აპოლოგეტიკა - გზა - მართლად სავალი. III_XIII_პასუხები სხვადასხვა საკითხზე

არქიეპისკოპოსი პავლე (ხორავა)

გზა - მართლად სავალი

ნაწილი II

გრანდიოზული დივერსია

17-ე საუკუნის რუსეთის საეკლესიო რეფორმის მიზეზები და შედეგები მსოფლიო მართლმადიდებლობისთვის. ძველმართლმადიდებლობის დოგმატურ-კანონიკური და ისტორიულ-ლიტურგიკული გამართლება

მკითხველო, წინამდებარე წიგნი, რომლის ინტერნეტ-ვერსიასაც ჩვენს ოფიციალურ საიტზე გთავაზობთ, მართლმადიდებლური სარწმუნოების საძირკვლის გამაგრების, შენთვის ჭეშმარიტი ქრისტეანული გზის ჩვენებას ისახავს მიზნად. აქ თავმოყრილია დიდძალი კვლევითი მასალა, რომელიც ეხება დოგმატიკის, ლიტურგიკის, ეკლესიის ისტორიის და ესქატოლოგიის სფეროებს. წიგნი მდიდარია ფაქტობრივი და დოკუმენტური მასალით და მოიცავს პერიოდს I საუკუნიდან ვიდრე XXI საუკუნემდე. ავტორი გვაძლევს ნათლისღების საიდუმლოს, სხვადასხვა ლიტურგიკული წეს-ჩვეულების, 17-ე საუკუნის საეკლესიო რეფორმისა და მისი შედეგების შემჭიდროებულ, მაგრამ ამავე დროს ღრმა ანალიზს.

წიგნში მხილებულია ძველმართლმადიდებლური ეკლესიის წინააღმდეგ მიმართული ცილისწამებებისა და ბრალდებების უსაფუძვლობა; ავტორის მიზანია, ჭეშმარიტების ერთგულ ყოველ ქრისტეანს მიუთითოს გზა მართლად სავალი. იმის გასარკვევად, რომ ეს გზა სწორედ ძველმართლმადიდებლურ ქრისტეანობასთან მიდის, არა მარტო აქ მოტანილი საეკლესიო წესებისა და სხვადასხვა მოვლენის განმარტება დაგეხმარება, არამედ კრებულში თავმოყრილი სადისკუსიო მასალებიც დიდად წაგადგებგა და ორ მოპაექრე მხარეს შორის მტყუან-მართლის გარჩევაც არ გაგიჭირდება.

წიგნის პირველი ნაწილი ეძღვნება ნათლისღების საიდუმლოს, მისი შესრულების კანონიკურ და არაკანონიკურ ფორმებს; მეორე ნაწილი - 17-ე საუკუნის რუსეთის საეკლესიო რეფორმას და მის შედეგებს როგორც საქართველოს მართლმადიდებელი ეკლესიისთვის, ასევე მსოფლიო მართლმადიდებლობისთვის; მესამე ნაწილი კი მთლიანად ეძღვნება ეკლესიის უძლეველობას.

ჭეშმარიტი ქრისტიანული სიყვარულით უძღვნის ამ წიგნს ძველმართლმადიდებლური ეკლესიის არქიეპისკოპოსი პავლე (ხორავა) წმიდა სარწმუნოების გზაზე შემდგარ ყოველ მართლმადიდებელს.

წიგნი გამოიცა ძველმართლმადიდებელ ქრისტეანთა შემოწირულობით.

შინაარსი

თავი XIII

___________________________________________________________________________________________________________________________________

პასუხები სხვადასხვა საკითხზე

ამრიგად, წინამდებარე ნაშრომის მესამე ნაწილში პასუხი გავეცით ჩვენი ოპონენტების იმ შეხედულებებს, რომლებიც მიმართულია ეკლესიის დაქვრივების შესახებ ძველმართლმადიდებელური სწავლების წინააღმდეგ და ვნახეთ, რაოდენ ყალბ შეხედულებებზე, ასევე სოფისტურ მსჯელობებსა და ხრიკებზეა აგებული მათი "არგუმენტაცია".

თავიანთ ფუტურისტულ მსჯელობებს "დამაჯერებლობისა" და "არგუმენტირებულობის" იმიჯი რომ მისცენ, ძველმართლმადიდებელთა ოპონენტები (მათ შორის ყოფილი "სტაროვერი" ზ. ნოდიაც), მოგვმართავენ, როგორც უვიცებს, გაუნათლებლებს, უწიგნურებს და სექტანტებს. მათ აბსოლუტურად არ გააჩნიათ ობიექტური მიდგომა არც XVII ს-ის საეკლესიო რეფორმისადმი, რომელიც პატრიარქმა ნიკონმა ჩაატარა რუსეთში, და არც ქართლის კათალიკოს ანტონ პირველის მწვალებლური და ანალოგიური რეფორმატორული "მოღვაწეობის" მიმართ. მეტიც, როგორმე რომ თავი იმართლონ, ცდილობენ მაქსიმალურად დაამახინჯონ საკითხის არსი და პრობლემები მათთვის სასურველი კუთხით წარმოაჩინონ. თანაც ჯიუტად განაგრძობენ ჩვენს ლანძღვა-გინებას საყოველთაოდ დამკვიდრებული გრიფით: "სტაროვერები", "რასკოლნიკიები" და "სექტანტები".

არც ერთ ქართველ პოლემისტს, რომელიც დავობდა ქართველი ძველმართლმადიდებლების წინააღმდეგ, ტერმინი "მართლმადიდებელი" არ გაუმეტებია ჩვენი მისამართით, მაშინ როდესაც ნამდვილად სქიზმატ და მწვალებელ იერარქებს თავიანთი რეგალიებით მიმართავენ. ამაში სულ ახლახანაც დავრწმუნდით, როდესაც საქართველოში ჩამობრძანებულ მსოფლიო ერეტიკოსს, რომის პაპს, რომელსაც ოფიციალური ეკლესიის წარმომადგენლები თავიანთი პატრიარქითურთ ჯერ დიდი ზარ-ზეიმით დახვდნენ, შემდეგ ასეთივე ზარ-ზეიმით შეაბრძანეს საქართველოს უმთავრეს ტაძარში (მცხეთის სვეტიცხოველში), ჩაუტარეს კონცერტი, უგალობეს, ღვარეს მდუღარე ცრემლები და ბოლოს "უწმიდესი ძმაც" კი უწოდეს (ასე მიმართა რომის პაპს პატრიარქმა ილია მეორემ). ამ დროს ძველმართლმადიდებლური ეკლესიის სამღვდელოებას ისინი იოტისოდენადაც კი არ აღიარებენ. მეტიც, ცდილობენ მათ ყოველმხრივ დაკნინებას, დამცირებას და შეურაცხყოფას. მოგვმართავენ არა სასულიერო წოდების მიხედვით (რაც მართებთ თუნდაც ურთიერთობის ეთიკის ნორმებიდან გამომდინარე), არამედ საერო სახელებით, რითაც პრინციპულად უსვამენ ხაზს იმას, რომ ჩვენს ხელდასხმებს არ ცნობენ.

რომის პაპის ხელდასხმას ცნობენ, - ჩვენსას კი არა! მაშინ, როდესაც ჩვენი ხელდასხმის შენარჩუნება ბევრწილ განპირობებულია მათივე ეკლესიაში აღსრულებული ხელდასხმებით (სანამ ნათლისღების საიდუმლოს გააუქმებდნენ), რადგან, როგორც ეს ზემოთ უკვე ვნახეთ, ძველმართლმადიდებლობამ სამღვდელოება შეინარჩუნა სწორედ ოფიციალურ ეკლესიაში ხელდასხმულ და შემდეგ ძველმართლმადიდებლობისკენ გადმოსულ სასულიერო პირთა ხარჯზე. ასე რომ, ჩვენი ხელდასხმების არმცნობნი საკუთარ თავს არ ცნობენ და ვაი, უბედურებავ, რომის პაპს ეგებიან ფეხქვეშ.

ყოველივე ზემოთ თქმულის თვალსაჩინო ნიმუშს გვაძლევს ვაიპოლემისტი, ვითომ "პუბლიცისტი" და ცრუ "თეოლოგი" ზ. ნოდია, რომელიც ახალმოწესეობრივ-ნიკონიანური "მართლმადიდებლობის" ამ კადნიერ, ყალბ და პროპაგანდისტულ პრინციპებს გასაოცრად აერთიანებს. ასე მაგალითად, თავის წიგნში "ფიქრები ბოლო ჟამის საქართველოზე" მას შეუტანია სამი წერილი "ქართველ სტაროვერთა სამხილებლად", რომლებიც, როგორც თვითონ გვამცნობს "დაიწერა ადრეულ წლებში". ხსენებულ კრებულში მათი უცვლელად შეტანა განპირობებული ყოფილა იმით, რომ ავტორს ნდომებია, სრული წარმოდგენა შეექმნა მკითხველისთვის "ამ საკითხის ირგვლივ 2011-დან 2016-მდე მიმდინარე ეპისტოლარულ მიმოწერაზე" (გვ. 221).

ცხადია, ზ. ნოდია არც ამ წერილებში გამოირჩევა ობიექტურობით და მისთვის ჩვეული დილეტანტურობით მიმოიხილავს ურთულეს ეკლესიოლოგიურ და საღვთისმეტყველო საკითხებს. ასევე, აყენებს ფანტასტიკურ ბრალდებებს, რომელთაც არაფრით ასაბუთებს. ამ "წერილებს" ჩვენ საკადრისი პასუხები გავეცით ძველმართლმადიდებლური ეკლესიის ოფიციალურ საიტზე (იხ. "პასუხი ზვიად ნოდიას" (დავა ძველმართლმადიდებლობასთან დაკავშირებულ ზოგიერთ საკითხზე). http://www.oldorthodox.ge/apologetika-archiepiskopos-pavles-pasuxi-zviad-nodias.html), მაგრამ როდესაც გავიგეთ, რომ აპირებდა წიგნის გამოცემას და ამ წერილების შეტანასაც (ასევე ზოგიერთი "ახალი" ბრალდების ჩამოყალიბებას, თუმცა ვერაფერი ახალი მის წიგნში ვერ ვიპოვეთ, ეს არის ერთი და იგივე ბრალდებების სხვადასხვა ინტერპრეტაციით "გადამღერება"), მაშინ მივმართეთ წინადადებით კერძო მიმოწერაში განგვეხილა ეს თემები და ვწერდით, რომ ყოველ თემას, რომელსაც კი შეეხებოდა ჩვენი ოპონენტი, დეტალურად განვიხილავდით და ობიექტურ განმარტებებსაც მივაწვდიდით. ასევე გავაფრთხილეთ, რომ, თუკი მისი ნაშრომის შინაარსი იქნებოდა ჩვენი საწინააღმდეგო ისეთივე პასკვილი, როგორიც ადრე გამოუქვეყნებია, პასუხი გვექნებოდა ადეკვატურად პირდაპირი და შეულამაზებელი.

რადგან ყოველივე ისე მოხდა, როგორც ვივარაუდეთ, ჩვენი დაპირება შევასრულეთ და ზ. ნოდიას ბრალდებები წინამდებარე წიგნში განვიხილეთ. თუმცა, ზ. ნოდიას უაზრო ბრალდებების განხილვის ძირითადი მიზეზი არის არა იმდენად მისი დილეტანტური და ბევრგან სრულიად უცოდინარი პირის მსჯელობების წარმოჩენა, რამდენადაც ის საეკლესიო საკითხები, რომლებიც პირზე აკერიათ ოფიციალურ რელიგიურ წრეებში და რომელთა პროპაგანდას ჩვენი "პუბლიცისტი" მცდელობას არ აკლებს. გამომდინარე აქედან, უკვე ორმაგად ვიყავით დაინტერესებულნი, პასუხი გაგვეცა ზ. ნოდიას უაზრო ბრალდებებისთვის: ერთი ის, რომ ის ადრე თვითონაც ძველმართლმადიდებელი იყო და მისი პასკვილების მკითხველს შესაძლოა შექმნოდა არასწორი შთაბეჭდილება, რომ ხსენებული პირი ჩახედულია ძველმართლმადიდებლური ეკლესიის საკითხებში; და მეორეც ის, რომ მის მიერ წარმოჭრილი თემები ხშირად ძველმართლმადიდებელთა განქიქების მიზეზი ხდება.

ცხადია, ჩვენთვის არანაირ აუცილებლობას არ წარმოადგენს, სააშკარაოზე გამოვიტანოთ ზ. ნოდიას ყოველი უაზრო გამონათქვამი (ეს მან თვითონვე გააკეთა საკუთარი წიგნის გამოცემით), მაგრამ ზოგიერთ მნიშვნელოვან თემას, რომელსაც ის ჩვეული უვიცობით განიხილავს, პასუხი უნდა გავცეთ, თუნდაც მოკლედ და ორიოდ სიტყვით.

1. ძველმართლმადიდებელთა "სექტანტობის" შესახებ

სექტანტობის შესახებ ოფიციალური ეკლესიის ადეპტებისთვის არაერთხელ მიგვიცია განმარტება. მაგალითად, გ. გაბაშვილთან პოლემიკის პირველ ნაწილში, წიგნში "ვიდრე ჰხუალ... მორწმუნეო" დეტალურად განვმარტავდით სექტის რაობას.

წყარო ინტერნეტში: http://www.oldorthodox.ge/apologetika_vidre_hxual_morwmuneo.html

მაგრამ ჭეშმარიტების ზ. ნოდიასნაირ "მაძიებელთ" არანაირი განმარტება არ აინტერესებთ და ცხადია, არც პოლემიკაში მოცემულ საკითხებს განიხილავენ. ამიტომაც, ყველა მათგანს ვურჩევთ, სანამ ძველმართლმადიდებლურ ეკლესიას სექტას უწოდებდნენ, გაეცნონ მათივე საპატრიარქოს ოფიციალურ დამოკიდებულებას ამ საკითხზე (რომელიც გასხვავებულია ცალკეული პიროვნების დამოკიდებულებისგან).

