირებდნენ მღვდლის არსებობას "ბეგლოპოპოვცებთან" - ესაა და ეს, ის "ხელმისაწვდომი დოკუმენტები", რასაც ხორავა ასაღებს - თავისივე კითხვის პასუხად..." (ზ. ნ. დასახ. წიგნი. გვ. 201).

სანამ შევუდგებოდეთ XVII ს-ის რუსეთის ეკლესიის განხეთქილებისა და ძველმართლმადიდებლური ეკლესიის ისტორიაში სრულიად ჩაუხედავი ოპონენტის ბრალდებების განხილვას, გვიჩნდება სურვილი, ვკითხოთ მას, - რა სახის "დოკუმენტზეა" ლაპარაკი? კარგი იქნებოდა, ზ. ნოდიას ეჩვენებინა საკუთარი ეკლესიის "ეკლესიურობის" დამამტკიცებელი ამგვარი "დოკუმენტი", რომ გვცოდნოდა თუ რა სახის საბუთს გულისხმობს; გვცოდნოდა რითია დაინტერესებული ჩვენი ოპონენტი. მაგრამ ზ. ნოდია ამ საკითხში არავის არკვევს, უცნობია არათუ ის, მის ეკლესიას გააჩნია თუ არა ანალოგიური "დოკუმენტი", არამედ საერთოდ, სადმე, რომელიმე კონფესიაში არსებობს თუ არა იგი, რომ ჰქონდეს უფლება ჩვენც მოგვთხოვოს.

საკითხის არსში ჩასაწვდომად აქ კვლავ უნდა მივმართოთ ტერმინ "დოკუმენტის" განმარტებას. კერძოდ, მივმართოთ "საბიბლიოთეკო ტერმინების განმარტებით ლექსიკონს" და გავარკვიოთ - რა არის დოკუმენტი? ლექსიკონიდან ჩანს, რომ ტერმინ "დოკუმენტს" ჰქონია სამი მნიშვნელობა. ვნახოთ ისინი:

"1. ინფორმაცია, რომელიც დაფიქსირებულია მატერიალურ ობიექტზე ტექსტის, ხმოვანი ჩანაწერის ან გამოსახულების სახით, ბიბლიოგრაფიულად იდენტიფიცირებადია და განკუთვნილია დროსა და სივრცეში გადასაცემად.

2. იურიდიული მნიშვნელობის ფაქტის ან უფლების დამადასტურებელი წერილობითი საბუთი.

3. წერილობითი ცნობა რაიმე ფაქტის შესახებ".

წყარო: საბიბლიოთეკო ტერმინების ლექსიკონი/გიორგი გიორგიძე, გურამ კარტოზია; საქ. სსრ მეცნ. აკადემია, ცენტრ. სამეც. ბიბ-კა. მე-2 შევს. და გადამუშ. გამოც. თბ.: მეცნიერება, 1974. 157გვ.) http://www.nplg.gov.ge/gwdict/index.php?a=term&d=10&t=1512) (URL-ის მიმართვის თარიღი: 13.11.2020).

სავარაუდოდ, ზ. ნოდია ამ სამიდან ერთ რომელიღაც "დოკუმენტს" ითხოვს (რაკიღა მას ეს სიტყვა ნახსენები აქვს მხოლობითში და არა მრავლობითში). ზ. ნოდიას ფიქრობს, რომ არსებობს ეკლესიის მისტიკურობის დამადასტურებელი იურიდიული საბუთი ("დოკუმენტი"). მაგრამ უნდა ავუსხნათ მას, რომ ეკლესიის ეკლესიურობის დამადასტურებელი ასეთი "დოკუმენტი" შეუძლებელია არსებობდეს. ასეთი "დოკუმენტი" არა აქვს არც ერთ ეკლესიას და მათ შორის, არც ოფიციალურს, რომლის წევრიც, თავისი წიგნის დაწერის მომენტში, ზ. ნოდია იყო. ამგვარი რამის მოთხოვნა, რბილად რომ თქვათ, არის ღიმილის მომგვრელი, რადგან ასეთ შემთხვევაში ჩვენ საქმე გვექნებოდა ჩამოთვლილი პუნქტებიდან მეორე სახის, ანუ "იურიდიული მნიშვნელობის ფაქტის ან უფლების დამადასტურებელ წერილობით საბუთზე". ეკლესიას თუ განვიხილავთ იურიდიული მნიშვნელობის დაწესებად, როგორიცაა მაგალითად რომელიმე საწარმო, იურიდიული პირი ან შპს, მაშინ მას აუცილებლად ექნებოდა ასეთი სახის დოკუმენტი, მაგრამ ეკლესია შპს არ გახლავთ და მას შესაბამისი "დოკუმენტაცია" შეუძლებელია ჰქონდეს.

ჩვენი ამ პასუხის შემდეგ თავმოყვარებაშელახული ზ. ნოდია თავის დაძვრენის მიზნით იტყვის, რომ ის გულისხმობდა ზემოთ ჩამოთვლილი განმარტებების მესამე პუნქტს, ანუ "წერილობით ცნობას რაიმე ფაქტის შესახებ", რომელიც შეივსება ამავე განმარტებების პირველი პუნქტით, ანუ "რომელიც დაფიქსირებულია მატერიალურ ობიექტზე... იდენტიფიცირებადია და განკუთვნილია დროსა და სივრცეში გადასაცემად".

ახლა გასარკვევი რჩება თუ რომელ "ფაქტზეა" ლაპარაკი. ზ. ნოდიას წიგნიდან ჩანს, რომ ეს შეიძლება იყოს ჩვენს ეკლესიაში სამღვდელოების უწყვეტობის დამადასტურებელი ფაქტები, რადგან, მისი თქმით, თურმე დეკანოზ ამბაკუმის გარდაცვალების დღიდან ძველმართლმადიდებლობას, ერთი მხრივ, გაბატონებული ეკლესიისა და მთავრობის შიშით, მეორეს მხრივ კი თვით "სტაროვერებისადმი" შიშით ("ვინ გაბედავდა ამ თავზეხელაღებულებთან შეერთებას") არავინ შეერთებია. "მხოლოდ 150 თუ 160 წლის შემდეგ, ასე 1827-იან წლებში "ნიკონიანელი მისიონერები" აფიქსირებდნენ მღვდლის არსებობას "ბეგლოპოპოვცებთან" - ესაა და ეს, ის "ხელმისაწვდომი დოკუმენტები", რასაც ხორავა ასაღებს - თავისივე კითხვის პასუხად..." (ზ. ნ. გვ. 201).

საბოლოოდ რომ გავარკვიოთ საძიებელი საკითხი ზ. ნოდიას მოთხოვნიდან რაღაც მითური "დოკუმენტის" შესახებ, მოთხოვნა შეიძლება ჩამოვაყალიბოთ ასე: "წერილობითი ცნობა ("დოკუმენტი") ძველმართლმადიდებლურ ეკლესიაში სამღვდელოების უწყვეტობის ("რაიმე ფაქტის") შესახებ, რომელი ინფორმაციაც დაფიქსირებულია მატერიალურ ობიექტზე ტექსტის, ხმოვანი ჩანაწერის, ან გამოსახულების სახით, ბიბლიოგრაფიულად იდენტიფიცირებადია და განკუთვნილია დროსა და სივრცეში გადასაცემად".

მაგრამ აქ, ზ. ნოდიას ალოგიკური მსჯელობიდან გამომდინარე, კვლავ გამოუვალ ჩიხში ვექცევით. უფრო სწორად, იქიდან გამომდინარე, რომ მან თვითონაც არ იცის, რა სახის "დოკუმენტს" ეძებს. შაქმე ის გახლავთ, რომ გ. გაბაშვილისადმი მიწერილ ჩვენს ზემოთ დამოწმებულ პასუხში მინიშნებული გვქონდა, - ასეთ "დოკუმენტებს" წარმოადგენდა როგორც ძველმოწესეთა, ასევე ოფიციალური ეკლესიის მისიონერთა წერილობითი ცნობები ძველმართლმადიდებლობაში სამღვდელოების უწყვეტობის შესახებ.

ეს არის ინფორმაციები, რომლებიც დაფიქსირებულია ტექსტების  (ხმოვანი ჩანაწერები იმ დროს არ არსებობდა) და გამოსახულებების (მაგ.: ფოტოსურათები) სახით, რომლებიც "ბიბლიოგრაფიულად იდენტიფიცირებადია და განკუთვნილია დროში და სივრცეში გადასაცემად". მაგრამ, ჰოი, საოცრებავ, ზ. ნოდიას ასეთი "დოკუმენტაცია" არ აკმაყოფილებს. ის წერს: "მხოლოდ, 150-160 წლის შემდგომ, ასე 1827-იან წლებში "ნიკონიანელი მისიონერები" აფიქსირებდნენ მღვდლის არსებობას "ბეგლოპოპოვცებთან" - ესაა და ეს, ის "ხელმისაწვდომი დოკუმენტები", რასაც ხორავა ასაღებს - თავისივე კითხვის პასუხად..." (ზ. ნ. დასახ. წიგნი. გვ. 201). აქ უკვე ნამდვილად დაგვაბნია ჩვენმა "უგანათლებულესმა" "პუბლიცისტმა".

მაშ, რა სახის "დოკუმენტს" ეძებს ზ. ნოდია? - ეს არავინ იცის და ვგონებ, არც თვითონ უწყის... ზ. ნოდიამ არ იცის, რას ითხოვს და თუ იცის, ვერც ჩვენ გვაგებინებს და ვერც თავისი წიგნის მკითხველს. აქვე ვიკითხოთ თუ ზ. ნოდიასთვის თვით ოფიციალური ეკლესიის მისიონერთა დასტური საკმარისი მასალა არ არის ძველმართლმადიდებლურ ეკლესიაში მღვდლობის უწყვეტობის თაობაზე, სხვა რა სახის მასალა შეიძლება გამოდგეს ამის დასტურად? თვით ძველმართლმადიდებლურ წყაროებზე ხომ არაფერს ვამბობთ, რადგან, თუკი თავისივე ეკლესიის დასტურს არ იღებს ადამიანი "დოკუმენტად", ძველმართლმადიდებელთა "დოკუმენტაციას" როგორ მიიღებს? თუმცა, ობიექტურ მკვლევარს არც ამისი უფლება აქვს, რადგან დოკუმენტაციად გამოსადეგია როგორც ძველმორწმუნეთა, ასევე ოფიციალური ეკლესიის დასტურებიც, თუ ისინი ვითარებას ობიექტურად ასახავენ.

ოფიციალური ეკლესიის დასტური ძველმართლმადიდებლობაში სამღვდელოების უწყვეტად არსებობაზე იმიტომაც არის მნიშვნელოვანი და ანგარიშგასაწევი, რომ ეს არის ძველმართლმადიდებლობას უკიდურესად გადამტერებული კონფესია. ეს არის ორგანიზაცია, რომელიც ტყუილების შეთხზვასაც კი არ ერიდებოდა ძველმორწმუნეთა გასაშავებლად და როდესაც ასეთი ორგანიზაციისგან გესმის სამღვდელოების უწყვეტობის დასტური და კიდევ სხვა ბევრი რამ, რაც ჩვენი ძველმართლმადიდებლობის სასარგებლოდ მეტყველებს, უკეთეს ობიექტურ "დოკუმენტს" კაცი ვერც მოიძიებს.

აქვე აღსანიშნავია ზ. ნოდიას უკიდურესი უმეცრებაც ძველმოწესეობის ისტორიის სფეროში. შესაძლოა, ვინმემ გვითხრას, რომ ზ. ნოდია არ არის ვალდებული, ზედმიწევნით კარგად იცოდეს ძველმართლმადიდებლობის და მისი სამღვდელოების ისტორია, მაგრამ, თუ ვალდებული არ არის, მაშინ არც უნდა ბედავდეს მასზე შეფასებების წერას, რადგან უცოდინარი კაცის ეს შეფასება უცილობლივ მცდარი იქნება. მისი ნდობა არ შეიძლება; თუ ვინმემ არ იცის ეკლესიის ისტორიის ესა თუ ის მომენტი, მაშინ მას არ შეუძლია (მორალურ უფლებაზე არაფერს ვიტყვით) იმსჯელოს ამ მომენტის გარშემო და მოგვცეს სწორი შეფასება, ამისთვის კონკრეტული ისტორიული პერიპეტიების ზედმიწევნით კარგი ცოდნაა საჭირო, რაც, როგორც უკვე აღვნიშნეთ, ზ. ნოდიას არ გააჩნია.

გამომდინარე ყოველივე აქედან, იმისთვის, რათა მკითხველმა, ზ. ნოდიას უაზრო მოთხოვნიდან რომელიღაც მითურ "დოკუმენტზე", რომლის არსში თვითონაც ვერ ერკვევა, არ გააკეთოს დასკვნა, თითქოსდა ჩვენ თავს ვარიდებდეთ ამ ისტორიის გადმოცემას, ქვემოთ შემოგთავაზებთ ცნობილი ძველმართლმადიდებელი გამომცემლის ლ. მ. ორლოვის ასევე ცნობილ თხზულებას "История бегствующего священства" ("დევნილი სამღვდელოების ისტორია") (Москва. 1907), სადაც დეტალურად არის გადმოცემული ძველმართლმადიდებლური სამღვდელოების ისტორია. ქვემოთ ასევე მოგვყავს ოფიციალური ეკლესიის მიერ გავრცელებული დოკუმენტები (ცნობები), რომლებიც ძველმართლმადიდებლობაში სამღვდელოების უწყვეტობას ადასტურებენ.

სანამ ამ ისტორიის დეტალურ გადმოცემას შევუდგებოდეთ, აუცილებლად მივიჩნევთ, პასუხი გავცეთ ზ. ნოდიას ერთ-ერთ გამოხდომას. პირდაპირი ლანძღვის გარდა, ზ. ნოდია კიდევ მრავალ ხერხს მიმართავს ძველმართლმადიდებლური ეკლესიის დასაკნინებლად (გავიხსენოთ თუნდაც ტერმინი "პროტესტანტები", რომელთაც ის ძველმორწმუნეთა მისამართით იყენებს). ერთ-ერთი ასეთი ხრიკი გვხვდება მისი წიგნის 199-ე გვერდზე, სადაც ჩვენი ოპონენტი წერს: "მათ ისტორიას რომ მივუბრუნდეთ, ბოლო - ბოლო, 250 წლის მერე, ამ სექტებად დაშლილ-დაქუცმაცებული "სტაროვერიიდან" გამოირჩა "ბეგლოპოპოვცური" "შტო", ქრისტეს ეკლესიიდან განვარდნილი ეპისკოპოსის შეერთებით და აი, მათ დაუკავშირდნენ ქართველი "ძველმართლმადიდებლები" (ზ. ნ. იქვე. გვ. 199).

და ბოლოს, არაერთხელ მიგვიცია ოფიციალური ეკლესიის წარმომადგენელთათვის ტერმინ "სექტის" განმარტება, ასევე არაერთხელ მოგვითხოვია, თვითონაც განემარტათ ამ სიტყვის მნიშვნელობა, რომ გვცოდნოდა, როგორ ესმით მათ მოცემული თემა. მიუხედავად ამისა, ჩვენი ოპონენტები გაბატონებული ეკლესიიდან ჯიუტად მისდევენ არაეკლესიურ, პროპაგანდისტულ განმარტებას, რომელსაც არავითარი მეცნიერული და თეოლოგიური საფუძველი არ გააჩნია. ცხადია, ძველმართლმადიდებელთა "სექტად" შერაცხვა წმიდა წყლის დემაგოგია და პროპაგანდაა, რაც მასებზე შთაბეჭდილებისა და ზეგავლენის მოხდენას ისახავს მიზნად. ზემოთ უკვე ნახსენები თეოლოგიურ ალმანახ "ივერიის გაბრწყინების" რედაქტორ გ. გაბაშვილთან პოლემიკისას "სექტის" რაობის გარკვევას საკმაოდ დიდი ადგილი დავუთმეთ (იხ. ეპისკოპოსი პავლე. "ვიდრე ჰხუალ... მორწმუნეო". თბილისი 1999 წ. გვ. 21-25 // იხ. ასევე. http://www.oldorthodox.ge/apologetika_vidre_hxual_morwmuneo.html), ამიტომაც ამ თემაზე აქ აღარ შევჩერდებით, მხოლოდ აღვნიშნავთ ერთ საინტერესო და დადებით ფაქტს, რომელიც ამ ბოლო დროს გამოიკვეთა, და რაც, ზ. ნოდიას მსგავსი პროპაგანდისტებისთვის, რომელთაც ჭეშმარიტებაზე მეტად საკუთარი ყალბი აზრების გამართლება უფრო აინტერესებთ, მეტად საყურადღებოა. კერძოდ, ოფიციალური მართლმადიდებელი ეკლესიის საპატრიარქოს საიტზე დაფიქსირდა, რომ ძველმართლმადიდებლობა ("სტაროვერები") არ არის სექტა. ამ საიტზე გამოქვეყნებულ პუბლიკაციაში "ისტორიული რელიგიები საქართველოში" ნათქვამია, რომ "ოფიციალურ მართლმადიდებლობასთან აქტიურად დაპირისპირებულ მიმდინარეობას (და არა სექტას) წარმოადგენენ ე.წ. "სტაროობრიადცები" ანუ "სტაროვერები". ამ უკანასკნელთა საქმიანობა განსაკუთრებით დასავლეთ საქართველოშია შესამჩნევი. ამჟამად "სტაროვერთა" გაერთიანების ცენტრია ფოთში, მალთაყვისა და გრიგოლეთის ზონაში, სადაც ტრადიციულად მათი მიმდევრების დასახლება იყო" (მარიამ ცაცანაშვილი. ისტორიული რელიგიები საქართველოში).





ფოტოზე: საპატრიარქოს ოფიციალური ვებ-საიტის ხსენებული გვერდის სკრინშოტები


მართალია, ოფიციალური საპატრიარქოს საიტიდან ამოწერილი ეს ცნობა სხვადასხვა ნიუანსთან დაკავშირებით უკვე მოძველდა და მეტ-ნაკლები ობიექტურობით ხასიათდება (მაგალითად, დღეისთვის "ძველმართლმადიდებელთა" ცენტრი ეკლესიურად არის თბილისში და არა ფოთში, ასევე ძველმართლმადიდებლებს, როგორც უწინ, ახლაც მოიხსენიებენ რუსული ტერმინოლოგიით "სტაროვერები" და კიდევ სხვა), მაგრამ თვით ის ფაქტი, რომ სტატიის ავტორი "სტაროვერებს" უწოდებს მიმდინარეობას და ფრჩხილებში აღნიშნავს, რომ ეს არ არის სექტა, მაინც წინგადადგმულ ნაბიჯად მიგვაჩნია. ასევე, თვით სტატიის გამოქვეყნება საპატრიარქოს ოფიციალურ გვერდზე გარკვეულწილად გვაძლევს უფლებას, ვიფიქროთ, რომ სტატიის ავტორის პოზიცია საპატრიარქოს ოფიციალური პოზიციაც გახლავთ (მიუხედავად იმისა, რომ ცალკეული "მღვდლები" თუ "ეპისკოპოსები", ასევე ზ. ნოდიას მსგავსი "პუბლიცისტები" ძველმართლმადიდებლებს სექტანტებად მიიჩნევენ).

ასე რომ, ზ. ნოდია ამ შემთხვევაში არა მარტო "სტაროვერებს", არამედ საკუთარ საპატრიარქოსაც ეწინააღმდეგება.

რაც შეეხება, ზ. ნოდიას თქმით, "დაშლილ-დაქუცმაცებულ" "სტაროვერიას", რომლის "ბეგლოპოპოვცურ" შტოს დაუკავშირდნენ ქართველი ძველმართლმადიდებლები, უნდა ითქვას, რომ მწვალებლობის ბობოქრობის ჟამს დევნულებაში მყოფი ეკლესიისთვის ამგვარი "დაშლა-დაქუცმაცება" ჩვეულებრივი მოვლენაა. მკითხველს ისტორიული ნიმუშების მოხმობით თავს არ შევაწყენთ, მაგრამ საკითხის ნათელსაყოფად რამდენიმე მაგალითს მაინც დავიმოწმებთ.

ზემოთ ჩვენ უკვე დავიმოწმეთ ზ. ნოდიასთვის ავტორიტეტული ბერძენი ღვთისმეტყველი ალექსანდრე კალომიროსი, რომელიც აღწერს ამგვარ ვითარებაში ეკლესიის მდგომარეობას და წერს, რომ: "ეკლესია იქ როდია, სადაც ის ჩანს... ეკლესია იქ არის, სადაც ჭეშმარიტებაა. მართლმადიდებელნი არიან ისინი, ვინც შეურყვნელად იცავენ სულიწმიდისგან ბოძებულ მართლმადიდებლურ გადმოცემას. ნამდვილი მღვდლები არიანი ისინი, ვინც აზროვნებენ, ცხოვრობენ და ასწავლიან ისე, როგორც ამას ეკლესიის მართლმადიდებელი მამები იქმოდნენ..." (Александр Каломирос. Против ложного единения, глава 3, 1964 год) (ციტ. http://apologetika.eu/modules.php?op=modload&name=News&file=article&sid=3269) (URL-ის მიმართვის თარიღი: 13.11.2020).

ბოლო ჟამს განსაცდელში მყოფი ეკლესიის შესახებ კი ბრძანებს: "ყოველთვის გამოჩნდება სჯულიერი და გადმოცემის მიმდევარი მღვდელმსახური", რომელთა გარშემოც "შემოიკრიბებიან მორწმუნეთა მცირე ჯგუფები... ყოველი ასეთი მცირე ჯგუფი ღმრთის ადგილობრივი და საყოველთაო ეკლესია იქნება" (რუს. თარგმ.: "Каждая такая небольшая группа будет поместной соборной Божией Церковью"). მორწმუნენი მასში პოვებენ საღმრთო მადლის სისავსეს. ... ამ მცირე ჯგუფებში იქნება დაცული ერთი, წმიდა, საყოველთაო და სამოციქულო ეკლესია (ა. კალომიროსი. ხს. შრ. იქვე). ა. კალომიროსი იმასაც აღნიშნავს, რომ "ბოლო ჟამს ასეთი გარეგანი კავშირები და კონტაქტები, უმეტესწილად, შეუძლებელი გახდება" ("Но в последние дни такие внешние связи и контакты станут, в большей мере, невозможными") და  "შესაძლოა გაუგებრობები თვით ჭეშმარიტად მართლმადიდებელ ეკლესიათა შორისაც გაჩნდეს", ამიტომაც, "მაშინ, როდესაც სხვადასხვა ეკლესიები და რელიგიები შეერთდებიან და ერთ მთლიანობად წარმოგვიდგებიან, ჭეშმარიტი მართლმადიდებელი ეკლესია პატარ-პატარა, იშვიათ, აქა-იქ მიმობნეულ სამრევლოებად დაიყოფა ისე, რომ ერთი რომელიმე მათგანი, ნდობის უკმარობის გამო, მეორეში დაეჭვდება, მსგავსად იმისა, როგორც ჯარისკაცები არ ენდობიან ერთმანეთს, როცა ხედავენ, რომ მტერსაც იგივე ფორმა აცვია" (იქვე).

ა. კალომიროსი აქვე გვთავაზობს ასეთ საინტერესო თვალსაზრისსაც, რომლის მიხედვითაც ეკლესია, რომელიც შესაძლოა ეპისკოპოსთა გარეშეც დარჩეს (ანუ დაქვრივდეს), მართლმორწმუნეთა მიერ გადარჩება. "ისინი ჭეშმარიტი მოძღვრების ირგვლივ შეიკრიბებიან და ეკლესიის სვეტები გახდებიან... ქრისტეს ეკლესია, როგორც წმ. იოანე ოქროპირი ამბობს, მაინც უცვლელი დარჩება, რადგან თუ მისი თუნდაც ერთი საყრდენი შენარჩუნდა, ეკლესია არ დაეცემა" (იქვე).

მაგრამ, ვინ არის, ა. კალომიროსის აზრით, ეკლესიის ეს "ერთი საყრდენი"?

"ეკლესიის საყრდენი, - წერს ხსენებული ავტორი, - ყოველი მორწმუნე ქრისტიანია, რომელიც მსოფლიოში არსებული ყველა შემაძრწუნებელი მიმართულებისდა მიუხედავად მაინც მისდევს მამათა გადმოცემას ("Столп Церкви это каждый истинно верующий, который привержен преданию отцов, несмотря на все устрашающие направления в мიре, пытающиеся отвратить его"). ასეთი საყრდენები, რაც გინდ მოხდეს, სამყაროს აღსასრულამდე იქნებიან. გარდა ამისა, ეს მოვლენები რომ მოხდება, უფლის მოსვლაც მოახლოვდება ... და მაშინ მოიწევა აღსასრული" (Александр Каломирос, книга „Против ложного единения“, глава 3, 1964).

ა. კალომიროსის ამ მსჯელობიდან ის დასკვნა კი არ უნდა გავაკეთოთ, თითქოსდა ბოლო ჟამს ეკლესიას რაიმე განსაკუთრებული უნარი მიენიჭება, არამედ ის, რომ ეკლესია გამოავლენს იმას, რაც მას ყოველთვის ბუნებრივად ჰქონდა. ამას ადასტურებს როგორც ძველმართლმადიდებლური, ასევე უფრო ადრინდელი ეკლესიის ისტორიაც.

"მსოფლიოში მწვალებლობათა გავრცელების დროს, - ვკითხულობთ სხვა ავტორის პუბლიკაციაში, - როდესაც მრავალი ეპისკოპოსი შეგნებულად ან გულუბრყვილოდ, ან კიდევ "უცოდინრობით" ან მეფის შიშით მწვალებლობას აღიარებდა, მართლმადიდებელი ეპისკოპოსები და ერი ყოველგვარ კავშირს წყვეტდნენ მათთან, რათა საკუთარი რწმენა და საკუთარი ეკლესია არ შეებილწათ. მაგალითად, არიანელობის ბობოქრობის ჟამს, როდესაც აღმოსავლეთის ეპისკოპოსთა უმეტესობა მწვალებლობაში შთავარდა და ტაძრები დაიპყრეს მწვალებლებმა, ეკლესიის საზღვრების დადგენა ძალზე გაჭირდა. წმ. ბასილი დიდი ეკლესიის იმდროინდელ მდგომარეობას ახასიათებდა ტერმინით νυκτομαχια, ანუ "ღამის ბრძოლად, როდესაც ძნელია შენიანი გაარჩიო მტრისგან" (Св. Василий Вел., Письмо 65, к Афанасию архиепископу Александрийскому. https://azbyka.ru/otechnik/Vasilij_Velikij/pisma/65) (URL-ის მიმართვის თარიღი: 13.11.2020).
მისი თქმით, მწვალებლები, "რომლებიც ბოროტგანზრახვით ამახინჯებენ სწავლებას, ჭეშმარიტებით ინიღბებიან... აცთუნებენ მარტივი გონების ადამიანთა სმენას; ის უკვე მიეჩვია მწვალებლურ უკეთურებას. ეკლესიის შვილები უკეთური სწავლებებით იწყებენ კვებას. რა უნდა ქნან მათ ასეთ შემთხვევაში? მწვალებელთა ხელთაა ნათლისღება, მიცვალებულთა გაპატიოსნება, სნეულთა მკურნალობა, ჭირვეულთა ნუგეშისცემა, დაჩაგრულთა შეწევნა, ყოველგვარი დახმარება და თვით საიდუმლოთა ზიარება. ეს ყოველივე, აღსრულებული მათ მიერ, ხალხისთვის მწვალებლებთან თანამოაზრეობად იკვანძება" (Письмо 235) (https://azbyka.ru/otechnik/Vasilij_Velikij/pisma/235)
(URL-ის მიმართვის თარიღი: 13.11.2020).
განსაკუთრებით საშიშნი იყვნენ ეპისკოპოსი-ქამელეონები, რომლებიც, ჩაიფიქრებდნენ რა, მიეღოთ ეპისკოპოსობა, "შეუერთდებოდნენ ქრისტეს მტრებს, და როდესაც დაინახავდნენ ხალხის გაღიზიანებას, კვლავ ქრისტეანობით ინიღბებოდნენ". ასეთებს წმ. ბასილი დიდი "ქრისტეს გამყიდველებს, არა-ქრისტეანებს, არა-ეპისკოპოსებს" უწოდებდა: "არ ვაღიარებ ეპისკოპოსად და არ მივაკუთვნებ ქრისტეს სამღვდელოებას იმათ, ვინც შებილწული ხელებით და სარწმუნოების დასარღვევად არის არჩეული წინამძღვრად. ასეთია ჩემი გადაწყვეტილება" ("Не признаю Епископом и не причисляю к иереям Христовым того, кто оскверненными руками к разорению веры возведен в начальники. Таково мое решение") (Письмо 232 (240), к никопольским пресвитерам) (https://azbyka.ru/otechnik/Vasilij_Velikij/pisma/232)
(URL-ის მიმართვის თარიღი: 13.11.2020).