კერძოდ, როგორც ზემოთ უკვე აღვნიშნეთ, საპატრიარქოს ოფიციალურ საიტზე (http://patriarchate.ge) (URL-ის მიმართვის თარიღი: 27.11.2020), განყოფილებაში "ეკლესია და სახელმწიფო" (თავში - "რელიგიური სიტუაცია საქართველოში 1990 წლის შემდეგ") ნათქვამია, რომ: "ოფიციალურ მართლმადიდებლობასთან აქტიურად დაპირისპირებულ მიმდინარეობას (და არა სექტას) წარმოადგენენ ე.წ. "სტაროობრიადცები" ანუ "სტაროვერები"" (http://www.patriarchate.ge/?action=organizaciebi იხ. აგრეთვე: http://elasevenia.blogspot.com/2013/12/blog-post_3067.html) (URL-ის მიმართვის თარიღი: 27.11.2020).

საპატრიარქოს ოფიციალურ საიტზე გამოქვეყნებული პუბლიკაციის ფოტო

ასე რომ "სტაროვერები" სექტა არ არის. ასეთია გაბატონებული საპატრიარქოს ოფიციალური პოზიციაც. ამიტომაც, ცალკეული პირების გამოხდომები, რომლებიც მაინც სექტანტებად გვსახავენ, მოცემული საკითხის საღვთისმეტყველო-ეკლესიოლოგიურ გააზრებას იმდენად არ წარმოაჩენს, რამდენადაც მათ ემოციურ მიდგომას და პირად დამოკიდებულებას ძველმართლმადიდებელთადმი. ასეთი მიდგომით ხასიათდება "პუბლიცისტი" ზ. ნოდიაც. მასაც და მის თანამოაზრეებსაც ვურჩევთ, მისდიონ მათივე საპატრიარქოს ოფიციალურ პოზიციას ამ საკითხზე.

ზ. ნოდია წერს: ""მსოფლიო წესრიგმა" ათეიზმის აღმოსავლეთ სამართმადიდებლოში შემოტანის და გატანის შემდგომ, ანუ პოსტკომუნისტურ ხანაში ერთბაშად და უხვად შემოყარა სექტები და მწვალებლურ–ეკუმენისტური სწავლებანი, რათა დედა ეკლესიის კონკურენტები დაუფლებოდნენ რწმენა მოწყურებულებს, ხოლო დედა ეკლესიაში გაწევრიანებულნი ჭეშმარიტი მართმადიდებლობის ნაცვლად (ან პარალელურად) ზიარებოდნენ ეკუმენისტურ ცრუმადიდებლობას, მათ შორის გამოჩნდა "სტაროვერიაც", როგორც ტიპიური სექტა, რადგან ყოველი სექტა რაღაც ნაწილს იღებს მთლიანობიდან, რათა იმ მისატყუარით მიიზიდოს ხალხი, რომლის მიღმაც სიცრუე და ჭაობია. ე.წ. "სტაროვერთა" მისატყუარი "შჯულისკანონის"-მიერი შთაფლვითი ნათლისღებაა, მაგრამ მის მიღმა მიმალულია სქიზმა, სექტა და მწვალებლობა, რამეთუ "სტაროვერული" სექტის წინამორბედი და დასაბამი იყო განხეთქილება რუსეთის ეკლესიიდან, რასაც დაემატა მწვალებლობა – უეპისკოპოსოდ არსებობის გამართლების შესახებ, რომელსაც "დაქვრივება" დაარქვეს სრულიად არა შჯულისკანონიერად... სიმართლე რომ მათთან ყოფილიყო, განა ღმერთს გაუჭირდებოდა ერთი ეპისკოპოსი მაინც გაეყოლებინა და აღარ დასჭირდებოდათ "დაქვრივებულობის" გამოგონება, ვინაიდან არანაირი "დაქვრივებულობა" არ გრძელდება საუკუნეების განმავლობაში... ეს ისევე არ არის მართლმადიდებლობა, როგორც ეკუმენისტური ფსევდო–მართმადიდებლობა არაა მართლმადიდებლობა!".

ზ. ნოდიას მთელი ეს მსჯელობა, ციებცხელებიანი კაცის ბოდვას წააგავს. ლაპარაკობს "ეკუმენისტურ ცრუმადიდებლობაზე", ირწმუნება, რომ "ეკუმენისტური ფსევდო-მართლმადიდებლობა არაა მართლმადიდებლობა" და თავად ამ ცრუ და ფსევდომართლმადიდებელი ეკლესიის წევრი ბრძანდება, რომელსაც კბილებით იცავს. ნუთუ არ უფიქრია ამ ადამიანს, რომ მისი ე. წ. "დედა-ეკლესია" არასოდეს ყოფილა თავისი მოწოდების დონეზე და ათწლეულების განმავლობაში, კომუნისტთა და ეკუმენისტთა დუდუკის ქვეშ მროკავი, სწორედ თვითონ იყო ათასგვარი სქიზმისა და სექტის აღმოცენების მიზეზი. "მსოფლიო წესრიგმა", ებრაულ-მასონურმა კაბალისტიკამაც ფეხი სწორედ ამ ოფიციალურ ეკლესიაში მოიკიდა, რასაც მისი ტაძრების მასონური და კაბალისტურ-ოკულტური მოხატულობაც ადასტურებს.

გეკითხებით: რა უნდა მასონურ და კაბალისტურ სიმბოლოებს "მართლმადიდებლურ" ეკლესიებში? დავუშვათ, ერთსა და ორ ეკლესიაში რაღაც მანქანებით "გაეპარათ" თითო ოროლა არაქრისტეანული სიმბოლო, მაგრამ ასეთი მასობრივი წარყვნა? მოკლედ, შეუძლებელია იმის დაფარვა, რომ მსოფლიოს ოფიციალურ, "მართლმადიდებლურ" ეკლესიებს მასონები დაეპატრონნენ. მასონები იყვნენ კონსტანტინოპოლის მთელი რიგი პატრიარქები. უკრაინის "მართლმადიდებელი" ეკლესიის ერთ-ერთ ტაძარი (მოსკოვის საპატრიარქო) ერთი დღით მასონებსაც კი ათხოვეს მასონური განდობის რიტუალის აღსასრულებლად.

დიდი პრიორი პაველ ვიალოვი უმე-ს (მოსკ. საპატრ.) დეკანოზს ვიტალი კოსოვსკის წმიდა სტანისლავის ორდენის "მღვდლად" "აკურთხებს".

მასონური ორდენის კიდევ ერთი "კურთხევა" მართლმადიდებლურ ტაძარში

მასონების ერთობლივი ფოტო მართლმადიდებლურ ტაძარში მათი "კურთხევის" შემდეგ

ფოტოები აღებულია საიტიდან: https://omolenko.com/otstuplenie/masons-in-mp.htm (URL-ის მიმართვის თარიღი: 27.11.2020).

სტატიის სათაური: Масоны в МП (фоторепортаж о масонских игрищах в тысячелетнем Свято-Ильинском Храме).

წმიდა დანიელის მონასტერი. მასონური ორგანიზაციის "მართლმადიდებელ ქრსიტეანთა დაცვის" ყრილობა.

ფოტო ამოღებულია საიტიდან: http://3rm.info/1617-patriarx-kirill-i-pravoslavnye-masony-aleksej.html (URL-ის მიმართვის თარიღი: 27.11.2020).

სტატიის სათაური: Патриарх Кирилл и "православные" масоны

საბერძნეთის დიდი ლოჟის ჟურნალიდან "Πυθαγόρος" (1979 წ.)

http://test.rusidea.org/?a=36006 (URL-ის მიმართვის თარიღი: 27.11.2020).

საქართველოს ოფიციალური ეკლესიის "და-ეკლესია", მოსკოვის საპატრიარქო (კონსტანტინოპოლის პატრიარქზე და მის აშკარა მწვალებლურ-ეკუმენისტურ საქმიანობაზე რომ არაფერი ვთქვათ), ისეთ მკრეხელობებს სჩადის, რომ თავიანთ აღშფოთებას უკვე რუსი ახალმოწესე "მართლმადიდებლებიც" კი ვერ მალავენ. იმასაც კი ამბობენ, რომ, როგორც კონსტანტინოპოლის პატრიარქი ბართლომეოსი, ასევე რუსეთის ოფიციალური ეკლესიის (მოსკოვის საპატრიარქო) პატრიარქი კირილე (გუნდიაევი) მასონები არიან. ამის შესახებ საკუთარ ბლოგზე წერს ცნობილი დიაკვანი ა. კურაევი (Патриарх и масоны. https://diak-kuraev.livejournal.com) (URL-ის მიმართვის თარიღი: 27.11.2020).

მიუხედავად ამისა, ზ. ნოდია კვლავ იმეორებს: "გამოჩნდა "სტაროვერიაც", როგორც ტიპიური სექტა, რადგან ყოველი სექტა რაღაც ნაწილს იღებს მთლიანობიდან, რათა იმ მისატყუარით მიიზიდოს ხალხი, რომლის მიღმაც სიცრუე და ჭაობია. ე.წ. "სტაროვერთა" მისატყუარი "შჯულისკანონის"–მიერი შთაფლვითი ნათლისღებაა, მაგრამ მის მიღმა მიმალულია სქიზმა, სექტა და მწვალებლობა, რამეთუ "სტაროვერული" სექტის წინამორბედი და დასაბამი იყო განხეთქილება რუსეთის ეკლესიიდან, რასაც დაემატა მწვალებლობა – უეპისკოპოსოდ არსებობის გამართლების შესახებ, რომელსაც "დაქვრივება" დაარქვეს–სრულიად არა შჯულისკანონიერად..." (გვ. 226).

ეკლესიის დაქვრივების საკითხს ზემოთ საკმაოდ დეტალურად შევეხეთ და აქ უკვე აღარ გავიმეორებთ, რაც შეეხება შეხედულებას, რომ "სტაროვერია", თითქოსდა არის "ტიპიური სექტა, რადგან ყოველი სექტა რაღაც ნაწილს იღებს მთლიანობიდან, რათა იმ მისატყუარით მიიზიდოს ხალხი, რომლის მიღმაც სიცრუე და ჭაობია. ე.წ. "სტაროვერთა" მისატყუარი "შჯულისკანონის"-მიერი შთაფლვითი ნათლისღებაა, მაგრამ მის მიღმა მიმალულია სქიზმა, სექტა და მწვალებლობა", უნდა ითქვას შემდეგი: დამოწმებული ფრაზა აღებულია ჩვენი პასუხიდან გ. გაბაშვილისადმი ("ვიდრე ჰხუალ ... მორწმუნეო?!". თბილისი 1999 წ.), სადაც დეტალურად განვმარტეთ სექტის რაობა და ვწერდით, რომ სექტა ყოველთვის ებღაუჭება მთლიანი მართლმადიდებლური სწავლების ნაწილს. კერძოდ ჩვენს ხსენებულ წიგნში ნათქვამია: "მართლმადიდებლური ეკლესიის სწავლების მთლიანობა შეიძლება წარმოვიდგინოთ იმ შენობად, რომლის ნაწილს ჩაბღაუჭებია სექტა. ამ თვალსაზრისით ყველა სექტანტური სწავლება ამ შენობის ერთ ნაწილს ცნობს. ბაპტისტები, იეღოვისტები, ორმოცდაათიანელები... მართლმადიდებლური სწავლების ერთ რომელიმე ნაწილს აღიარებენ (მაგ. წმ. სამებას, პრესვიტერიუმს, ძველ და ახალ აღთქმას, ზოგიერთ საეკლესიო საიდუმლოს), მაგრამ ამ სწავლების მთლიანობაში კი არა, არამედ მისგან მოწყვეტით. ასე რომ, შეიძლება ითქვას, ისინი ჭეშმარიტი ქრისტეანული სწავლების ამა თუ იმ სექტორში იმყოფებიან და ამიტომაც არიან კიდევაც სექტანტები" (ეპისკოპოსი პავლე (ხორავა). გვ. 25-26).

დარწმუნებულნი ვართ, რომ ჩვენი ეს მსჯელობა სრულიად გასაგები იქნება წიგნიერი და განათლებული მკითხველისთვის. მისი მოკლე აზრი მდგომარეობს იმაში, რომ სექტა მთლიანი სწავლებიდან იღებს ერთს, უარყოფს სხვა დანარჩენს და მის მიერ არჩეულ სწავლებას ანიჭებს მთლიანობის პრეტენზიას. მაგრამ, რას ვიფიქრებდით, რომ უმარტივესად გამოთქმული ეს აზრი ასეთი რთული გასაგები იქნებოდა ზ. ნოდიასთვის. ის, შეგნებულად თუ შეუგნებლად, სრულიად ამახინჯებს ჩვენ მიერ მოტანილ განმარტებას, იმეორებს, რომ სექტა რაღაც ნაწილს იღებს მთლიანობიდან და შემდეგ ამატებს, რომ ამ ნაწილს ის იყენებს იმისთვის, რათა ამგვარი "მისატყუარით მიიზიდოს ხალხი, რომლის მიღმაც სიცრუე და ჭაობია".

ზ. ნოდიას ამგვარი განმარტებით არათუ არ წარმოჩინდება ძველმართლმადიდებლობის "სექტანტურობა", არამედ იგმობა ნათლისღების საიდუმლოსთან დაკავშირებული ის ჭეშმარიტება, რასაც საუკუნეებია ქადაგებენ ძველმართლმადიდებელი ქრისტეანები და რაც ესოდენ დეტალურად განვიხილეთ ჩვენი წინამდებარე ნაშრომის პირველ ნაწილში.

გარდა ამისა, ზ. ნოდია არ განმარტავს, რა "სიცრუე და ჭაობია" ამ "მისატყუარის" მიღმა? არის თუ არა ეს "მისატყუარი", ანუ ნათლისღების შესახებ სწავლება, სიმართლე? თუ ეს სიმართლე არ არის, "მისატყუარი" როგორღაა? ის, რაც თავისთავად არ შეესაბამება მართლმადიდებლურ სწავლებას, "მისატყუარი" ვერანაირად იქნება, ხოლო თუ "მისატყუარად" გამოდგება, მაშინ სიმართლე ყოფილა და თუ სიმართლეა, მაშინ ზ. ნოდიას მართებდა ეფიქრა არა ძველმართლმადიდებელთა, არამედ საკუთარ "სექტანტობაზე", რადგან თვითონ ბრძანდება იმ ეკლესიის წევრი, რომელსაც ნათლისღების გაუქმების გამო საერთოდ დაკარგული აქვს ყოველი საეკლესიო საიდუმლო და წესრიგი. ამაზე მეტყველებს არა მარტო ძველმართლმადიდებლობა, არამედ უამრავი წმინდანი და თვით მისი ეკლესიის მღვდელმთავრობაც კი (უფრო დეტალურად ამაზე უკვე ვილაპარაკეთ წინამდებარე ნაშრომის პირველ ნაწილში).

იმას, რასაც ზ. ნოდია "სატყუარას" უწოდებს, რომლის მიღმა თურმე არის "სიცრუე და ჭაობი", მისთვის ავტორიტეტული აღმოსავლელი იერარქები "სიახლეს" და "ახალგამონაგონს" უწოდებენ. 1848 წელს კონსტანტინოპოლში შეკრებილ აღმოსავლელ იერარქთა მრგვლივმოსავლელ ეპისტოლეში ვკითხულობთ: "დაუშრეტელი მადლით ჩვენმა ღმერთმა თავისი სისხლით გამოგვისყიდა და არაფერს ითხოვს ჩვენგან წმიდა მამათა უბიწო სარწმუნოებისადმი, მართლმადიდებლური ეკლესიისადმი ერთგულებისა და სიყვარულის გარდა, რომელმაც ახალგამოგონილი პკურებით კი არ გვშვა, არამედ აღგვაღორძინა სამოციქულო შთაფვლის ღვთაებრივი საბანელით" (სრული რუსული ტექსტი იხ. http://www.pagez.ru/olb/027.php) (URL-ის მიმართვის თარიღი: 27.11.2020).

მაგრამ, როგორც ეს ზემოთ, ასიის ეკლესიებისადმი წმ. იოანე ღვთისმეტყველის მიმართვიდანაც ვნახეთ, ზ. ნოდია გმობს იმას, რასაც უფალი აქებს, და აქებს იმას, რაც საგმობია და საძრახისია ღმრთისთვის. ამჯერადაც ზ. ნოდია "სატყუარას", "სიცრუესა და ჭაობს" უწოდებს იმას, რასაც არა მარტო "სტაროვერები", არამედ მისივე ეკლესიის პატრიარქები სარწმუნოების ერთგულებად მიიჩნევენ.

დააკვირდით, განა ასე არ თქვეს: ქრისტე არაფერს ითხოვსო ჩვენგან "უბიწო სარწმუნოებისადმი, მართლმადიდებლური ეკლესიისდამი ერთგულების გარდა.... რომელმაც ახალგამოგონილი პკურებით კი არ გვშვა, არამედ ... სამოციქულო შთაფვლის ღვთაებრივი საბანელით" (იქვე). ანუ ეს ერთგულება გამოიხატებაო შთაფლვითი ნათლობის დაცვაში და პკურების უარყოფაში, რამეთუ ეკლესიამ გვშვაო შთაფლვით და არა "ახალგამოგონილი პკურებით". ანუ ის, რაც აღმოსავლელი იერარქებისთვის არის უბიწო სარწმუნოებისადმი და მართლმადიდებელი ეკლესიისადმი ერთგულების ნიშანი და, ამ შემთხვევაში ეს ნიშანი გამოიხატება ნათლისღების წმიდა საიდუმლოს შთაფლვითი ფორმის დაცვასა და "ახალგამოგონილი პკურების" უარყოფაში, ზ. ნოდიასთვის ყოფილა "სატყუარა", რომლის მიღმა არის "სიცრუე და ჭაობი".

მაინც რა არის ამ "სატყუარას", ანუ ნათლისღების სამოციქულო ფორმის, წყალში სამგზის შთაფლვის მიღმა? - ყოველივე ის, რაც ზემოთ, წინამდებარე ნაშრომის მესამე ნაწილში განვიხილეთ და რასაც ზ. ნოდია ლათინური, მწვალებლური სწავლებებით განაქიქებს. აი, ეს არის, მისი თქმით, "სიცრუე და ჭაობი".

თავის "წერილებში" ზ. ნოდია ერთგან გვწერს: "... არამცთუ ვერ ხართ რჯულის მცოდნენი, არამედ ... თვით-რჩულნი ხართ".

"თვით-რჩულ" ადამიანებად ჩვენი შერაცხვა არის ზ. ნოდიას უტაქტობისა და უმეცრების მორიგი დემონსტრირება. ჩვენ არასოდეს გვითქვამს რჯულის მცოდნეები ვართო, არამედ საკუთარი ცოდნა-განათლების მიხედვით ვცდილობთ, საეკლესიო ცხოვრება მოვაწყოთ ქრისტეანული დიდი რჯულისკანონის საფუძველზე. განა დიდი რჯულისკანონით არ უნდა ხელმძღვანელობდეს ყოველი ღვთისმსახური და მორწმუნე ერი, რადგან მათი საშუალებით "მორწმუნე ერები დატოვებენ ცუდი და მდაბალი ცხოვრების წესს და მიმართავენ უკეთესს და ამაღლებულ ცხოვრებას" (VI მსოფ. კრ. შესავალი სიტყვა. "დიდი რჯულისკანონი". საქ. საეკლესიო კალენდარი. 1987 წ. გვ. 309)?!

ამავე კრების მამებმა განაწესეს: "მოკლედ რომ ვთქვათ, ღვთის ეკლესიაში განბრწყინებული ქვეყნის მნათობი და ამქვეყნად ხსნის სიტყვის მტვირთველ კაცთა სარწმუნოების მტკიცედ პყრობას და სოფლის ასღასრულამდე შეურყევლად დატოვებას ვადგენთ და მათ მიერ ღვთივმოცემულ დაწერილსა და სჯულს მივიღებთ და შევიწყნარებთ, ხოლო მათ წინააღმდგომს ყველას უკუვაგდებთ და შევაჩვენებთ, როგორც ჭეშმარიტების მტრებს, ღმერთზე ამაოდ გათავხედებულებს და სიცრუის ხმამაღლა მეტყველებს. ხოლო ვინც კი პირველქმნული კეთილმსხახურების სჯულს არ შეიტკბობს და არ შეუდგება, იქადაგებს და ხელს მიჰყოფს მის შებრუნებას და უკუღმა შეტრიალებას, შეჩვენებულ იყოს ზემოთ მოხსენებული წმიდა და ღმერთშემოსილი მამებისა და ქრისტეანთა კრებულისგან და ისინი, როგორც უცხოები, გაძევებულ და გაგდებულ უნდა იქნენ, რადგან ჩვენ არც არაფრის შემატებას და არც არაფრის დაკლებას ვიღებთ თავზე. ნუ გადავალთ სარწმუნოების პირველ განჩინებულ საზღვარს ან რომელიმე სიტყვას" (VI მსოფ. კრ. შესავალი სიტყვა. "დიდი რჯულისკანონი". საქ. საეკლესიო კალენდარი. 1987 წ. გვ. 312).

ამრიგად, რჯულის მიყოლა და დაცვა მამებისგან გვაქვს დავალებული და ყოველი მართლმადიდებელი ქრისტეანი მას ისე უნდა იცავდეს, როგორც ეს მეექვსე კრების მამებმა გვამცნეს. აი, ამის პრეტენზია გვაქვს ჩვენს ძველმართლმადიდებელ ქრისტეანთ და არა "სჯულისმცოდნეობისა", როგორც ამას ზ. ნოდია ბრძანებს. ის ასევე გვაბრალებს, თითქოსდა ვისაკუთრებდეთ ქრისტეანის სახელს და "ქრისტეანობის "პრიხვატიზაციის" მოსურნეებს" გვიწოდებს. და ამას ამბობს ეკუმენისტურ შაბაშებში მონაწილეობისთვის ათასგზის მხილებული ეკლესიის წევრი, მრავალგზის ნასამართლევი, ყოველგვარ ბიწიერებაში შემჩნეული და მადლით მოვაჭრე "მღვდლებისა" თუ "ეპისკოპოსების" მოიმედე... ამას ამბობს იმ ეკლესიის წევრი, რომელსაც ხელი აქვს გასვრილი უდანაშაულო მართლმადიდებლების (ძველმოწესეების) ხოცვა-ჟლეტაში... ჩვენ გვჯერა და მოველით, რომ დადგება ჟამი, როდესაც უფალი დასჯის ქრისტეანობის "პრიხვატიზაციის" მოსურნეებს, ვინც ელტვოდა ძალაუფლებას, ვინც საუკუნეების განმავლობაში ატყუებდა გულრწფელ მორწმუნეებს... ვინც ემსახურებოდა ამა სოფლის თავადს, მის "აღმატებულება" პოლიტიკას, ვინც ფულის ყულაბად აქცევდა ეკლესიებს და ვინც მორწმუნეებს უბოდიშოდ სულში აფურთხებდა...

წერს: "მას მერე, რაც "ქართველი სტაროვერები" - ე.წ. ძველმართლმადიდებლები (ჩახავა, ხორავა) გამოჩნდნენ, მათ წინააღმდეგ გაილაშქრეს დეკანოზმა არჩილ მინდიაშვილმა, დეკანოზმა გიორგი გამრეკელმა, ედიშერ ჭელიძემ და გიორგი გაბაშვილმა, მაგრამ ჩახავა-ხორავას დუეტს არ სურდათ და არც შეისმინეს მათი" (გვ. 225).

ამ ბრალდების დამწერს უნდა შევახსენოთ:

1) სად იყო ხორავა იმ დროს, როდესაც ზ. ნოდია და მ. ჩახავა (შემდეგში ეპისკოპოსი იონა) ძველმართლმადიდებლობას ქადაგებდნენ?! ამიტომაც, არჩილ მინდიაშვილის, დეკანოზ გიორგი გამრეკლისა და ედიშერ ჭელიძის "გალაშქრებები" შესასმენი და ყურადსაღები თუ იყო, უპირველეს ყოვლისა, სწორედ ზ. ნოდიას უნდა შეესმინა და არა მე.

2) აქვე მინდა აღვნიშნო, რომ ეპისკოპოსმა იონამ (ჩახავა) მაშინ საკმაოდ დასაბუთებული პასუხები გასცა დეკანოზ გიორგი გამრეკელს და არც ედიშერ ჭელიძის წინაშე შეურცხვენია პირი. ხოლო დეკანოზ არჩილ მინდიაშვილისა და გიორგი გაბაშვილის გამოხდომებს გამანადგურებელი პასუხი გასცა ზ. ნოდიას სიყრმის მეგობარმა და ჩემთვისაც უძვირფასესმა პიროვნებამ, აწ გარდაცვლილმა ზურაბ ნარმანიამ (იხ. მისი "გაფიცებთ უფალს, ნუ სდევნით სიმართლეს") (ეს პასუხი შეგიძლიათ იხილოთ საქართველოს ძველმართლმადიდებლური ეკლესიის ოფიციალურ საიტზე: ზურაბ ნარმანია. "გაფიცებთ უფალს, ნუ სდევნით სიმართლეს!" (http://www.oldorthodox.ge/apologetika_gaficebt_ufals_nu_sdevnit_simartles.html) და ეპისკოპოსი იონა (ჩახავა). "მოძღვარ გიორგის მეუფე იონასგან" (http://www.oldorthodox.ge/apologetika_modzgvar_giorgis_meufe_ionasgan.html).

2. გაქცევის აპოლოგია

ზ. ნოდიას მტკიცებით, იმის შემდეგ, რაც ძველმოწესეები "დარჩნენ უმღვდელოდ... "მიაწვნენ" "დროებითი დაქვრივების" ვარიანტს და დაიწყეს ნადირობა "გადამრბენ" კლერიკოსებზე"..." (ზ. ნ. ხს. წიგნი. გვ. 206). ასევე ირწმუნება, რომ თურმე "ეგზალტირებული ალტრუისტის, ან - ეკლესიიდან მოკვეთილის გარდა, არავინ შეერთებია მათ" (იქვე. გვ. 209).

აქ კიდევ ერთხელ მოგვიწევს ზ. ნოდიას სამოქალაქო კატეხიზაცია, რადგან სრულიად უადგილოდ იყენებს ტერმინს "ალტრუისტი" და თანაც უარყოფით კონტექსტში. ვფიქრობთ, მკითხველს არ დააეჭვებს ის, რომ ზ. ნოდია, რომელიც მკვეთრად არის ამხედრებული ძველმართლმადიდებლობის წინააღმდეგ, არ ერიდება მის ლანძღვას და მისი იერარქების განქიქებას, დადებითი ტერმინით არ მოიხსენიებდა ისეთ მოვლენას, როგორიც არის ოფიციალური ეკლესიიდან ძველმართლმადიდებლობაში მღვდელმსახურთა მასობრივი გადასვლის პროცესი. ასეც არის, მაგალითად, ზ. ნოდია ზემოთ მოტანილ აბზაცში იყენებს ახალმოწესე რეფორმატორების მიერ მოგონილ ტერმინს "გამოქცეული მღვდლები" (იქვე. გვ. 212), რაც ოფიციალური რეფორმატორული ეკლესია ძველმართლმადიდებლობაში გადასულ სასულიერო პირებს უწოდებდა. ამითაც ავლენს ზ. ნოდია თავის ანტაგონისტურ დამოკიდებულებას ძველმორწმუნეთადმი. თუმცა, ამ მხრივ, ზ. ნოდიას მიერ გამოყენებული ტერმინი "ალტრუისტი" ვერანაირად ვერ თავსდება მისი ანტისტაროვერული განწყობისა და ძველმორწმუნეთა საწინააღმდეგოდ გამიზნული მსჯელობის კონტექსტში.

ტერმინი "ალტრუისტი", მისი შინაარსის საწინააღმდეგოდ, "გაქცეულ მღვდლებთან" და "ეკლესიიდან მოკვეთილებთან" ერთად უარყოფითი თვალსაზრისით არის გამოყენებული. ანუ ზ. ნოდია ფიქრობს, რომ ეს ტერმინი უარყოფითი შინაარსის შემცველია და გამოიყენა კიდევაც უარყოფით კონტექსტში. ზ. ნოდია დარწმუნებულია, რომ ტერმინით "ალტრუისტი" მორიგი შეურაცმხყოფელი დარტყმა მიაყენა "სტაროვერებს". მაგრამ ამ ნამდვილად საწყალობელმა და საცოდავმა ადამიანმა არ უწყის, რომ, უპირველეს ყოვლისა, გამანადგურებელი დარტყმა მიაყენა საკუთარ თავს. საქმე ის არის, რომ ტერმინი "ალტრუისტი" ნიშნავს სხვის კეთილდღეობაზე მზრუნველ ადამიანს (უნივერსალური ენციკლოპედიური ლექსიკონი. http://www.nplg.gov.ge/gwdict/index.php?a=term&d=14&t=8492) (URL-ის მიმართვის თარიღი: 27.11.2020).