"გარდა ამისა, მართლმადიდებელ ეპისკოპოსთა შორის ჩნდებოდა უთანხმოება და განხეთქილებანი, თანაც წინამძღვრებს მიდევნებული მართლმადიდებელი ხალხი მრავალ ნაწილად იყოფოდა და მართლმადიდებელი ეკლესია "ერთი ან მეორე პირისადმი მიდევნებით იქანცებოდა და უძლურდებოდა" (Письмо 65) (https://azbyka.ru/otechnik/Vasilij_Velikij/pisma/65) (URL-ის მიმართვის თარიღი: 13.11.2020).
იმ დროს მართლმადიდებლობის კრიტერიუმი იყო ის, თუ ვინ ვისთან ამყარებდა თანაზიარობას. როგორც მწვალებელ ეპისკოპოსებს, ასევე მართლმადიდებელთაც შეეძლოთ სიტყვით ეღიარებინათ მართლმადიდებლური რწმენა, მაგრამ საქმით თანაზიარობა ჰქონოდათ ნამდვილ მწვალებლებთან. რა თქმა უნდა, მართლმადიდებლობის მხოლოდ სიტყვით ამღიარებელი, მაგრამ მწვალებლებთან თანაზიარობაში მყოფი (ლოცვა, ევქარისტია და ა. შ.) არა ჭეშმარიტ, არამედ ცრუ მართლმადიდებლად მიიჩნეოდა. მართლმადიდებელ ეპისკოპოსებთან თანაზიარობით "ჯანსაღი რწმენის" ქრისტეანნი განსხვავდებოდნენ "კოჭლთაგან". ამასთან, ზოგიერთი მართლმადიდებლის დროებითი თავშეკავება თვით ზოგიერთ მართლმადიდებელ ეპისკოპოსთან ურთიერთობისგან არ წარმოადგენდა განხეთქილებას, როგორც ასეთს, ეს იყო დროებითი გაყოფა: მართლმადიდებლურ სარწმუნოებაში ერთობა ეკლესიის წევრებს შესაძლებლობას აძლევდა, შეჰვედროდნენ ღმერთს "ერთსულოვნების მადლის" მისაღებად" (წმ. გრიგოლ ღვთისმეტყველი)" http://www.portal-credo.ru/site/index1.php?act=lib&id=848)
(URL-ის მიმართვის თარიღი: 13.11.2020).

გასაგებია, რომ ეკლესიის ასეთ მდგომარეობაში მრავალ მართლმადიდებელს სხვადასხვა მიზეზის გამო არ ჰქონდა ევქარისტული ერთობა ერთმანეთთან. წმ. ბასილიმ უდიდესი ძალისხმეევა მოანდომა ამ დაყოფილ მართლმადიდებელთა გაერთიანების საქმეს. სიცოცხლის ბოლოსთვის ურთიერთობის დამყარება მან შეძლო მხოლოდ ალექსანდრიასთან და ყველაფერი მოამზადა მართლმადიდებლურ რომთან ერთობისთვისაც. ჭეშმარიტ ეკლესიასთან თანაზიარობას წმ. ბასილი ყველაზე მთავარ საქმედ მიიჩნევდა. თვით შემოერთებულის რწმენაც რაღაც არასრულყოფილად მიიჩნეოდა, ის დასაშვებად თვლიდა იკონომიას, რადგან იცოდა, რომ უფალი, რომელიც "ღვთის მოყვარეთ, რომელნიც მისი განზრახვით არიან ხმობილნი, ყველაფერში შეეწევა სასიკეთოდ" (რომ. 8:28),  ეკლესიასთან მიერთების შემდეგ აღუვსებდა მას ყოველივეს (Письмо 109, к пресвитерам в Тарсе) (https://azbyka.ru/otechnik/Vasilij_Velikij/pisma/109) (URL-ის მიმართვის თარიღი: 13.11.2020).

წმ. ბასილი დიდი ბრძანებს: "ჩვენ ბევრს არაფერს ვითხოვთ, არამედ ჩვენთან ერთობის მოსურნე ძმებს მხოლოდ ნიკეის სარწმუნოებას ვთავაზობთ; და თუ ისინი ამაში დაგვთანხმდებიან, მაშინ მოვითხოვთ კიდევ სულიწმიდას ქმნილება არ უწოდონ და არ ჰქონდეთ თანაზიარობა მათთან, ვინც უწოდებს. აი ამის, გარდა მე თანახმა ვარ მეტი არაფერი მოვითხოვო, რამეთუ დარწმუნებული ვარ, ჩვენთან ხანგრძლივი თანაზიარობისა და სარწმუნოების დოგმატებში უსიტყვო გაწაფვის შემდეგ, მისცემს მათ უფალი საბოძვარს, რადგან "ღვთის მოყვარეთ, რომელნიც მისი განზრახვით არიან ხმობილნი, ყველაფერი შეეწევათ სასიკეთოდ" (რომ. 8:28) (იქვე).

ქრისტეანისთვის მთავარია - ანათემას გადასცეს მწვალებლობა და ყოველგვარი ერთობა შეწყვიტოს ერეტიკოსთან (იქვე), "რათა ღვთის ეკლესია იყოს წმიდა და არანაირი ღვარძლი არ გააჩნდეს" (Письмо 110, к Кириаку) (https://azbyka.ru/otechnik/Vasilij_Velikij/pisma/110) (URL-ის მიმართვის თარიღი: 13.11.2020). სხვა სიტყვებით რომ ვთქვათ, ჭეშმარიტ ეკლესიასთან ერთობა და სარწმუნოების მტრებთან გაუცხოვება, წმ. ბასილისთვის მართლმადიდებლობის თეორიულ სიწმიდეზე უმნიშვნელოვანესი საქმე იყო (Письмо 123, к Евсевию епископу Самосатскому) (https://azbyka.ru/otechnik/Vasilij_Velikij/pisma/123) (URL-ის მიმართვის თარიღი: 13.11.2020).

ამრიგად, იმ დროს ყველაზე მნიშვნელოვანი იყო ის თუ ვინ ვისთან ამყარებდა თანაზიარობას. ერს არ შეეძლო, კარგად ცოდნოდა დოგმატური დეტალები, მაგრამ ეკლესიაში, ხმამაღლა წაკითხულ დიპტიქებში იმ ეპისკოპოსებთა სახელების მოსმენა, ვისთანაც თანაზიარობა ჰქონდათ, ყველას შეეძლო. აღმოსავლეთში მართლმადიდებლობასთან თანაზიარობის ნიშნად მიიჩნეოდა ერთობა წმ. ბასილისთან, რომელთანაც თანაზიარობა ჰქონდა დასავლეთის, ეგვიპტის და მცირე აზიის ეპისკოპოსებს. წმ. ბასილი იმასაც კი ამბობდა: "ვინც ჩემთან თანაზიარობას გაურბის, ის ეკლესიას გაურბისო" (Письмо 196, К неокесарийцам). აღნიშვნის ღირსია ისიც, რომ წმ. ბასილი სრულიად გაურბოდა თანაზიარობას იმ მართლმადიდებელ ერთან და კლერიკოსებთან, რომლებმაც ეპისკოპოსებად შეიწყნარეს ისინი, ვისაც არ ჰქონდა თანაზიარობა წმ. ბასილისთან (მაგალითად, ევსტათიანელები სებასტიაში). ანუ რომელიმე ეკლესიასთან თანაზიარობის საკითხში უნდა შევხედოთ არა "მართლმადიდებელ" ერს, არამედ ამ ეკლესიის იერარქიას ("სასაცილოა უვლიდე ფრჩხილებს, თავს კი ყურადღებას არ აქცევდე") (Письмо 242, К Патрофилу епископу) (https://azbyka.ru/otechnik/Vasilij_Velikij/pisma/242) (URL-ის მიმართვის თარიღი: 13.11.2020).

სწორედ ასე იქცეოდნენ ძველმართლმადიდებელი ქრისტეანებიც, როდესაც ხედავდნენ დამპალ "მეთაურს" (პატრიარქ ნიკონს) და ასევე სხვა "მეთაურებს" (ეპისკოპოსებს), რომლებიც მწვალებელთა (მაგ.: პაისი ლიგარიდი) და პატივაყრილ აღმოსავლელ იერარქთა დახმარებით წყევლიდნენ უძველეს, მართლმადიდებლურ საეკლესიო გადმოცემებს, ცვლიდნენ საღვთისმსაუხრებო წეს-განგებებს და თვით საეკლესიო გადმოცემებს. ამიტომაც, წმიდა სახარების მცნებისამებრ (მათე 5:29) და წმიდა ათანასე დიდის განმარტებისამებრ აღმოიღეს "მარჯვენა თვალი" (ეპისკოპოსები. იხ. წმ. ათანასე დიდის განმარტება) და "განაგდეს" თავისგან (შეწყტვიტეს ევქარისტული ერთობა), რადგან უჯობდათ, დაეკარგათ "ერთი ასოთგანი" (ერთი ხარისხი), ვიდრე "მთელი სხეული" (ანუ ეკლესია) ჩავარდნოდათ გეენას (შეად. მათე 5:29).

აი, როგორ განმარტავენ წმიდა მამები მათეს სახარების სიტყვებს: "თუკი გაცთუნებს შენი მარჯვენა თვალი, ამოითხარე და გადააგდე, ვინაიდან გიჯობს დაჰკარგო ერთი შენი ასოთაგანი, ვიდრე მთელი შენი სხეული ჩავარდეს გეენას. ხოლო თუ გაცთუნებს შენი მარჯვენა ხელი, მოიკვეთე და გადააგდე, ვინაიდან გიჯობს დაჰკარგო ერთი შენი ასოთაგანი, ვიდრე მთელი შენი სხეული ჩავარდეს გეენას" (მათე 5:29-30).

წმ. ათანასე ალექსანდრიელი: "მივდივართ რა უცოდველი და ცხოველმყოფელი გზით, აღმოვიღოთ და განვაგდოთ ჩვენგან თვალი მაცთური, ოღონდ არა გრძნობისმიერი (რამეთუ ბრმებიც მრუშობენ), არამედ საცნაური (გონებისმიერი). ასე, მაგალითად, თუ ეპისკოპოსი ან პრესვიტერი, როგორც თვალნი ეკლესიისა, ცუდად ცხოვრობენ და ერს აცთუნებენ, მათი აღმოღება და განგდება გვმართებს. რამეთუ უმჯობესია შეიკრიბოთ მათ გარეშე სალოცავ სახლში, ვიდრე მათთან ერთად, ვითარც ანასთან და კაიაფასთან ერთად, შთაცვივდეთ ცეცხლის გეჰენაში. ასევე "ხელი", ანუ დიაკვანი, თუ რამეში უღირსად იქცევა, უნდა განიკვეთოს საკურთხევლიდან. და თუ "ფეხი", ანუ ეკლესიის მსახური მიმართავს სიცრუეს და იღებს ფულს, გიეზიუსის მსგავასად, ისიც, როგორც უუნარო და უგუნური, თანაზიარობიდან უნდა განიკვეთოს, რათა წმიდად და დაუბრკოლებლად იქნას დაცული ეკლესია" (св. Афанасий Великий. Творения. Т. IV. Москва. 1994 г., стр. 429).

წმ. ქრომატი აკვილეველიც (407) ბრძანებს: "რადგან ნახსენებია სხეული, უფრო სწორი იქნება თუ მას განვაკუთვნებთ ეკლესიას, რომლის თვალად, ანუ ყველაზე უძვირფასეს წევრად, რომელიც საღმრთო ნათლის მცნებებით განანათლებს მთელ საეკლესიო სხეულს, ვაღიაროთ ეპისკოპოსი. მაშ ასე, სიტყვები: "თუკი გაცთუნებს შენი მარჯვენა თვალი, ამოითხარე და გადააგდე, ვინაიდან გიჯობს დაჰკარგო ერთი შენი ასოთაგანი, ვიდრე მთელი შენი სხეული ჩავარდეს გეენას" მართებული იქნება გავიგოთ ასე: თუ ასეთი თვალი, ანუ ეპისკოპოსი, არასწორი სარწმუნოების მპყრობელი, თავისი სამარცხვინო ცხოვრებით აღაშფოთებს ეკლესიას, ჯერ არს აღმოღება მისი და ეკლესიის სხეულისგან განგდება, რათა ერს არ დაეკისროს პასუხისმგებლობა მისი ცოდვებისთვის. რამეთუ წერილ არს: "მცირეოდენი საფუარი მთელ ცომს აფუებს" (1 კორ. 5:6). და კიდევ: "მოიკვეთეთ უკეთური" (1 კორ. 5:13). "ხელში" კი იგულისხმება პრესვიტერი - რომელიც, თუ ის აცთუნებს ღვთის ერს, მისდევს მწვალებლობას ან ცხოვრობს უკეთურად, უფალი მის მოკვეთას, ანუ მისგან განშორებას ბრძანებს, რათა თავისი ცოდვით არ შესვრიმოს ეკლესიაც, რადგან, მოციქულის თქმით, ეკლესია უნდა იყოს წმიდა და შეუგინებელი" (Еп. Хроматий Аквилейский. Трактат на Евангелие от Матфея) https://ekzeget.ru/bible/evangelie-ot-matfea/glava-5/stih-29/) (URL-ის მიმართვის თარიღი: 13.11.2020).

რაკიღა ეკლესიის ისტორიაში ასეთი ვითარება უკვე იყო (და თანაც არაერთხელ), ცხადია ის შესაძლოა კიდევ განმეორდეს.

ასე რომ, ძველმართლმადიდებელთა "დაქსაქსულობაზე" აქცენტების გაკეთება მათი, ვითომცდა "არაეკლესიურობის" წარმოჩენის მიზნით, ზ. ნოდიას მორიგი არამართლმადიდებლური, პროპაგანდისტული ხრიკია. ასეთი "დაქსაქსულობა", როგორც უკვე ვნახეთ, მრავალჯერ წარმოქმნილა ეკლესიაში, შეიძლება იყოს ახლაც და იქნება მომავალშიც.

ახლა კი დავუბრუნდეთ ლევ მირონის ძე ორლოვის ნაშრომს "ძველმოწესეთა სამღვდელოების ისტორია 1666 წლიდან 1905 წლის 17 ოქტომბრის მანიფესტამდე" (Лев Миронович Орлов. История бегствующего священства. История священства старообрядцев, приемлющих священство от грекороссийской церкви. И о непрерывном другоприимстве, от 1666 г. и до манифеста 17 октября 7414 - 1905 г. Москва. 1907 г.) და ვნახოთ, იყო თუ არა უწყვეტი ძველმართლმადიდებლური სამღვდელოება ეპისკოპოსის გარეშე მისი დარჩენის პერიოდში და რა გზით ინარჩუნებდა იგი ამ უწყვეტობას.

თავისი თხზულების შესავალში ლ. ორლოვი წერს: "საეკლესიო მშვიდობის მტრებმა და მეამბოხეებმა ამ ბოლო დროს გაავრცელეს ერთი ჭორი, რითაც ეკლესიის უძლურ წევრებს აბრკოლებენ და ამბობენ, თითქოსდა შეწყდა ნიკონიანური ეკლესიიდან ძველმართლმადიდებლობაში მღვდლების გადმოსვლა, რომელთა მიერაც სულიერად იპურებოდნენ ნიკონის დროიდან მოყოლებული ჩვენი წინაპრები. ამ შეწყვეტას კი უკავშირებენ 1846 წელს ავსტრიაში ბერძნული ეკლესიიდან გადმოსულ მიტროპოლიტ ამბროსის მიღებას.

მაგრამ ეს აშკარა სიცრუეა. ხილულ და უხილავ მტერთა ძალისხმევის მიუხედავად, რაც მრავალგვარ შევიწროებასა და დევნულებაში გამოიხატა, ჩვენთან (ძველმართლმადიდებლობაში - არქიეპ. პ.) მღვდლობა არასოდეს შეწყვეტილა, რამეთუ უფლის სიტყვები ეკლესიის უძლეველობის შესახებ მარადის ურყევი და დაურღვეველია. აუცილებელია გვახსოვდეს რას ბრძანებდა წინასწარმეტყველი დავითი, როდესაც მას დევნიდნენ: "უფალო, რად განმრავლდეს მაჭირვებელნი ჩემნი? და მრავალნი აღდგეს ჩემ ზედა. მრავალთა ჰრქვKან სულსა ჩემსა: არა არს ცხორებაY მისი ღმრთისა მიერ მისისა" (ფსალმ. 3:2-3). აი, როგორ განიმარტება ეს სიტყვები: "მრავალნი, რომლებიც აღსდგნენ ჩემს წინააღმდეგ, ერთიმეორის გასამხნევებლად ამბობენ ჩემზე: ამდენი ხნის განმავლობაში თუ მდევნიდნენ, მიუტოვებიაო ღმერთს იგი თავისი ცოდვებისთვის. ხოლო სხვები, ხედავენ რა ჩემს ესოდენ შეჭირვებას ამბობენ: "არ არისო მისთვის შემწეობა ღმერთისმიერი", და ცილს სწამებენ უფალს, რომელსაც ყოველთვის ვიყავ მინდობილი".

მაგრამ წინასწარმეტყველი ბრძანებს: "შენ დასცენ ყოველნი, რომელნი მემტერნეს მე ამაოდ; კბილნი ცოდვილთანი შენ შეჰმუსრენ. უფლისაი არს ცხორებაი და ერსა შენსა ზედა არს კურთხევა შენი" (ფსალმ. 3:8-9). ანუ ღმრთის კურთხევა გადმოვიდა მის ერზე და მათზე, ვინც წინასწარმეტყველთან ერთად განიცდიდა თავდასხმებს; და ბოლოს, "ღვთის ერში" ქრისტეანებიც იგულისხმებიან, ხოლო "კურთხევაში" ღმრთის მოწყალება, რის შედეგადაც ამ ერმა და ყველა იმათაც ღმერთი ადიდეს, როდესაც ნახეს, როგორი შეწევნა მიიღო წინასწარმეტყველმა ღვთისგან. ასე ვართ ჩვენც, ამიტომაც განვაგდოთ ერთმანეთისგან ყოველგვარი სიცრუე და ცილისწამება და გავიხსენოთ მაცხოვრის სიტყვები, რომელმაც გვამცნო, რომ ყოველი სიცრუე ეშმაკისგანაა, რადგან "მტყუვარ არს, და რამეთუ მამაჲცა მისი მტყუვარი არს" (იოანე 8:44).  

ამის შემდეგ, თავის შესავალ სიტყვაში ლ. ორლოვი აღნიშნავს, რომ მართლმადიდებელი რუსი ერი მოციქულთა სწორ ვლადიმერის დროიდან, ანუ რუსეთის გაქრისტიანების დღიდან ვიდრე ნიკონ პატრიარქამდე, უცვლელად იცავდა ბერძნული ეკლესიისგან მიღებულ წმიდა სარწმუნოებას, რომელიც ახალგამოგონილი გადმოცემებით და უხამსი ზნით შერყვნა ნიკონ პატრიარქმა ისე, რომ მოკლე დროში მთელ რუსეთს მოსდო ეკლესიისთვის უცხო ეს სიახლენი (იხ. Л. М. Орлов. История священства старообрядцев, приемлющих священство от грекороссийской церкви. И о непрерывном другоприимстве, от 1666 г. и до манифеста 17 октября 7414 - 1905 г. Москва. 1907 г. გვ. 5-7).

"ჯერ კიდევ ნიკონისეული მშფოთვარების დასაწყისში, - წერს ლ. ორლოვი, - ყოვლადუსამღვდელოესი პავლე ძველი ღვთისმოსაობის დასაცავად ვაჟკაცურად აღუდგა წინ ნიკონის ბოროტმზრახველობას და საკუთარი სისხლითაც დაამტკიცა ერთგულება ძველი მართლმადიდებლობისადმი. მის შემდეგ მრავალი ღვთისმოსავი მღვდელი, თავისი მწყემსმთავრის მსგავსად, იბრძოდა რა ღვთისმოსაობისთვის, ყოველი ძალით ცდილობდა ნიკონიანურ სიახლეთა უკუგდებას და მრავალგვარი ტირანიისა და ტანჯვა-წამების მიუხედავად ძლევდა ბოროტებით მქშინავ ნიკონიანელობას, განადგურებით რომ ემუქრებოდა ღვთისმოსაობას მთელ ქვეყანაში და აპოკალიფსური ურჩხულივით სდევნიდა ეკლესიას. სწორედ ამ მღვდლებმა, რამდენადაც ეს მათთვის იყო შესაძლებელი, ქრისტეს ერთ სამწყსოდ შემოიკრიბეს წმიდა ძველმართლმადიდებლური ეკლესიის გაბნეული ცხვრები და დაუზიანებლად დაიცვეს წმიდა მამებისეული ღვთისმოსაობა. ხოლო ღვთითბოძებული მღვდლობის შესანარჩუნებლად, წმიდა მამათა განწესებებზე დაფუძნებით, ასევე წმიდა მღვდელმოწამე პავლე კოლომნელის დაბარებით, ჩვენი ეკლესია რუსეთის ოფიციალური ეკლესიისგან გადმოსულ მღვდლებს და ერისკაცებს მეორე კატეგორიის მწვალებელთა წესით (მირონცხებით) იღებდა" (იხ. I მსოფლ. კრების 8-ე კანონი), ამასთან, გადმოსული მღვდლები არ კარგავენ თავიანთ ხარისხს" (იქვე).

"ეს კანონი გადმოცემულია ასე: "ისინი, ვინც თავიანთ თავს წმიდას უწოდებენ (იგულისხმებიან "ნავატიანოსნი" - არქიეპ. პ.), თუ მოიქცევიან და დაუბრუნდებიან სამოციქულო ეკლესიას, მათ შესახებ წმინდა და დიდი კრება ადგენს, რომ, თუ რომელიმე მათგანი ხელდასხმული იყოს, დარჩეს თავისი სამღვდელო პატივის ხარისხში. ... ამრიგად, იმ დაბაში ან ქალაქში, სადაც მხოლოდ ისინი არიან ხელდასხმულნი და სამღვდელო დასის წევრები, დარჩნენ იმავე ხარისხში და იმავე სახით. ხოლო თუ იქ კათოლიკე ეკლესიის ეპისკოპოსი ან მღვდელი იქნება, ცხადია, რომ კათოლიკე ეკლესიის ეპისკოპოსს ექნება ეპისკოპოსობის პატივი, ხოლო წმიდად წოდებულთა ეპისკოპოსს მღვდლის პატივი უნდა ჰქონდეს. ... რომ არ იყოს ერთ ქალაქში ორი ეპისკოპოსი".

იმავეს მოწმობს II მსოფლიო კრების 7-ე, VI მსოფლიო კრების 95-ე და კართაგენის ადგილობრივი კრების 69-ე კანონები. ამ კანონებისა და მათი განმარტებების ჩამოწერის შემდეგ ლ. ორლოვი იწყებს უშუალოდ ძველმართლმადიდებლური ეკლესიის სამღვდელოების ისტორიის გადმოცემას და წერს: "ხოლო წინამდებარე წიგნი (იგულისხმება ლ. ორლოვის წიგნი "ძველმართლმადიდებლური სამღვდელოების ისტორია" - არქიეპ. პ.) მრავალ ერთმორწმუნე ძმათა თხოვნით დაიწერა ქვეყნიერების შექმნიდან 7415 წელს (1906 წ. - არქიეპ. პ.) წმიდა ძველმართლმადიდებლური ეკლესიის შვილის მიერ, საკითხში გაურკვეველ მოდავეთა პასუხად, თითქოსდა ჩვენში სამღვდელოება გარკვეული დროით შეწყდა. ჩვენ კი შევეცდებით დავამტკიცოთ, რომ რუსეთის ძველმართლმადიდებლურ ეკლესიას თავისი მრავალწლოვანი ქვრივობის, ანუ ეპისკოპოსის გარეშე ყოფნის პერიოდში მართლმადიდებლური სამღვდლოება არასოდეს მოჰკლებია" (იქვე. გვ. 9).

ავტორის ცნობით, წიგნის შედგენისას ის ეყრდნობოდა საკუთარ არქივში დაცულ საეკლესიო წიგნებს და "ძველმოწესე წინაპართა ჩანაწერებს, რომელთა სახელწოდებებია: "О древлеправославных священницех, или о бегствующем священстве"; "Реестр ветковских священников от времени священноинока Феодосия до священноинока схимника Михаила, именуемаго Калмыка"; "Беседование старообрядца с новообрядцем" (დაწერილია სამყაროს შექმნიდან 7292 წელს), ასევე ქვის ძეგლებს (памятники-камни), რომლებიც მოსკოვის როგოჟის სასაფლაოზე დაკრძალულ და ძველმართლმადიდებლური ეკლესიის ნიადაგზე მოღვაწე მღვდლების საფლავებზეა" (იქვე. გვ. 9-10).

მეტიც, ავტორი იმოწმებს არა მარტო ძველმართლმადიდებლურ, არამედ ახალმოწესეობრივ (ნიკონიანურ) წყაროებსაც და ზოგიერთი ძველმოწესეობრივი მიმართულების წარმომადგენელთა შეპასუხების საპირისპიროდ აღნიშნავს: "ღვთისმოსავი სამღვდელოების მონაცვლეობით-მემკვიდრეობითი მიღების სინამდვილეში ვინმე თუ დაეჭვდება მხოლოდ იმის გამო, რომ ზოგიერთი მოწმობა აღებული გვაქვს ნიკონიანელ მწერალთა თხზულებებიდან, მან ისმინოს განმარტებით სახარებაში ნათქვამი: "მტრის მოწმობა უფრო დამაჯერებელია" ("от враг свидетельство достоприятнейше суть"). ამიტომაც, - განაგრძობს ავტორი, - თუმც "გარეშე" მწერლები ჩვენდამი მტრული განწყობით წერდნენ თავიანთ ნარკვევებს ძველმართლმადიდებლურ სამღვდელოებაზე, მათ მაინც უნდა ვენდოთ, რადგან ისინი ჩვენი ძველმართლმადიდებლური სამღვდელოების უწყვეტობას ადასტურებენ. ამგვარი მითითებები შეიძლება ვნახოთ შემდეგ წიგნებში: გ. ვ. ესიპოვის "Раскольничьи дела 18-го столетия"; საპელკინის თხზულებაში "Зерцало для старообрядцев" და ანდრია ოხტინსკის წიგნში "О новых раскольниках" (იქვე, გვ. 10).

I-ელ თავს ლ. ორლოვი უძღვნის ძველი ღვთისმოსაობისა და გადმოცემებისთვის თავდადებულ ეპისკოპოს პავლე კოლომენსკის. თავს ეწოდება: "О страдальце за веру епископе Павле Коломенском" (გვ. 11).

II თავში, რომელსაც ეწოდება: "Подробное перечиеление священных лиц, другопреемственно потрудившихся в святой древлеправлославной Церкви Христовой от епископа Павла и до сего времен" (გვ. 16) ("სამღვდლო პირთა დეტალური ჩამონათვალი, რომლებიც მემკვიდრეობით-მონაცვლეობითად იღვწოდნენ ქრისტეს ძველმართლმადიდებლურ ეკლესიაში ეპისკოპოს პავლედან დღემდე"), ავტორი ჩამოთვლის იმ მღვდელმსახურებს, რომლებიც რუსეთის ოფიციალური ეკლესიიდან გადმოდიოდნენ ძველმართლმადიდებლობაში და აქ პავლე კოლომენსკის სიკვდილიდან ვიდრე ავტორის დრომდე მსახურობდნენ.

თავი III ეძღვნება იმ სისასტიკესა და სასჯელებს, რომლებსაც ძველი, წმიდა მამებისეული ღვთისმოსაობის დამცველებს ატეხდნენ თავს (რუს.: "Жестокости и кары на соблюдавших древнее святоотеческое благочестие").

IV თავში ლაპარაკია განმაახლებელ და მწვალებელ მღვდელმთავართაგან ხელდასხმულ მღვდელთა მიღება-შეწყნარებაზე (რუსულად თავს ეწოდება: "Принятие священников от ереси приходящих, рукоположенных новомудрствующими архиереями").

თავი V ეძღვნება მღვდელ პავლე ტულელს და მის მიერ შემოერთებულ მღვდლებს (თავს ასეც ეწოდება: "Преемники священника Павла Тульскаго").

VI თავი: ავტორის შენიშვნა ("Примечание автора").

თავი VII: წმიდა მირონის შესახებ ("О святем мире").

თავი VIII: მირონის შემადგენლობა ("Состав св. Мира").


***


ვითვალისწინებთ რა იმ ინტერესს, რომელიც დაკავშირებულია ძველმართლმადიდებლური ეკლესიის სამღვდელოების უწყვეტობასთან, გადავწყვიტეთ ლ. ორლოვის ხსენებული ნაშრომის რამდენიმე თავი (განსაკუთრებით ისინი, სადაც ლაპარაკია მღვდლებზე) მთლიანად გვეთარგმნა, ხოლო დანარჩენი თავები შინაარსობრივად გადმოგვეცა.