"ალტრუიზმი, - როგორც განგვიმარტავს ამას "სამოქალაქო განათლების ლექსიკონი", გახლავთ - "საკუთარი ინტერესების გაუთვალისწინებლად, უანგაროდ დახმარებისათვის მზადყოფნა. პირის მზადყოფნა შესწიროს სხვას საკუთარი ინტერესები" ((უნივერსალური ენციკლოპედიური ლექსიკონი. http://www.nplg.gov.ge/gwdict/index.php?a=term&d=6&t=2817) (URL-ის მიმართვის თარიღი: 27.11.2020).

ალტრუიზმი, როგორც იმავე ლექსიკონში ვკითხულობთ, ეს არის "პიროვნების ღირებულებით ორიენტაციათა სისტემა, როცა საკუთართან შედარებით სხვა ადამიანების ან სოციალური ერთობის გადარჩენის, კეთილდღეობისა და ბედნიერების ინტერესები ცენტრალური მოტივი და ზნეობრივი შეფასების კრიტერიუმია. სხვათა უსაფრთხოების, ინტერესების დაკმაყოფილებასა და ცხოვრების გაუმჯობესებაზე მიმართული ქცევა საკუთარი თავის უსაფრთხოების დათმობის ვითარებაშიც კი. პირველი მნიშვნელობა აღნიშნავს პრინციპსაც და მოქმედებასაც, ამდენად, ფართოა და უფრო ხშირადაც გამოიყენება, ძირითადად თანამედროვე ეთნოლოგიაში. ალტრუიზმს განასხვავებენ დახმარებისგან, რამდენადაც ამ უკანასკნელ შემთხვევაში რისკი არ ივარაუდება. კონტმა ეს ცნება ეგოიზმის საპირისპიროდ, "იცხოვრე სხვისთვის" პრინციპის განზოგადებად შემოიტანა და ალტრუისტული ცნობიერების დონეს ცივილიზებული საზოგადოების ინდიკატორად მიიჩნევდა. მისი აზრით, პოზიტივიზმის გავლენით საზოგადოება ჰუმანისტური ღირებულებებისაკენ მიდის ... ალტრუიზმი შეიძლება გამოვლინდეს ყოველდღიურ ურთიერთობებში და პიროვნების ჰუმანურობის სოციალურ-ფსიქოლოგიური მახასიათებელია; ... ალტრუიზმი მიიჩნევა ქცევის ზნეობრიობის კრიტერიუმად (რაიტი) და პიროვნების ზნეობრივი განვითარების უმაღლეს ეტაპად. დახმარებაზე ორიენტირებული ქცევა ზოგჯერ ალტრუიზმთან თან ერთად განიხილება ეგოისტური მორალის ალტერნატივად და საზოგადოების გარდაქმნის ფორმად" (სამოქალაქო განათლების ლექსიკონი. http://www.nplg.gov.ge/gwdict/index.php?a=term&d=6&t=2817) (URL-ის მიმართვის თარიღი: 27.11.2020).

აქ შესაძლოა ზ. ნოდიამ გვიპასუხოს, რომ ამ ტერმინს ის იყენებს იმ მღვდელმსახურთა მიმართ, რომლებიც თითქოსდა ჩვენი კეთილდღეობისთვის მზრუნველი გადმოდიოდა ჩვენთან და ამაში გამოიხატებოდა მათი ალტრუიზმი. მაგრამ ამგვარი შემოპასუხება ისეთივე უაზრო და უსაფუძვლო იქნება, როგორც ზ. ნოდიას მთელი ანტისტაროვერული თხზულებაა. ჯერ ერთი, სიტყვა "ეგზალტირებული" "ალტრუისტთან" შეხამებაში ვერ გვაძლევს დადებით კონტექსტს. "ეგზალტაცია" ნიშნავს გადამეტებით აღფრთოვანებულ მდგომარეობას, ზოგ კონტექსტში კი ავადმყოფურ ეგზალტაციას, ავადმყოფურ აღტყინებას (ენის მოდელირების ასოციაცია. განმარტებითი ლექსიკონი. "ეგზალტაცია". ჰტტპ://წწწ.ენა.გე/ეხპლანატორყ-ონლინე). ანუ, ზ. ნოდიას მინიშნებით ყველანი, ვინც კი უერთდებოდა ძველმართლმადიდებლობას უბრალო ალტრუისტები კი არ იყვნენ, არამედ ავადმყოფურად აღტყინებული, ავადმყოფურ ეგზალტაციაში მყოფი ადამიანები. მეორეც, რის საფუძველზე დაასკვნა ზ. ნოდიამ, რომ ძველმოწესეობას ეგზალტირებული ალტრუისტები უერთდებოდნენ? საიდან ჩანს ეს? ვინმემ დატოვა მემუარები და დაწერა მე ალტრუისტი ვიყავი და სტაროვერობას იმიტომ შევუერთდიო? სად ამოიკითხა ამგვარი რამ ჩვენმა "პუბლიცისტმა"? სინამდვილეში ოფიციალური ეკლესიიდან გამოქცეულ მღვდელთა უდიდესი უმრავლესობა ძველმოწესეობას სწორედ მისი სიმართლის გამო უერთდებოდა, ძველმოწესეობისკენ ოფიციალური ეკლესიის სასულიერო პირთა მასობრივი გაქცევა დაკავშირებული იყო იმის შეგნებასთან, რომ სიმართლე ძველმოწესეობაშია და "ალტრუიზმი" აქ არაფერ შუაშია.

მართალია ძველმოწესეობას ოფიციალური ეკლესიისგან გამოქცეული მღვდლები ძველმოწესეობის აღიარების გამო უერთდებოდნენ, თვით მთელი ძველმართლმადიდებლობა შეიძლება დავახასიათოთ "ალტრუისტობად", რადგან, როგორც ამას XVII-XX საუკუნეების რუსეთის ისტორია აჩვენებს, რუსი "სტაროვერები", გალოთებული და გარყვნილი "ნიკონიანელებისგან" განსხვავებით, ნამდვილად იყვნენ ამ ერის სინდისი და ნამუსი, ამ ხალხის ნამდვილი, ჯანსაღი გენი; ძველმართლმადიდებელი ქრისტეანები თავიანთი ეკლესიური ცხოვრებით მართლაც იყვნენ და არიან თავიანთი ერის ღირებულებითი ორიენტაციის მაჩვენებელნი. რუსი "სტაროვერი", ეს არის რუსი ერის "ზნეობრივი შეფასების კრიტერიუმი", "ცივილიზებული საზოგადოების ინდიკატორი", "პიროვნების (ერის) ჰუმანურობის სოციალურ-ფსიქოლოგიური მახასიათებელი", "ზნეობრიობის კრიტერიუმი", "ზნეობრივი განვითარების უმაღლესი ეტაპი" და ვაი, რომ ამ ეტაპზე რუსეთმა (და მისი მიყოლებით მასთან ევქარისტულ ერთობაში მყოფმა სხვა ადგილობრივმა ეკლესიებმაც) შეგნებულად თქვა უარი, რის გამოც აღმოჩნდა ეკუმენიზმისა და სოდომ-გომორის მობუყბუყე ქვაბში.

დიახ, ზ. ნოდიას გამანადგურებელი თვითაღიარებით, ძველმორწმუნეთა ეკლესია, მთლიანად მათი საზოგადოება შედგებოდა სხვათა კეთილდღეობისთვის, სარწმუნოებისა და ძველ საეკლესიო გადმოცემათა დასაცავად თავდადებული, სამშობლოდან განდევნილი, არაადამიანურად ნაწამები და თავგანწირული ალტრუისტებისგან, განსხვავებით მათი მოპირისპირე პრიმატებისგან, რომელთაც, ყოვლად შეუძლებელია, გააჩნდეთ იგივე თვისებები.

როგორც ზ. ნოდიას ხსენებული წიგნის ზემოთ განხილული და კიდევ სხვა მრავალი განუხილველი ადგილებიდან ჩანს, ავტორი საკმაოდ მწყრალად არის ლოგიკასთანაც, ცოდნასთანაც და ობიექტურობასთანაც. თავისი ისედაც არც ისე დიდი ანტისტაროვერული თხზულების საკმაოდ მცირე მონაკვეთებზეც კი ის უამრავ უაზრო, ალოგიკულ, ისტორიულ სინამდვილესთან შეუსაბამო და მწვალებლურ შეხედულებას ახვავებს. ჩვენგან ძველმართლმადიდებლური ეკლესიის კანონიკურობის დამადასტურებელ "პასპორტს" ითხოვს, თავად კი მის მიერ მოტანილი ჭორების თუ გამოგონილი ამბების მტკიცებულებების დასაბუთებაზე იოტისოდენადაც არ ზრუნავს. ასეა ზემოთ მოტანილ აბზაცშიც. ძველმართლმადიდებლებს არასოდეს "უნადირიათ" ვინმეზე, როგორც ამას წერს ზ. ნოდია. პირიქით ნადირობდნენ და თანაც უსასტიკესი ფორმით, სწორედ ძველმართლმადიდებელ ქრისტეანებზე, თანაც თითქმის სამი საუკუნის განმავლობაში; აკერებდნენ სრულიად შეუფერებელ და დამამცირებელ იარლიყებს. მათგან გამოირჩევა ტერმინი "გაქცეული მღვდლები", "გაქცეულები", "გადამრბენები", რომელსაც ზ. ნოდიაც აქტიურად იყენებს.

"ძველმართლმადიდებელ მღვდლებს, - წერს ცნობილი ძველმოწესე აპოლოგეტი და მწერალი ფ. მელნიკოვი, - როგორც იმათ, ვინც გამოეყვნენ ნიკონსა და მის თანამოაზრეებს, ასევე იმათ, ვინც გაბატონებული ეკლესიიდან ძველმოწესეობას უერთდებოდა, მთელი ამ ძველმოწესეობრივი ისტორიის განმავლობაში სინოდალური ეკლესიის მისიონერები "გაქცეულ მღვდლებს" უწოდებდნენ. ხოლო ტერმინ "გაქცეულს" ისინი რაღაც დანაშაულებრივთან, ცუდთან, გმობის ღირს საქციელთან აიგივებდნენ, თითქოსდა ესენი "გაქცეული კატორღელები, მაწანწალები და კაცობრიობის ნამუსრევები ყოფილიყვნენ" (Ф. И. Мельников. В защиту старообрядческой иерархии. http://www.synaxis.info/old-rite/0_oldbelief/theology_rus/iepapxia.html#Anchor-3800) (URL-ის მიმართვის თარიღი: 27.11.2020).

ასე იყენებს ზ. ნოდიაც ამ სიტყვებს: "გაქცეული მღვდლები". Iს, მისი სულიერად მზრდელი მისიონერებივით, დიდი იქედნობით წარმოთქვამს ამ სიტყვებს და არ მალავს ძველმართლმადიდებელ ქრისტეანთა რელიგიური გრძნობების შეურაცხყოფის, მათი ღირსების დამცირების, მათი სულიერი მოძღვრების გაშარჟების, მათი ღირსების შეურაცხყოფისა და გაქელვის განზრახვას. მაგრამ არც თვითონ და არც მისი სულიერი "მამები", როგორც სამართლიანად ბრძანებს ფ. მელნიკოვი, არსად განმარტავენ "თუ რატომ იწოდებიან ძველმოწესე მღვდლები გაქცეულებად".

"გაქცეულობა, - წერს ფ. მელნიკოვი, - განსხვავებული ხასიათისაა და მისი მიზეზებიდან გამომდინარე, შეიძლება დანაშაულებრივი და სამარცხვინოც იყოს ან საქებარი და სადიდებელიც. გაქცევა ჭეშმარიტებისგან, მორჩილი და თავმდაბალი ქრისტესგან, მისი წმიდა ეკლესიისგან - ეს დანაშაულია, სამარცხვინო და წარმწყმედელი საქმეა. მაგრამ გაქცევა სიცრუისგან, მზაკვარი და სასტიკი ეშმაკისგან, მისი მოწაფეებისგან - მდევართა და ჯალათთაგან - საქები გმირობა, წმიდა საქმეა, ეს ქრისტესა და მისი მოწაფეების გზაა. ამ გაქცევაშია წმიდა ეკლესიის სიცოცხლე და გადარჩენა.

გაქცევის მაგალითი პირველად თვით ეკლესიის დამფუძნებელმა - იესუ ქრისტემ მოგვცა. "ეს ჯვარცმული, - ამბობს მის შესახებ წმ. იოანე ოქროპირი, - განა თავისი შობიდანვე არ გახდა გადასახლებული და დევნილი მთელ თავის სახლეულობასთან ერთად; ჯერ კიდევ აკვანში მყოფი, განა უცხო და ბარბაროსთა ქვეყანაში არ გადასახლდა, რომელიც მას თავის ქვეყანას ასე აშორებდა? და, რა თქმა უნდა, ამ მიზეზით სისხლის მდინარეები დაიღვარა, მოხდა უსჯულო მკვლელობანი და ყრმათა ამოწყვეტა ისე, რომ, თუკი ქვეყანაზე ახალშობილი გაჩნდებოდა, მიიკვლებოდა... დედებს მკერდიდან გლეჯდნენ ყრმებს და კლავდნენ ისე, რომ პატარებს ჯერ კიდევ პირზე რძე არ შეშრობოდათ, მათ გულებს გულქვა ადამიანთა მახვილი ჰგმირავდა. რა შეიძლება იყოს ამ ტრაგედიაზე უმძიმესი, ამ მოვლენაზე უფრო სამწუხარო?" (Письма Златоуста к Олимпиаде. СПб., 1892. Пис. 1. С.16).

გაქცევა ქრისტემ მცნებად მისცა თავის მოციქულებს: "და როდესაც დაგიწყებენ დევნას ერთ ქალაქში, მიაშურეთ მეორეს" (მათე 10:23). და თავისი ეკლესიის შესახებ ამცნო იოანე ღვთისმეტყველს, რომ ანტიქრისტეს მეფობის ჟამს ის უდაბნოში გაქცევით უშველიდა თავს (გამოცხ. 12:6) და როგორც წმ. ანდრია კესარიელი ამბობს, მასთან ერთად გაიქცევიანო ეკლესიის მსახურნიც (Толкование на Апокалипсис. Киев, 7133 (1625). Сл. 6).

ამ გზით მიდიოდა ძველმართლმადიდებლური ეკლესია თავის მოძღვრებთან ერთად, როგორც პატარძალი ქრისტესი, რომელიც მის მცნებებს ასრულებდა. ჩვენი მღვდლების გზა - გოლგოთის გზაა, ტანჯვისა და მოწამეობის გზაა. ისინი გაურბოდნენ არაადამიან მადევართ, სასტიკ ჯალათებს, სატანურად გახელებულთ, მათ დანაშაულს, მზაკვარებს, სიცრუეს, მოტყუეებას, ფლიდობასა და მწვალებლობას.

ი. პ. მელნიკოვის მოწმობით, "ძველმოწესეები ქალაქებიდან გარბოდნენ და ტყეში სახლდებოდნენ რაც შეიძლება შორს მოსკოვიდან და უკრაინის სახელმწიფოსგან... ამ დროს მოსკოვის სახელმწიფო არ ანელებდა თავის მცდელობას მათ სადევნელად: ძველმოწესეებს წვავდნენ კოცონზე, აჭრიდნენ ენებს, თავებს, საპყრობილეები და მონასტრები დატუსაღებული ძველმოწესეებით იყო სავსე" (პ. ი. მელნიკოვი ძველმოწესეებს ხშირად მოიხსენიებს დამამცირებელი სახელით "რასკოლნიკები" ("раскольники"). ჩვენ თავს უფლება მივეცით ამოგვეღო ეს ზედწოდება და ის ნამდვილი სახელწოდებით - "ძველმოწესეებით" შეგვეცვალა - ფ. მ). დედოფალმა სოფიამ, უფრო სწორად, მისმა მლოცველმა, "უწმიდესმა" პატრიარქმა იოაკიმემ, მალოროსმა, ძველმოწესეობის ყველაზე საშინელმა მდევნელმა, 1689 წელს გასცა განკარგულება "მკაცრი თვალყური ადევნონ, რათა "რასკოლნიკებმა" ტყეებსა და თემებში (ვოლოსტებში) არ იცხოვრონ, ხოლო, სადაც გამოჩნდებიან - გადაასახლონ, მათი სამოსახლოები გააპარტახონ, ქონება გაყიდონ, ფული კი მოსკოვში გამოაგზავნონ".

"მაღალუსამღვდელოესი" მაკარი თავის "განხეთქილების ისტორიაში" (Истории раскола) ამბობს, რომ "რასკოლი კატეგორიულად იყო აკრძალული რუსეთში და ვერავინ, ვერც ქალაქებში და ვერც სოფლებში, ღიად მიდევნებას ვერ ბედავდა. ამიტომაც, ძველმოწესეები მალავდნენ თავიანთ რწმენას ან გარბოდნენ ტყეებსა და უდაბნოებში, "მოუნანიებლობის" შემთხვევაში კი სამოქალაქო სამსჯავროს წარუდგენდნენ და სიკვდილით სჯიდნენ". ამ სიტყვებიდანაც კარგად ჩანს ის გამოუვალი, საშინელი მდგომარეობა, რომელშიც იმყოფებოდნენ ძველმოწესეები, განსაკუთრებით იოაკიმეს პატრიარქობის დროს. მათ უფლებას არ აძლევდნენ, ეცხოვრათ ქალაქებში, სოფლებში, არც ტყეებსა და უდაბნოებში. მაშ სად უნდა წასულიყვნენ? ამიტომაც თავი შეაფარეს ციმბირის, პეჩორის, კერჟენის და სხვა უდაბურ ტყეებს, სადაც მანამდე ადამიანს არ უცხოვრია. მაგრამ მეძებრები მათ იქაც პოულობდნენ, იჭერდნენ, და თუ თავს "რასკოლნიკებად" აღიარებდნენ, არ უარყოფდნენ თავიანთ სარწმუნოებას და არ უერთდებოდნენ გაბატონებულ რეფორმატორულ ეკლესიას, მათთვის მზად იყო ძელური და კოცონი. მაშინაც კი, თუკი ისინი "მოექცეოდნენ" ოფიციალური "მართლმადიდებლობისკენ", იმპერატრიცა სოფიას მიერ 1685 წელს გამოცემული კანონების მიხედვით, "მაინც უნდა დასჯილიყვნენ", - პატრიარქის ან ეპარქიალური ეპისკოპოსის სახლში "გამოსასწორებლად", - ხოლო იქიდან უკვე უმძიმეს კატორღულ სამუშაოებზე გზავნიდნენ, სადაც მათი საკვები იყო ოდენ პური და წყალი" (ფ. მელნიკოვი. იქვე).

სწორედ ამგვარი გამოუვალი მდგომარეობის გამო ძველმოწსეებმა უცხოეთს მიაშურეს, რაც შეიძლებოდა შორს მოსკოვისგან. იმგვარ ქვეყნებს, რომლებიც მოსკოვისთვის ხელმიუწვდომელი იქნებოდა. ასე აღმოჩნდნენ ისინი ავსტრია-უნგრეთში, შვედეთში, თურქეთში, კავკასიაში, ამერიკის შეერთებულ შტატებში, სამხრეთ ამერიკაში, ავსტრალიაში და, მარკოზ ტოპოზერსკის თუ დავუჯერებთ, იაპონიაშიც კი (იხ. Мельников П.И. Исторические очерки поповщины. М., 1864. Ч. I. Гл. III. С. 59-61).

აი, რა საშინელებები აიძულებდა ძველმოწესეებს, გაქცეულიყვნენ საკუთარი სამშობლის ფარგლებს გარეთა! აი, რატომ იყვნენ მისი მღვდლები გაქცეულები.

მღვდელ ა. სინაისკის თქმით, როდესაც ცნობილი მისიონერი და მღვდელმონაზონი რეშილოვი ძველმოწესეთა გამოსადევნად სტაროდუბიეს (Стародубье) საზღვრებს მიუახლოვდა, "მრავალი ძველმოწესე სხვადასხვა მხარეს გაიქცა ისე, რომ წამში მიატოვა თავისი საცხოვრებელი სახლი, საქონელი, ბარგი-ბარხანა და ადგილ-მამული... ძველმოწესეთა საცხოვრებელ ადგილებში მეფისა და პატრიარქის მეძებრების გამოჩენა მოგვაგონებდა ავაზაკთა თავდასხმებს, რომლებიც იმ დროს უხვად იყვნენ როგორც ახლო, ასევე შორეულ ადგილებში" (იქვე).

იმპერატორ ნიკოლოზ პავლეს ძეს (ნიკოლოზ I - არქიეპ. პ.) მმართველობის დროს - ჯარისკაცთა მთელი ბატალიონები იგზავნებოდა ერთი ძველმოწესე მღვდლის დასაჭერად. ერთმორწმუნე (Единоверческий) მღვდელი ტიმოთე ვერხოვსკი თავის უაღრესად საინტერესო "ჩანაწერებში" ჰყვება, რა მეთოდებს მიმართავდა ხელისუფლება, რათა შეეპყრო ძველმორწმუნე მოძღვარი. იმის ნაცვლად, რომ სახელმწიფო საქმეები ეკეთებინათ, გუბერნატორები ველურ ნადირობას მართავდნენ ძველმოწესე მღვდლების შესაპყრობად. და ძველმოწესეებსაც უდიდესი ძალისხმევა მართებდათ, რათა დაპატიმრებისგან გადაერჩინათ თავიანთი მღვდელმსახურები. მღვდლები კი გამუდმებულ გადარბენებზე იყვნენ. მათ სრული უფლება ჰქონდათ, საკუთარ თავზე ელაპარაკათ წმიდა მოციქულ პავლეს სიტყვებით: "თვით დღემდე ვითმენთ შიმშილს და წყურვილს, სიშიშვლეს, გვემასა და მიუსაფრობას. ვწვალობთ და საკუთარი ხელით ვმუშაობთ; გვაგინებენ და ვლოცავთ; გვდევნიან და ვითმენთ. გვაყივნებენ და ვანუგეშებთ; თითქოს ნაგავი ვართ ქვეყნისა, ყველას მიერ ნაქელი მტვერი" (1 კორინთ. 4:1-13). "ვიქადით შეჭირვებითაც, რადგანაც ვიცით, რომ შეჭირვება შეიქმს მოთმინებას, მოთმინება - გამოცდილებას, გამოცდილება - სასოებას, სასოება კი არ გვარცხვენს, რადგანაც ღვთის სიყვარული ჩაისახა ჩვენს გულში სულიწმიდის მიერ, რომელიც მოგვეცა ჩვენ" (რომ. 5:3-5). და მართლაც, ძველმოწესეები არ შერცხვნენ დიდ მოთმინებასა და სასოებაში. ამ მოციქულებრივი თვისებებით მათ გაიმარჯვეს თავიანთ მოწინააღმდეგეებსა და მადევრებზე.

სამართლიანად ამაყობენ ძველმოწესეები მათი სულიერი წინაპრების ამგვარი მოწამებრივი ღვაწლით და ამის საფუძველს მათ წმ. ათანასე დიდის "გაქცევის აპოლოგიაც" აძლევს, რომელიც წარმოთქვა მან მის გაქცევასთან და მადევართაგან გაქცეულ და ტყეში გადამალულ ქრისტეან მწყემსებთან ("გაქცეულ მღვდლებთან") დაკავშირებით.

აი, რას ვკითხულობთ ამის შესახებ სორკატ სქოლასტიკოსის "ეკლესიის ისტორიაში": "ათანასემ ასევე იქ დამსწრეთა წინაშე წარმოთქვა წინათ მისი გაქცევის შესახებ დაწერილი თავისმართლება. მისი ნაწილის აქ დართვა საჭირო და ჯეროვანი არის. მთლიანი სიტყვა გრძელია და შრომისმოყვარეთ შეუძლიათ მისი მოძიება და წაკითხვა.

აი, ასეთი არის უღმერთოთა დანაშაულები! - თქვა წმ. ათანასემ, - ეს ჩაიდინეს და არ შეინანეს ის, რაც წინათ ტირანული დანაშაულები ჩაიდინეს ჩვენ წინააღმდეგ, ახლა კი ბრალს დებენ იმათ, ვინც დაუსხლტა მათ კაცისმკვლელ ხელებს; მეტად მწარედ ჩივიან, რომ ბოლომდე ვერ მოახერხეს ჩვენი მოშორება. შემდეგ საბაბად მოჰქონდათ სიმხდალე და კიცხავდნენ, არ უწყოდნენ, რომ ასე ჩივილით უფრო საკუთარი თავის წინააღმდეგ შეაბრუნებდნენ კიცხვას. რადგან თუ ცუდია გაქცევა, უარესია დევნა. ერთი დაიმალა, რომ არ მოეკლათ, მეორე კი დევნის და ეძებს მოსაკლავად. წმიდა წერილში წერია გაქცევაზე (მათე 10:23), დაღუპვის მაძიებელი კი არღვევს რჯულს, და უფრო მეტად თვითონ აძლევს საბაბს გასაქცევად. ასე რომ, თუ გაქცევას კიცხავენ, ჯერ საკუთარი თავი შეარცხვინონ მდევნელებმა, შეწყვიტონ შეთქმულებების მოწყობა და ისინიც მაშინვე შეწყვეტენ გაქცევას. მაგრამ ესენი არ წყვეტენ თავიანთი უკეთურების ჩადენას, ჩვენს შესაპყრობად ყველაფერს აკეთებდნენ, იცოდნენ, რომ დევნულთა გაქცევა, დიდი სამხილი იყო მდევნელთა წინააღმდეგ, რადგან არავინ გაურბის მშვიდს და კაცთმოყვარეს, არამედ უფრო ველურს და ბოროტს.

ყველა ძლიერ შეწუხებული და დაჯაბნილი გაექცა საულს და დავითს შეაფარა თავი. ამიტომ ესწრაფოდნენ ისინი დამალულების დახოცვას, რათა არ ეფიქრათ, რომ ჰქონოდათ მათ უკეთურების სამხილი. მაგრამ, როცა ამას ფიქრობდნენ, დაბრმავებულები იყვნენ ცთომილებაში მყოფნი. რადგან, რაც უფრო ცხადი ხდებოდა გაქცევა, მით უფრო მეტად აშკარა ხდებოდა შეთქმულებით მათ მიერ ჩადენილი მკვლელობა და გადასახლება. როცა კლავდნენ, სიკვდილი ქუხდა მათ წინააღმდეგ, თუ კვლავ ასახლებდნენ, ისინი ყველგან ავრცელებდნენ მათ წინააღმდეგ ამბებს. მათ რომ გონება შერჩენოდათ, დაინახავდნენ თავიანთ თავს ამ მხილებებში მოცულებს, და რომ თავიანთ ზრახვებზე ეცემოდნენ, მაგრამ გონიერება რომ დაკარგეს, იმიტომაც წამოიწყეს დევნულება და დაეძებდნენ მოსაკლავად, არ უყურებდნენ თავიანთ უღმერთობას.

რადგან თუ მოკვლის მაძიებელთაგან დამალულთ კიცხავენ და ცილს სწამებენ მდევნელთაგან გაქცეულთ, რას იტყვიან, როდესაც დაინახავენ, თუ როგორ გაექცა იაკობი მის ძმას ესავს (შესაქმე 28), ხოლო მოსე მიდიაში წავიდა ფარაონის შიშით (გამ. 2:15). ამას რომ ყბედობენ, როგორც გაამართლებენ საულისგან გაქცეულ დავითს, როდესაც საულმა თვისი სახლიდან გაგზავნა მოსაკლავად, რომელიც მღვიმეში დაიმალა და სახე შეიცვალა, აბიმელექს რომ გარიდებოდა და სიკვდილისგან თავი დაეღწია (1 მეფ. 19:21)?