2. ეპისკოპოს პავლე კოლომნელის შესახებ

ლ. ორლოვი აღნიშნავს: "შევუდექი რა გაბატონებული ეკლესიიდან გადმომავალ ღვთისმოსავ მღვდელთა მონაცვლეობით-მემკვიდრეობითი შემოერთების ისტორიულ აღწერას, ჩემს მოვალეობად და უკიდურეს აუცილებლობად ჩავთვალე, მომეხსენიებინა კოლომნის ეპისკოპოს პავლეს ტანჯვაზე, რომელიც მან წმიდა მამათა ღვთისმოსაობის დასაცავად განიცადა და რომლის ჭეშმარიტების დასტურად თავიც გასწირა" (გვ. 11).

ამის შემდეგ ავტორი მოკლედ აღწერს ნიკონის რეფორმების დაწყების ისტორიას: როგორ არ ისურვა გულითა და გონებით არეულმა ნიკონმა მისდევნებოდა ძველ რუს მღვდელმთავრობას, მანამდე არსებულ წმიდა მოსკოველ პატრიარქთა პრაქტიკას, არამედ გადიდგულებულმა და გაამპარტავნებულმა ძველი ბერძნული და სლავური ხელნაწერი წიგნების გადაკეთება მოინდომა. მაგრამ ნიკონის ეს განზრახვა იმთავითვე წარუმატებელი გახდა, რადგან, როგორც ლ. ორლოვი აღნიშნავს, ნიკონის პატრიარქობის უკვე მესამე წელსვე დაბეჭდილ წიგნებში მრავალი ცვლილება, უჯერო შემატება და დაუშვებელი შემოკლება აღინუსხა და ადრე დაბეჭდილ წიგნებთან წინააღმდეგობაში აღმოჩნდა. მრავალი ამხელდა პატრიარქს ამის გამო, მაგრამ მან თავისი მედიდურობით გონივრული რჩევების მიყოლა არ ისურვა და ეპისკოპოსთა, არქიმანდრიტთა, დეკანოზთა და იღუმენთა კრება მოიწვია, სადაც თავისი რეფორმების გატარება მოითხოვა.

ამ კრებაზე ნიკონს არ დაეთანხმნენ ნოვგოროდელი მიტროპოლიტი მაკარი, ვოლოგდელი არქიეპისკოპოსი მარკელი, ვიატსკელი ეპისკოპოსი ალექსანდრე, კოლომნის ეპისკოპოსი პავლე და კიდევ სხვები. მათგან ყველაზე მეტი წინააღმდეგობა ნიკონს კოლომნის ეპისკოპოსმა პავლემ გაუწია. ეპისკოპოსმა თამამად ამხილა შემცდარი პატრიარქი და უთხრა: "თქვენთან სიმართლე გაიქელა და ჭეშმარიტება წარწყმდა; სიმართლე გაექცა მწყემსებს და აღარავის სურს საკითხთა სჯულიერი და ფრთხილი გამოწვლილვა" ("у вас правда попрана есть и истина погибе; правосудие бежа от пастырей и несть законнаго испытания и опаснаго вещей разсмотрения"). მაშინ, იხილა რა ეპისკოპოს პავლეს სიმტკიცე, ნიკონმა ჩამოჰგლიჯა მას დიდი მანტია და საკუთარი ხელით სასტიკად სცემა, რის შემდეგაც მისი საპყრობილეში ჩასმა ბრძანა. პავლე კოლომნელი ნოვგოროდის ახლოს გადაასახლეს. ნიკონის სისასტიკის მხილველმა იერარქებმა კი უკან დაიხიეს, თუმცა მისი განკარგულებების ხელმოწერაზე ყველა როდი იყო თანახმა.

გადასახლებაში მყოფი ეპისკოპოსი პავლე აგრძელებდა ღვთისმოსავ ქრისტიანთა დარიგებას და მოუწოდებდა: "ჩემო უფლისმიერო საყვარელო ძმანო და შვილნო! მედგრად იდექით ღვთისმოსაობაში და მიჰყევით წმიდა მოციქულთა და წმიდა მამათა გადმოცემას, ხოლო ნიკონისა და მის მოწაფეთა მიერ ეკლესიაში შემოტანილ ახალ დოგმატებს ნუ მიიღებთ. დაიცავით თავი განხეთქილების მოქმედთაგან; მიჰბაძეთ ადრინდელ რუს მღვდელმთავრებს, ხოლო უცნაურ და განსხვავებულ სწავლებებს ნუ შეიწყნარებთ" (გვ. 13). როდესაც ნიკონმა შეიტყო, რომ ეპისკოპოსი პავლე მასთან მისულებს არიგებდა, არ მიეღოთ ძველი გადმოცემების საწინააღმდეგო სწავლებანი, უგულო პატრიარქმა მას კარისკაცები დაუყენა, რათა არავინ მისულიყო მასთან მსგავსი დარიგებების მოსასმენად. ბოლო დარიგება, რომელიც მან მასთან საიდუმლოდ მისულ ღვთისმოსავ მართლმადიდებელთ მისცა, ასეთი იყო: "საყვარელნო ძმანო, ჩვენი განშორების დღე ახლოვდება, მეტად ვეღარ მიხილავთ, მაგრამ დე, იყოს ნება ღვთისა. თქვენ კი გთხოვთ, ძლიერ ნუ იმწუხარებთ ჩემთან განშორების გამო და ნუ მიეცემით სასოწარკვეთას: "არ გადაშენდებიან ქალაქნი იერუსალემისანი და არც ქრისტეანთა მოდგმა გადაშენდება, როგორც ბრძანებდა ამას თვით ჭეშმარიტება - ჩვენი უფალი იესუ ქრისტე". ისმინეს რა ღვთისმოსავი ეპისკოპოსის ასეთი დარიგება, მასთან მისულმა ქრისტიანებმა იტირეს და მოძღვარს უკანასკნელი კურთხევა სთხოვეს: "გვაკურთხე, მეუფეო, შენი ბოლო და წმიდა კურთხევით". ეპისკოპოსმა პავლემ დალოცა ისინი და უთხრა: "იყავნ კურთხევა უფლისა თქვენზე და თქვენს შვილებზე, მთელ ქრისტეს ეკლესიაზე, სადაც კი ღმერთი ინებებს მის დაფუძნებას; დე, სულიწმიდამ დაივანოს თქვენში!". მაშინ სულიერმა შვილებმა კვლავ ჰკითხეს: "მეუფეო წმიდაო, გვასწავლე, რა ვქნათ ჩვენი განშორების შემდეგ, რადგან შენი და ადრინდელ მართლმადიდებელ მღვდელმთავართაგან ხელდასხმული სამღვდელოების  კურთხევის ქვეშ ვრჩებით. მაგრამ, თუკი გაღატაკდება ეკლესია, მაშინ რა ვქნათ და როგორი სახით მივიღოთ სამღვდელოება, ვისგან მივიღოთ წმიდა ევქარისტია და სხვა საეკლესიო საიდუმლოებანი". ამაზე ეპისკოპოსმა პავლემ უპასუხა: "წერილ არს, შვილნო ჩემნო, რომ, როგორც ქრისტე არ კვდება, ასევე არც მისი სამღვდელოება გარდახდება და ქრისტეს უპატიოსნესი ხორცი და სისხლი სამყაროს აღსასრულამდე იქნება. მაგრამ, თუ ღვთისმოსავ ეპისკოპოსთა მიერ ხელდასხმული სამღვდელოება დაიშრიტება, ნურც მაშინ მიეცემით სასოწარკვეთას. ღმერთს, რომელმაც ბრძანა, რომ ქვათაგან აღუდგენს შვილებს აბრაამს, შეუძლია თავის ეკლესიას აღუდგინოს სამღვდელოება. დააკვირდით წმიდა წერილს, დააკვირდით, როგორ დაგვიწესეს წმიდა მოციქულებმა და წმიდა მამებმა მსოფლიო და ადგილობრივ კრებებზე ეკლესიაში მწვალებლობათაგან მოქცეულთა მიღება. საღმრთო კანონები მწვალებლებს სამ კატეგორიად ჰყოფენ და ბრძანებენ პირველი კატეგორიის მწვალებლები, ვითარც ელინნი (წარმართნი- არქიეპ. პ.) მივიღოთ სრული ნათლისცემით; მეორე კატეგორიის მწვალებლებს მართებთ მხოლოდ საკუთარი და ყველა სხვა ეკლესიის საწინააღმდეგო მწვალებლობის დაგმობა, ამდაგვარნი ეკლესიაში მირონცხებით შეიწყნარებიან; ხოლო მესამე კატეგორიის მწვალებელთა მიღებისაცს არც მათი ნათლისღებაა საჭირო და არც მირონცხება, - ისინი მხოლოდ საკუთარ და ყველა სხვა მწვალებლობას დაგმობენ, როგორც ეს პირველი მსოფლიო კრების 8-ე კანონმა განმარტა. თქვენც ასე განიხილეთ მწვალებელნი, ყველაზე უმეტეს კი მათ ნათლისღებას დააკვირდით.

ხოლო, თუ ისინი ნათლავენ სამგზისი შთაფლვით, მამის, ძის და სულიწმიდის სახელზე, მაშინ ამდაგვართა მიღება გმართებთ მეორე წესით (ჩინით), ანუ ჯერ უნდა დაგმონ თავიანთი და ყველა სხვა მწვალებლობა, შემდეგ კი მირონი იცხონ, და თუ ამდაგვარნი მღვდლები იქნებიან, თავიანთსავე ხარისხში დარჩებიან; შემდეგ, თუ მწვალებლობათაგან ცთუნებული ვინმე განუდგება მართლმადიდებლურ ქრისტეანულ სწავლა-მოძღვრებას, მასში გარკვეული პერიოდი დაჰყოფს და შემდეგ კვლავ მართლმადიდებლურ რწმენას დაუბრუნდება, ასეთი მესამე წესით (ჩინით) მიიღეთ, ანუ მან უნდა დაგმოს თავისი და ყველა სხვა მწვალებლობა, მირონი კი არ სცხოთ. ამას გამცნებთ თქვენ, ჩემო საყვარელნო ძმანო და სულიერნო ძმანო უფალ ქრისტეში. გწამდეთ ღმრთის სიტყვისა და დაიცავით მცნებები ღვთისა. თქვენი ცხოვნების სასოება მთლიანად ღმრთის განგებულებაზე დაამყარეთ, რამეთუ ჩვენი ცხოვნების მოწყალე გამგებელი არასოდეს მიატოვებს თავის მონებს, არამედ ყველაფერს მათ სასარგებლოდ წარმართავს". ამის შემდეგ ეპისკოპოსთან მისულებმა ბევრი იტირეს თავიანთ მოძღვართან განშორების გამო, მიიღეს მისგან კურთხევა და წავიდნენ მისგან" (გვ. 13-15) (29).  

____________

29. აღსანიშნავია, რომ თვით დეკანოზი ამბაკუმი მომხრე იყო იმისა, რათა ახალმოწესეობრივი ეკლესიიდან გადმოსული მღვდლები თავისსავე ხარისხებში შეეწყნარებინათ (Н. И. Субботин. Материалы по истории раскола, т. 5, с. 221) (Википедия. Старообрядчество). https://ru.wikipedia.org/wiki/Старообрядчество (URL-ის მიმართვის თარიღი: 13.11.2020).

____________

სანამ ლ. ორლოვის ხსენებული წიგნის მომდევნო თავებზე გადავიდოდეთ, ჩვენი მხრიდან აღვნიშნავთ, რომ თანამედროვე გამოკვლევათა მიხედვით რუსეთის მართლმადიდებელი ეკლესიის კოლომნისა და კაშირის ეპისკოპოსი პავლე გარდაიცვალა 1656 წლის 3 (13) აპრილს.

ის აქტიურად უჭერდა მხარს პატრიარქ ნიკონის რეფორმების მოწინააღმდეგეებს და ისევე, როგორც სხვა ძველმართლმადიდებელი ქრისტეანები, ქრისტესთან სჯულიერ ერთობას არასოდეს განდგომია. ძველმოწესეები მას პატივს მიაგებენ, როგორც მღვდელმოწამეს. 1652 წელს მის საეპისკოპოსო ქიროტონიას თვით პატრ. ნიკონი ხელმძღვანელობდა და მანვე დანიშნა იგი კოლომნის კათედრის ეპისკოპოსად. რეფორმების დროს ყოველგვარი კრებითი განსჯისა და სასამართლოს გარეშე (რაც წმიდა განწესებათა საწინააღმდეგოა) ნიკონმა მას საეპისკოპოსო კათედრა წაართვა და პალეოსტროვის (Палеостров) მონასტერში გადაასახლა. ამის შემდეგ ნიკონმა ცილისმწამებლური წერილი მისწერა კონსტანტინოპოლის პატრიარქ პაისი I-ს, თითქოსდა არქიეპისკოპოსმა პავლემ და იოანე ნერონოვმა (ძველმოწესეთა მოძრაობის ერთ-ერთი აქტიური მონაწილე) ახალი ლოცვები და საეკლესიო წეს-განგებები შეადგინეს, რითაც მორწმუნე ერს რყვნიან და კრებითი ეკლესიისგან გაჰყავთ. შეცდომაში შეყვანილმა კონსტანტინოპოლის პატრიარქმა დაგმო "სიახლეთა მომხრენი". ეპისკოპოსი პავლე ნიკონმა გადაასახლა ონეგის ტბაზე, პალეოსტროვის შობის მონასტერში, სადაც წელიწადნახევარი დაჰყო. ეპისკოპოსი პავლე აქ უმძიმეს პირობებში ცხოვრობდა, მაგრამ მღვდელმთავარს შესაძლებლობა ჰქონდა მასთან მისულ მორწმუნეებთან  და მღვდლებთან შეხვედრისა, რომლებიც მისგან რჩევა-დარიგებებს იღებდნენ. ეპისკოპოსი პავლე მათ ანუგეშებდა და კურთხევას აძლევდა (Церковный календарь (на 2002г). Русская Православная Старообрядческая Церковь. Ранко-Пресс, 2001. С. 107-114).

1656 წელს ეპისკოპოსი პავლე უფრო მკაცრი მეთვალყურეობის ქვეშ მოაქციეს და ნოვგოროდის ხუტინის მონასტერში გადაიყვანეს. აქ მღვდელმთავარი კიდევ უფრო მკაცრ პირობებში იმყოფებოდა და სრულიად მოკლებული იყო თანამოაზრეებთან ურთიერთობას. ძველმოწესეობრივ წყაროებში (იხ. მაგალითად: Церковный календарь (на 2002г). Русская Православная Старообрядческая Церковь. Ранко-Пресс, 2001. С. 107-114) ნათქვამია, რომ პავლემ დაიწყო ქრისტესთვის სალოსობა (საეკლესიო ისტორიაში ეს არის ეპისკოპოს-სალოსის ერთადერთი შემთხვევა). თრადიციულად, რუსეთში სალოსები ხელშეუხებლობით სარგებლობდნენ, მათ სიტყვებს კი ხალხიც ისმენდა და ხელისუფლებაც თვით მეფის ჩათვლითაც კი. ხუტინის იღუმენმა და მონასტრის ძმობამ იფიქრა, რომ პავლე შეურაცახდი იყო და მკაცრი მეთვალყურეობა მოუხსნეს. ამან აღმსარებელს შესაძლებლობა მისცა, სწვეოდა გარეუბნებში მდებარე მონასტრებს და იქაური მცხოვრებლებისთვის ჭეშმარიტება ექადაგა. მალე ამ ამბავმა ნიკონის ყურამდეც მიაღწია, და მაშინ, ძველმოწესეთა წყაროების მიხედვით, ნიკონმა მას დაქირავებული მკვლელები მიუგზავნა. ეპისკოპოსი პავლე 1656 წლის დიდ ოთხშაბათს, ანუ ძვ. სტილით 3 (ახ. სტ. 13) აპრილს ცოცხლად დაწვეს. მოსკოვის 1666-1667 წლის კრებამ, რომელმაც ნიკონიც გაასამართლა, პატრიარქს ბრალად დასდო ეპისკოპოს პავლეს უკანონო პატივაყრა და მოკვლა: "შენ, პატრიარქო ნიკონ, - ნათქვამია ამ კრების დადგენილებებში, - კოლომნის ეპისკოპოსი პავლე კრების გარეშე, კანონთა დარღვევით, დაამხე, შეურაცხყავ და გადაასახლე, სადაც აწამე კიდეც, რის გამოც ეს დამხობა ძმისმკვლელობად ჩაგეთვლება" (https://drevo-info.ru/articles/2225.html) (URL-ის მიმართვის თარიღი: 13.11.2020).


3. ძველმართლმადიდებლური ეკლესიისკენ გადმოსულ სასულიერო პირთა დეტალური ჩამონათვალი

II თავში, რომელსაც ეწოდება "Подробное перечиеление священных лиц, другопреемственно потрудившихся в святой древлеправлославной Церкви Христовой от епископа Павла и до сего времен" (გვ. 16) ("სამღვდლო პირთა დეტალური ჩამონათვალი, რომლებიც მემკვიდრეობით-მონაცვლეობითად იღვწოდნენ ქრისტეს ძველმართლმადიდებლურ ეკლესიაში ეპისკოპოს პავლედან დღემდე"). ავტორი ჩამოთვლის იმ მღვდელმსახურებს, რომლებიც რუსეთის ოფიციალური ეკლესიიდან გადმოდიოდნენ ძველმართლმადიდებლობაში და აქ პავლე კოლომენსკის სიკვდილიდან ვიდრე ავტორის დრომდე მსახურობდნენ. ავტორის ცნობით, ესენი არიან: "სამღვდლო პირები, არქიმანდრიტები, დეკანოზები, მღვდელმონაზვნები და დიაკვნები, რომლებმაც არ მიიღეს ახალდაწესებული დოგმატები და ნიკონის მიერ ნაბეჭდი წიგნები, არამედ თავდადებით იღვწოდნენ ძველი ღვთისმოსაობის დასაცავად, როგორც ეს მათ კოლომნის ეპისკოპოსმა პავლემ დაუბარა. აი ისინიც:

1. ლაზარე, მოსკოველი მღვდელი, რომელიც ასევე ალექსი მიხეილის ძის სულიერი მოძღვარიც იყო, ვიდრე ის ნიკონის განმაახლებლურ რეფორმას მიიღებდა.

2. ამბაკუმი, მოსკოველი დეკანოზი.

3. იოანე ნერონოვი, მოსკოველი დეკანოზი.

4. თევდორე, მოსკოვის მიძინების ტაძრის დიაკვანი.

5. სპირიდონ პოტიომკინი, მოსკოვის ღვთისმშობლის საფარველის მონასტრის არქიმანდრიტი.

6. კაპიტონი, მოსკოვის ღვთისმშობლის საფარველის მონასტრის მღვდელმონაზონი.

7. სიმეონი, ვიაზნიკოველი მღვდელი.

8. ლონგინოზი, მურომელი დეკანოზი.

9. ნიკიტა, სუზდალელი მღვდელი.

10. პოლიევქტი, ბოროველი მღვდელი.

11. ნიკანდრი, სოლოვეცის მონასტრის არქიმანდრიტი.

12. ილია, ნოვგოროდელი მღვდელი.

13. ბარლაამი, ფსკოველი დეკანოზი.

14. ლონგინოზი, მღვდელმონაზონი.

15. იაკობი, მღვდელმონაზონი. სქემოსანი.

16. პაფნუტი, მღვდელმონაზონი.

17. ლაზარე, რომანოველი მღვდელი (რომანოვი - ქალაქი რუსეთში).

18. დანიელი, მღვდელმონაზონი.

19. სერგი, იაროსლაველი მღვდელმონაზონი.

20. დანიელი, კოსტრომელი დეკანოზი.

21. დიონისე, ჯერ კერჟენეცელი, შემდეგ კი შუისკელი მღვდელმონაზონი,

22. ტრიფილე, ჯერ კერჟენეცელი, შემდეგ კი ვოლოგდელი მღვდელმონაზონი.

23. აბრაამი, ლისკოველი მღვდელმონაზონი.

24. სერგი, კერჟენეცში მდებარე ბიზიუკოვის მონასტრის მღვდელმონაზონი.

25. ისიდორე, კოსმოდემიანსკელი მღვდელი.

26. სიმეონი, ტობოლსკელი მღვდელმონაზონი.

27. იაკობი, ციმბირელი მღვდელმონაზონი.

28. იობი, ნიჟნეტაგილელი მღვდელმონაზონი.

29. თეოფილე, მღვდელმონაზონი, დოლმატოვის მონასტრის იღუმენი.

30. ტიხონი, მღვდელმონაზონი (ღვთისმოსაობისთვის საყინულეში ამოხადა სული ტობოლსკის ახალმოწესე მღვდელმთავარმა).

31. ნიკოდიმოსი, ციმბირელი მღვდელმონაზონი.

32. ბასილი, ციმბირელი მღვდელმონაზონი.

33. იოანე, ციმბირელი მღვდელი.

34. ნიკიფორე, მღვდელმონაზონი ციმბირიდან, რომელმაც შემდეგ მრავალ მხცოვანთან ერთად ციმბირს შეაფარა თავი.

35. დომენტიანე, ციმბირელი მღვდელი.

36. არსენი, მღვდელმონაზონი.

37. დოროთე, მღვდელმონაზონი.

38. იობი, მღვდელმონაზონი, პატრიარქ ფილარეტის მიერ ხელდასხმული, რომელმაც დააფუძნა ოთხი მონასტერი: ორი - ჯერ კიდევ რეფორმამდე ტვერის ოლქში და ორიც ნიკონის სიახლეებით ეკლესიის არევის შემდეგ; აქედან ერთი კურსკის გუბერნიის რილის მაზრაში, ხოლო მეორე და უკანასკნელი დონზე, მდინარე ჩირზე, სადაც ისე გარდაიცვალა, რომ ახალაშენებული ეკლესიის კურთხევა ვერ მოასწრო.

39. დოსითეოზი, მღვდელმონაზონი, ნიკოლოზის სახელობის მონასტრის იღუმენი.

40. გერასიმე, ბერდიაკვანი, მოღვაწეობდა დონის იობის მონასტერში.

41. პაფნუტი, მღვდელი, რომელიც ასევე მოღვაწეობდა დონზე, იობის მონასტერში.

42. თეოდოსი, მღვდელი, მოღვაწეობდა დონზე, იობის მონასტერში.

43. კოზმანი (კოსმა), მოსკოვში კულიშკებზე მდებარე ყველა წმიდათა ტაძრის მღვდელი; შემდეგ გადასახლდა სტაროდუბიეში, სადაც ემალებოდა ნიკონიანელებს, შემდეგ კი გადავიდა ვეტკაზე, პოლონეთის ტერიტორიაზე.

44. სტეფანე, ბელეველი მღვდელი, კოზმანთან ერთად მოღვაწეობდა სტაროდუბიეში, შემდეგ კი ვეტკაზე.

45. თეოდოსი, რილელი მღვდელმონაზონი (აწამეს ჭეშმარიტი სარწმუნოებისთვის, მაგრამ ცოცხალი დარჩა. ცხოვრობდა კერჟენეცზე, შემდეგ - ვეტკაზე).

46. იოანე, ვეტკოველი მღვდელი.

47. თევდორე, დიაკვანი.

"ყველა მათგანს, - აღნიშნავს ლ. ორლოვი, - ხელდასხმა მიღებული ჰქონდა ჯერ კიდევ ღვთისმოსავი ეპისკოპოსებისგან, რომლებიც ეპისკოპოს პავლესთან ერთად წმიდა მამებისეულ ღვთისმოსაობას იცავდნენ. ბევრი მათგანი მოწამებრივად აღესრულა, სხვები, დევნულებაში მყოფნი, უკიდურეს შეჭირვებულ პირობებში იყვნენ და თავის გადასარჩენად ერთი ადგილიდან მეორეზე გადადიოდნენ". ლ. ორლოვის ცნობით, "იმ დროს არა მარტო მღვდლებს, არამედ, საერთოდ, ყველას დევნიდნენ, ვინც კი წმიდა მამებისეულ ღვთისმოსაობას იცავდა". მათ წინააღმდეგ გამოიცემოდა სამეფო განკარგულებანი, რის საფუძველზეც ძველმოწესეებს არაადამიანურ სასჯელებს უქვემდებარებდნენ, რის დასტურადაც ავტორს წიგნის III თავში, მოჰყავს მეფის რამდენიმე განკარგულება, სადაც ნაბრძანებია ძველმორწესეთა წამება, და თუკი წამებაც სასურველ შედეგს არ გამოიღებდა, მაშინ, განკარგულების მიხედვით, "ცოცხლად უნდა დაეწვათ, ფერფლი კი ქარისთვის გაეტანებინათ" ("ვინც სამგზისი დაკითხვისა და წამების შემდეგაც ჯიუტად დადგება თავის აზრზე და ეკლესიას არ დაემორჩილება, ცოცხლად დაიწვას, ფერფლი კი ქარს მიეცეს" (იქვე. გვ. 19).

III თავში აღწერილია ის სისასტიკეს და სასჯელები, რომლებსაც ძველი, წმიდა მამებისეული ღვთისმოსაობის დამცველები განიცდიდნენ. აქ ყურადღებას იპყრობს ავტორის შენიშვნა, რომლის თანახმადაც, "ამგვარი მითითებებით და განკარგულებებით აღჭურვილი ახალმოწესე მღვდელმთავრები რუსეთის სხვადასხვა მხარეში აგზავნიდნენ "მისიონერებს", რომლებიც ყველგან სასტიკად დევნიდნენ მართლმადიდებელ ქრისტეანებს და ვინც კი ხელთ ჩაუვარდებოდათ, სასტიკად აწამებდნენ. და თუ ამგვარი წამების შემდეგაც ძველი ღვთისმოსაობის დამცველი მართლმადიდებლები ურყევნი დარჩებოდნენ, უკვე ყოველგვარი დანდობის გარეშე კლავდნენ" (იქვე).

"მიუხედავად ამისა, ძველი ღვთისმოსაობის დამცველი მღვდელმსახურები ახერხებდნენ, დამალოდნენ "მისიონერებს" და ღვთის მფარველობის წყალობით, განაგრძობდნენ თავიანთ სამღვდლო მისიის აღსრულებას და ძველი ღვთისმოსაობის მიმდევარ ქრისტეანთ სულიერად აპურებდნენ" (იქვე).

როდესაც მათ დაინახეს, რომ ბევრ ადგილას დევნილი ქრისტიანები განიცდიან სულიერ შიმშილს, წმიდა მამათა სწავლებების, მსოფლიო და ადგილობრივი საეკლესიო კრებების და თვით ეპისკოპოს პავლეს დარიგებების საფუძველზე, სჯულიერად მიიჩნიეს და გადაწყვიტეს ნიკონის სიახლეებისადმი დაუმორჩილებელი და ძველმოწესეებისკენ გადმომავალი მღვდლები შეეწყნარებინათ მათი ხელდასხმის აღიარებით ხელმეორედ ნათლისღების გარეშე.

"ასე მიიღო დონზე, იობის მიერ დაფუძნებულ მონასტერში მოღვაწე მღვდელმონაზონმა დოსითეოზმა ახალმოწესე მღვდელმთავართაგან ხელდასხმული ლგოველი მღვდელმონაზონი და დაუშვა, რათა ეღვაწა ღვთისმოსავ ქრისტეანთა საცხოვნებლად" (იქვე. გვ. 20).

ამის შემდეგ, IV თავში, უკვე ლაპარაკია ოფიციალური, განმაახლებლური ეკლესიიდან გადმომავალ მღვდელმსახურთა შეწყნარებაზე.


4. ახალმოწესე მღვდელმთავრებისგან ხელდასხმულ მწვალებელ მღვდელმსახურთა მიღების შესახებ

რუსულად თავს ეწოდება: "Принятие священников от ереси приходящих, рукоположенных новомудрствующими архиереями".

"როგორც წინა თავში მივუთითებდით, - წერს ლ. ორლოვი, - როდესაც განხეთქილებამდელი ღვთისმოსავი მღვდელმთავრებისგან ხელდასხმულმა სულიერმა მოძღვრებმა დაინახეს, ნელ-ნელა როგორ მცირდებოდა სასულიერო დასი, მიჰყვნენ ეპისკოპოს პავლეს დარიგებას, ასევე წმიდა მამათა სჯულმდებლობას და დაიწყეს მწვალებლობიდან გადმომავალ მღვდელთა 2-ე წესით, ანუ მირონცხებით მიღება. პირველად მღვდელმონაზონმა დოსითეოსმა მიიღო მღვდელმონაზონი იოასაფი.

ასევე კერჟენეცელმა (30) მამებმა, დიონისემ და ტრიფილემ შემოიკრიბეს ღვთისმოყვარე ბერები და ღვთისმოშიში ქრისტიანები, რათა კრებითად განეხილათ და ემსჯელათ ეპისკოპოს პავლე კოლომნელის დარიგებაზე და საღმრთო წერილისა და წმიდა სჯულმდებლობის საფუძველზე გაერკვიათ, როგორ მიეღოთ ნიკონიანური განმაახლებლობის მიმდევართა ნათლობა და ქიროტონია.