რას იტყვიან ასე მშვიდად მოსაუბრენი, როდესაც დაინახავენ დიდ ილიას, ღვთისგან მოწოდებულ და მკვდრეთით აღმადგინებელს, აქაბისგან დამალულს და იეზაბელის მუქარებისგან გაქცეულს (II მეფ. 19:2)? რადგან მაშინ დაიმალნენ წინასწარმეტყველის შვილებიც, რომლებსაც ეძებდნენ, და დაიმალნენ მღვიმეებში აბდიასთან (Iი მეფ. 18:4). ან ამ ამბებს, როგორც ძველებს არ იცნობენ? მაგრამ სახარების ამბების შესახებ არაფერს ახსენებენ, რადგან მოწაფეები იუდეველთა შიშით განეშორნენ და დაიმალნენ (მათ. 26:56). პავლეც დამასკოში მმართველის (ეთნარხის) მიერ ძებნილი კედლიდან დაეშვა კალათით (2 კორ. 11:32-33) და ასე დაუსხლტა მძებნელის ხელებს.

ასე, რომ, როდესაც ასეთ რამეს ამბობს წმიდა წერილი, თავიანთი მერყეობისთვის რა საბაბის გამონახვას შეძლებენ? სიმხდალის გასაკიცხად თავიანთი თავის, როგორც შლეგების წინააღმდეგ სჩადიან დანაშაულს. მათ, როგორც ღვთის ნების დამარღვეველთ ცილს სწამებენ და სრულებით არ იციან წმიდა წერილი. რამეთუ რჯულში ბრძანება იყო გაცემული, რომ თავშესაფარი ქალაქები აეშენებინათ მოსაკლავად ძებნილთათვის, რათა შეძლებოდათ თავის გადარჩენა. მაგრამ, საუკუნეთა აღსასრულს, როდესაც თავად იგი მოვიდა, მოსეს მიერ მეტყველი მამის სიტყვა, კვლავ ეს მცნება გადმოგვცა და თქვა: "როდესაც გდევნიან, ამ ქალაქიდან გაიქეცით სხვაგან" (მათე 10:23) და ცოტა ხნის შემდეგ ამბობს: "როდესაც იხილავთ გაუდაბურების სისაძაგლეს, ნათქვამს წინასწარმეტყველის დანიელის მიერ, დამდგარს წმიდა ადგილას, - მკითხველმა გაიაზროს, - მაშინ იუდეაში მყოფნი გაიქეცით მთაში. სახლთან მყოფმა არ აიღოს რაიმე მისი სახლიდან, ყანაში მყოფი არ შებრუნდეს მისი მოსასხამის ასაღებად" (მათე 24:15-18). ... ვერ ხედავენ დაწერილს, არ სურთ დაიწვნენ, რომ იმის საწინააღმდეგოს განიზრახავენ და ამბობენ, რსაც უფალი აკეთებს და ასწავლის? რადგან, როდესაც იოანე ეწამა და მოწაფეებმა დაფლეს მისი სხეული, შეიტყო რა ეს იესუმ, წავიდა იქიდან ნავით უდაბურ ადგილას და განმარტოვდა (მათე 14:12-13).

ამრიგად, უფალმა ეს გააკეთა და ამას ასწავლიდა. მას შემდეგ, რაც ესენი ასე შერცხვენილ იქნენ, მხოლოდ ადამიანებამდე დააყენებენ მათ დაუდგრომლობას, მეტს აღარ იშლეგებენ და მაცხოვარს აღარ დააბრალებენ სიმხდალეს, როცა მის წინააღმდეგ გმობაზე იღვაწეს. მაგრამ არც მათ სიშლეგეს მოითმენს ვინმე. უფრო კი მხილებულნი იქნებიან სახარების უმეცრებაში. რამეთუ ასეთი განშორების და გაქცევის საბაბი არის კურთხეული და ჭეშმარიტი, რომელიც მახარებლებმა მაცხოვარში არსებული მოიხსენიეს. გვმართებს, რომ აქედან ყველა წმინდანზე იგივე გავიზიაროთ. რამეთუ, რაც მაცხოვარზე ადამიანურად არის დაწერილი, ის უნდა გვრცელდეს ადამიანთა საერთო მოდგმაზე. რადგან ჩვენი (ბუნება) მიიღო და ჩვენი უძლურების ვნება წარმოაჩინა... ეს წარმოთქვა ათანასემ მისი გაქცევის შესახებ შედგენილ აპოლოგიაში" (სოკრატე სქოლასტიკოსი. "საეკლესიო ისტორია". საეკლ. გამომც. "ახალი ივერონი". თბილისი 2012 წ. მესამე წიგნი. თ. VIII. გვ. 208-212).

დიახ, ჩვენი მღვდლები გაქცეულები იყვნენ, მაგრამ ეს ძველმოწესეობის სირცხვილი კი არ არის, არამედ მისი მადევრებისა. ჩვენი ეკლესიის ცხოვრება სავსეა აღმსარებლებით, მოწამეებით, ხოლო ჩვენი მოწინააღმდეგეებისა: ჯალათებით, ინკვიზიტორებით, მკვლელებით და სისხლისმსმელებით. მაშ, ვის მხარეზე იქნება ქრისტე, რომელსაც წმ. იოანე ოქროპირმა ყოველგვარი სირცხვილისა და მორიდების გარეშე "გაქცეული" უწოდა, ყველასთვის გასაგები უნდა იყოს.

3. საყოველთაო და ადგილობრივი ეკლესიების ურთიერთმიმართების შესახებ

ამ თავში ჩვენ კვლავ ვუბრუნდებით ეკლესიის თემას, ოღონდ უკვე საყოველთაო და ადგილობრივი ეკლესიების ურთიერთმიმართების კონტექსტში. ჩვენი ოპონენტები, როდესაც ეკლესიის დაქვრივების თემას განიხილავენ, ამბობენ, რომ შესაძლოა დაქვრივდეს ადგილობრივი ეკლესია, მაგრამ არა საყოველთაო. საყოველთაო ეკლესიის დაქვრივებას ისინი განიხილავენ ეკლესიის კვდომად ან გაქრობად (შესამისი წყაროები უკვე დავიმოწმეთ), მაგრამ ადგილობრივი ეკლესიის დაქვრივებას ისინი შესაძლებლად მიიჩნევენ და ამის დამადასტურებელ ნიმუშებს დიდი სჯულისკანონიდანაც გვთავაზობენ. ცხადია, თუკი შესაძლებელია მსოფლიო ეკლესიის დაქვრივება, მაშინ ადგილობრივი ეკლესიისაც შესაძლებელია. მაგრამ რატომ არის შეუძლებელი პირიქით? როგორ წარმოუდგენიათ ჩვენს ოპონენტებს ადგილობრივი ეკლესია? რა არის ის? როგორ მიმართებაშია საყოველთაო ეკლესიასთან და რა თვისებები აქვს მას? ნუთუ ადგილობრივი ეკლესია, რომლისთვისაც დაქვრივება შესაძლებელია, ასე ძლიერია საყოველთაო ეკლესიაზე, რომელიც ანალოგიური ვითარების შემთხვევაში წყვეტს არსებობას? (ცხადია, ჩვენი ოპონენტების წარმოდგენით).

ზოგიერთს ეკლესია წარმოუდგენია ადგილობრივი ეკლესიებისგან შემდგარ მთლიანობად; ხოლო სხვებისთვის ეკლესია - ეს არის ადგილობრივ ეკლესიათა ერთობა, რომლებშიაც ასევე გამოხატულია ეკლესიის ყველა ის თვისება, რომელიც საყოველთაო ეკლესიისთვის არის დამახასიათებელი. ამ მომენტს მნიშვნელობა აქვს იმ თვალსაზრისით, რომ, როდესაც ახალმოწესეები საყოველთაო ეკლესიის დაქვრივების შეუძლებლობაზე გვედავებიან და ამბობენ, რომ ეკლესია ეპისკოპოსის გარეშე მკვდარია და ეკლესია არც არის, როგორც ჩანს გამოდიან იმ შეხედულებიდან, რომ ეკლესია - ეს არის ნაწილ-ნაწილ შეკოწიწებული ორგანიზმი. ზ. ნოდიას, როგორც ეს თავის ადგილას ვნახეთ, შემოაქვს "ცენტრალური" ეკლესიის ცნებაც, რაც უცნობი იყო პირველდაწყებითი ეკლესიისთვის და პირობითად შეიძლება ვუწოდოთ იმ ეკლესიას, რომელსაც ისტორიის განმავლობაში მიეცა პატივის უპირატესობა, როგორც ჰქონდა იგი, მაგალითად, ჯერ იერუსალემის, შემდეგ რომის, შემდეგ კი კონსტანტინოპოლის ეკლესიას.

თვით სიტყვა "ეკლესია" წარმოდგება ბერძნული სიტყვისგან "კირიაკონ" - სახლი ღმრთისა. ამიტომაც, სიტყვა ეკლესია შეიძლება ნიშნავდეს ქრისტეანთა ამა თუ იმ საზოგადოებას და ამავე დროს შენობა-ნაგებობას, რომელშიც ეს საზოგადოება ერთობლივი ღვთისმსახურებისთვის იკრიბება. ეს არა მარტო კედლებისა და სახურავისგან შემდგარი შენობაა, არამედ ცოცხალი ქვებისგან შემდგარი სახლი (იხ. მაგალითად, ჰერმესი. "მწყემსი" (Апостол Ерм Пастырь. Видение третье. Строение башни, изображающей церковь. https://azbyka.ru/otechnik/Erm/pastyr_hermy/3) (URL-ის მიმართვის თარიღი: 27.11.2020).

ჩვეულებრივ ყოველდღიურობაში ეს ორაზროვნება, რა თქმა უნდა, გადაიჭრება სიტყვის გამოყენების კონტექსტით. ბერძნულ ენაში ანტიკური დროიდან სიტყვა "ეკლესია" ნიშნავდა მხოლოდ თემს, საზოგადოებას, საზოგადოებრივ გაერთიანებას, შეკრებას. ახალი აღთქმის წმიდა წერილში ეს სიტყვა გამოიყენება მხოლოდ იესუ ქრისტესადმი მორწმუნეთა საზოგადოების, ღმრთის ესქატოლოგიური ერის აღსანიშნავად. მაგრამ ამ შემთხვევაშიც სიტყვა ეკლესია შეიძლება ნიშნავდეს ორ ურთიერთდაკავშირებულ, მაგრამ განსხვავებულ რეალობას. ყველაზე კარგად ეს ნაჩვენებია მოციქულ პავლეს ეპისტოლეებში. სიტყვა "ეკლესია" შეიძლება აღნიშნავდეს კონკრეტულ თემსაც. მაგალითად, როდესაც ეს სიტყვა გამოყენებულია მრავლობით რიცხვში: "ყველა ეკლესიას" (რომ. 16:4), "გალატიის ეკლესიები" (1 კორ. 16:1), "ასიის ეკლესიები" (1 კორ. 16:19).

თავდაპირველად "ეკლესია" ნიშნავდა მთელ ეკლესიას, რომელიც ადგილობრივ თემშიც ვლინდება. ეკლესიის ასეთ გაგებას ვხედავთ, მაგალითად, მოციქულ პავლეს ყველაზე "ეკლესიოლოგიურ" ეპისტოლეში: "პავლე, ღვთის ნებით ხმობილი მოციქული იესო ქრისტესი, და სოსთენე, ძმა, - ღვთის ეკლესიას, რომელიც არის კორინთოში, ქრისტე იესოს მიერ გაწმენდილთ და ხმობილ წმიდათ, ყველასთან ერთად, ვინც ყველგან, მათთან თუ ჩვენთან, მოუხმობს ჩვენი უფლის იესო ქრისტეს სახელს" (1 კორ. 1:1-2); ან როდესაც მოციქული წერს, რომ ადრე ის "სასტიკად დევნიდა ღვთის ეკლესიას და არბევდა მას" (გალატ. 1:13). ამ ტერმინს ("ეკლესია") მოციქული განაკუთვნებს ქრისტეანულ თემებს, რომლებიც იყო კენქრეაში (რომ 16:1), კორინთოში (1 კორინთ. 1:2), გალატეას (1 კორ. 16:1), ასიაში (1 კორ. 16:19), მაკედონიაში (2 კორ. 8:1), იუდეაში (გალატ. 1:22), ლაოდიკიაში (კოლას. 4:15) და სხვა. ცხადია, ამ შემთხვევებში ლაპარაკია სწორედ უნივერსალურ და არა კონკრეტულ ეკლესიაზე.

ებრაელთა მიმართ ეპისტოლეში ის ეკლესიას უწოდებს "ანგელოზთა ურიცხვ სიმრავლეს, მოზეიმე საკრებულოს და ცაში ჩაწერილ პირმშოთა ეკლესიას..." (ებრ. 12:22-23), ღმრთისა და ყოველთა მსაჯულის, იესუ ქრისტეს მეთაურობით. მოციქულის მიერ ამ ტერმინის ასეთ კონტექსტში გამოყენება უკვე აჩვენებს, რომ ეკლესია, როგორც განსაკუთრებული რამ, წარმოადგენს მორწმუნე ქრისტეანთა ამქვეყნიურ და ზეცაში მოზეიმე ანგელოზთა და მართალთა ერთობას" (იხ. Учение о Церкви в посланиях святого апостола Павла).

"იმ ფაქტში, რომ სიტყვა ეკლესია გამოიყენება ცალკეული ეკლესიის, ხან კიდევ საყოველთაო ეკლესიის მიმართ, აისახება ღვთის ესქატოლოგიური ერის ორმაგი ხასიათი. ერთი მხრივ, ეკლესია არ არის ამ ცოდვილი სამყაროს ფენომენი: ის სხვა, ახალ საუკუნეს მიეკუთვნება და როგორც ასეთი, უხილავია. მეორე მხრივ, ეს ესქატოლოგიური უხილავი ეკლესია ხილულად განხორციელდება ამ სამყაროს ცალკეულ თემში (ეკლესიებში). ამგვარად, ეკლესია ორმაგი რეალობაა: ხილული, როგორც ამქვეყნიური ფაქტი, და უხილავი - თუმცა, ხილვადი რწმენის თვალით როგორც მომავალი საუკუნის რეალობა. ამრიგად, ეკლესია პირველადია და შესაძლებელს ხდის ცალკეული ეკლესიების არსებობას" (Церковь Христова в посланиях святого апостола Павла. "Альфа и Омега", № 39, 2004).