--------------

30. კერჟენეცი (Керженец) - მდინარე ნიჟეგოროდის ოლქში, რომელიც ჩაედინება ვოლგაში. მდინარის სახელწოდების მიხედვით იწოდებოდა მთელი ადგილიც. XVII ს-ში აქ იყო გაუვალი ტყე, რომელსაც ქრისტეანები დევნულების დროს თავს აფარებდნენ. XVII ს.-ის მიწურულს კერჟენეცზე უკვე არსებობდა მამათა და დედათა ასამდე სავანე. პეტრე I-ის დროს დაიწყო მათი გეგმაზომიერი განადგურება. ძველმოწესეთა ყველაზე სასტიკი მდევნელი ამ ადგილებში იყო ნიჟეგოროდის არქიეპისკოპოსი პიტირიმე. ამ პერიოდში კერჟენეცელ ძველმოწესეებს ასახლებდნენ კატორღაზე, აწამებდნენ, მრავალს სიკვდილით სჯიდნენ. ნიჟნი ნოვგოროდში საჯაროდ დასაჯეს ცნობილი კერჟენეცელი დიაკვანი ალექსანდრე, რომელმაც შეადგინა პასუხები პიტირიმეს პოლემიკურ კითხვებზე, ე. წ. "დიაკვნის პასუხები" ("Диаконовы ответы"). მას თავი მოჰკვეთეს, სხეული დაწვეს, ხოლო ფერფლი მდინარე ვოლგაზე მიმოაპნიეს.

--------------

საღმრთო სჯულმდებლობის მიმოწვლილვითი გამოძიებისა და პირველდაწყებითი ეკლესიის მრავალი მოვლენის განხილვის შემდეგ მათ კანონიერად და მართებულად მიიჩნიეს, დიდი რუსეთის ეკლესიიდან გადმომავალი სასულიერო პირები მიეღოთ მეორე ჩინით (მირონცხებით - არქიეპ. პ.), თავიანთი სასულიერო ხარისხების შენარჩუნებით. და მაშინვე, კრებითი განსჯის დამთავრების შემდეგ, მიღებულ იქნა იქვე, კერჟენეცში მცხოვრები და სოლოვეცის სავანეში მოღვაწე მღვდელმონაზონი სოფონია, რომელსაც ხელდასხმა უკვე ახალმოწესეობრივი მღვდელმთავრისგან ჰქონდა.

ამის შემდეგ მღვდელმონაზონმა დიონისემ მეორე ჩინით მიიღო მღვდელმონაზვნები თეოდოსი, სერგი, გერასიმე, მღვდელი დიმიტრი და დიაკვანი ალექსანდრე. ეს ბოლო ორი (დიმიტრი და ალექსანდრე) შემდეგ კვლავ განხეთქილებაში გავიდნენ და ქრისტეს ეკლესიას მრავალი განსაცდელი შეამთხვია. კერძოდ, მათ კმევის შესახებ შემოიღეს ახალი სწავლება, თითქოსდა ჯვარსახოვანი კმევა გულისხმობდა პირდაპირ და გადაკვეთით კმევას და არა ისე, როგორც სხვები აკმევდნენ: ორჯერ პირდაპირ და ერთხელ გადაკვეთით. ამ ახალი კმევისგან ერში მრავალი დავა და განხეთქილება წარმოიშვა.

მაშინ კერჟენეცელმა მხცოვნებმა მათ მამა თეოდოსისთან უჩივლეს; მან კი მოუწოდა მღვდელ დიმიტრისა და დიაკვან ალექსანდრეს და სახარების მცნებისაებრ გამოჰკითხა. დაბარებულებმა ყველაფერი დეტალურად ახსნეს. წმიდა მამამ (თეოდოსიმ) ამგვარი კმევა აუკრძალა და ამცნო, რათა ძველი საეკლესიო ჩვეულებისაებრ ეკმიათ ისე, როგორც ეს ჩვენი წმიდა მამებისგან გვისწავლია. მაშინ მათ მიიღეს ეს დარიგება და ეკლესიას შეურიგდნენ (თუმცა, შემდეგ კვლავ განაგრძეს თავიანთი ბრძნობა და ეკლესიაში მშფოთვარება შეიტანეს. მათ მიმდევრებს მოგვიანებით "დიაკონოვცები" უწოდეს). ეს მოხდა 7213 (1705) წელს; ხოლო მოცემული საკითხი თეოდოსიმ 7218 (1710) წელს განიხილა.

ასევე, მღვდელმონაზონმა სოფონიამ, მამათა კრებითი განსჯის თანახმად, მეორე ჩინით (მირონცხებით) მიიღო მღვდელმონაზვნები ბარლაამი და ლავრენტი, ასევე მღვდელი აბრაამი. მღვდელმონაზონ სოფონიას გარდაცვალების შემდეგ კერჟენცზე დიდი ხნის განმავლობაში სხვა მღვდლებს ხელმძღვანელობდა მღვდელმონაზონი გერასიმე, რომელიც, უკვე მიღებული დადგენილების თანახმად, დიდი რუსეთის ეკლესიიდან გადმომავალთ მეორე ჩინით, მათივე ღირსებითა და ხარისხებით იღებდა" (იქვე. გვ. 20-21).

ლ. ორლოვი აღნიშნავს, რომ ძველმოწესე მართლმადიდებლები ამის შესახებ ნაუწყებნი იყვნენ მრავალ პირთაგან, ვისაც კი შეხება ჰქონდა ღვთისმოსავ მღვდლებთან; და კერჟენეცელ მამათა განსჯა, მეორე ჩინით, ანუ მირონცხებით და თავიანთივე ხარისხების შენარჩუნებით მიეღოთ დიდი რუსეთის ეკლესიიდან გადმომავალი მღვდლები, როგორც სწორი და სჯულიერი, ყველა ძველმართლმადიდებელი ქრსიტეანის მიერ ყველგან და ყოველთვის შეიწყნარებოდა (გვ. 22).

ძალიან მალე, ძველი ხელდასხმის მქონე კერჟენეცელი მღვდლების დიონისეს და ტრიფილეს მიერ მოწვეული კრებითი დადგენილების შემდეგ, ძველმართლმადიდებლობაში მიიღეს მღვდელმონაზონი თეოდოსი, რომელიც ციმბირში გაგზავნეს იქ მცხოვრებ ქრისტეანთა დასაპურებლად, სადაც ის როგორც ქრისტიანებმა, ასევე იქაურმა ღვთისმოსავმა მღვდლებმა დიდი პატივით შეიწყნარეს.

"ზუსტად ასევე, ვეტკაზეც, (31) მღვდელმონაზონმა თეოდოსიმ, რომელიც ძველ ხელდასხმულთაგანი იყო და სრულიად ეთანხმებოდა და შეიწყნარებდა კერჟენეცელ მამათა კრებით განსჯას, თვითონაც შემოიკრიბა მრავალ ღვთისმოყვარე ბერი და ღვთისმოშიში ქრისტეანი, რათა კრებითადვე შეემოწმებინა კერჟენეცელ მამათა კრებითი დადგენილება.

-----------------

31. ვეტკა (Ветка). - პოლონეთში ძველმოწესეები უფრო მეტი თავისუფლებით სარგებლობდნენ, მათ აქ არავინ დევნიდა, ამიტომაც მთელი რუსეთის ძველმოწესეებმა თავი აქ მოიყარეს. მალე ვეტკაზე ამოიზარდა ოცამდე ახალი სლობოდა (დაბა). ძველმოწესეებით დასახლებულ ადგილს ერთი საზოგადო სახელი - ვეტკა უწოდეს. ძველმოწესეობის ეს სულიერი ცენტრი მეფის ყურადღების მიღმა როდი დარჩა, მაგრამ ვერაფერს უხერხებდა, რადგან ის საზღვრის მიღმა იყო. მაგრამ, როგორც კი პოლონეთის სამეფო შესუსტდა, რუსეთის მთავრობამ ვეტკას დარბევა არ დააყოვნა. ეს მოხდა 1735 წელს, ანა ივანეს ასულის დედოფლობის დროს. დედოფლის ბრძანებით ჯარებმა უეცრად ალყა შემოარტყეს ვეტკის ყველა დაბას. ძველმოწესეები მოულოდნელად შეიპყრეს ისე, რომ გაქცევა ვერავინ შეძლო. ჩატარდა მონასტრების, სკიტეების, სენაკების, საცხოვრებელი სახლების საყოველთაო და საფუძვლიანი გაჩხრეკა. ყველაფერი, რაც კი იპოვეს, წაართვეს. ნაგებობები საძირკვლამდე დაწვეს. აქ შეიპყრეს 15 ათასი მამაკაცი, ქალი და ბავშვი. მონასტრებიდან დააპტიმრეს ათასობით ბერი და მონაზონი. ყველა საერო მოქალაქე რუსეთის სახელმწიფოს ქალაქებსა და სოფლებში გაასახლეს. ვეტკას ეს გაპარტახება ცნობილია "გამოდევნის" (выгонка) სახელწოდებით. ძალიან მალე დაფერფლილ ადგილზე კვლავ გაჩნდა სამოსახლოები, კვლავ აღორძინდა დაბები და სკიტეები. ეკატერინე II-ის დროს მოხდა ვეტკას მეორე "გამოდევნა".

-----------------

განიხილეს რა საღმრთო სჯულდებანი და ქრისტეს პირველდაწყებითი ეკლესიის მოვლენები, მიმოწვლილვითი გამოკვლევის შემდეგ, ვეტკის კრებაც დარწმუნდა კერჟენეცელ მამათა კრებითი დადგენილების სისწორეში და მის დასადასტურებლად განაწესა, რათა მიეღოთ დიდი რუსეთის ეკლესიიდან გადმომავალი სასულიერო პირთა ნათლობაც და ხელდასხმაც და ისინი ძველმართლმადიდებლობაში მირონცხებით, საკუთარი სასულიერო ხარისხების შენარჩუნებით შეეწყნარებინათ~ (იქვე, გვ. 22).

ამგვარი მდგომარეობის ძალით, მღვდელმონაზონმა თეოდოსიმ წმიდა საეკლესიო ერთობაში მიიღო მღვდლები, რომლებიც ახალმოწესე მღვდელმთავართა მიერ იყვნენ ხელდასხმულნი; ესენი იყვნენ: თეოდოსის ხორციელი ძმა ალექსანდრე რილელი, გრიგოლ მოსკოველი და ბორის კალუგელი, ასევე მღვდელი ეგნატე და სხვები. თეოდოსის შემდეგ მღვდელმა ალექსანდრემ ასევე მეორე ჩინით მიიღო მღვდელი ანტონი და სხვები. ანტონმა იმავე წესით მიიღო მღვდელი იობი და სხვები. იობმა კი მიიღო მღვდლები: ვლასი, ეგნატე, იოანე, დიონისე და ეპისკოპოსი ეპიფანე, მღვდელმონაზონი იოანე, მაკარი და სხვები.

სწორედ მაშინ მოხდა ვეტკაზე ყველა ქრისტეანის გამოდევნა, მღვდელმონაზონი იობი შეიპყრეს და ნოვგოროდის ეპარქიის ივერონის მონასტერში დაამწყვდიეს, სადაც გარდაიცვალა კიდეც. ამ გამოდევნის შემდეგ ვეტკაზე კვლავ დასახლდნენ ქრისტეანები. აღორძინება დაიწყო იობისგან მიღებულმა მღვდელმონაზონმა ვლასიმ. მან მიიღო მღვდელმონაზონი ანტონი და სხვები. ანტონმა მიიღო მღვდელმონაზონი მაკარი და სხვები. მაკარიმ მიიღო მღვდელმონაზონი ბარსონუფი, მაკარი კირელი, ლეონტი ბოროველი და მღვდელმონაზვნები იოანე ბელეველი, დიმიტრი მურომელი და ლავრენტი, რომელსაც ბერად აღკვეცის შემდეგ ეწოდა ლაზარე. ამ ლაზარემ (ლავრენტიმ) მიიღო მღვდელმონაზვნები: იოანე, გრიგოლი, იოაკიმე, რომელსაც ბერად აღკვეცის შემდეგ ეწოდა იოაკიმე (კლიმოვსკი) და მღვდელმონაზვნები ნიკოლოზი, ტიხონი, გერასიმე და სხვები. იოანემ მიიღო მღვდელი ვალერიანი და სხვები. ვალერიანმა კი მიიღო მღვდელმონაზონი მიხაილ კალმიკა და სხვები.

ეს მიხაილი ვეტკას მეორე გამოდევნიდან გამოიქცა ეკლესიის კანკელით და კლიმოვოსა და მიტკოვოს დასახლებებში დააფუძნა ყოვლადწმიდა ღვთისმშობლის საფარველის მონასტერი სადაც 42 წელი იმსახურა და სხვადასხვა დროს, სხვადასხვა ადგილას მრავალი მღვდელმონაზონი და მღვდელი მიიღო. პატიოსანი და სათნო ცხოვრების გამო მას დიდ პატივს მიაგებდნენ. მიხაილმა სხვებსაც დაუბარა გაეგრძელებინათ მღვდლების მიღების პრაქტიკა აქამდე არსებული წესით (ანუ მირონცხებით - არქიეპ. პ.). ღვთის წინაშე ის წარსდგა 7303 (1795) წელს. ამ მიხაილმა მოსკოვის როგოჟის სასაფლაოსთვის მიიღო მღვდელი იოაკიმე, რომელსაც ბერად აღკვეცის შემდეგ ეწოდა იაკობი და სხვები.

როგოჟის სასაფლაო დაფუძნდა 1771 წელს (7279), ჯერ კიდევ მღვდელმონაზონ მიხაილის სიცოცხლეში, მის გარდაცვალებამდე 24 წლით ადრე. ამ იაკობმა (იოაკიმემ) მიიღო მღვდლები: იოანე ზარაელი, ბასილ ჩებოკსარელი და სხვა მრავალნი. შემდეგ, როდესაც ნიკოლოზ პირველის მეფობის დროს გაიცა განკარგულება ჩატარებულიყო მღვდლების აღწერა, როგოჟის სასაფლაოზე აღწერილ იქნა 12 ასეთი მღვდელი. სამწუხაროა მხოლოდ ის, რომ მეფე ნიკოლოზის დროიდან 1853 წლამდე პერიოდს არ გააჩნია წერილობითი ჩანაწერები იმის შესახებ, ვინ ვისგან იქნა მიღებული, რადგან ასეთ ჩანაწერებს, მთავრობის მხრიდან სასტიკი დევნულების გამო (განსაკუთრებით მეფე ნიკოლოზ I-ის მეფობის ბოლო წლებში), ანადგურებდნენ როგოჟის სასაფლაოს მზრუნველები, რათა მთავრობას არ ცოდნოდა გადმოსულ მღვდელმსახურთა რაოდენობა და ვინაობა, თუმცა ამ ჩანაწერებს ისინი ყოველთვის სკრუპულოზურად ასრულებდნენ" (იქვე. გვ. 23-24).

------------------------------

32. ძველმართლმადიდებლური სამღვდელოების არსებობაში ეჭვის შეტანა შეუძლებელია, რაშიც თვით ძველმართლმადიდებელ ქრისტეანთა დაუძინებელი მტრების, ახალმოწესეობრივი ეკლესიის მისიონერთა თხზულებებიდანაც ვრწმუნდებით, რომლებიც ერთხმად ადასტურებენ, რომ ძველი ღვთისმოსაობის დამცველი ეპისკოპოსის, პავლე კოლომნელის მოკვლის შემდგომ მღვდლების ამარა დარჩენილ ძველმორწმუნეებში ეს იერარქიული ხარისხი არასოდეს დაშრეტილა. მართალია, სხვადასხვა პერიოდში მღვდლების რაოდენობა რამდენიმე ათასიდან ასეულებამდე და ზოგერ ათეულებამდეც კი იკლებდა, მაგრამ ისინი ყოველთვის არსებობდნენ. ნიკოლოზ I-ის პერიოდშიც კი (1827), როდესაც უმკაცრესი ღონისძიებები გატარდა ძველმართლმადიდებლური სამღვდელოების მოსასპობად, ძველმართლმადიდებლები მღვდლებს მაინც ინარჩუნებდნენ. 1827 წელს ნიკოლოზ I-მა გააუქმა ყველა ის შეღავათი, რაიც ძველმოწესეებმა ეკატერინე II-ისა და ალექსანდრე I-ისგან მიიღეს. ძველმართლმადიდებლობაში გადმოსულ მღვდლებს ეკრძალებოდათ გადასვლა ერთი მაზრიდან მეორეში; 1832 წლის განკარგულებით, ძველმოწესეებისკენ ახალგადასულ მღვდლებს უკან, საეპარქიო მღვდელმთავრის დაქვემდებარებაში დაბრუნებას აიძულებდნენ. ამავე საუკუნის 30-იან წლებში გაანადგურეს ირგიზის მონასტრები... იმ მღვდლების რაოდენობა, რომლებსაც 1822 წლის განკარგულებით ნება მიეცათ, სიკვდილამდე ყოფილიყვნენ თავიანთ ადგილებზე, საკმაოდ მცირე აღმოჩნდა ხოტინიდან ბაიკალამდე და პეტერბურგიდან ლენქორანამდე მცხოვრები 5 მილიონი ძველმორწმუნისთვის. მით უმეტეს, რომ მღვდლებს არა მხოლოდ ერთი გუბერნიიდან მეორეში, არამედ ერთი მაზრიდან მეორეში გადასვლაც კი ეკრძალებოდათ. 40-იანი წლების მიწურულს თვით მოსკოველ ძველმორწმუნეებს მხოლოდ სამი მღვდელი შერჩათ ... თუმცა გადმოსული მღვდლები, რომელთაც მალავდნენ და საეკლესიო მსახურების აღსასრულებლად ერთი ადგილიდან მეორეზე გადაჰყავდათ, ამ პერიოდშიც მრავლად იყვნენ (ბროკჰაუზისა და ეფრონის ენციკლოპედია. სტ. "Беглопоповщина". "Недолго пользовались старообрядцы данными им льготами. По вступлении на престол Николая I начинается с 1827 г. ряд постановлений, сначала ограничивавший, а потом и вовсе отменивший права и льготы, полученные старообрядцами при Екатерине II и Александре I. В 1827 г. беглым попам воспрещено было переезжать из одного уезда в другой; в 1832 г. предписано было беглых попов, давно живущих на местах, оставить в покое, но вновь бежавших к раскольникам возвращать в распоряжение их епархиальных архиереев. Но самым важным по своим последствиям распоряжением правительства тридцатых годов было уничтожение иргизских монастырей и превращение их в единоверческие. Строгие меры, принятые для искоренения беглопоповства, произвели так называемое "оскудение священства". Попов, дозволенных правилами 1822 г. и оставленных до смерти при своих местах, оказалось крайне мало для пяти миллионов поповцев, рассеянных от Хотина до Байкала и от Петербурга до Ленкорана, тем более, что им строго запрещено было переезжать не только из губернии в губернию, но даже из одного уезда в другой. В конце 40-х годов даже у московских старообрядцев осталось только три священника, с лишением коих поповцы боялись утратить и свою веру. Правда, и тогда много было у старообрядцев беглых попов, содержимых в тайне и переезжавших с места на место для совершения треб..." (Энциклопедический Словарь Ф.А.Брокгауза и И.А.Ефрона.
)
(URL-ის მიმართვის თარიღი: 13.11.2020).

33. ირგიზი (Иргиз) - მდინარე ვოლგის შენაკადი, რომელიც მოედინება სარატოვისა და სამარის ოლქების სამხრეთ-აღმოსავლეთით. ეკატერინე II-ის დროს აქ ძველმოწესეები დასახლდნენ დიდი რაოდენობით და რამდენიმე სკიტე და მონასტერიც დააფუძნეს, რომლებიც "ირგიზის" საერთო სახელით იწოდებოდა. როგორც მონასტრები, ასევე მისი შემოგარენი ტერიტორიები ძველმოწესეებით იყო დასახლებული, რომლებიც დედოფალმა საზღვრებს მიღმა ტერიტორიებიდან დააბრუნა. ძველმოწესეობაზე არსებული სასტიკი დევნულების დროს მრავალმა ქრისტეანმა შეაფარა თავი უცხოეთს: პოლონეთს, შვედეთს, რუმინეთს, თურქეთს, პრუსიას, ჩინეთს და იაპონიასაც კი. სამეფო ტახტზე აღსაყდრებულლმა ეკატერინე II-მ გამოსცა მანიფესტი, რომელმაც მოუწოდა ძველმოწესეებს, დაბრუნებულიყვნენ რუსეთში და მათ მშვიდობიანი ცხოვრება აღუთქვა. ძველმოწესეები სიხარულით გამოეხმაურნენ ამ მოწოდებას და დიდი მასებით დაიძრნენ სამშობლოსკენ. მთავრობამ მათ საცხოვრებლად ირგიზის შემოგარენი დაუთმო. ირგიზის მონასტრებმა მალევე მოიპოვეს უზარმაზარი მნიშვნელობა ძველმოწესეობის საეკლესიო-საზოგადოებრივი ცხოვრებისთვის, მაგრამ ნიკოლოზ I-ის მეფობის დროს ეს მონასტრები გაანადგურეს.

------------------------------

მაგრამ, ყოველგვარ ეჭვსგარეშეა, რომ როგოჟის სასაფლაოზე მთელი ამ ხნის განმავლობაში მღვდლები იყვნენ და მოქმედებდნენ და მათ იღებდნენ მეორე ჩინით, ანუ ზუსტად ისევე, როგორც ადრე იღებდნენ მწვალებლობიდან გადმომავალ მღვდლებს ძველმართლმადიდებლობაში.

ამას ნათლად ადასტურებს ირგიზსა  და ვეტკაზე ჩვენი ძველმოწესე წინაპრების კრებები, რომლებზეც დადგენილი იყო, რათა მწვალებლობიდან გადმოსულთა მიღების ადრიდანვე დადგენილი წეს-განგების გარეშე, ანუ მეორე წესით (ჩინით), წმიდა საეკლესიო თანაზიარობამდე არ ყოფილიყო დაშვებული არც ერთი ნიკონიანელი.

ასე რომ, ამ დროშიც როგოჟის სასაფლაოზე ძველმოწესეებს ღვთისმოსავი მღვდლები, რომლებიც ოფიციალური ეკლესიიდან გადმოდიოდნენ და მონაცვლეობით-მემკვიდრეობითად იღებდნენ, 1853 წლამდე ჰყავდათ.

ამავე დროიდან როგოჟის სასაფლაომ მიიღო ბელოკრინიცელთა იერარქია და შეუერთდა კიდევაც მას (ამ იერარქიის შესახებ ზემოთ სქოლიოში მივუთითეთ), ხოლო დევნული ძველმართლმადიდებლები, ანუ ისინი, ვინც მღვდლების მიღებას წმიდა მამათა სჯულმდებლობისა და ღვთისმოსავი წინაპრების დადგენილებების მიხედვით კვლავ გაბატონებული ეკლესიიდან განაგრძობდნენ, თავიანთ მღვდლებთან დარჩნენ და თავი ქ. მოსკოვს, კერძო სამლოცველოებს შეაფარეს.

როდესაც ბელაია კრინიცაში მიიღეს უსაყდრო მიტროპოლიტი ამბროსი, მან ძალიან მალე თავის სულიერ მემკვიდრედ ერთპიროვნულად ხელი დაასხა კირილეს, ხოლო ამ უკანასკნელმა რუსეთისთვის ეპისკოპოსებად ხელი დაასხა ჯერ სპირიდონს, შემდეგ კი სოფრონ ჟიროვს, ამის შემდეგ კი ანტონ შუტოვს. სოფრონ ჟიროვმა მოსკოველი ძველმოწესეებისთვის ხელი დაასხა მღვდლებს გიორგის და მაქსიმეს, რომლებიც როგოჟის სასაფლაოზე დიაკვნებად მსახურობდნენ, ხოლო შუტოვმა - პეტრე დრაგუნოვს, თევდორეს და სხვებს.

ამრიგად მოსკოვში გაჩდნენ ავსტრიული (ბელაია კრინიცა მაშინ ავსტრიის შემადგენლობაში იმყოფებოდა - არქიეპ. პ.) ხელდასხმის მღვდლები და მღვდელმთავრები. როგოჟის სასაფლაოზე დარჩენილი და ვერცხლისმოყვარეობით შეპყრობილი მღვდელი იოანე იასტრებოვი, რომელიც ადრინდელი წეს-განგებით იყო მიღებული ძველმართლმადიდებლობაში, წინ არ აღუდგა ახალგამოჩენილ მღვდლებსა და ეპისკოპოსებს; მაგრამ მის მეგობარს, მღვდელ პავლეს, რომელიც ტულაში ცხოვრობდა, ავსტრიული იერარქიის გაგონებაც კი არ სურდა, რადგან სამართლიანად მიიჩნევდა ამ პირებს უბრალო ერისკაცებად და სამღვდლო ხელდასხმის არმქონედ (34).

______________________

34. ბელოკრინიცელთა იერარქიას დანარჩენი ძველმოწესეები არ იღებდნენ რამდენიმე სერიოზული მიზეზის გამო. მათ შორის იკვეთება ორი უმთავრესი მიზეზი: 1) სიმონია. მიტრ. ამბროსი ძველმოწესეობას შემოუერთდა არა პირადი რწმენით და ძველმართლმადიდებლობის სიმართლის გამო, არამედ ძველმოწესეებთან დადებული კონტრაქტის საფუძველზე, რომელშიც მას და მის შვილებს გარკვეულ ანაზღაურებას, საცხოვრებელ ბინას და უზრუნველ ცხოვრებას ჰპირდებოდნენ. და 2) ამბროსის ნათლისღება. ამბროსის ნათლობაში ეჭვი შეჰქონდათ, რადგან იმ ადგილებში, საიდანაც ის იყო, დამკვიდრებული იყო წყალპკურებითი "ნათლობა".

______________________

ბელოკრინიცელთა იერარქიის გაჩენის შემდეგ ძველმოწესეთა საზოგადოებაში, რომელიც ამ დღემდე ერთსულოვანი იყო, მოხდა განხეთქილება: ერთნი ახალ იერარქიას დაექვემდებარნენ, ხოლო დანარჩენები, რომლებსაც ამ იერარქიის მიღება არ სურდათ, მიუერთდნენ ტულაში მცხოვრებ მღვდელ პავლეს († 1862), რის გამოც ამ ნაწილს "ტულის თანხმობის" (Тульское согласие) სახელწოდება მიეცა.





5. პავლე სმირნოვის (ტულელის) მემკვიდრენი

თავი V ეძღვნება ქ. ტულაში მოღვაწე მღვდელ პავლე სმირნოვს და მის მიერ შემოერთებულ მღვდლებს. თავს ასეც ეწოდება: "Преемники священника Павла Тульскаго".

მღვდელ პავლე ტულელის (სმირნოვის) მემკვიდრენი იყვნენ მღვდლები, რომლებიც ნიკონიანური ეკლესიიდან გამოიქცნენ და რომლებიც მამა პავლე სმირნოვმა მეორე ჩინით შემოუერთა ეკლესიას (35):

------------------

35. პავლე სმირნოვის შესახებ. "ბელოკრინიცელთა" (დღევანდელი ოფიციალური სახელწოდებაა - "რუსეთის მართლმადიდებლური ძველმოწესეობრივი ეკლესია" - РПСЦ) აპოლოგეტები ავრცელებენ ჭორებს, თითქოსდა იმის შემდეგ, რაც სამღვდელოების მიმღებ ძველმოწესეთა უმეტესი ნაწილი 19-ე საუკუნეში დაემორჩილა მიტროპოლიტ ამბროსის, მეორე ნაწილს, ანუ "ბეგლოპოპოვცებს" შერჩათ მხოლოდ ქ. ტულაში მოღვაწე ერთი მღვდელი - პავლე სმირნოვი. მან ერთობაში მიიღო ორი მღვდელი - დიმიტრი ბელიაევი და პეტრე ბერეზოვსკი. მათგან გაგრძელდა "ბეგლოპოპოვცების" მღვდლობის მიღება, ხოლო ორივე ეს მღვდელი თითქოსდა ხელდასხმულნი იყვნენ "დასხმითად მონათლულ" ("обливанцы") ეპისკოპოსთა გრიგოლისა (გლინკინი) და იაკობის მიერ. მანამდე ირგიზის მონასტრებში წესად მიიღეს ოფიციალური ეკლესიიდან გადმოსული მღვდლები აღარ შემოეერთებინათ, რადგან ფიქრობდნენ, რომ ისინი დასხმითად ინათლებოდნენ. არადა, ყველა ძველმოწესე ცნობილია თავისი ერთგული დამოკიდებულებით სამგზის შთაფლვითი ნათლობისადმი.

მაგრამ, "ბელოკრინიცელ" აპოლოგეტთა მტკიცებულება, თითქოსდა "ბეგლოპოპოვეც" ძველმართლმადიდებელ ქრსიტეანებს შერჩათ მხოლოდ ერთი მღვდელი, არ შეესაბამება სინამდვილეს. მღვდლების (და შესაბამისად, ძველმართლმადიებელ თემთა) რაოდენობა, რომლებმაც არ ცნეს მიტროპოლიტი ამბროსი საკმაოდ მრავლად იყო. მამა პავლე სმირნოვი მხოლოდ ერთ-ერთი მათგანია. ცნობილია, რომ მღვდელ პავლე სმირნოვის დროს ძველმართლმადიდებელ "ბეგლოპოპოვცებს" ჰყავდათ კიდევ ათი მღვდელი (დანარჩენები "ბელოკრინიცელთა" იერარქიას მიუერთდნენ). გარდა ამისა, ზოგიერთი მონაცემით, მღვდელმა იოანე იასტრებოვმა არ მიიღო მიტროპოლიტი ამბროსი.

ბელოკრინიცელთა სიცრუეს ამომწურავი და სრულიად გასაგები პასუხი გასცა რუსეთის ძველმართლმადიდებლური ეკლესიის მღვდელმსახურმა ანდრია მარჩენკომ. აი, რას წერს ის ზემოხსენებულ სიცრუეზე: "ტყუიან. ხსენებული მღვდელმთავრები რომ საიმედონი იყვნენ, ჩანს იქიდანაც, რომ ბელოკრინიცელები მათგან ხელდასხმულ კლერიკოსებს თვითონვე იღებდნენ. მაგალითად, 1856 წელს ეპისკოპოსმა გრიგოლ კალუგელმა მღვდლად აკურთხა გრიგოლ გლინკინი, ხოლო 1863 წლის 22 ივნისს, მოსკოველი ვაჭრის ივან ბუტიკოვის სახლში გლინკინი მიღებულ იქნა აღსარებაზე და ეპისკოპოს საბატის მიერ დაწესებული წეს-განგებით შემოერთებულ იქნა ბელოკრინიცელთა ეკლესიაში თავისსავე ხარისხში. ეს შეგიძლიათ ნახოთ ვ. ბოჩენკოვის თხზულებაში "В тюремный замок до востребования" (Боченков В. В тюремный замок до востребования. Часть 2. http://www.rummuseum.ru/portal/node/1616) (URL-ის მიმართვის თარიღი: 13.11.2020).

ამრიგად, "ბელოკრინიცელები" თვითონვე იღებდნენ ამ მღვდელმთავრების მიერ ხელდასხმულ მღვდლებს, რაც ააშკარავებს ორ ფაქტს: პირველი იმას, რომ ძველმართლმადიდებელი ქრისტეანები, რომლებიც, ბროკჰაუზ-ეფრონის ენციკლოპედიის აღიარებითაც კი, ძალიან დეტალურად და მიმოწვლილვით იკვლევდნენ მათკენ გადმოსულთა ნათლობის, ხელდასხმის და უფლებამოსილების შეჩერების საკითხებს, ცხადია, გამოიკვლევდნენ ხსენებული მღვდლების საკითხსაც და მათ ხელდამსხმელთა ვინაობასაც. რასაკვირველია, ისინი არანაირად არ მიიღებდნენ მღვდლებს - დიმიტრი ბელიაევსა და პეტრე ბერეზოვსკის წყალდასხმით "ნათელღებულ" ეპისკოპოსთაგან რომ ყოფილიყვნენ ხელდასხმულნი. შეუძლებელია ვივარაუდოთ, რომ ეკლესიას, რომელიც ორ საუკუნენახევარზე მეტი ხნის განმავლობაში ელოდა ეპისკოპოსის გამოჩენას და არ იღებდა არც ერთ საეჭვო პირს თავის წიაღში; ეკლესიას, რომელიც დეტალურად იკვლევდა მათკენ გადმოსულ პირთა ვინაობას, ნათლობას და ხელდასხმას, გამოეჩინა ასეთი უდარდელობა და მიეღო ორი მღვდელი, რომლებიც დასხმითად "ნათელღებულთაგან" იქნებოდნენ ხელდასხმულნი. ჩხადია, ამ ორი მღვდლის საკითხი, ისევე როგორც სხვებისა, დეტალურად იყო გამოკვლეული და მათი მიღება დადებითად გადაწყდა მათი ნათლობისა და ხელდასხმის უეჭველობის გამო.

და მეორე, ბელოკრინიცელთა სიცრუე იმხილება მათივე ქმედებით, რადგან, როგორც უკვე აღვნიშნეთ, თვითონაც იღებდნენ მათ მიერ "დაწუნებული" ეპისკოპოსების მიერ ხელდასხმულ კლერიკოსებს, არადა, ცნობილია, რომ თვით ბელოკრინიცელებიც არ შეიწყნარებენ დასხმით-პკურებით "ნათლობას". მათ უბრალოდ გადაწყვიტეს, "შავი პიარი" აეგორებინათ თავიანთი "კონკურენტებისთვის", მაგრამ ვერ გათვალეს და როგორც იტყვიან, მათ მიერვე გათხრილ ორმოში ჩაცვივდნენ.

ბელოკრინიცული იერარქიის აპოლოგეტთა მზაკვრობას და მეზღაპრეობას კარგად აჩვენებს კიდევ ერთი ფაქტი, რომელიც კვლავ მღვდელ პავლე სმირნოვს (ტულელს) ეხება. მღვდელ პავლე სმირნოვთან დაკავშირებული საკითხის სისრულისა და მთელი სურათის საჩვენებლად განვიხილოთ აქ ეს ფაქტიც. თვით მღვდელ პავლე სმირნოვის სიცოცხლეში ბელოკრინიცელები მის შესახებ აშკარა სიცრუეთა ნთხევას ერიდებოდნენ და მის გარდაცვალებას ელოდნენ, რათა არაფერს შეეშალა ხელი მათი პროპაგანდისთვის. ძველმართლმადიდებელი მღვდლის ანდრია მარჩენკოს განმარტებაში ვკითხულობთ: "ბელოკრინიცელთა იერარქიამ გამოსცა ბროშურა მ. პავლეს წინააღმდეგ, რომელშიც უაპელაციოდ ამტკიცებდა, რომ მ. პავლე ერთი პერიოდი აღიარებდა ბელოკრინიცელთა იერარქიას, რაც ჩანს იქიდან, რომ მან, თურმე, მიიღო მიტრ. ამბროსის მიერ ბელაია კრინიცაში ნაკურთხი მირონი და სათადარიგო ძღვენი. ამ არაკს დღემდე იყენებენ ბელოკრინიცელი პროპაგანდისტები. მაგრამ აი, რას მოწმობენ მოცემულ საკითხზე თვით ბელოკრინიცელი წარგზავნილები ჟიგარევი და ბორისოვი, რომლებიც 1847 წელს მირონის ასაღებად იყვნენ ჩასულნი ბელაია კრინიცაში.

ჯერ ვიხილოთ თევდორე ვასილის ძე ჟიგარევის მოწმობა, რომელიც დათარიღებულია 1848 წლის 22 ნოემბრით: "მამა პავლე ტულელი მე ვნახე ჩვენთან სასაფლაოზე, მაგრამ ეს იყო თითქმის 15 წლის წინათ; იმ დროიდან მე ის არ მინახავს; ვიცი მხოლოდ ის, რომ ძველმოწესე მღვდელია, ოღონდ რომელ მიმართულებას ეკუთვნის, არ ვიცი... რაც შეეხება იმას, თითქოსდა მე წავსულვარ ავსტრიაში, რათა ვასილ ვასილიევთან ერთად დავრწმუნებულიყავი ყოველივეში, რასაც გერონტი ჰყვება მოსკოვში, თითქოსდა უკან გამობრუნებისას მამა პავლესთვის მიმიცია სათადარიგო ძღვენი და სხვა., რომელიც პირადად ჩვენი თანხმობის ავსტრიელ ეპისკოპოსთაგან ამიღია, სრულიად უსამართლოა; ერთი სიტყვით, მე ამის შესახებ არაფერი ვიცი" ("Вот свидетельство Федора Васильевича Жигарева от 22 ноября 1848 года: "Отца Павда, в Туле, я видывал у нас на кладбище, но едва ли не более 15-ти лет тому назад; с тех пор нигде не встречал его; знаю только, что он старообрядческий Поп, но из каких, не знаю.… Относительно же того, что будто бы я ездил в Австрию, чтобы удостовериться, вместе с Васильем Васильевым, обо всем том, что Геронтий рассказывает в Москве, что будто бы я, на возвратном пути, снабдил отца Павла Агнцем и проч., полученным будто бы мною лично от Австрийских Епископов нашего Согласия, то это вовсе несправедливо; словом, я об этом ни чего не знаю"" (Чтения в императорском обществе истории и древностей российских при Московском университете. М. 1871 г. Кн. 4 (Октябрь-Декабрь). С. 190).

ვასილ ბორისოვის მოწმობის მიხედვით: "ტულაში ჩვენ დავდიოდით ჩვენი თანხმობის მომხრე მოქალაქეებთან. ჭურჭელი მირონით, რომელიც სპეციალურად მომზადდა ტულელი ძველმოწესეებისთვის, შესანახად გადავეცით წიგნისმკითხველს, რადგან ტულის სამლოცველოს წინამძღვარს, ცნობილ მამა პავლეს (სმირნოვს), ჩვენი პეტრე ერმილეს ძის მსგავსად, გაგონებაც კი არ უნდოდა ავსტრიული სამღვდელოების შესახებ, წყევლიდა მას ვიდრე ჯოჯოხეთამდე. ამიტომაც მამა პავლე არც გვინახავს" ("Свидетельство Василия Борисова (здесь же и о Русанове): "В Туле мы ходили к некоторым из более значительных граждан по нашему согласию. Скляницу мира, нарочно приготовленную для тульских старообрядцев, передали мы под хранение уставщику, потому что настоятель тульской часовни, известный отец Павел, подобно нашему Петру Ермилычу, и слышать не хотел об австрийском священстве, проклинал его даже до ада преисподнейшего. Мы и не видали отца Павла" (Поездка в Белокриницкий монастырь. М.: Катков и Ко, 1864г., стр. 41-42).

"ამრიგად, - წერს მღვდელი ანდრია მარჩენკო, - პავლე სმირნოვს (ტულელს) არასოდეს უღიარებია ბელოკრინიცელთა იერარქია, მათგან არც მირონი მიუღია და არც სათადარიგო ძღვენი (როგორც წერენ ამას ბელოკრინიცელი ისტორიკოსები), არამედ თავიდანვე ნეგატიურად იყო განწყობილი ამ იერარქიისადმი" (Про Павла Тульского. http://wap.rdc.forum24.ru/?1-0-200-00000147-000-0-0-1288782867) (URL-ის მიმართვის თარიღი: 13.11.2020). უნდა აღინიშნოს, რომ, ძველმართლმადიდებლური ეკლესიის იერარქიის ისტორიისგან განსხვავებით, თვით ბელოკრინიცელებს, როგორც აღნიშნავს მამა ანდრია მარჩენკო, "არა აქვთ არც ერთი ნამდვილი დოკუმენტი, რომელიც დაკავშირებული იქნებოდა მათი იერარქიის დაფუძნებასთან. ყველა დოკუმენტი არსებობს მხოლოდ ასლებში, რომლებიც გამოაქვეყნა ახალმოწესე-ნიკონიანელმა მეცნიერმა პროფ. ნ. ი. სუბოტინმა. საკუთრივ დოკუმენტალურად და დამაჯერებლად მათ იმის დამტკიცებაც კი არ ძალუძთ, 1846 წელს ბერძენი მიტროპოლიტი ამბროსი მიიღეს თუ ინსცენირება მოაწყვეს. მაშინ, როდესაც ჩვენ საკმარისი რაოდენობით გვაქვს ნამდვილი და ნდობის ღირსი დოკუმენტები, რომლებიც ადასტურებს ჩვენი იერარქიის უწყვეტობასაც და კანონიკურობასაც" (იქვე).

------------------

დიმიტრი, პეტრე შეპეტევი, პეტრე რემიზოვი, ბორისი და სხვა მის მიერ მიღებული მღვდლები, რომლებიც დღემდე (ანუ წიგნის ავტორის, ლ. ორლოვის სიცოცხლეში - არქიეპ. პ.) იმყოფებიან ძველმოწესეებში და რომელთა შესახებაც ქვემოთ ვილაპარაკებთ. დიმიტრი მოსკოველის მემკვიდრეები იყვნენ: იოანე, მიხეილ სერგიევსკი და ღვთისმეტყველების მაგისტრი იოანე ლუცერნოვი.

იოანე ლუცერნოვმა მრავალი დევნულება და ტირანული მოპყრობა განიცადა ახალმოწესე მღვდელმთავრებისგან, ბოლოს კი სუზდალის ციხესიმაგრეში ჩაამწყვდიეს, საიდანაც, ღვთის წყალობითა და მისი წმინდანების ნიკოლოზ საკვირველთმოქმედისა და ღირ. სერგი რადონეჟელის შეწევნით გაქცევა შეძლო და ქრისტეს შვილების მწყემსვა. ნიკონიანელ რეფორმატორთაგან დევნულების შიშის გამო მამა იოანე ლუცერნოვი ძველმოწესეებში ღვთისმსახურებას ღამით აღასრულებდა, თანაც მივარდნილ ხუტორებში. თავიდან ის საიდუმლოდ შეიფარა მეშჩანმა ეფრემ ტროფიმეს ძე აბრამოვმა, შემდეგ კი, ახალმოწესე საერო და სასულიერო ხელისუფლების მხრიდან განუწყვეტელი ჩხრეკების გამო მამა იოანეს სარატოვის დატოვებამ მოუწია, საიდანაც გადასახლდა ქ. სამარაში და სადაც თავისი ქალიშვილის სახელზე სახლი შეიძინა. მამა იოანე ამ სახლში ცხოვრობდა თავისი სიცოცხლის აღსასრულამდე, დროდადრო კი მოგზაურობდა ძველმოწესეთა ოლქებში და მათ სულიერებას ემსახურებოდა.

მღვდელ მიხეილ სერგიევსკის მემკვიდრე იყო მღვდლმონაზონი მაკარი, რომელმაც მრავალი წელი იცხოვრა ქალაქებში - გოროდეცსა და ნიჟნი-ნოვგოროდში, შემდეგ კი გადასახლდა სამარის გუბერნიის სოფ. ბალაკოვოში. ადრე ეს მაკარი და კიდევ სხვა მღვდლები ეკლესიას მღვდელმა დიმიტრიმ შემოუერთა. მაგრამ ზოგიერთი მათგანი თავიანთ ეპისკოპოსთაგან აკრძალულნი აღმოჩნდნენ; როგორც კი ძველმოწესეები შეიტყობდნენ ამგვარი ფაქტების შესახებ, აკრძალულებს იმწამსვე აგდებდნენ (36).

----------------------

36. უტყუარი ისტორიული ცნობები გვარწმუნებს, თუ რამდენად უფრთხილდებოდნენ მღვდელთა იერარქიას ძველმართლმადიდებლები (ლაპარაკია "ბეგლოპოპოვცებზე") და როგორ სიფრთხილეს იჩენდნენ მათკენ გადმოსული მღვდლების მიღების დროს. მაგალითად, ბროკჰაუზ-ეფრონის ენციკლოპედიაში ვკითხულობთ, რომ "ბეგლოპოპოვცების" სხვა განმასხვავებელი თვისებაა ისიც, რომ, როდესაც მათთან გაქცეული მღვდელი გადმოდის, ისინი საგულდაგულოდ კრებენ ცნობებს მის შესახებ" (მაგ.: ხომ არ ჰქონდა აკრძალული მღვდელმსახურება ან ხომ არ იყო მოუნათლავი და ა.შ. აღსანიშნავია ისიც, რომ სოფ. ბელაია-კრინიცაში მიტრ. ამბროსის მიღებისა და სამღვდელოების მიმღები ძველმართლმადიდებლობის ორ ნაწილად გაყოფის შემდეგ "ბელოკრინიცული" იერარქიის არმიმღებ ძველმართლმადიდებელთ (რომელთაც შერჩათ "ბეგლოპოპოვცების" (беглопоповцы) სახელი, არასოდეს მიუღიათ ამ იერარქიიდან გადმომავალი მღვდელმსახური. ამის შესახებ ბროკჰაუზ-ეფრონის ენციკლოპედიაში ვკითხულობთ: "... ყველამ როდი მიიღო ავსტრიული ხელდასხმის სამღვდელოება. "პოპოვშჩინა" ("მღვდლიანები") ორ ბანაკად დაიყო: ავსტრიული სამღვდელოების მიმღებად და `ბეგლოპოპოვცებდ~, რომელმაც ბერძნულ-რუსული ეკლესიიდან გადმომავალი მღვდლების მიღება განაგრძო. აღსანიშნავია, რომ ბელოკრინიცული იერარქიის მთელი არსებობის განმავლობაში არ ყოფილა არც ერთი შემთხვევა, `ბეგლოპოპოვცებს~ ავსტრიელ იერარქთაგან ხელდასხმული მღვდელი მიეღოთ, საიდანაც ცხადი ხდება, რომ ისინი სრულიად უგულებელყოფდნენ ბელოკრინიცულ ეკლესიას და მასში მღვდლობის მადლს არ აღიარებდნენ" ("Далеко не все поповцы приняли священников австрийского поставления. Поповщина разделилась на два лагеря: на приемлющих австрийское священство и на беглопоповцев, по-прежнему принимающих бегствующих от греко-российской церкви священников. Замечательно, что за все время существования Белокриницкой иерархии не было ни одного случая, чтобы беглопоповцы принимали бегствующего священника австрийского поставления, из чего следует, что они совершенно гнушаются Белокриницкой церкви и не признают в ней благодати священства") (Беглопоповщина. Энциклопедический Словарь Ф.А.Брокгауза и И.А.Ефрона. В 86 томах с иллюстрациями и дополнительными материалами. http://www.vehi.net/brokgauz)
(URL-ის მიმართვის თარიღი: 13.11.2020).
ბროკჰაუზ-ეფრონის ენციკლოპედიის ამავე სტატიაში ყურადღებას იპყრობს ჩვენთვის მეტად მნიშვნელოვანი ერთი შენიშვნა, კერძოდ, აქ ნათქვამია: `თანამედროვე `ბეგლოპოპოვცების~ სხვა განმასხვავებელი ნიშანი არის მათი მომთხოვნელობა (გარკვეულობა) გამოქცეულ მღვდელთა მიღების საკითხში; ასეთი მღვდლის მიღების დროს ისინი საგულდაგულოდ გამოიკითხავენ და ჰკრებენ ცნობებს მის შესახებ, ხომ არ არის გადმოსული მღვდელი აკრძალული~ (`Другой отличительной чертой современной беглопоповщины является разборчивость в приеме беглых попов; принимая такого попа, они наводят тщательные справки, не состоит ли он под запрещением~) (იქვე). ძველმართლმადიდებელ `ბეგლოპოპოვეცთა~ ამგვარი სიფრთხილე გამორიცხავს ყველა იმ დამაეჭვებელ ვარაუდს, რომელიც კი შესაძლოა გაჩნდეს ამ საკითხთან დაკავშირებით.

ძველმორწმუნეობის ისტორიის მიუკერძოებელი და ობიექტური ანალიზის საფუძველზე, ყველაზე საიმედო და სანდო იერარქია, რომელიც უმკაცრესი ყურადღებითა და სკრუპულოზურობით ინარჩუნებს მის ხელთ არსებულ სიწმიდეს: ქრისტეს ჭეშმარიტ სარწმუნოებასა და ქიროტონიის უწყვეტობას - აღმოჩნდა ძველმორწმუნეთა ის შტო, რომელთაც რუსები "გაქცეულ მღვდელთა" ("беглопоповцы") იერარქიას უწოდებენ გაბატონებული ეკლესიიდან ძველმორწმუნეობაში გადასულ მღვდელმსახურთა გამო. ძველმართლმადიდებელ "ბეგლოპოპოვეცთა" სიმკაცრე ოფიციალური ეკლესიიდან გადმოსულ მღვდელმსახურთა გადამოწმების საკითხი კარგად არის ასახული სრულიად რუსეთის ძველმართლმადიდებელ ქრისტეანთა II ყრილობის ოქმებში. ეს ყრილობა გაიმართა 1909 წლის 10-15 მაისს, ქ. ნოვგოროდში. ყრილობის აქტი შეგიძლიათ ნახოთ რუსეთის ძველმართლმადიდებლური ეკლესიის ოფიციალურ საიტზე: Протоколы II-го всероссийского сезда древлеправославных христиан, состоявшегося в Н. Новгороде 10 - 15 мая 1909Г. http://ancient-orthodoxy.narod.ru/doc/1909.htm) (URL-ის მიმართვის თარიღი: 13.11.2020). ხსენებულ დოკუმენტში კარგად არის ნაჩვენები თუ ვის რა მიზეზით არ იღებდნენ ძველმართლმადიდებელი ქრისტეანები. ასე მაგალითად, ყრილობის აქტში ერთგან ნათქვამია: "ყრილობამ უარყო მღვდლების პავლე კნიაზევსკისა და სერგი ილიხინსკის მთელი ძველმოწესეობის საწინააღმდეგო მისწრაფება და დაადგინა - არ შეიწყნარონ ისინი არც ერთ სამრევლოში. ... არანაკლები სიმკაცრით გამოვიდა ყრილობა იმ მღვდლების წინააღმდეგაც, რომლებიც თავიანთი ქცევით და საეკლესიო კანონების აშკარა დარღვევით ჩრდილს აყენებენ მთელ ჩვენს ქრისტეანობას. მათ აეკრძალათ მღვდლობა" (იქვე). შემდეგ ჩამოთვლილია იმ მღვდელმსახურთა ვინაობა, რომლებიც არ იქნენ შეწყნარებულნი ძველმართლმადიდებლობაში: 1) ალექსანდრე ბელიაევი, რომელმაც ძველმართლმადიდებელთა საძმოს საბჭოს წარუდგინა გაყალბებული მეტრიკული ამონაწერები და საერთოდ საეჭვო ცხოვრებას ეწევა; 2) მღვდელმონაზონი თეოდოსი, რომელიც აშკარად არღვევს საეკლესიო კანონებს ჯვრისწერის საიდუმლოში და არ ემორჩილება ადრინდელი ყრილობების დადგენილებებს ამ საკითხში; 3) მღვდელმონაზონი ანტონი - როგორც მონათლული პოდოლსკის გუბერნიაში (სადაც გავრცელებულია დასხმითი ნათლობა), და ხელდასხმულია საბერძნეთში, ათონზე (დატოვებულია საეჭვოდ). კრებამ ხუთ მღვდელს უთხრა უარი მღვდელმსახურების შესრულებაზე" (იქვე).

----------------------

მღვდელმონაზონმა მაკარიმ (კერჟენცის მონასტრიდან) მიიღო მღვდელი მაქსიმე ვოლოგდის ეპარქიიდან გოროდეცში, საიდანაც მალე გადასახლდა მოსკოვში, სადაც დღმდე იმყოფება წმ. დიდმოწამე ეკატერინეს სახლის ეკლესიაში, რომელიც მოსკოველ ვაჭარ მიხეილ თევდორეს ძე იასაშნოვს ეკუთვნის.

ამავე დროს ჩერნიგოვის გუბერნიაში (1895 წ.), ქ. ნოვოზიბკოვში მღვდელმა ალექსიმ გოროდეციდან მიიღო მღვდელი გიორგი კარაბინოვიჩი, წარმოშობით ქ. ჩერკასიდან, რომელიც დნეპრთან მდებარეობს და სადაც, ნიკოლოზ I-ის დროს დევნულებებისა და ეკლესია-მონასტრების დარბევის მიუხედავად, შენარჩუნდა ძველმართლმადიდებლური მონასტერი ძველი ტაძრით; თუმცა მონასტერი, იქ მღვდელთა დაშრეტის გამო ახლა ბეზპოპოვცების მფლობელობაშია.

ჩერნიგოვის გუბერნიიდან მღვდელმონაზონი გრიგორი 1897 წელს მიიწვიეს დონზე კონსტანტინეს სტანიცაში, სადაც უფლის განცხადების სახელზე აკურთხა პირველი ტაძარი და პირველი მღვდელი იყო დონის ამ ადგილებში მუდმივად მცხოვრებ მღვდელთაგან ვიდრე 1905 წლამდე, როდესაც გადასახლდა მოსკოვში, სადაც, 1905 წლის 17 აპრილისა და 1906 წლის 17 ოქტომბრის ნებართვების საფუძველზე, ძველმოწესეებს უკვე შეეძლოთ გაეხსნათ სკოლები. ამიტომაც მან ხელი მიჰყო პირველი სასწავლო სახელმძღვანელოს, "საღმრთო სჯულის" შედგენას ძველმოწესეებისთვის, რისთვისაც თანამშრომლობდა მრავალ პერიოდულ გამოცემასთან, იცავდა ძველმოწესეობას მისიონერული თავდასხმებისგან და არკვევდა მრავალტანჯული ძველმართლმადიდებლური ეკლესიის შვილთა სულიერ მოთხოვნილებებს. დღეისთვის (ანუ ლ. ორლოვის ცხოვრების პერიოდისთვის - არქიეპ. პ.) ის ცხოვრობს მოსკოვში. მან მთელი თავისი ძალები და უნარები მიუძღვნა ლიტერატურას, რომელიც უპირატესად ეხება სამღვდელოების მიმღებ ძველმოწესეთა ცხოვრებისა და საქმიანობის სხვადასხვა მხარეს.

მღვდელმა მაქსიმემ კიდევ მიიღო მღვდელი ალექსანდრე უსპენსკი კვლავ გოროდეცისთვის, მაგრამ მალე ეს ალექსანდრე ციმბირში გაემგზავრა. გარდა ამისა მღვდელმონაზონმა მაკარიმ მიიღო მღვდლები ალექსანდრ პლავტოვი, ნიკანორი და ალექსი სმირნოვი. მღვდელმა მაქსიმემ მიიღო მღვდელი პეტრე ნიკოლსკი, პაფნუტი ბელიაკოვი და ნიკოლოზი.

მამა პეტრე ნიკოლსკიმ მიიღო მღვდელი პავლე კნიაზევი, რომელიც ახლა ქ. პენზაში ცხოვრობს. მღვდელმა გიორგი ვოლსკიმ მიიღო მღვდელი პეტრე ქ. ნიკოლაევსკში, რომელიც ამჯერად სამარაში გადავიდა. ძველმართლმადიდებლურ ქრისტეანობაში მსახურობენ: გიორგი გუმილევსკი, მღვდელმონაზონი მაკარი ივანოვი, მღვდელი მაქსიმ გორევი, მღვდელი ბასილი, მღვდელი პაფნუტი, მღვდელი პავლე კნიაზევი, მღვდელი ფილიპე პეტრინი, მღვდელი პეტრე, მღვდელი ნიკოლა, მღვდელი სერგი მოსკოვში, მღვდელი ალექსანდრ პლავტოვი, მღვდელი ალექსანდრ უსპენსკი, მღვდელი ანდრია დმიტრიევსკი და სხვა მრავალნი, რომლებიც მიღებულ იქნენ 1905 და 1906 წლებში, მათი სახელები წიგნის გამომცემლისთვის ამ მომენტისთვის ცნობილი არ არის.

ამრიგად, აქედან ცხადად ჩანს, რომ, მართლმადიდებელ ეპისკოპოსთა გარეშე ქრისტეს ეკლესიის მრავალწლოვანი ყოფნისდა მიუხედავად, ჯერ არ შეწყვეტილა და არც წყდება მონაცვლეობით-მემკვიდრეობითი ძველმართლმადიდებლური მღვდლობა, ის დღესაც გრძელდება მწვალებლობიდან გადმოსულთა კანონიერი წეს-განგებითი მიღებით" (Лев Мироноѳич Орлов. История бегствующего священства. Москва. 1907. Стр. 27-34).

"რაც შეეხება იმას, რომ დროის ამ პერიოდში ზოგიერთი მზრუნველი მღვდლის (Попечитель) დაუდევრობით წმიდა ეკლესიის ზღუდეში შემოდიოდნენ აკრძალული მღვდლებიც, რათა გაეპარტახებინათ ქრისტეს ვენახი, ასეთები, ჯერ ერთი, დაუყოვნებლივ განიდევნებოდნენ ქრისტეს სამწყსოსგან, ვითარც "ქურდნი და ავაზაკნი", და ქრისტეს პატარძალი, ჩვენი წმიდა და ძველმართლმადიდებლური დედა-ეკლესია ამდაგვარ ნამუსდაკარგულ და მატყუარა სასულიერო პირთა გამო შეუძლებელია შემწიკვლულ იყოს; მეორეც, ამდაგვარი ფაქტები ხდებოდა ძველ წმიდა ეკლესიაშიც, რომელიც ყოველთვის უბიწო იყო და სამარცხვინო სასულიერო პირთა გამო მის სიწმიდეში ეჭვის არავის შეუტანია" (გავიხსენოთ თუნდაც წმ. იოანე ოქროპირის ცხოვრება, როდესაც ამ უდიდეს წმიდა მამას დევნიდნენ არა მწვალებლები, არამედ მართლმადიდებელი იერარქები. დასტურად იხ. წმ. იოანე ოქროპირის ცხოვრების აღწერა ნაშრომში Крестный путь Иоанна Златоуста. Составление и общая редакция О. В. Орловой. "Рарог". Москва. 1996 г. - არქიეპ. პ.).  