"სწორედ ამიტომაც, თითოეული ადგილობრივი ეკლესია სრული სახით გამოხატავს საკუთარ თავზე ყველა იმ თვისებას, რაც საყოველთაო ეკლესიას ახასიათებს. თვით ქრისტეს მიერ დაფუძნებული საყოველთაო ეკლესია შედგება ადგილობრივი ეკლესიებისგან, რომლებიც თანაბრად აღიარებენ ერთურთს, ლოცულობენ ერთმანეთზე და, რაც მთავარია - მონაწილეობენ ევქარისტიის ერთ საიდუმლოში, რითაც ქრისტეს ერთ სხეულად ერთიანდებიან.

როდესაც მოციქული პავლე ეკლესიაზე ლაპარაკობს, ის იყენებს შედარებებს, რომელთა დახმარებითაც გამოხატავს ამ მრავალწახნაგოვანი და ამოუწურავი ცნების მთლიანობას. ეკლესიის მიმართ გამოყენებული ასეთი შედარებები შიშველი მეტაფორები როდია. ეს არის რეალური და ეკლესიისთვის დამახასიათებელი თვისებები, მისი სიცოცხლე, წყობა და თავისებურებები, რომელთა გააზრება მხოლოდ სულიერ პლანში თუ შეიძლება. მაგრამ, ვერაფერი ისე სრულყოფილად ვერ გამოხატავს წმ. მოციქულ პავლესთან ეკლესიის ცნებას, როგორც ქრისტეს სხეულად მისი წოდება. "ყველა სახელწოდებიდან" ეს არის ყველაზე ღრმა, და შეიძლება ითქვას, თავისი არსით ამოუწურავი სახელწოდება" (Богдашевский Д. Послание св.ап.Павла к Ефесянам. Киев, 1904. С. 328). "ეკლესია - ეს არის ქრისტეს საიდუმლო, რეალური სხეული. ქრისტეს ყველა ერთგული მიმდევარი, ცალ-ცალკე განვიხილავთ მათ თუ ერთმანეთთან მიმართებაში, მოციქულის თქმით - ქრისტეს სხეულის წევრები არიან, რომლის თავიც არის თვით ქრისტე".

ამიტომაც, როდესაც ერთ, ადგილობრივ ეკლესიაზე ვლაპარაკობთ, დაუშვებელია მასში არ ვიგულისხმოთ ქრისტეს სხეულის სისავსე, მთლიანობა, მთელი ეკლესია. ის, როგორც ქრისტეს სხეული, ჯერ იერუსალიმში დაფუძნდა და შემდეგ აქედან განივრცო მთელ დედამიწაზე. ასევე შეიძლება მოხდეს პირიქით და მსოფლიოში განვრცობილი ეკლესიის საზღვრები შემცირდეს ერთი ადგილობრივი ეკლესიის საზღვრებამდე. და ეს მაინც ერთი, წმიდა, საყოველთაო და სამოციქულო ეკლესია იქნება.

ჩვენი ოპონენტი, ზ. ნოდია (და არა მარტო) უშვებს იმ ეკლესიოლოგიურ შეცდომას (მწვალებლობას), რომლის მიხედვითაც ეკლესია ადგილობრივ ეკლესიათა ჯამად აღიქმება, რომელსაც ერთი ცენტრალიზებული იერარქიული სისტემა აქვს და ამ სისტემასთან კავშირში განიხილება და არა ქრისტეს მისტიკურ სხეულთან და მის თავთან, ანუ ქრისტესთან.

მაგალითად, თეოლოგიურ ალმანახ "ივერიის გაბრწყინებასთან" ადრინდელ პოლემიკაში ძველმართლმადიდებლურ ეკლესიას უარყოფდნენ იმიტომ, რომ "ამ "მსოფლიო ეკლესიის" "სამღვდელოება" შედგება ორი "მღვდელმთავრის", ერთი "მღვდლისა" და ორი "დიაკონისგან" ("ივერიის გაბრწყინება", # 5 (26), 1998 წ. გვ. 13, სვ. 3).

მსჯელობის ქვეტექსტი აშკარად მიუთითებს, რომ, ავტორის აზრით, შეუძლებელია მსოფლიო მართლმადიდებლური ეკლესია არსებობდეს: 1. როგორც სრულიად დამოუკიდებელი ერთეული; 2. ჰყავდეს ორი (ან ერთი) მღვდელმთავარი და კლერიკოსთა უმცირესი რაოდენობა და 3. არ იყოს განფენილი მთელ მსოფლიოში. აღნიშნული აზრი გაბატონებული მწვალებლური ეკლესიოლოგიის გამოძახილია, რომელსაც, როგორც ჩანს, ჩვენი ახლანდელი ოპონენტებიც იაზრებენ.

უპირველესად, უნდა განვმარტოთ კიდევ ერთი სიტყვა, რომელსაც, როგორც პროფ. ანდრია კურაევი ამბობს, ულმობელ ექსპლუატაციას უწევენ ჩვენი ოპონენტების დარი ფელეტონისტები, განსაკუთრებით კი მაშინ, როდესაც ბელზებელი მათ მართლმადიდებლობაზე პაროდიების შეთხზვას ავალებს. ეს არის სიტყვა "კათოლიკე". "ბერძნული "კათ-ოლონ" სიტყვასიტყვით "საყოველთაოს" ნიშნავს; ე. ი. თვით სიტყვა ერთგვარ სისრულეზე მიანიშნებს. მაგრამ დასავლური ქრისტეანობის აღმოსავლურისგან განმასხვავებელი ერთ-ერთი ნიშანი კიდევ ის გახლავთ, რომ რომაელნი (ე.ი. პაპისტები - არქიეპ.პ.) ამ საყოველთაოობის ქვეშ გეოგრაფიულ და რაოდენობრივ სისრულეს გულისხმობენ მაშინ, როდესაც მართლმადიდებლობაში ონტოლოგიური, ხარისხობრივი სისრულე იგულისხმება. დედამიწაზე ერთი მართლმადიდებელი ადამიანიც რომ დარჩეს (მართლმადიდებელი არა მხოლოდ სახელით, არამედ სულით), მის სიცოცხლეში და აღმსარებლობაში ეკლესია ყოველთვის "კათოლიკურად" დარჩება. წმ. კირილე იერუსალიმელი ცხადად მოწმობს: "ეკლესია კათოლიკედ (საყოველთაოდ) იწოდება იმიტომ, რომ ის მთელ სამყაროშია, და იმიტომაც, რომ ის საყოველთაოდ, ყოველგვარი ნაკლულევანების გარეშე ყოველივე აუცილებელის მასწავლებელია; საყოველთაოდ მოაქიმე და ყოველგვარი ცოდვისგან განმკურნებელია; მასში მოიპოვება ყოველივე, რაც კი წოდებულია სათნოებად" (Огласительные слова с. 340-341. ციტ. Диакон А. Кураев. "Традиция, догмат, обряд". Москва – Клин. 1995 с. 362).

მეტიც, ავტორის მოწმობით, თვით პაპისტ ღვთისმეტყველთაგან ზოგიერთნი, კათოლიკურ ღვთისმეტყველებაში დამკვიდრებული გამარტივებული ინტერპრეტაციებისა და ჩვენი ოპონენტების მბოდვარე იდეებისგან განსხვავებით, სრულიად მართლმადიდებლურად აღიქვამენ კათოლიკურობის (ანუ საყოველთაოობის) არსს. აი, მაგალითად, რას წერს "კათოლიკურობის" არსის შესახებ ანრი დე ლიუბაკი: "სიტყვას - "კათოლიკოს" კლასიკურ ბერძნულ ენაზე ფილოსოფოსები უნივერსალურ მტკიცებათა აღსანიშნავად იყენებდნენ. ზენონი წერდა ტრაქტატებს უნივერსალურობაზე – "კათოლიკა"-ს. ზედსართავი სახელი "ოლოს" ყოვლის გამომსახველს ნიშნავს, ხოლო ზმნიზედა "კათ-ოლიკონ", "კათ-ეკასტონ"-ისგან განსხვავებით, ერთობლიობას, ერთობას ნიშნავს. არისტოტელესთან არსებობს ზოგიერთი განსხვავება "კათოლუ"-სა და "კინონს" (საერთო, ერთობლივი) შორის; ამასთანავე, უნივერსალური ერთადერთად გაიგებოდა. შეუძლებელი იყო მისი აღრევა რაოდენობასთან. ეკლესიის კათოლიკურობა მოცემულ სინამდვილეში არსებული გეოგრაფიული განვრცობით და მიმდევართა რიცხოვნებით განპირობებული არ არის (არადა, ჩვენი ოპონენტები სწორედ ამ მომენტებს ანიჭებენ მეტად დიდ მნიშვნელობას - არქიეპ.პ.), რამეთუ სულთმოფენობის ცისკარს ის უკვე კათოლიკური იყო... კათოლიკურობა, თავისი არსით, არც გეოგრაფიამდე და არც ციფრამდე არ დაიყვანება; კათოლიკურობა, სიწმინდის დარად, ისეთი რამეა, რაც შინაგანად ახასიათებს ეკლესიას. ეკლესია არათუ ყველას შეკრებისაკენ მიისწრაფვის, ის ყველას შეკრების უნარსაც ავლენს. ასე ესმოდათ კათოლიკურობა პირველი საუკუნის უდიდეს აპოლოგეტებს – თუმცა შემდგომში გეოგრაფიული ხასიათის შეხედულებებს საკმაოდ ზედმეტი მნიშვნელობა მიენიჭა" (იქვე).

ჩვენს წინააღმდეგ აყეფებულ ოპონენტთა დასაშოშმინებლად მივმართოთ მათ ე. წ. "ეკლესიის" "წმინდანებსაც", რომლებიც საკმაოდ გამოკვეთილად ადასტურებენ ოპონენტთა ბრალდებების უაზრობას. ნიკონიანელი მთავარეპისკოპოსი ამბერკი წერილში "მარილი განქარდეს" – დასასრულის მოახლოების ნიშანი", იმოწმებს ეპისკოპოსი ეგნატე ბრიანჩანინოვის სიტყვებს: "სრულდება საღმრთო წერილის წინასწარმეტყველება, რომ წარმართობიდან ქრისტეანობაზე მოქცეული ხალხები განუდგებიან ქრისტეს სჯულს. განდგომილება სრულიად ცხადად არის ნაწინასწარმეტყველევი და ეს მოწმობს თუ რაოდენ სარწმუნო და ჭეშმარიტია ყოველივე, რასაც საღმრთო წერილი ამბობს.

ამიტომ ჭეშმარიტად მორწმუნე ქრისტეანს, მხილველს განდომილების პირქუში სურათისა, შეუძლებელია რაიმე შიში დაეუფლოს. ზოგიერთს კი მაინც იპყრობს რაღაც უგუნური და გულუბრყვილო შიში, არჩევს, წაუყრუოს ამ განდგომილებას და ვერ შეამჩნიოს იგი, მაგრამ ჭეშმარიტმა ქრისტეანმა ხომ თვით იესუ ქრისტეს სიტყვებიდან იცის, რომ "ჯერ არს ესე ყოფად" (მარკ. 13:7).

ამიტომ არის დანიშნული დუმილი განდგომილების თაობაზე, საკუთარი თავისა და სხვების მოტყუება, რომ ყველაფერი რიგზეა და არაფერია შესაშფოთებელი...

მართლმადიდებლობის მზე ესვენება...

დროის სულისკვეთებისა და საზოგადოების განწყობის მიხედვით თუ ვიმსჯელებთ, ეკლესიის შენობა, რომელიც კარგა ხანია ბარბაცებს, სწრაფად და სასტიკად შეირყევა და ამის შეჩერებას ვერავინ შეძლებს. - კი მაგრამ, - იტყვის მავანი, - რომელ დაცემაზე ლაპარაკობთ, როდესაც გვაქვს ქრისტეს მტკიცე აღთქმა: "და ამას კლდესა ზედა აღვაშენო ეკლესია ჩემი და ბჭენი ჯოჯოხეთისანი ვერ ერეოდიან მას" (მათ. 16:18)?

ქრისტეს სიტყვები, ცხადია, სრულიად სარწმუნოა, მაგრამ ნუ დავივიწყებთ, რომ ამ სიტყვებში მითითებული არ არის საზღვრები ეკლესიისა, რომელსაც ჯოჯოხეთის ბჭენი ვერ მოერევიან. არსად არ არის ნათქვამი, კერძოდ რომელი ეკლესია იქნება ეს - კონსტანტინეპოლის, რუსეთის, სერბეთის, ბულგარეთის თუ სხვა, ლაპარაკია უბრალოდ ეკლესიაზე, მაშასადამე, სოფლის აღსასრულამდე და ქრისტეს მეორედ მოსვლამდე ჭეშმარიტი ეკლესია კი არ აღიგვება პირისაგან მიწისა, არამედ იარსებებს" (იხ. ალმანახი "ლიმონარი" #1 გვ 40-43).

როგორც ვხედავთ, ეპისკოპოსი ეგნატე თავისი შორეული სულიერი შთამომავლებისგან განსხვავებით, მართლმადიდებლურად აღიქვამს ბოლო ჟამს ეკლესიის საზღვრების ადგილობრივი ეკლესიის საზღვრებამდე შემცირებას. თუმცა ეს ადგილობრივი ეკლესია ონტოლოგიურად, არსებითად, მსოფლიო ეკლესიისგან (გეოგრაფიული განვრცობის გარდა) არაფრით განსხვავდება. ეპისკოპოს ეგნატეს ეს სწავლება სავსებით მართლმადიდებლურია და ეთანხმება წმ. გადმოცემას, რომლის უარყოფას ესოდენ უსინდისოდ გვაბრალებენ ოპონენტები. აქ კიდევ ერთხელ დასტურდება ის ჭეშმარიტება, რომ ჩვენ კი არა, თვითონ უარყოფენ მათი "წმინდანების" მიერ დაცულ მართლმადიდებლურ ეკლესიოლოგიასა და გადმოცემას.