6. ავტორის შენიშვნა

წიგნის მეექვსე თავში ლ. ორლოვი პასუხს აძლევს ჭეშმარიტების მტრებს, რომლებიც დიდად გაისარჯნენ ისტორიის გასაყალბებლად ძველმართლმადიდებლობის საწინააღმდეგოდ. ლ. ორლოვი წერს: "ჩვენი მოწინააღმდეგეების, მისიონერი მწერლების, ჭეშმარიტების მტრების: ესიპოვის, საპელკინის, ოხტინსკის, ე. ანტონოვისა და სუბოტინის თხზულებებს ვინც კითხულობს, რა თქმა უნდა, ხშირად და ბევრჯერ ხვდება ჩვენი ძველმოწესეებისადმი მიმართულ არაკეთილსინდისიერ და დამაკნინებელ გამონათქვამებს, მაგალითად, "беглец" (გაქცეული), "беглый поп" (გაქცეული მღვდელი), "ложное мѵро" (ყალბი მირონი) и "где нет епископа, там нет и церкви" (სადაც არ არის ეპისკოპოსი, იქ არ არის ეკლესია) და სხვა. ეს უკანასკნელი გამონათქვამი ("სადაც არ არის ეპისკოპოსი, იქ არ არის ეკლესია"), გახლავთ ჭკუაზე ძალადობა და უგუნურობით თავმოწონება. რადგან, როდესაც რომაელები (ლათინ-პაპისტები - არქიეპ. პ.) განუდგნენ ღვთისმოსაობას, ზუსტად ასე იქებდნენ თავს თავიანთი "სიმართლით", მაგრამ ამით მათი სიცრუე ვერ გახდა სიმართლე, და მათმა სიყალბემ ვერ შეიძინა ვერანაირი ღირებულება. Aი, რა არის ნათქვამი ფსკოვის არქიეპისკოპოს ირინეოსის (37) წიგნში "წინასწარმეტყველთა წიგნების განმარტება":

"მალაქიას წინასწარმეტყველება: "აღთქმა მასთან სასიცოცხლოდ და სამშვიდობოდ იყო და მე მივეცი ეს მათ ჩემი შიშისათვის; რიდი ჰქონდათ ჩემი და ეკრძალვოდნენ ჩემს სახელს" (მალაქ. 2:5). ამ სიტყვებით წინასწარმეტყველი ამტკიცებს, რომ ღმერთი არ არღვევს თავის აღთქმას, როდესაც სურს მღვდელთა დასჯა და ამასთანავე, ამხობს მათ ამპარტავნობასაც, როცა აჩვენებს, რომ უგუნურად მიათრევენ თავიანთ მხარეს ღვთის სჯულს, როგორც აკეთებენ დღეს ამპარტავანი რომაელი მღვდელმთავრები, საკუთარ თავს ეკლესიის თავად და ქრისტეს ძალაუფლების მემკვიდრეებად რომ ხმობენ. ნამდვილად უგუნური და სასაცილო მედიდურობა! რამეთუ მემკვიდრედ ყოველთვის როდი მიიჩნევა ის, ვინც სხვის ადგილს იკავებს.

მაგალითად, თუკი ავაზაკი მოკლავს სახლის პატრონს და მის ქონებას დაისაკუთრებს, გახდება თუ არა ამით ქონების მემკვიდრე? ასე არიან ეს მღვდელმთავრებიც, საკუთარი თავი ქრისტეს ადგილნაცვლებად რომ გამოაჩინონ, თავიანთ საყდრებს გვიპირისპირებენ, მაგრამ სინამდვილეში არ არიან ქრისტეს მემკვიდრენი. წინასწარმეტყველი ასევე გვიჩვენებს, რომ იუდეველი მღვდელმთავრები უსინდისოდ ატყუებდნენ უბრალო ხალხს, როდესაც საკუთარ თავს აღთქმის მემკვიდრეებს უწოდებდნენ, ღმერთმა მათ მამამთავარს ლევის  რომ უბოძა (38).

____________

37. ირინეოსი (ერში: იოანე ანდრიას ძე კლემენტიევსკი) (1753-1818 წ.) ფსკოვის, ლიფლანდიისა (ბალტიისპირეთი) და კურლანდიის (ბალტიისპირეთი) არქიეპისკოპოსი. წერდა საღვთისმეტყველო ტრაქტატებს. მის თხზულებებს შორის არის რამდენიმე ეგზეგეტური ნაშრომიც. კერძოდ: Толкование на послание к римлянам. М., 1787. Толкование на послание к евреям. М., 1787. Толкование на псалмы. М., 1791, 1807 и 1814. Толкование на двенадцать малых пророков. СПб, 1804 и 1809. Толкование на пророка Даниила. СПб, 1816.

38. ლევი - იაკობის (ისრაელის) მესამე ძე, რომელიც მას ლიასგან ეყოლა (დაბ. 29:34) (Энциклопедический словарь Брокгауза и Ефрона : в 86 т. (82 т. и 4 доп.). - СПб., 1890-1907). ლევი იყო ისრაელის ერთ-ერთი ტომის - ლევიტელების მამამთავარი.

____________

მაგრამ უფალი ამის საწინააღმდეგოდ ამცნებს: "ჩემი აღთქმა მასთან სასიცოცხლოდ და სამშვიდობოდ იყო..." თითქოსდა ამბობს: ჭეშმარიტად, მივეცი აღთქმა თქვენს მამას ლევის და არ დავარღვევ, მაგრამ ჩემსა და მას შორის იყო ურთიერთთანხმობა. თქვენ იცით, რომ აღთქმა მოიცავს ორ მხარეს და ორივე მათგანს თავისი მოვალეობები აქვს. ჩემი მხრიდან თუ თქვენს მამას მამობა აღვუთქვი, სანაცვლოდ მისგანაც ჩემდამი მორჩილება და ჩემი სიტყვების დაცვა მოვითხოვე; თქვენ კი გსურთ, მე ვალდებული ვიყო თქვენს წინაშე, თვითონ კი ყოველგვარი პასუხისმგებლობა მოიხსენით. მაშ, რამდენად სამართლიანი იქნება, თქვენ წინაშე ყოველივეში ვალდებული ვიყო, თქვენ კი არაფერში იყოთ ვალდებულნი ჩემ წინაშე. ჩემი აღთქმა "სასიცოცხლოდ და სამშვიდობოდ იყო". თქვენი აღთქმა კი რომელია? ის ხომ არა, გხსომებოდათ, რას შემპირდით? მაშ, შეასრულეთ თქვენი დაპირება და ჩემგან მადლსა და წყალობას მოიპოვებთ, როგორც აქ, წუთისოფელში, ასევე მომავალ ცხოვრებაშიც. ჩემი აღთქმა "სასიცოცხლოდ და სამშვიდობოდ" იქნება, თუ ჩემს მცნებებს დაიცავთ, რომელიც თქვენი მამის, ლევის მიერ გიბოძეთ. ამის შემდეგ კი ამატებს: "და მე მივეცი ეს მათ ჩემი შიშისთვის; რიდი ჰქონდათ ჩემი და ეკრძალვოდნენ ჩემს სახელს".

შიში აქ ნახსენებია ღვთისადმი პატივისა და სიყვარულის გამო. თითქოსდა ასე ამბობს: ჩემი სჯულით განგიწესეთ, როგორ უნდა ეცა ლევის პატივი ჩემთვის. რადგან ის კი არ მსურდა საკუთარი ჭკუით გეცხოვრათ, არამედ ყოფილიყავით აღთქმის ქვეშ. არცთუ მცირედი პატივი გიბოძეთ (რადგან ეკლესიის მმართველებად დაგაყენეთ), ოღონდ გარკვეული უღელიც დაგაკისრეთ. მე ვუბრძანე ერს, დაგმორჩილებოდა, თქვენ კი გამცნეთ, თუ რა უნდა გეკეთებინათ სანაცვლოდ. რა უსირცხვობაა, როგორი უპატივობა და ამპარტავნობაა, თავს იწონებდე მღვდლის სახელით, სინამდვილეში კი არ იყო ღვთისმსახური; მაშ, ვინ არის ღვთისმსახური? განა უზენაესი ღმერთის მსახური არა, რომელიც ეკლესიას მის მცნებათაებრ უძღვის? თქვენმა მამამთავარმა ის სჯული დაიცვა, რომელიც განუწესეს. ის მორჩილად იქცეოდა ჩემ წინაშე, არ მედიდურობდა, არც ტირანულად ბატონობდა ეკლესიას (როგორც გააკეთა ეს პატრიარქმა ნიკონმა, როდესაც მანტია ჩამოხია და უმოწყალოდ სცემა ეპისკოპოს პავლეს - ავტ. შენიშვნა), არამედ მორჩილების ნიმუშად იყო და ვალდებულებას გრძნობდა მღვდლობის წოდებისთვის ჩემს წინაშე, რომელიც ვუბოძე (იქვე. 6 ст. л. 215). მუნჯი კი უღირსია მღვდლის წოდებისა, რამეთუ მოძღვრობის ნიჭს ვერ ფლობს (იქვე.  в 7 ст. л. 216 на обор.).  

აქედან გამომდინარე, მოძღვრობის მოვალეობა განუყრელად არის შეკავშირებული ღვთისმსახურის წოდებასთან. სხვაგვარად უცნაური იქნებოდა, მღვდელი უმეცარი იყოს, თავისი მღვდლობით კი თავი მოსწონდეს. "რადგან მღვდლის ბაგეები უნდა იმარხავდეს ცოდნას და მისი პირიდან რჯულს უნდა მოელოდნენ" (მალ. 2:7). "თქვენ კი გადაუხვიეთ გზიდან, ბევრი ააცდინეთ რჯულს და დაარღვიეთ ლევიანთა აღთქმა" (მალ. 2:8). აქ აჩვენებს, რაოდენ შორს იდგნენ იმდროინდელი მღვდლები ღვთის აღთქმისგან, რომელსაც წინასწარმეტყველი ახსენებს და საიდანაც ასკვნის, რომ უღირსნი იყვნენ იმ პატივისა, რომელსაც ატარებდნენ და მღვდლობის ხარისხის ქვეშ საკუთარ ურჯუკობას მალავდნენ. სწორედ ამიტომაც ბრძანებს, რომ "გზიდან გადაუხვიეს" (მალ. 2:8), ანუ საკუთარი მოვალეობებიდან და არაფერი შერჩათ ისეთი, რის გამოც მღვდლებად შეიძლებოდა მიგვეჩნია. შემდეგ კიდევ უფრო აძლიერებს მათ უღირსობას იმით, რომ ამხელს "ბევრი ააცდინეთ რჯულს" (მალ. 2:8) და ასკვნის: "ლევიანთა აღთქმა დაარღვიეთ" (მალ. 2:8). ამრიგად, გადაიხარეთ რა ჭეშმარიტი გზიდან, ღვთისგან ბოძებული სჯულიც დაარღვიეთ, რომელიც მან თქვენს მამამთავარ ლევის მისცა. ამიტომაც, ამაოდ ამაყობთ მღვდლის საპატიო ხარისხით, რადგან თქვენი მამის, ლევის სარწმუნოება არ დაიმარხეთ, რისთვისაც მის მემკვიდრეებად ვერ მიიჩნევით" (ლ. ორლოვი. გვ. 36-37).

"აქედან კი ჩანს, - დაასკვნის ლ. ორლოვი, - რომ მხოლოდ მაშინ მიიჩნევა მღვდლობა უსჯულოდ, როდესაც ის ღმრთის, წმიდა მოციქულთა და წმიდა მამათა გადმოცემას არღვევს. სწორედ ასეთი მღვდელია მართლაც "გაქცეული" (და არა ჩვენ, როგორც უსჯულო მღვდელმსახურნი გვიწოდებენ - არქიეპ. პ.), რადგან ის სულითა და ხორცით გაექცა ძველ გადმოცემებს და დაამკვიდრა ახალი, რომელიც არც კი სმენიათ ჩვენს წინაპრებს" (იქვე).





7. წმიდა მირონის შესახებ

აგრძელებს რა ძველმართლმადიდებლური ეკლესიის დაცვას მრავალგვარ უსამართლო ბრალდებათაგან, ლ. ორლოვი წიგნის VII თავს უძღვნის საკითხს, თუ საიდან ჰქონდათ ძველმორწმუნეთ წმიდა მირონი. ამ თემას ალმანახ "ივერიის გაბრწყინების" რედაქტორ გ. გაბაშვილთან დავაში ჩვენც შევეხეთ რადგან, უსჯულო "მღვდელთა" ბეჯითი მოწაფეები თავიანთ მოძღვართა სიცრუეს არ ტოვებენ და ჟამიდან ჟამამდე განუწყვეტლად იმეორებენ. თუ არადა, საიდან მოიტანდა რუსეთის ნიკონიანური ეკლესიის აპოლოგეტი გ. გაბაშვილი ან სხვა რომელიმე ჩვენი თანამედროვე (თუნდაც ზ. ნოდია), რომ ძველმართლმადიდებელ ქრისტეანებს მირონი არ ჰქონდათ? სად ამოიკითხავდნენ ისინი იმ უაზრო ბრალდებებს, რომლებიც ტყუპისცალივით ჰგავს მათი წინამორბედების ნაყალბევს?

აი, რას წერდა, მაგალითად, გ. გაბაშვილი: "ბეგლოპოპოვცებს" (ანუ ძველმართლმადიდებელ ქრისტეანთა იმ ნაწილს, რომელსაც განეკუთვნება ჩვენი, ქართული ძველმართლმადიდებლური ეკლესია არქიეპ.პ.) ეპისკოპოსი 250 წლის განმავლობაში არ ჰყავდათ, რის გამოც ისინი სულ უფრო და უფრო რთულ პრობლემებს აწყდებოდნენ: ვინაიდან განხეთქილებამდელი ნაკურთხი ტაძრები მათ არ გააჩნდათ (ყველანი ისინი, სახელმწიფოებრივი მხარდაჭერის წყალობის ოფიციალური ეკლესიის მფლობელობაში იმყოფებოდა), ამიტომ იძულებულები იყვნენ, ახალ, თავიანთ აშენებულ, ტაძრებში საკურთხევლები და წმ. ტრაპეზები "გადამრბენი" მღვდლებისთვის ეკურთხებინათ, მაგრამ მღვდელს, თუნდაც ჭეშმარიტს, ამგვარი მღვდელმოქმედების აღსრულების ხელმწიფება არ გააჩნია. - ეს წმ. დიონისე არეოპაგელისა და გიორგი პახიმერის განმარტებით, მხოლოდ მღვდელმთავრის პრეროგატივაა; აქედან გამომდინარე, 250 წლის მანძილზე "ბეგლოპოპოვცები" ცრუდ ეზიარებოდნენ, წმ. ევქარისტიის იმიტაციას ახდენდნენ, რამეთუ კანონიკურად უკურთხებელ ტრაპეზზე უსისხლო მსხვერპლი არ შეიწირება..." ("ივერიის გაბრწყინება". 15(37) 28 ოქტ. 2000 წ. გვ. 6. სვ. 1).

დიდი უბედურების მომტანია, როცა ადამიანი გამოუკვლევლად იღებს სხვის ნაყალბევს და მასში, ვითარცა ჭეშმარიტებაში სხვასაც არწმუნებს. რუსი ნიკონიანელი "მისიონერებისგან" მოტყუებული გ. გაბაშვილი (და ასევე ყველა, ვინც მის ამ შეხედულებას იზიარებს) თავდაჯერებით, თუნდაც უნებლიეთ, ატყუებს სხვას, ვინც ოფიციალური, რუსული მართლმადიდებელი ეკლესიის ამ სიცრუეს იჯერებს. მაშინ ვპასუხობდით და ახლაც გავიმეორებთ, რომ მღვდლებს შეუძლიათ, ეპისკოპოსთა მიერ ნაკურთხი ანტიმინსებით აკურთხონ ახალი ტაძრები. ძველმორწმუნე ქრისტეან მღვდლებს კი საკმაოდ მრავლად ჰქონდათ პატრიარქ ნიკონამდე მართლმადიდებელი ეპისკოპოსების მიერ ნაკურთხი ანტიმინსები, რითაც შეეძლოთ ეკურთხებინათ ახალი ტაძრები და შეესრულებინათ ევქარისტიის წმიდა საიდუმლო. ამიტომაც ასეთი ტრაპეზები გახლდათ სრულიად კანონიკური და ნაკურთხი. ასე რომ, 250 წლის განმავლობაში "ბეგლოპოპოვცები" ევქარისტიის საიდუმლოში ჭეშმარიტად ქრისტეს უწმიდესსა და უპატიოსნეს ხორცსა და სისხლს ეზიარებოდნენ და არა "იმიტაციას", როგორც ირწმუნებიან ოპონენტები.

ჩვენი ოპონენტები გვიყენებდნენ ასეთ ბრალდებასაც: "... 1777 წლისათვის მათ (ძველმოწესე მართლმადიდებელთ - არქიეპ. პ.) განხეთქილებამდელი მირონი გაუთავდათ (?), რის გამოც კვლავ (?) უკანონო ნაბიჯის გადადგმა მოუხდათ: აღნიშნულ წელს "მღვდელმა" ვასილიმ რაგოჟის სასაფლაოზე "მირონი" მოხარშა, რაც აგრეთვე მხოლოდ და მხოლოდ ეპისკოპოსის ძალაუფლებაში შემავალი მღვდელმოქმედებაა - ამ ცრუმირონით შემდგომში მთელი "ბეგლოპოპოვშჩინა" მარაგდებოდა, მასვე სცხებდნენ "გადამრბენ" მღვდლებსა თუ საერთო პროზელიტებს, ვითარცა "მეორე ჩინის ერეტიკოსებს", თავიანთ წიაღში მიღებისას..." (იქვე. გვ. 6. სვ. 1).

მაშინ ვპასუხობდით და ახლაც გავიმეორებთ: ოპონენეტების მტკიცებულება თავიდან ბოლომდე ძველმოწესეთა მტრების, სინოდალური მისიონერებისა და მათი მოწაფეების მიერ შეთხზულ არაკებზეა აგებული. ამის მტკიცებულებებს ქვემოთ შემოგთავაზებთ.

ოპონენტები იმდენად ენდობიან ნიკონიანელ ღვთისმეტყველთა ანტისტაროვერულ ნაშრომებს, რომ აბსოლუტურად უაპელაციოდ შეიწყნარებენ აზრს, თითქოსდა "სტაროვერებს" 1777 წლისთვის განხეთქილებამდელი მირონი გაუთავდათ და ახალი მირონი ვინმე მღვდელ ვასილის მოუხარშავს როგოჟის სასაფლაოზე.

ძველმოწესეთა დაუძინებელი მოწინააღმდეგე პროფ. ნ. სუბოტინი ნაშრომში "ბელოკრინიცული სამღვდელოების ისტორიიდან" წერს: "აქ (ანუ როგოჟის სასაფლაოზე არქიეპ. პ.) ერთმა გადამრბენმა მღვდელმა ბასილი სტეფანოვმა, რომელმაც საკმაო ავტორიტეტის მოხვეჭა მოასწრო მოსკოველ "პოპოვცებს" შორის, იქადაგა, რომ "ველიკორუსული" ეკლესიიდან გადმოსული ერისკაცები და მღვდლები, ძველი მაგალითების მიხედვით, უნდა მიეღოთ მეორე ჩინით, ანუ მირონცხებით" (Н. Субботин. История белокриницкого священства. М. 1886 г., стр 34, 35).

"ამ წესის უპირატესობის დასამკვიდრებლად, უფრო კი საკუთარი ანგარებისთვის, - წერს სუბოტინი, - მან (როგოჟის) სასაფლაოზე მოაწყო მირონის ხარშვა, რამეთუ თვით ძველმოწესეთა აღიარებით (?), იოსებისდროინდელი მირონი (იგულისხმება იოსებ პატრიარქის დროინდელი მირონი - არქიეპ.პ.) უკვე გათავებოდათ, რის გამოც ახალგადმოსულთა მირონცხება შეუძლებელი იყო. ეს მკრეხელური ქმედება როგოჟის სასაფლაოზე 1777 წელს აღსრულდა" (იქვე. გვ. 34, 35).

ჩვენ, რა თქმა უნდა, ვიტყვით, თუ საიდან ჰქონდათ მირონი ძველმოწესე ქრისტეანებს, მაგრამ, ჯერჯერობით იმას აღვნიშნავთ, რომ ოპონენტები მოხარშვისა და კურთხევის აქტებს რატომღაც ერთმანეთთან აიგივებენ.

მირონის ხარშვის და კურთხევის პროცესში სრულიად ბუნებრივად ერთვებიან და აქტიურადაც მონაწილეობენ მღვდლებიც და დიაკვნებიც, ოღონდაც ეგაა, რომ ეპისკოპოსები წარმოთქვამენ იმ სპეციალურ, მირონის საკურთხებელ ლოცვებს, რომლებსაც ვერ იტყვიან მღვდლები.

მირონის კურთხევაში გამოიყოფა ორი მომენტი: პრაქტიკულ-მატერიალური (მოხარშვა) და საკრალური (კურთხევა). მატერიალურია მირონის შედგენილობა (33 კომპონენტზე მეტი), პრაქტიკულს განეკუთვნება მოხარშვა, რასაც თავისუფლად აღასრულებენ მღვდელმსახურნი, ხოლო საკრალური მომენტი, - ანუ სპეციალური ლოცვები, რომელთაც ეპისკოპოსნი წარმოთქვამენ და მადლი, რომელსაც უხილავად შეიძენს მირონი, - აღესრულება მხოლოდ ეპისკოპოსთა ლოცვითა და კურთხევით.

არის თუ არა ოპონენტების მიერ დამოწმებულ წყაროში ნათქვამი, რომ მღვდელმა ბასილიმ აკურთხა მირონი? არა! "სტაროვერთა" დაუძინებელი მტერი, პროფ. სუბოტინიც კი თავის "ბელოკრინიცელთა ეკლესიის ისტორიაში" აღნიშნავს, რომ მღვდელმა ბასილიმ მირონი მოხარშა და არაფერს იტყობინება მის კურთხევაზე. თუმცა ამ მოხარშვას მღვდელ ბასილის რატომღაც უდიდეს ცოდვაში უთვლის. მეტიც, მირონის კურთხევაზე არაფერია ნათქვამი, როგორც უკვე ვთქვით, ჩვენი ოპონენტების მიერ დამოწმებულ წყაროშიც ("Энциклопедический словарь", "Христианство". Т. I, стр. 173, Москва 1993 г.). აქ მხოლოდ აღნიშნულია, რომ მ. ბასილიმ მირონი მოხარშა. მირონის მოხარშვა კი, როგორც უკვე აღვნიშნეთ, ჩვეულებრივ მღვდელსაც შეუძლია და არავითარი "საეკლესიო კრიმინალი" ამაში არ არის; ცხადია, რომ ის ცნობა, რომლებსაც ოპონენტები ეყრდნობიან მღვდლის მიერ მირონის მოხარშვის თაობაზე, სრულებითაც არ იძლევა ისეთი შორსმიმავალი დასკვნების გაკეთების შესაძლებლობას, როგორსაც ოპონენტები აკეთებენ. ამისი უფლება მათ მაშინ ექნებოდათ, რომ დაემოწმებინათ უტყუარი წყარო, რომელიც უფრო მეტ ცნობას მოგვაწვდიდა ამ ფაქტის გარშემო, მაგრამ ამის შესახებ ცოტა ქვემოთ, ახლა კი კვლავ ოპონენტთა მსჯელობას დავუბრუნდეთ. თუ ოპონენეტები მაინც იტყვიან, რომ კურთხევა და მოხარშვა ურთიერთიდენტური ცნებებია და შინაარსობრივადაც იგივეობრივნი არიან, მაშინ აბსოლუტურად გაუგებარი რჩება თვით კურთხევის არსი, რომელიც გაიგივდება მღვდელმოქმედების მატერიალურ, ხილულ სიმბოლოსთან (იქნება ეს ნივთიერი თუ მოქმედებაში გამოხატული). ლოცვას (საიდუმლოში) დაეკარგება თავისი მისტიკური და საკრალური არსი და გახდება მატერიალურ, გარეგნულ ფორმასა და სიმბოლოში არასწორად მოაზრებული "კურთხევის" უბრალო და არაფრისმომცემი დანამატი.

გარეგნულ მღვდელმოქმედებას, ანუ ფორმასა და ქმედებაში გამოხატულ სიმბოლოს საკრალურ, საიდუმლო არსს ლოცვა ანიჭებს და ამ უკანასკნელის გარეშე შეუძლებელია ის მადლმოსილი იყოს. იგივე ითქმის ნებისმიერი რამის (თუნდაც საჭმელ-სასმელის) მოხარშვა-კურთხევაზეც. ხილული მხარის ლოცვითი თანხლებით სრულიქმნება მისი უხილავი მხარე და კონკრეტული ქმედება ხდება მადლმოსილი ანუ ნაკურთხი. მაგ. მღვდელმა სანათლავ ემბაზში მარტოოდენ ხელი რომ ჩაყოს, ჯვარი გამოსახოს, მაგრამ არ წარმოთქვას ამ დროს საჭირო ლოცვები, იქნება თუ არა ეს წყალი ნაკურთხი? ან წმ. ნათლისღების საიდუმლოში მღვდელმა მარტოოდენ სამჯერ რომ შთაფლას მოსანათლი, მაგრამ არ წარმოთქვას ფორმულა: "ინათლება მონა ღვთისა სახელითა მამისათა, და ძისათა, და სულისა წმიდისათა..." იქნება თუ არა საიდუმლო აღსრულებული? ან ევქარისტიის წმიდა საიდუმლოში შეწირულ ტარიგზე (პურზე) და ღვინოზე მხოლოდ ჯვარს თუ გამოსახავს მღვდელი და არ იტყვის: "შეცვალე იგი სულითა შენითა წმიდითა", შეიცვლება თუ არა პური და ღვინო ქრისტეს უწმიდეს ხორცად და სისხლად და აღსრულდება თუ არა ეს საიდუმლო? არამც და არამც! იგივე ითქმის კურთხევებზეც!

მაგალითად, წყლის კურთხევაზე (აიაზმაზე), პურების კურთხევაზე (მწუხრის ლოცვებზე, ლიტის აღსრულების შემდეგ) როგორ აკურთხებენ წყალს ან პურებს - მატერიალური ფორმის მომზადებით და გარკვეული მოძრაობებით ლოცვების გარეშე თუ ლოცვით?

ვინ აკურთხებს სეფისკვერს - მღვდელი თუ მისი გამომცხობი ერისკაცი? ხომ არ შეიძლება იმის თქმა, რომ "ერისკაცი აკურთხებს სეფისკვერებს მათი გამოცხობით"?

ვინ აკურთხებს აიაზმას ის, ვინც წყალს ასხამს ემბაზში თუ მღვდელმსახური შესაბამისი ლოცვებითა და დაწესებული გარეგნული მღვდელმოქმედებით (ჯვრის გამოსახვით, ჯვრის შთაფლვით წყალში და ა.შ.)?

ვინ აკურთხებს ტაძარს: მშენებელი, ხურო თუ კალატოზი? თუ ეპისკოპოსი ან მღვდელი ეპისკოპოსის მიერ ნაკურთხი ანტიმინსით?

მაშ, ვინ აკურთხებს წმ. მირონს - ის, ვინც ხარშავს მას თუ ის, ვინც აკურთხებს მას შესაბამისი ლოცვებითა და მღვდელმოქმედებით?

მართალია, წმ. სიმეონ თესალონიკელის განმარტების თანახმად, მირონის მომზადების პროცესში აქტიურად არის ჩართული პატრიარქი, აკურთხებს ზეთს, ანთებს ცეცხლს, აზავებს მასში სხვადასხვა მცენარეულ ნახარშს თუ ზეთს, რასაც სიმბოლური დატვირთვა აქვს, მაგრამ იგივე წმიდა მამა მოწმობს, რომ ამ ნაზავს მაინც ერთ-ერთ რომელიმე ღვთისმოშიშ ქრისტეანს ახარშვინებენ. მისი თქმით: "ზეთს მირონისთვის ხარშავს რომელიმე ღვთისმოშიში და ამ საქმის მცოდნე, თანაც უდიდესი ყურადღებით. მირონი განმზადდება დიდ ოთხშაბათს, ხოლო თვით კურთხევა მირონისა აღსრულდება მეორე დღეს, დიდ ხუთშაბათს, ლიტურგიაზე, წმ. ძღვენის შეცვალების შემდეგ" (უფრო დეტალურად იხ. Соч. Блаж. Симеона архиеп. Фесалоникииского. Санкт-Петербург. 1856 г., 59-89).

ოპონენტების დასახელებულ წყაროებში არსად არის მითითებული თუ რომელ დღეს და კონკრეტულად სად (ტაძარში თუ მის გარეთ) აღასრულა "მირონის მოხარშვა" მღვდელმა ბასილიმ და რა კომპონენტები გამოიყენა ამისთვის. ამიტომაც, გაურკვეველია, რის საფუძველზე მიიჩნევენ ისინი ამ ღონისძიებას მირონის თუნდაც მოხარშვის მცდელობად.

თავისუფლად შესაძლებელია, მღვდელ ბასილის მხოლოდ შეემზადებინა სურნელოვანი ნელსაცხებლები, რომლებიც მირონის დასამზადებლად გამოიყენება და შეერია ისინი მოხარშული ზეთისთვის, როგორც ეს მირონის ხარშვისას ხდება, რათა შემდეგ ამ სურნელოვან ზეთში განეზავებინა თვით წმ. მირონი, შემორჩენილი პატრ. იოსების დროინდელი კურთხევიდან. ამგვარ ქმედებაში არ არის არავითარი საეკლესიო გადაცდომა (ამის შესახებ დეტალურად იხ. ქვემოთ).

გონიერი ადამიანი, ვფიქრობთ, ზემოთ მოტანილი მსჯელობის მიხედვით, ისედაც ადვილად მიხვდება, მირონის მოხარშვა და კურთხევა ერთი და იგივე რომ არ არის. აკურთხებს მას მხოლოდ მღვდელმთავარი, ხოლო მოხარშავს მღვდელიც ეპისკოპოსთა გარეშეც, ოღონდაც მიღებული ნაერთი ნივთიერება მანამ არ იქნება წმ. მირონი, სანამ ლოცვით არ აკურთხებს მას მღვდელმთავარი. ის იქნება, უბრალოდ, არომატულ ზეთთა და სხვა კომპონენტთა ნაერთი და არა მირონი.

საზოგადოდ, ამა თუ იმ საგანზე ან მოვლენაზე მსჯელობა შესაძლებელია ხელთ არსებული მონაცემების ფარგლებში და არა უმეტეს. ამიტომაც, ინფორმაციის ის მოცულობა, რასაც ოპონენტები აწვდიან მკითხველს მღვდელ ვასილის მიერ ვითომცდა როგოჟის სასაფლაოზე მირონის მოხარშვის თაობაზე, ისეთი შორსმიმავალი დასკვნების გაკეთების შესაძლებლობას არ იძლევა, როგორსაც ჩვენი ოპონენტები აკეთებენ. მაგალითად, ისინი ირწმუნებიან, რომ ძველმორწმუნე მღვდლების მიერ ვითომცდა მოხარშული ამ მირონით შემდეგ "მთელი სტაროვერობა მარაგდებოდა". ეს ცნობა არ შეესაბამება სინამდვილეს.

ჯერ ერთი, თვით ნიკონიანელი ისტორიკოსები და სასულიერო პირები (რომელთა თხზულებები "რასკოლის" შესახებ მაინცდამაინც დიდი ობიექტურობით არ გამოირჩევა) წერენ, რომ მღვდელ ვასილის მიერ მირონის მოხარშვა როგოჟის სასაფლაოზე მომხდარა "საიდუმლოდ, სადღაც საკუჭნაოში, დაკეტილ კარს მიღმა" (იხ. П. С. Смирнов. История русского раскола старообрядства. Рязань 1893 г., стр. 138). ასე რომ, ეს აქტი, თუკი ის ნამდვილად მოხდა, რამდენიმე როგოჟელი მღვდლის თავნებობა ყოფილა და არა ყველა (ან თუნდაც მოსკოველ) ძველმორწმუნეთა საერთო გადაწყვეტილება.

მეორეც, ამავე ნიკონიანელ ისტორიკოსთა ცნობით, როდესაც ამ საიდუმლოდ და დანარჩენ ძველმორწმუნეთაგან ფარულად მოხარშული მირონის შესახებ ცნობა გახმაურდა, ამას ძალიან დიდი უკმაყოფილება და პროტესტი გამოუწვევია. საბოლოოდ კი როგოჟის სასაფლაოზე მოწვეულ საერთო კრებაზე ამ მირონის განადგურება განუწესებიათ" (იქვე. გვ. 140). ერთ-ერთი მკვლევრის ცნობით, მირონის ერთი ნაწილი მიწაში ჩაუმარხავთ, ხოლო დანარჩენი ნაწილი მდინარეში გადაუქცევიათ (იხ. Еп. Макарий. История русского раскола, известного под именем старообрядства. СПБ, 1855, стр. 322).

ასეთია ნიკონიანელ ისტორიკოსთა მეტად საეჭვო ცნობები როგოჟის სასაფლაოზე მირონის მოხარშვის შესახებ.

ჩვენ უკვე აღვნიშნეთ, რომ კანონიკურად ნებადართულია მირონის შერევა ზეთში, რასაც ხშირად მიმართავდნენ ძველმართლმადიდებელი მღვდლები, ხოლო იმისთვის, დაცული რომ ყოფილიყო მისი პირველი შემადგენლობა, ზეთში, ხარშვ ის დროს, ურევდნენ იმ კომპონენტებს, რომლებიც მირონის ხარშვისას გამოიყენება, მაგრამ თვითონ არასოდეს მოუხარშავთ, როგორც ცილს სწამებენ მღვდელმონაზონ თეოდორ ვეტკოველს და მოსკოვის როგოჟის სასაფლაოს პირველ მღვდელმსახურებს. მათ არასოდეს გადაუჭარბებიათ თავიანთი უფლებებისთვის. ხოლო მირონის და მოხარშულ ან უბრალო ზეთში შერეულ სხვა კომპონენტთა განზავებაში ვერავითარ ანტიკანონიკურ ქმედებას ვერ ხედავდნენ და თუკი მიმართავდნენ ასეთ ღონისძიებას, მხოლოდ და მხოლოდ წმიდა მირონისადმი უდიდესი მოწიწების ნიშნად" (იხ. Еп. Арсений Уральский. "Истинность", газета "Русь православная", № 9. 1997 г., стр. 6).

ცნობილია, რომ მირონის კურთხევა მხოლოდ ეპისკოპოსთა პრეროგატივაა, ამიტომაც ხშირად გვეკითხებიან, საიდან მოჰქონდათ მირონი ძველმორწმუნე მართლმადიდებელთ, თუკი თითქმის მთელი სამი საუკუნის მანძილზე მათ ეპისკოპოსი არ ჰყოლიათ?

სწორია, რომ მირონის კურთხევა ეპისკოპოსების პრეროგატივაა და მართლმადიდებლურ ეკლესიაში სწორედ ისინი აკურთხებენ მირონს, მაგრამ, წმ. ეკლესიის განწესებათა თანახმად, ეპისკოპოსთა მიერ ნაკურთხი მირონის შემცირების შემთხვევაში წმ. ეკლესია იძლევა მირონის ზეთში განზავების უფლებას და ამ უფლებას ის თავის პრესვიტერებსაც ანიჭებს. ნიკონიანური სქიზმის შემდგომ ძველმორწმუნე მართლმადიდებელთ ჰქონდათ ნიკონ პატრიარქამდე ნაკურთხი მირონი, რომელსაც ზეთში აზავებდნენ.

ძველმართლმადიდებელ ქრისტეანებში ძველი, განხეთქილებამდე ნაკურთხი მირონის არსებობას მათი მოწინააღმდეგე ნიკონიანელი მისიონერებიც ადასტურებენ. "...წმიდა ეკლესიისგან თქვენი გამოყოფის დასაწყისში - წერს ერთ-ერთი ნიკონიანელი პოლემისტი, - საკმაოდ მცირე იყო იმ სამღვდელოთა რიცხვი, რომელთაც დატოვეს ეკლესია და თქვენს სექტას მიაშურეს. მაგრამ, იმას კი ვიტყვით, რომ 1) მათი რაოდენობა იყო ათი, 2) თითოეულმა მათგანმა თავისი სამრევლო ეკლესიიდან წაიღო წმიდა მირონი, 3) ყველა ამ სამრევლო ეკლესიას მირონი გადაეცა მათი წასვლის წინ, 4) ხსენებული მღვდლების მიერ წაღებული მირონის ათი ნაწილი ერთად აღებული შეადგენდა ერთ ფუნტ (0,4536 კგ) მირონს; 5) ხსენებულ მღვდლებს არ გაუხარჯავთ იგი და მაშინათვე განაზავეს ზეთში..." (Ответы Никифора Астраханского, изд. 1801 г., стр. 334, 335. По другому изданию, стр. 415, 417, 437. ეს შენიშვნა მოტანილია ანტონოვის წიგნშიც პერეტრუხინის "Меч духовный"-ის საპასუხოდ. პასუხი 2. გვ. 33. მე-2 გამოცემის მიხედვით გვ. 36).

ძველ მართლმადიდებლებში ძველი (ნიკონამდელი) მირონის არსებობას ადასტურებს ცნობილი ნიკონიანელი ისტორიკოსი, მკვლევარი და მისიონერი პავლე მელნიკოვიც. მისი ცნობით, ძველმორწმუნეებს საკმაო რაოდნეობით ჰქონდათ ჯერ კიდევ პატრ. იოსების დროს ნაკურთხი მირონი (იხ. П. Мельников. Исторические очерки поповщины, ч. 1, изд. Москва, 1864 г., стр. 64, 66).

სხვა ნიკონიანელი ავტორი წერს, რომ "... პირველ, პატრ. ნიკონამდე ხელდასხმულ "რასკოლნიკ" მღვდლებს, რომლებიც თავიანთი ეკლესიებიდან "რასკოლნიკურ" სკიტებში და უდაბნოებში გადავიდნენ, რა თქმა უნდა, შეეძლოთ თან წაეღოთ ნიკონამდე ნაკურთხი მირონის ნაწილი. უნდა ვიფიქროთ, რომ მირონი ჰქონდათ კოზმას (ძვ. მართლ. მღვდელ. - არქიეპ. პ.) ვეტკაზე და დიონისეს (ძვ. მართლ. მღვდელი არქიეპ. პ.) კერჟენეცზე. შემცირების დროს მას განაზავებდნენ ზეთში და ამ შემთხვევაში ხელმძღვანელობდნენ კურთხევანში არსებული მითითებით (იხ. Потребник, л. 32). განსაკუთრებით კი მათე ბალსტარისის წიგნსა და იოანე კიტროჟელის პასუხებში მოცემული განწესებებით" (Смирнов. Внутренние вопросы в расколе в XVII веке. СПб 1898 г., стр. 150).

შეიძლება თუ არა მივუთითოთ უფრო კონკრეტული წყაროები, რომლებიც ზეთში მირონის განზავების უფლებას გვაძლევენ?

რუსეთის ძველმართლმადიდებლური ეკლესიის 2015 წლის სამღვდელმთავრო კრების აქტებში ვკითხულობთ: "რადგან ძველმართლმადიდებლურ ეკლესიას ორ საუკუნეზე მეტი ხნის განმავლობაში ეპისკოპოსები არ ჰჰყავდა, ცხადია, წმიდა მირონის კურთხევაც ვერ შესრულდებოდა. მაგრამ ასეთი მირონი, რომელიც ჯერ კიდევ პირველ რუს პატრიარქთა მიერ იყო ნაკურთხი, უხვად ჰქონდათ მღვდლებს, რომლებიც არ დაემორჩილნენ 1666-1667 წლების მოსკოვის დიდი კრების დადგენილებებს. რა თქმა უნდა, დროთა განმავლობაში მირონის რაოდენობა მცირდებოდა. მაგრამ მოცემული სირთულე მშვიდობიანად იქნა გადალახული - გადაწყდა, რომ კანონიკურ მითითებებზე დაყრდნობით, წმიდა მირონი გაეზავებინათ ზეთისხილის ზეთით.

წმიდა მირონის გაზავების შესაძლებლობაზე, მაგალითად, ნათქვამია "დიდ კურთხევანში", ტაძრის კურთხევის წეს-განგებაში: "და მიიღებს მირონით სავსე ჭურჭელს, ან თუ მცირეა ზეთში განზავებულს" ("И приемлет сосуд, Мира святаго исполнен. Или с маслом смешено за скудость" (Лист 31)) (იხ. ასევე: (Потребник Большой с номоканоном. Единоверческой печати. Чин на освящение церкви, л. 31). ასევე ეპისკოპოს იოანე კიტროელის (39) კანონიკურ პასუხებში არქიეპისკოპოს კონსტანტინე კავასილას კითხვებზე, სადაც ნათქვამია: "თუ მირონის ნაკლებობაა სანათლავად და ტაძართა საკურთხებლად, ან სხვა რომელიმე საჭიროებისთვის მირონის რაოდენობა მცირეა, მისი გაზავება ზეთში დასაშვებია, რათა ამგვარი გამრავლებით საკმარისი აღმოჩნდეს მათთვის, ვინც საჭიროებს განწმენდას"" (სლავურად და რუსულად: "Аще скудость есть Мира на божественных крещениих, и храмов посвящении, и на ином сего употреблении обретаему малу Миру, смешатися и елей попустися, яко да сице умножившеся воздовлеет исполнити святьбу требующим ея // Если существует недостаток Мира для совершения божественных крещений и освящения храмов, или для иной какой-либо потребности имеется мало Мира, разрешается смешать его с маслом, чтобы после такого приумножения его стало бы достаточно для совершения освящения нуждающихся в нем" (Канонический сборник Константина Арменопула, Книга 5-я) (იხ. ასევე: Севаста Арменополя, кн. V. Иоанна Китрского ответы к Константину архиепископу Диррахиискому Кавасилу, древл. письма, л. 292 (по изд. Овчинникова, Балахна, 1908 г., л. 193 оборот // Греческая кормчая книга (Пидалион). Изследование И. Никольского, изд. Москва, 1883 г., стр. 177. О миропомазании).


____________________

39.  იოანე კიტროელი (ωάννης Κίτρου), XII ს. მიწურული - XIII ს. დასაწყისი. ბიზანტიელი სწავლული, მწერალი და კანონისტი.

____________________

მირონის ზეთში გაზავება რომ დასაშვებია, ეს ნათქვამია ბერძნულ დიდ სჯულისკანონშიც ("პიდალიონი"): ნებადართულია მირონის ნარჩენებს მივამატოთ ზეითუნის ზეთი, რათა საკმარისად იყოს მისით განწმენდის მსურველთათვის, ანუ თუ ეს მსურველნი იმყოფებიან საშიშროების ქვეშ და მირონის სხვაგან მოპოვება შეუძლებელია" (შენიშვნებში). ამგვარად, მოცემულ საკითხშიც ჩვენს მამებს არაფერში შეუცოდავთ და საეკლესიო კანონების შესაბამისად უმოქმედიათ" (Архиерейский Собор 2015 года. Справка о чиноприеме клириков, переходивших в древлеправославную церковь от церкви новообрядческой) (http://raoc.info/church/240-dejanija-arhiereiskogo-sobora-russkoi-drevlepravoslavnoi-cerkvi-sostojavshegosja-9-12-22-25-n-st.html) (URL-ის მიმართვის თარიღი: 13.11.2020).

საინტერესოა აღინიშნოს, რომ 2016 წელს კრეტაზე გამართული "სრულიად მართლმადიდებლური" კრების შემდეგ, რომელმაც თავისი არამართლმადიდებლური ფორმულირებებით მრავალი უკმაყოფილება გამოიწვია ახალმოწესე მართლმადიდებელთა შორის, გაჩნდა მოწოდებები ჩამოშორებოდნენ ამ კრებაზე მონაწილე მწვალებელ იერარქებს, ხოლო უიერარქობით გამოწვეული ზოგიერთი პრობლემა, მათ შორის მირონის საკითხი, მოეგვარებინათ კანონიკური განწესებებისა და უძველესი საეკლესიო პრაქტიკის საფუძველზე. ასე მაგალითად, პუბლიკაციაში, რომლის სახელწოდებაა "ДОКУМЕНТ: Практическое руководство по применению 15-го правила Двукратного собора. Прекращение поминовения иерархов как каноническая мера сопротивления созыву Всеправославного собора - Инструкция афонских отцов" ("დოკუმენტი: პრაქტიკული სახელმძღვანელო კონსტანტინოპოლის ორგზისი კრების (861 წ.) 15-ე კანონის გამოსაყენებლად. იერარქთა საეკლესიო მოხსენიების შეწყვეტა, როგორც სრულიად მართლმადიდებლური კრების მოწვევისადმი წინააღმდეგობის კანონიკური ზომა - ათონელ მამათა ინსტრუქცია") (http://www.portal-credo.ru/site/?act=news&id=119855) (URL-ის მიმართვის თარიღი: 13.11.2020). (40) ამ წყაროში ათონის მთის რეკომენდაციის სახით ნათქვამია: "ბერძნულენოვან მართლმადიდებელ ქვეყნებში, ასევე ათონის წმიდა მთის პრაქტიკიდან, წმიდა მირონი მრავლდება ზეთისხილის ზეთით, ასევე მრავლდება ნაკურთხი წყალი (დიდი აიაზმა - არქიეპ. პ.) (ასეა დამკვიდრებული კვიპროსისა და ანტიოქიის ეკლესიათა ტრადიციაში, ასე იქცევა მთელი ბერძნული დიასპორა, სადაც მცირეა მირონი). წმიდა მირონი შეიძლება გამრავლდეს ათეულობით წლების განმავლობაში, როდესაც არ არის შესაძლებლობა, მირონი მიღებულ იქნას ავტოკეფალური სინოდისგან" (რუს. თარგმანში: "§ 9. В Греко язычных, православных странах, а также из практики Святой Горы Афон, Святое Миро разводится с использованием оливкового масла, так же как разводится и святая крещенская вода (так поступает Церковь Кипра, Греции, Антиохии, и вся греческая диаспора, где мало св. Мира). Святое Миро может разводиться и в течение десятков лет, когда нет возможности принять Миро от Автокефального Синода") (Рекомендуем. Гора Афон. Практическое руководство по применению 15-го правила Константинопольского Двукратного Собора (861 г.)" (https://www.aparatorul.md/rekomenduem-gora-afon-prakticheskoe-r/) (URL-ის მიმართვის თარიღი: 13.11.2020).

____________________

40. იგივე პუბლიკაცია გამოქვეყნდა სხვა უამრავ საიტზეც. საკმარისია გოოგლე-ში ავკრიფოთ შესაბამისი სათაური და ყველა საიტი, ხსენებული პუბლიკაციით, ხელმისაწვდომი გახდება. ჩვენ აქ დავიმოწმებთ რამოდენიმე მათგანს: https://www.aparatorul.md/rekomenduem-gora-afon-prakticheskoe-r/ // https://cont.ws/@re1x4fhvvh6j4/1162400 // https://www.odigitria.by/2016/04/26/gora-afon-prakticheskoe-rukovodstvo-po-primeneniyu-15-go-pra vila-konstantinopolskogo-dvukratnogo-sobora-861-g/ (URL-ის მიმართვის თარიღი: 13.11.2020)
და კიდევ მრავალი სხვა.

____________________


8. დასკვნა

ასე რომ, ძველმართლმადიდებელთ თავიდანვე ჰქონდათ მირონის საკმარისი რაოდენობა, რომელსაც გამოლევის შემთხვევაში ზეთში აზავებდნენ, ამიტომაც წმ. მირონის მოსაპოვებლად მათ არასოდეს დასჭირვებიათ მიემართათ რომელიმე არაკანონიკური ღონისძიებისთვის.

ლ. ორლოვის წიგნის VIII თავი ეხება მირონის შემადგენლობას ("Состав св. Мира"). რადგან ეს საკითხი არ წარმოადგენს ოპონენტებთან ჩვენი მსჯელობის საგანს, ამჯერად მას გამოვტოვებთ.

ბოლოს კი ლ. ორლოვი გვთავაზობს ასეთ დასკვნას: "ამრიგად მათ, ვინც ცილს სწამებს ძველმართლმადიდებლურ სამღვდელოებას, ვურჩევთ განიხილონ წმიდა წერილის გამონათქვამები, საეკლესიო დადგენილებები და მამათა გასაზღვრებები, რომელთა მიერაც უარიყოფა ამ საკითხში წარმოყენებული ბრალდებები, რათა დარწმუნდნენ, რომ:

1. მღვდლებმა და ჭეშმარიტმა ძველმართლმადიდებელმა ქრისტეანებმა ეპისკოპოს პავლე კოლომნელისგან მიიღეს კურთხევა და დარიგება, ახალმოწესეობრივი ეკლესიიდან გადმოსული მღვდლები და ერისკაცები მიეღოთ მწვალებლობათა დაგმობით და მირონცხებით, რაც დღემდე უწყვეტად გრძელდება;

2. რომ ისინი კი არ არიან ქრისტეს ჭეშმარიტი მემკვიდრენი, ვისაც იერარქიის სისრულე აქვს, მაგრამ სჯულისგან გადაიხარა და თავისი ძალაუფლებით თავმომწონეობს, არამედ მოციქულთა მემკვიდრეები, რომლებიც განუხრელად იცავენ უხრწნელად გაბრწყინვებულ წმინდანთა სჯულსა და სარწმუნოებას.

3. რომ წმიდა მირონი ჩვენთან, ძველმართლმადიდებლებთან, შეუძლებელია ოდესმე დაიშრიტოს და ჩვენი მღვდლები სრულიად სჯულიერად იქცევიან, როდესაც ძველ მირონს ურევენ ზეთს, როგორც ეს წმიდა მამათა განწესებებშია მითითებული.

4. რომ მღვდელი, თუნდაც შემცოდე, შეუძლებელია კარგავდეს ღვთის მადლს, რომელსაც ის საიდუმლოებებში გადასცემს მორწმუნეთ, რომელიც მღვდლობის საიდუმლოში თვით ღმრთისგან მიუღია.

5. რომ ნათლისღების, მირონცხების, ასევე სინანულისა და ქრისტეს ხორცთან და სისხლთან ზიარების გარეშე შეუძლებელია ცათა სასუფევლის დამკვიდრება (Л. М. Орлов. История священства старообрядцев, приемлющих священство от грекороссийской церкви. И о непрерывном другоприимстве, от 1666 г. и до манифеста 17 октября 7414-1905 г. Москва. 1907 г. გვ. 45-46).

ჩვენს მსჯელობას ამ თემაზე დავამთავრებთ ბერძენი ღვთისმეტყველის ა. კალომიროსის სიტყვებით, რომელიც ბოლო ჟამის დროინდელ ეკლესიაზე წერდა: "ყველა მართლმადიდებელმა უნდა შეიგნოს, რომ ეკლესია იქ როდია, სადაც ის ჩანს. ლიტურგიაც შესრულდება და ტაძრებით ხალხით აივსება, მაგრამ ეკლესიას ამ ტაძრებთან ან მათ კლერიკოსებთან და მორწმუნეებთან არაფერი ექნება საერთო. ეკლესია არის იქ, სადაც ჭეშმარიტებაა. მართლმადიდებელნი არიან ისინი, ვინც დაუზიანებლად იცავს სულიწმიდის მიერ ბოძებულ მართლმადიდებლურ გადმოცემას. ნამდვილი მღვდლები არიან ისინი, რომლებიც აზროვნებენ, ცხოვრობენ და ასწავლიან ისე, როგორც ამას იქმოდნენ წმიდა ეკლესიის მამები ან რომლებიც, უკიდურეს შემთხვევაში, არ უარყოფენ მათ სწავლებას. იქ, სადაც არ არის აზროვნებისა და ცხოვრების ეს მემკვიდრეობა, მზაკვრობა იქნება ეკლესიაზე ლაპარაკი, თუნდაც ყველა გარეგანი ნიშანი ეკლესიურობაზე მიუთითებდეს" (რუს. თარგმ.: "Все верные должны будут понять, что Церковь не там, где она видится. Литургии будут совершаться и храмы будут полны людьми, но Церковь не будет иметь никакого отношения к тем храмам или к тем клирикам и тем верующим. Церковь там, где истина. Верные это те, кто хранит неповрежденным православное предание, исходящее от Духа Святого. Настоящие священники это те, которые мыслят, живут и учат так, как это делали отцы и святые Церкви, или которые, по крайней мере, не отрицают их учения. Там, где нет этой преемственности мышления и жизни, было бы лукавством говорить о Церкви, даже когда все внешние признаки и указывают на неё") ("Против ложного единения", глава 3, 1964 г. // იხ. ასევე: Сбывающееся предсказание греческого богослова А. Каломироса: "Вокруг канонических священников соберутся группы верных - каждая будет поместной соборной Божией Церковью". lt http://apologetika.eu/modules.php?op=modload&name=News&file=article&sid=3269) (URL-ის მიმართვის თარიღი: 13.11.2020).

სწორედ ამას ამტკიცებდნენ ძველმოწესეებიც და ამბობდნენ, რომ ეკლესიის უმთავრესი ნიშანი მისი მართალი სარწმუნოებაა და არა ამა თუ იმ იერარქიული რგოლის არსებობა (თუმცა არავინ უარყოფს იერარქიის საჭიროებას, ოღონდ ძნელბედობის გამო, თუ ეკლესია მართალ სარწმუნოებას ინარჩუნებს, დროებითი დაქვრივება მის ეკლესიურობას, ქრისტესთან ერთობას ვერ გააუქმებს. დადგება დრო და, როგორც ეს ძველმართლმადიდებლური ეკლესიის შემთხვევაში მოხდა, ღმერთი თვით აღუდგენს თავის ეკლესიას ეპისკოპატს). ხოლო ძველმართლმადიდებლური ეკლესია, მიუხედავად მისი უეპისკოპოსოდ დარჩენისა, საუკუნეების განმავლობაში ურყევად ინარჩუნებდა მართლმადიდებლურ სარწმუნოებას. ამას მოწმობდნენ თვით მისი მტრები, ახალმოწესე მართლმადიდებელი ეკლესიის წარმომადგენლები.

"მიუხედავად ძველმოწესეობისადმი გამოვლენილი შეურიგებლობისა და დაუფარავი ბოღმისა, - წერს ზემოთ ხსენებულ წიგნში მიტრ. ინოკენტი უსოვი, - ახალმოწესეებმა დღემდე ვერ შეძლეს მიეთითებინათ მასში არსებულ რაიმე მწვალებლობაზე. მეტიც, ჩვენი მხრიდან ყოველგვარი იძულებისა და თხოვნის გარეშე, თვითონვე ადასტურებენ, რომ ძველმოწესეებს იოტისოდენა მწვალებლობაც კი არა აქვთ. ასე მაგალითად, თვით რუსეთის ეკლესიამ ნება დართო და აკურთხა კიდევაც თავისი "ედინოვერეცი" შვილები, (41) გამოეყენებინათ ყველა ის წიგნი, წეს-ჩვეულება და საეკლესიო გადმოცემა, რომელთაც შეიცავს და იყენებს ძველმართლმადიდებლური ეკლესია და რომლის შემცველობითაც განსხვავდება კიდეც ოფიციალური ეკლესიისგან. ამგვარად, თვით ახალმოწესეობრივი ეკლესია საქმით ამტკიცებს, რომ ძველმოწესეებს თავის წეს-ჩვეულებებში არა აქვთ იოტისოდენა მწვალებლობაც კი. ხოლო პირჯვრისწერის ორთითიან წყობაზე თვით სინოდი ამბობს, რომ ის საკმაოდ კარგია ("изрядно". Увещ., стр. 54), და რომ მას ძველმოწესეები არავითარ არასწორ სწავლებას არ უკავშირებენ" (предисл. к Псалт.) (Усов Иван. Церковь Христова временно без епископа. 5. И враги старообрядческой церкви свидетельствуют, что она православна. https://txt.drevle.com/text/ivan-usov-cerkov-hristova-vremenno-bez-episkopa-2008/1) (URL-ის მიმართვის თარიღი: 13.11.2020).

--------------------

41. "ედინოვერცები" (Единоверие. ერთმორწმუნეები). - მიმართულება ძველმოწესეობაში, რომლის მომხრეები ძველი საღვთისმსახურებო წეს-განგებების (ორი თითით პირჯვრისწერა, ძველი წიგნებით მსახურება და სხვა) და ასევე ცხოვრების ძველრუსული წესის შენარჩუნებასთან ერთად აღიარებენ მოსკოვის საპატრიარქოს იერარქიულ იურისდიქციას. "ედინოვერობა" გაჩნდა XVIII ს-ში და დიდი ხნის განმავლობაში რეგლამენტირებული იყო განწესებებით, რომელიც მოსკოვის მიტროპოლიტ პლატონის (ლევშინი) ინიციატივით მიიღეს. საბჭოთა პერიოდში ეკლესიაზე და ცხოვრების ძველ წესზე ტოტალური დევნის გამო, "ედინოვერობა" თითქმის გაქრა. 1980-იანი წლების ბოლოდან ძველი წეს-ჩვეულებები რუსეთის ოფიციალური ეკლესიის წიაღში ხელმეორე აღორძინებას განიცდის ("ვიკიპედია". სტ. Единоверие).

--------------------

"შეიძლება ვინმემ იკითხოს, რომ, მართალია, ძველმოწესეები საეკლესიო გადმოცემებში არ ცდებიან, მაგრამ ხომ შეიძლება ცდებოდნენ სარწმუნოებრივ დოგმატებში, სახარებისეულ ჭეშმარიტებებში ან კრებით დადგენილებებში? არა, ისინი არც ამ საკითხებში ცდებიან, და ამას კვლავ ახალმოწესეობრივი ეკლესია ადასტურებს. აი, რა არის ნათქვამი წიგნში "Увещание" (იგულისხმება წიგნი "Увещание старообрядцам"), რომელიც თვით სინოდის კურთხევით არის გამოცემული: "გვიპასუხეთ თქვენ, ვინც ძველმორწმუნეებად იწოდებით! გეკითხებათ ქრისტეს ეკლესია: გვითხარით, რატომ გადიხართ ჩვენგან? თქვენ ერთ ღმერთს და წმიდა სამებას ისევე აღიარებთ, როგორც ჩვენ; თქვენ ჩვენს მაცხოვარსა და უფალს იესუ ქრისტეს ისევე აღიარებთ, როგორც ჩვენ; თქვენ წმიდა სახარებასა და წმიდა მსოფლიო და ადგილობრივ კრებებს ისევე აღიარებთ, როგორც ჩვენ; თქვენც ისევე ასწავლით კეთილთა დაჯილდოებასა და ცოდვილთა დასჯას, როგორც ჩვენ. Aრადა, სარწმუნოების სიმბოლოს ამ წევრებშია რწმენის მთელი ძალა" (Увещание, стр. 35-36). ასე ამბობდა ახალმოწესეთა ეკლესია ძველმოწესეებზე ნიკონ პატრიარქის განხეთქილებიდან ასი წლის შემდეგ. მაგრამ შეცვალა ძველმოწესეობამ ქრისტეანული სარწმუნოება შემდგომ პერიოდში? არა, არ შეუცვლია. ამ "Увещание"-ს გამოცემიდან 120 წლის შემდეგ, კერძოდ 1885 წელს, ახალმოწესე მღვდელმთავართა მთელმა კრებამ მათი ეკლესიის სახელით ბუკვალურად გაიმეორა ჩვენ მიერ ზემოთ მოტანილი სიტყვები" (იხ.  деян. казан, собора)" (იქვე).

"ამგვარად, - წერს შემდეგ მიტრ. ინოკენტი უსოვი, - თქვენი ახალმოწესეობრივი ეკლესიის მოწმობით, ძველმოწესეებს არასოდეს არავითარი მწვალებლობა არ გაუზიარებიათ; როგორც თვით რწმენის, ასევე საეკლესიო გადმოცემების საკითხებში ისინი სრულიად მართლმადიდებლურნი არიან და, მაშასადამე, ძველმოწესეთა ხომალდი მყარია, მთლიანია და დაუზიანებელი. არაფერს ვამბობთ იმაზე, რომ, თუკი ხარ ასეთ ეკლესიაში, სრულიად შეძლებ მიაღწიო მარადიულ ნეტარებას. ძველმოწესეები თუ პყრობენ მართლმადიდებლურ რწმენას, მაშინ თავისთავად იგულისხმება, რომ ისინი ემორჩილებიან ქრისტეს ეკლესიას, რადგან სწორედ მისგან გვემცნო, ასეთ რწმენას რომ უნდა ვფლობდეთ. ხოლო თუ არ ემორჩილებიან, მაშინ ისინი ყოფილან არა ქრისტეს, არამედ მწვალებელთა ეკლესიაში.

მაგრამ ძველმოწესეები სრულიად მართლმადიდებლურ რწმენას რომ ფლობენ, ამას თქვენი ეკლესიის მღვდელმთავრებიც ადასტურებენ. ასტრახანის არქიეპისკოპოსი ნიკიფორე წერს: "თქვენ (ძველმოწესეები) ხართ ეკლესია, რომელიც ასწავლით წმიდა სარწმუნოების დოგმატებს და ყოვლისშემძლე ღმერთის კანონებს, რომელთა გარეშე ვერავინ ცხონდება, მისი გწამთ და მას ემორჩილებით; ხოლო არ გსურთ მიჰყვეთ და ერწმუნოთ საყოველთაო თანხმობით თქვენთვის ნაჩვენებ ზოგიერთ მცირე მნიშვნელობის გადმოცემას, როგორიც არის თითების წყობა, ალილუიას წარმოთქმა და სხვა. ვისი გჯერათ თქვენ ამ საკითხებში? მოსკოვის მიტროპოლიტ მაკარისა და მისი კრებისა (ასმუხლიანის)"" (დედანში: "Вы (старообрядцы) церкве, учащей вас догматам святой веры и законам всемогущаго Бога, без коих никто спастися не может, веруете и повинуетесь; учащей же и по всеобщему согласию показующей вам некоторыя предания, как то: сложение перстов, глаголание аллилуйа, и иная маловажная, не хощете ни повиноваться, ни верить. Кому же вы в сем верите? Макарию (митрополиту московскому) и его собору (стоглавому)" (кн. Никифора астрах, ответы на 15 вопр., стр. 324) (ციტ. იქვე).

შემდეგ კი მიტრ. ინოკენტი  უსოვი ასკვნის: "მოკლედაც ითქვა, ნათლადაც და სამართლიანადაც: ძველმოწესეებს სწამთ ეკლესიისა და მას ყოველივეში მისდევენ, რის გარეშეც ცხოვნება შეუძლებელია. ხოლო არ ემორჩილებიან და არ ერწმუნებიან მხოლოდ უმნიშვნელო საკითხებში: თითების წყობაში, ალილუიას წარმოთქმაში და ისიც არა ძველი ეკლესიის, არამედ თქვენი, ნიკონის შემდგომი და ახალმოწესეობრივი ეკლესიის გადმოცემებს. ხოლო ძველი ეკლესიის გადმოცემებს სრულიად ემორჩილებიან და მისდევენ. სწამთ და ემორჩილებიან მოსკოვის მიტროპოლიტ მაკარის მიერ მოწვეულ ასმუხლიან კრებას და მის დადგენილებებს, როგორც მართლმადიდებლური ეკლესიის წარმომადგენლებსა და მისი სარწმუნოების გამომხატველებს. ასეთ ცნობებს გვაწვდიან ძველმოწესეებზე თვით თქვენი ეკლესიის მღვდელმთავრები" (იქვე).

ამრიგად, ეკლესიის უმთავრესი ნიშანი, მისი მართალი სარწმუნოება ძველმართლმადიდებლებს ურყვნელად ჰქონიათ შენარჩუნებული თვით ახალმოწესე მღვდელმთავრებისა და მღვდლების დასტურითაც. ამიტომაც, ზედმეტია ლაპარაკი ძველმართლმადიდებელთა რაიმე ცთომილებაზე.





9. ძველმართლმადიდებელ ეპისკოპოსთა ხელდასხმითი მემკვიდრეობა

ძველმართლმადიდებლური სამღვდელოების უწყვეტობის თემა არ იქნება სრულყოფილი, თუ არ ვახსენებთ სამდასოვანი იერარქიის აღდგენას და ძველმართლმადიდებლობაში არქიეპისკოპოს ნიკოლოზ პოზდნევისა და ეპისკოპოს სტეფანე რასტორგუევის შემოერთებიდან ეპისკოპოსთა ხელდასხმით მემკვიდრეობასაც. ამ საკითხშიც ძველმართლმადიდებლურ ეკლესიას ყველაფერი წესრიგში აქვს და მისი იერარქია უეჭველია.

ბევრს აინტერესებს საქართველოს ძველმართლმადიდებლური ეკლესიის ქიროტონიის თავწყარო. გვეკითხებიან თუ რატომ ავირჩიეთ საქართველოში ხელდასხმის აღსადგენად რუსეთის ძველმართლმადიდებლური ეკლესიის ის შტო, რომელმაც, თავის მხრივ, ქიროტონია აღადგინა გაბატონებული რუსულ-ბერძნული "მართლმადიდებელი" ეკლესიიდან გადმოსული ორი ეპისკოპოსის (ნიკოლა პოზდნევისა და სტეფანე რასტორგუევის) მეშვეობით.

მსოფლიოს მართლმადიდებლურად წოდებულ კონფესიათა შორის წყალპკურების, როგორც ნათლობის წესად დამკვიდრებამ (რომელიც აყალბებს ნათლობას და წყვეტს ქიროტონიას), განაპირობა იმ ეკლესიის მოძიება, რომელმაც დღემდე შეურყვნელად მოიტანა ძველმართლმადიდებლური მოძღვრება და წეს-ჩვეულებები; უბიწოდ იცავდა ეკლესიის უმთავრეს საიდუმლოს - ნათლისღებას და ინარჩუნებდა ქიროტონიას (ხელდასხმას).

ჩვენ შევარჩიეთ სლავური მართლმადიდებლობა და არა ბერძნული; ამ არჩევანს საქართველოს ძველმართლმადიდებლური ეკლესია ხსნის იმით, რომ მსოფლიო საქრისტეანო დიდი ხანია ცთომაშია სჯულისკანონის გამრუდების გამო. ყველა მართლმადიდებლური კონფესია თავისი სწავლების უპირატესობას აღიარებს, მაგრამ ვიცით, რომ ქრისტეს ჭეშმარიტი ეკლესია ვერ იქნება ჯოჯოხეთის ბჭით ძლეული. ამიტომაც, მართალი ეკლესიის არსებობაზე ეჭვიც კი არ შეგვპარვია, ოღონდ საჭირო იყო ამდენ ცრუ ეკლესიათა შორის მისი მოძიება.

როცა ქრისტეანული ორიენტაციის მქონე კონფესიათა შორის ჭეშმარიტი მართლმადიდებლობის მოკვლევის საკითხი დგება, უნდა განვიხილოთ ორი მომენტი:

1) აქვს თუ არა ეკლესიას შეურყვნელი სახით შენარჩუნებული შვიდი საიდუმლო, განსაკუთრებით კი ნათლისღებისა, რადგან სწორედ მისით იშვება ქრისტეანი და მის გარეშე არ არსებობს არც ერთი საიდუმლო.

2) გაწყვეტილია თუ არა მათ იერარქიაში ქიროტონია, ანუ ხელდასხმითი მემკვიდრეობა. ე. ი. სამოციქულო ხელდასხმა მოსდევს თუ არა დასაბამიდან... და თუ აღმოჩნდა, რომ რომელიმე იერარქიაში (კონფესიაში) დარღვეულია ნათლისღების საიდუმლო, მთელი იერარქიის კანონიკურობა ეჭვქვეშ დგება, რამეთუ, სადაც არ არის ნათლისღება, იქ შეუძლებელია იყოს იერარქია.

ამიტომაც, საჭირო იყო მოძიება ისეთი ეკლესიისა, რომელიც იცავდა ყველა ზემოთ ჩამოთვლილ პირობას და შეურყვნელად ინარჩუნებდა მართლმადიდებლურ სწავლა-მოძღვრებას. ასეთი ეკლესია ჭეშმარიტად გახლავთ ძველმართლმადიდებლური, სლავური ეკლესია. როგორც უკვე აღვნიშნეთ, ეპისკოპოსთა შემოერთებამდე, ანუ 1667 წლიდან ვიდრე 1923 წლამდე, ძველმართლმადიდებლური რუსული ეკლესია სამღვდელოებას ინარჩუნებდა გაბატონებული, ნიკონიანური ეკლესიიდან ძველმართლმადიდებლურ ეკლესიაში გადმოსულ ღვთისმსახურთა ხარჯზე (დადასტურებულია, რომ რუსულ ნიკონიანურ ეკლესიას ნათლისღების საიდუმლო არ დაურღვევია საბჭოთა ეპოქის შუა პერიოდამდე) (იხ. მაგალითად: Карл Христиан Фельми. Введение в современное православное богословие. Москва 1999 г., стр.. 206).

წარმოადგენს რა ქრისტეს ჭეშმარიტ ეკლესიას, რუსეთის ძველმართლმადიდებლურმა ეკლესიამ მართლმადიდებლური ღვთისმოსაობა, სწავლა-მოძღვრება, საღვთისმსახურებო წეს-განგება და საეკლესიო გადმოცემები, მოყოლებული რუსეთის გაქრისტეანებიდან (988 წ.) ვიდრე პატრიარქ ნიკონამდე, შეურყვნელად შეინარჩუნა.

რუსეთის მართლმადიდებელ ქრისტეანთა დიდმა ნაწილმა არ მიიღო პატრიარქ ნიკონის რეფორმა, რისთვისაც რეპრესირებულ იქნა და რომელსაც შედეგად ეკლესიის დაქვრივება მოჰყვა. თითქმის ორსაუკუნენახევრის განმავლობაში ძველმართლმადიდებლური სასულიერო დასი რუსეთის, ოფიციალური, სინოდალური ეკლესიიდან გადმოსულ სასულიერო პირთა მიერ ივსებოდა, რომელთაც ეკლესიაში I მსოფლიო კრების 8-ე კანონის საფუძველზე მირონცხებით იღებდნენ. მაგრამ უფალმა არ მოაკლო წყალობა თავის ეკლესიას და საბოლოოდ ეპისკოპოსის ხარისხი ეკლესიაში აღსდგა.

1923 წელს ძველმართლმადიდებლურ ეკლესიას შემოუერთდა არქიეპისკოპოსი ნიკოლა (პოზდნევი), ხოლო 1929 წელს - ეპისკოპოსი სტეფანე (რასტორგუევი). ამ პერიოდიდან დღემდე სამღვდელმთავრო ხელდასხმა ძველმართლმადიდებლურ ეკლესიაში განუწყვეტელია.

გთავაზობთ ძველმართლმადიდებლურ ეკლესიაში ხელდასხმულ ეპისკოპოსთა სიას და მოკლე ბიოგრაფიულ ცნობებსაც.

1. ეპისკოპოსობის აღდგენა განხორციელდა 1923 წლის 4 ნოემბერს (ძვ. სტ. 22 ოქტომბერს). ამ დღეს ქ. სარატოვში, წმ. დიდმოწამე დიმიტრი თესალონიკელის სახელობის ძველმართლმადიდებლურ ეკლესიაში აღსრულდა სარატოვის არქიეპისკოპოსის, ნიკოლას (პეტრე ალექსის ძე პოზდნევი) მიღება. მეუფე ნიკოლა რუსეთის ძველმართლმადიდებლურ ეკლესიაში მირონცხებით მიიღო ამ ტაძრის მოძღვარმა, მღვდელმა ნიკოლა ტიხომიროვმა (იხ. I მსოფლ. კრების 8-ე კანონი).



ეპისკოპოსი სტეფანე (რასტორგუევი), არქიეპ. ნიკოლა (პოზდნევი), ეპისკოპოსი პანსუფი (ივლიევი). ეპისკოპოს პანსუფის ხელდასხმის დღე (მოსკოვი, 1929 წ. 18 სექტემბერი)

მეუფე ნიკოლა პოზდნევი გარდაიცვალა 1934 წლის სექტემბერს ქ. მოსკოვში. დაკრძალულია იქვე, როგოჟის სასაფლაოზე.

2. 1929 წლის 3/16 სექტემბერს ძველმართლმადიდებლურ ეკლესიას მირონცხებით შემოუერთდა ბუგურუსლანის ედინოვერცული ეკლესიის ეპისკოპოსი სტეფანე (სერგი იაკობის ძე რასტორგუევი), რომელსაც მანამდე ეკავა რუსეთის საპატრიარქო ეკლესიის სამღვდელმთავრო კათედრა. ის იმ ეპისკოპოსთა შორის იყო, ვინც არ აღიარა მიტრ. სერგი სტრაგოროდსკის ძალაუფლება. არქიეპისკოპოსი სტეფანე დაიბადა 1858 წლის 16 სექტემბერს. 1929-1934 წლებში იყო ურალისა და ბუგურუსლანის ეპისკოპოსი, რის შემდგომ სამი წლის განმავლობაში არქიეპისკოპოსის ხარისხში მწყემსავდა ეკლესიას.

3. 1929 წლის 5/18 სექტემბერს არქიეპისკოპოსმა ნიკოლამ და სტეფანე რასტორგუევმა, ეკლესიის დაქვრივებიდან 260 წლის შემდეგ, პირველად დაასხეს ხელი ძველმართლმადიდებელ მღვდელმთავარს. ეს იყო მღვდელმონაზონი პანსოფი (პავლე იაკობის ძე ივლიევი). მეუფე პანსოფის განაკუთვნეს დონის როსტოვისა და კურსკის კათედრა (ეპისკოპოსი პანსოფი დაიბადა 1881 წელს. ის ოთხი წლის განმავლობაში მწყემსავდა დონის როსტოვისა და კურსკის ეპარქიას. გარდაიცვალა 1936 წლის 1 თებერვალს). ამას შემდეგ მოჰყვა სხვა ეპისკოპოსთა ხელდასხმებიც  1936 წლის 23 ივნისს / 6 ივლისს მოსკოვისა და სრულიად რუსეთის არქიეპისკოპოსმა სტეფანე რასტორგუევმა გოროდეცკის ეპისკოპოს პავლესთან (პეტრე მიხეილის ძე ნოსოვი) ერთად რომანოვო-ბორისოგლების კათედრაზე ხელი დაასხა ეპისკოპოს მიხაილს (მიხაილ ნესტორის ძე კოჩეტოვი).

4. 1939 წლის 8 / 21 სექტემბერს მოსკოვისა და სრულიად რუსეთის არქიეპისკოპოსმა მიქაელმა (კოჩეტოვი) და აზოვისა და შავიზღვისპირეთის ეპისკოპოსმა ტრიფონმა (ტიმოთე თომას ძე ეპიშევი) ცარიცინის კათედრაზე ხელი დაასხეს ეპისკოპოს იოანეს (სპირიდონ კიპრიანეს ძე კალინინი).

5. 1950 წლის 13 / 26 მაისს მოსკოვისა და სრულიად რუსეთის არქიეპისკოპოსმა იოანემ (კალინინი) და ნოვოზიბკოვის ეპისკოპოსმა მაკარიმ (მათე პავლეს ძე კუზნეცოვი) კუიბიშევის კათედრაზე ხელი დაასხეს ეპისკოპოს ეპიფანეს (ექვთიმე კოზმას ძე აბრამოვი).

6. 1957 წლის 2 / 15 მარტს კუიბიშევის, მოსკოვისა და სრულიად რუსეთის არქიეპისკოპოსმა ეპიფანემ (აბრამოვი) და ბელებეევისა და ბელორეცკის ეპისკოპოსმა ევსებიმ (ევგენი თეოკტისტეს ძე სამარცევი) ნოვოზიბკოვის კათედრაზე ხელი დაასხეს ეპისკოპოს იერემიას (იაკობ იუვენალის ძე მატვიევიჩი).

7. 1966 წლის 13 / 26 ნოემბერს ნოვოზიბკოვის, მოსკოვისა და სრულიად რუსეთის არქიეპისკოპოსმა იერემიამ (მატვიევიჩი) და კამიშინის ეპისკოპოსმა იონამ (იოანე პავლეს ძე იზიუმოვი) აზოვისა და შავი ზღვის კათედრაზე ხელი დაასხეს ეპისკოპოს პავლეს (პანტელეიმონ კოზმას ძე მაშინინი).

8. 1969 წლის 14 / 27 აპრილს ნოვოზიბკოვის, მოსკოვისა და სრულიად რუსეთის არქიეპისკოპოსმა იერემიამ (მატვიევიჩი) და აზოვისა და შავი ზღვის ეპისკოპოსმა პავლემ (მაშინინი) კურსკის კათედრაზე ხელი დაასხეს ეპისკოპოს ბარსონუფის (ბორის ევტროპეს ძე ოვსიანნიკოვი).

9. 1969 წლის 27 ივლისს ეპისკოპოსი პავლე (მაშინინი) აღსაყდრებულ იქნა ნოვოზიბკოვის, მოსკოვისა და სრულიად რუსეთის არქიეპისკოპოსის კათედრაზე. არქიეპისკოპოსის წოდებაში დაჰყო 1979 წლამდე. გარდაიცვალა 1980 წლის 26 სექტემბერს.

10. 1979 წლის 10 / 23 სექტემბერს კურსკის ეპისკოპოსმა ბარსონუფიმ (ოვსიანნიკოვი), პერმის ეპისკოპოსმა ლეონტიმ (ლეონიდე კოზმას ძე კრეჩეტოვი) და კუიბიშევის ეპისკოპოსმა გრიგოლმა (გიორგი თევდორეს ძე კორნილოვი) ხელი დაასხეს ეპისკოპოს გენადის (გური ბასილის ძე ანტონოვი), იმავე წელს ეპისკოპოსი გენადი (ანტონოვი) აღსაყდრებულ იქნა ნოვოზიბკოვის, მოსკოვისა და სრულიად რუსეთის საარქიეპისკოპოსო კათედრაზე.

11. 1995 წლის 20 თებერვალს / 5 მარტს ნოვოზიბკოვის, მოსკოვისა და სრულიად რუსეთის არქიეპისკოპოსმა გენადიმ (გური ბასილის ძე ანტონოვი) და ტულას ეპისკოპოსმა ევმენიმ (ევდოკიმ ტიტე) მოსკოვის კათედრაზე ხელი დაასხეს ეპისკოპოს არისტარქს (ათანასე სპირიდონის ძე კალინინი).

12. 1996 წლის თებერვალში მოსკოვის ეპისკოპოსმა არისტარქემ (კალინინი) და გომელის ეპისკოპოსმა ბარნაბამ (ბასილ ედიგარევი) ბრიანსკო-ზლინკოვსკის კათედრაზე ხელი დაასხეს ეპისკოპოს ალექსანდრეს (აბდია დიომიდეს ძე კალინინი).

2000 წლის 9 მაისიდან მეუფე ალექსანდრე რუსეთის ძველმართლმადიდებლური ეკლესიის პატრიარქია.

გასული საუკუნის 80-იან წლებში არქიეპისკოპოს გენადის, სხვადასხვა საეკლესიო დარღვევათა გამო, გამოეყვნენ მღვდელი თევდორე (გონჩაროვი) (შემდგომში ქ. ფოთის (საქართველო) ეპისკოპოსი), მოსკოვის ეპისკოპოსი ფლაბიანე და პერმის ეპისკოპოსი ლეონტი.

1991 წელს პერმის ეპისკოპოსმა ლეონტიმ ქ. თბილისისა და სრულიად საქართველოს ძველმართლმადიდებლური ეკლესიის ეპისკოპოსად ხელი დაასხა იონას (მურთაზ შალვას ძე ჩახავა). ხოლო ეპისკოპოსებმა ლეონტიმ და იონამ, მოგვიანებით ფოთის ეპისკოპოსად ხელი დაასხეს მღვდელმონაზონ ფილარეტს (თევდორე გონჩაროვი).

1997 ეპისკოპოსი ფილარეტი გარდაიცვალა. მის კათედრაზე ეპისკოპოსმა იონამ ხელი დაასხა მღვდელმონაზონ პავლეს (ავთანდილ გიორგის ძე ხორავა).

2001 წელს საქართველოს ძველმართლმადიდებლურ ეკლესიაში ეპისკოპოს იონასა და ეპისკოპოს პავლეს შორის მოხდა განხეთქილება. საქართველოს ძველმართლმადიდებლურმა ეკლესიამ იმის შემდეგ, რაც მწვალებლობებში ამხილა ეპისკოპოსი იონა, 2001 წლის 14 სექტემბრის კრებაზე საბოლოოდ მოიკვეთა იგი თავისი წიაღიდან. (42) 2003 წელს ეპისკოპოსი იონა გარდაიცვალა.

_____________

42. ეპისკოპოს იონას წიგნში "რა უნდა ვაკეთოთ" (თბ. 1994 წ.) დაშვებული მწვალებლობებისა და სხვადასხვა სახის შეცდომებზე იხ. ჩვენი სტატია საქართველოს ძველმართლმადიდებლური ეკლესიის ოფიციალურ საიტზე: არქიეპისკოპოსი პავლე. "ეპისკოპოს იონას მწვალებლობანი". http://www.oldorthodox.ge/werilebi_episkopos_ionas_mwvaleblobebi.html. აქ მხოლოდ მოკლედ აღვნიშნავთ იმ თემატიკას, რომელსაც ეს მწვალებლობები ეხება. კერძოდ: 2. სამწმიდაო ლოცვის შესახებ 3. მაცხოვრის განკაცებისა და ყოვლადწმიდა ღვთისმშობლის შესახებ 4. ღმერთის უცვალებლობისა და ადამიანის სულის წარმომავლობის შესახებ. 5. ღმრთის ხილვის შესახებ. 6. ღმრთის სულის ყველგანმყოფობისთვის. 7. ანთროპომორფიზმები. 8. ქრისტოლოგია. 9. სწავლება ძველაღთქმისეული სჯულის შესახებ. 10. ანთროპოლოგია. 11. სწავლება მადლის შესახებ და კიდევ მრავალი სხვა.

_____________

ეპისკოპოსმა პავლემ, საერთო-საეკლესიო კრების გადაწყვეტილებით სამღვდელმთავრო კათედრა ქ. ფოთიდან გადმოიტანა საქართველოს დედაქალაქ თბილისში, ხოლო ფოთის ეპისკოპოსად ხელი დაასხა მღვდელმონაზონ ბასილის (ვიქტორ მაშინინი).

2009 წლის 17 მაისს, 30-წლიანი განხეთქილების შემდეგ აღსდგა ევქარისტული ერთობა საქართველოსა და რუსეთის ძველმართლმადიდებლურ ეკლესიებს შორის. რუსეთის ძველმართლმადიდებლური ეკლესიის საერთო კრებამ და პატრიარქმა საქართველოს ძველმართლმადიდებლური ეკლესიის ავტოკეფალურობა აღიარეს, რაც აისახა შვიდპუნქტიან დოკუმენტში (რუსულ ენაზე დოკუმენტი იხილეთ რუსეთის ძველმართლმადიდებლური ეკლესიის ოფიციალურ ვებ-საიტზე: http://www.ancient-orthodoxy.narod.ru/doc/2009_p1.htm) (URL-ის მიმართვის თარიღი: 13.11.2020)
იგივე დოკუმენტი ქართულ ენაზე: საეკლესიო შეერთების სიგელი - http://www.oldorthodox.ge/istoria_saeklesio_sherigebis_sigeli.html
(URL-ის მიმართვის თარიღი: 13.11.2020).

ამ დოკუმენტის მიხედვით, ყველა ის საეკლესიო მსახურება და საიდუმლო, რომლებიც აღსრულებულია საქართველოსა და რუსეთის ძველმართლმადიდებლური ეკლესიების წიაღში მთელი ამ 30-წლიანი განხეთქილების პერიოდში, აღიარებულ იქნა ქმედითად (§ 2). რუსეთის ძველმართლმადიდებლურმა ეკლესიამ საქართველოს ეკლესიის ავტოკეფალურობასთან ერთად ცნო მისი კანონიკური ტერიტორია (საქართველო).

საქართველოს ძველმართლმადიდებლური ეკლესიის მღვდელმთავრობის მოწვევით 2009 წლის 14 ოქტომბერს, ყოვლადწმიდა ღვთისმშობლის საფარველის დღესასწაულზე, ქ. ფოთის საკათედრო ტაძარში რუსეთის ძველმართლმადიდებლური ეკლესიის პატრიარქმა ალექსანდრემ (კალინინი) აღასრულა საქართველოს ძველმართლმადიდებლური ეკლესიის პირველიერარქის, თბილისისა და სრულიად საქართველოს ეპისკოპოს პავლეს არქიეპისკოპოსის ხარისხში აღსაყდრების წეს-განგება. ქიროტონიის საიდუმლოს აღსრულებისას პატრიარქთან ერთად მსახურებდნენ ყოვლადუსამღვდელოესი მეუფენი: ფოთის ეპისკოპოსი ბასილი (მაშინინი) და ციმბირის ეპისკოპოსი სერგი (პოპკოვი). ლიტურგიაში ასევე მსახურობდნენ მღვდლები გრიგოლ მახარაძე (თბილისი) და ანდრია მარჩენკო (სოლიკამსკი), თბილისისა და ფოთის ტაძართა სხვა კლერიკოსები.

ასეთია ძველმართლმადიდებლური ეკლესიის იერარქიული მემკვიდრეობითობის მოკლე ისტორია, ახლა კი კვლავ ჩვენს ოპონენტებს დავუბრუნდეთ.
13
oldorthodox@gmail.com
საქართველოს
ძველმართლმადიდებლური
ეკლესია

ოფიციალური საიტი
Назад к содержимому