ოპონენტებს ჩვენი რიცხობრივი სიმცირეც აბრკოლებს, მათთვის წარმოუდგენელია ეკლესიის გეოგრაფიულ-სივრცობრივი საზღვრების ერთი ადგილობრივი ეკლესიის საზღვრებამდე და ეკლესიის მსახურთა რაოდენობისა - ორ ეპისკოპოსამდე, ერთ მღვდლამდე და ორ დიაკვნამდე შემცირება. არადა, სწორედ მათი სასიქადულო "წმინდანი" და მეტად ნიჭიერი ღვთისმეტყველი ამ ფაქტს (თუნდაც არა მის დროს, მაგრამ მომავალში აღსრულებადს) სრულიად ბუნებრივად და მართლმადიდებლურად აღიქვამს! მართალია, ის, როგორც ნიკონიანელი "ეპისკოპოსი", აქ ძველმართლმადიდებლურ ეკლესიას არ იგულისხმებდა, მაგრამ აქ მთავარი ის მართლმადიდებლური სწავლებაა, რომლის თანახმადაც ეკლესიის საზღვრების შემცირება შეიძლება ერთი ადგილობრივი ეკლესიის საზღვრებამდეც.

იგივე უნდა ითქვას ეკლესიის მსახურთა და მორწმუნეთა რაოდენობაზეც. "ბრძენ" ოპონენტებს აბრკოლებთ ის გარემოება, რომ "ამ მსოფლიო ეკლესიის" "სამღვდელოება" - როგორც ისინი წერენ ჩვენ შესახებ, - შედგება ორი "მღვდელმთავრის" (ჩახავა, ხორავა), ერთი მღვდლის" და ორი "დიაკვნისგან" და "აღნიშნული მასშტაბის" მსოფლიო ეკლესია მათთვის მიუღებელია; კვლავ ეპისკოპოს ეგნატეს სიტყვებით შევეცდებით ეშმაკისგან ჭკუადაბინდულთა გამოფხიზლებას და მათივე სათაყვანებელი "წმინდანის" პირით ვეტყვით: "ეკლესია ეკლესიად რჩება ყველა მისი აღთქმითა და მადლმოსილი უფლებებით, მაშინაც კი, თუ მის წიაღში დარჩება თუნდაც ერთი ეპისკოპოსი და რამდენიმე მორწმუნე, ხოლო სხვა ყოველი კიდევაც "შეირყევა" და კიდევაც "დაეცემა", მას მოერევიან ჯოჯოხეთის ბჭენი, თავის თავს კვლავინდებურად ეკლესიას რომ უწოდებდეს" (მთ. ეპ. ამბერკი. "მარილი განქარდეს". ალმანახი "ლიმონარი" #1 გვ. 43).

ამრიგად, "ეკლესიის მდგომარეობა მშვიდად უნდა მივიღოთ, მაგრამ, ამასთან, უნდა გვესმოდეს იგი. ესეც ღმერთმა დაუშვა!" (იქვე). ეს სიტყვები ზედგამოჭრილია ძველმართლმადიდებლურ ეკლესიაზე.

ამიტომაც, ვინც მცირედით მაინც ჩახედულია მართლმადიდებლურ ეკლესიოლოგიაში, მან კარგად უწყის, რომ ეკლესიის საყოველთაოობა არასოდეს ყოფილა განპირობებული გეოგრაფიული განვრცობით და ქრისტეანთა რაოდენობით. კათოლიკურობა (საყოველთაოობა) თავისი არსით არც გეოგრაფიულ საზღვრებამდე და არც ციფრებამდე არ დაიყვანება. საყოველთაოობა, სიწმიდის დარად, არის ის თვისება, რაც შინაგანად ახასიათებს ეკლესიას.

მაცხოვარმა ბრძანა: "ამას კლდესა ზედა აღვაშენო ეკლესია ჩემი და ბჭენი ჯოჯოხეთისანი ვერ ერეოდიან მას". ქრისტეს ეს სიტყვები სარწმუნოა, თუმც ამ სიტყვებში მითითებული არ არის საზღვრები ეკლესიისა, რომელსაც ჯოჯოხეთის ბჭენი ვერ მოერევიან. არსად არის ნათქვამი, კერძოდ რომელი ეკლესია იქნება ეს - კონსტანტინოპოლის, რუსეთის, სერბეთის, ბულგარეთის თუ სხვა" - წერს ცნობილი ნიკონიანელი ეპისკოპოსი ეგნატე ბრიანჩანინოვი (იხ. ალმანახი "ლიმონარი". № 1 გვ. 40-43).

როგორც ვხედავთ, თავად ცნობილი ნიკონიანელი ღვთისმეტყველიც სრულიად მართლმადიდებლურად აღიქვამს ბოლო ჟამს საყოველთაო ეკლესიის საზღვრების შემცირებას ადგილობრივი ეკლესიის საზღვრებამდე, მით უფრო, ეს ადგილობრივი ეკლესია ონტოლოგიურად, არსებითად, საყოველთაო ეკლესიისგან (გეოგრაფიული განვრცობის გარდა) არაფრით განსხვავდება.

საერთოდ, უნდა აღინიშნოს, რომ ადგილობრივი ეკლესიის დაქვრივება, ანუ უეპისკოპოსოდ დარჩენა წარმოადგენს ერთგვარ მოდელს მსოფლიო ეკლესიისთვის, რადგან ყოველი ადგილობრივი ეკლესია თავის თავში განასახიერებს საყოველთაო ეკლესიას. ამიტომაც, როდესაც ადგილობრივი ეკლესიის მაგალითებს ვიყენებთ ეკლესიის დაქვრივების ნიმუშად, არ შევცოდავთ, მიუხედავად იმისა, რომ ეს ადგილობრივი ეკლესიები ევქარისტულ ერთობაში იმყოფებოდნენ სხვა ადგილობრივ ეკლესიებთან, რომელთაც ეპისკოპოსები ჰყავდათ. აქ კითხვა ასე უნდა დაისვას - რისი ძალით რჩება დაქვრივებული ეკლესია ეკლესიად? - 1) სხვა ეპისკოპოსებთან ევქარისტული ერთობის ძალით თუ 2) იმიტომ, რომ დაქვრივებისდა მიუხედავად ადგილობრივი ეკლესია ინარჩუნებს ეკლესიის თვისებებს?

ვინმე თუ იტყვის, ადგილობრივი დაქვრივებული ეკლესია ეკლესიურობას ინარჩუნებს არადაქვრივებულ ეკლესიასთან ევქარისტული ერთობის ძალითო, მაშინ გამოდის, რომ დაქვრივებული ეკლესია ყოფილა ცარიელი ადგილი, მისი მღვდლები, დიაკვნები და მორწმუნენი, რომელთაც მოციქული "ეკლესიას" უწოდებს, არაფერს წარმოადგენენ და მხოლოდ სხვა ეპისკოპოსთან ერთობა ანიჭებს მას "სიცოცხლეს", როგორც ეკლესიას. უფრო სწორად, აძლევს უფლებას, იწოდებოდეს ეკლესიად. სხვა მხრივ, ამ ვერსიის მიხედვით, დაქვრივებულ ეკლესიას ეკლესიის ნიშნები უკვე აღარა აქვს.

მოკლედ რომ ვთქვათ, ახალმოწესე "მართლმადიდებელ" ავტორთა შეხედულებების მთავარი აზრი, რომელთაც ისინი იცავენ წმიდა მამათა გამონათქვამების არასწორი გააზრებით, არის ის, რომ ეკლესია ეპისკოპოსის გარეშე ეკლესია არ არის. ის არაფერია! სიცარიელეა! აქედან გამომდინარე - ეკლესია მხოლოდ ეპისკოპატი ყოფილა და მხოლოდ მასთან ურთიერთობის ძალით ეძლევა მორწმუნეთა და სამღვდელოთა ერთობლიობას ეკლესიად წოდების უფლება.

ახალმოწესეები არ განმარტავენ, რაშია ეკლესიის ონტოლოგიური თვისება, ხოლო, თუ განმარტავენ, წინააღმდეგობაში არიან ამ განმარტებასთან. რაც შეეხება ძველმოწესეებს, მათი მთავარი აზრი სწორედ ეკლესიის ონტოლოგიური თვისებიდან გამომდინარეობს. ეკლესია ეკლესიად რჩება (საყოველთაო ეკლესია იქნება ეს თუ ადგილობრივი) მაშინაც კი, როდესაც მას ამა თუ იმ მიზეზის გამო დროებით არ ეყოლება ეპისკოპოსი. ახლა მნიშვნელობა შეიძლება არ ჰქონდეს იმას, რამდენად წარმატებით იცავენ მხარეები თავიანთ შეხედულებებს დამოწმებული მაგალითებით და წმიდა მამათა გამონათქვამებით. ჩვენ ყურადღება უნდა მივაქციოთ მთავარს - როგორ ესმით მათ ეკლესიის რაობა. რა არის ეკლესია? ეს არის ეპისკოპატი, თუ ეს არის მორწმუნეთა ერთობა.

შემდეგ: თუ ეკლესია მარტო ეპისკოპატია, მაშ, როგორ გავიგოთ წმ. მოციქულ პავლეს მიმართვა რიგითი მორწმუნეებისადმი? კორინთელ ქრისტეანებს ის ასე მიმართავს: "ღვთის ეკლესიას, რომელიც არის კორინთოში" (1 კორინთ. 1:2) ან კიდევ: "ღვთის ეკლესიას, რომელიც არის კორინთოში, მთელს აქაიაში მყოფ ყველა წმიდასთან ერთად" (2 კორინთ: 1:1). იმავე აზრით მიმართავს წმიდა მოციქული თესალონიკელთა ეკლესიასაც: "პავლე, სილვანუსი და ტიმოთე - თესალონიკელთა ეკლესიას მამა ღმერთსა და უფალ იესო ქრისტეში: მადლი თქვენდა და მშვიდობა ჩვენი მამა ღმერთისა და უფალი იესო ქრისტესაგან" (1 თესალონიკ. 1:1); ან კიდევ: "პავლე, სილვანუსი და ტიმოთე - თესალონიკეღთა ეკლესიას ჩვენს მამა ღმერთსა და უფალ იესო ქრისტეში" (2 თესალონიკ. 1:1).

ვის დევნიდა პავლე, როდესაც დამასკოში მიმავალს ქრისტე გამოეცხდა? - ეკლესიას? და რა ჰკითხა მას ნათლის სახით გამოცხადებულმა მაცხოვარმა? - "რად მდევნი მე"?! და ვის დევნიდა - დამასკოში (ან სხვაგან) მყოფ ეპისკოპოსებს თუ ყველას, რიგით მორწმუნეებს, დიაკვნებს, პრესვიტერებს და მათ შორის მღვდელმთავრებსაც, ანუ ეპისკოპოსებს. ვინ იდევნებოდნენ ეკლესიის დევნულების მრავალსაუკუნოვან პერიოდებში - ეპისკოპოსები თუ მთელი ეკლესია ერისკაცებითურთ? და თუკი "ეპიკოპოსის გარეშე ეკლესია არ არსებობს" ან "ეკლესია არ იწოდება ეკლესიად", მაშ, განა უფრო ადვილი არ იყო ეშმაკისთვის, ედევნა ერთი მუჭა ეპისკოპოსები, ვიდრე მილიონობით მართლმორწმუნეს გამოკიდებოდა? განა უფრო ადვილად არ მოაგვარებდა ეკლესიის განადგურების საქმეს მარტოოდენ ეპისკოპოსთა დევნით?

უნდა აღინიშნოს ისიც, რომ რუსული ღვთისმეტყველების გავლენით ქართველი პოლემისტები ეკლესიასთან მიმართებაში უფრო ხშირად იყენებენ სიტყვას "მსოფლიო" და არა "საყოველთაო". სარწმუნოების სიმბოლოში ("მრწამსში") ეკლესიის ერთ-ერთი თვისება არის ის, რომ ეკლესია არის "საყოველთაო" და არა "მსოფლიო". ჩვენ მიერ ზემოთ არაერთხელ დამოწმებული დოცენტი ვ. სინილშჩიკოვი ძველმოწესე ი. უოსვის წიგნის ("ქრისტეს ეკლესია დროებით ეპისკოპოსის გარეშე" შესახებ..." (Усов Иван. Церковь Христова временно без епископа. https://txt.drevle.com/text/ivan_usov-cerkov_hristova_vremenno_bez_episkopa) (URL-ის მიმართვის თარიღი: 27.11.2020). კრიტიკისას აღნიშნავს, თითქოსდა ძველმოწესეები უარყოფენ ეკლესიის მსოფლიოობის ხასიათს (вселенский характер) და აღნიშნავს, რომ ამის შესახებ წერია სარწმუნოების სიმბოლოში. მაგრამ სარწმუნოების სიმბოლოში ტერმინი "მსოფლიო" გამოყენებული არ არის. ვ. სინილშჩიკოვი, უბრალოდ, პარალელს ავლებს ტერმინებს შორის "მსოფლიო" და "საყოველთაო" და აღნიშნავს, რომ ეს ორი სიტყვა არის ერთი ბერძნული ტერმინის "კათოლიკეს" თარგმანი.

ზემოთ უკვე აღვნიშნეთ, რომ ეკლესიის ხასიათი გამოხატულია ტერმინში "საყოველთაო" და არა "მსოფლიო". აქ ძველმოწესე არ ცდება. რაც შეეხება ბერძნულ სიტყვას "კათ-ოლონ" - ვ. სინილშჩიკოვის განმარტება საეჭვოა. თანაც ჩვენთვის, ამ შემთხვევაში, მნიშვნელობა აქვს არა ბერძნული სიტყვის მრავალშინაასობრიობას, არამედ სარწმუნოებისთვის საჭირო მნიშვნელობას, რომლითაც განიმარტება ეკლესიის შესახებ დოგმატი.

და ბოლოს, ყველაფერს რომ თავი დავანებოთ, ტერმინი "მსოფლიო" არ შეიცავს იმ საღვთისმეტყველო-ეკლესიოლოგიურ სიზუსტეს, რასაც "საყოველთაო". ვიკიპედიაში, რომელიც ყველასთვის ადვილად ხელმისაწვდომი ენციკლოპედიაა, "ეკლესიის კათოლიკურობა" (Кафоличность Церкви) ასე განიმარტება: "κᾰθολικός - "საყოველთაო, საზოგადო, მთლიანი". ნაწარმოებია სიტყვებიდან καθ' (κᾰτά) - "ში, ზე, მიხედვით" + ὅλος - "მთლიანი, სრული, ერთიანი") - ქრისტეანულ ღვთისმეტყველებაში - ქრისტეს ეკლესიის ერთ-ერთი არსებითი თვისება, რომლითაც აღინიშნება მისი სივრცობრივი, დროითი და ხარისხობრივი უნივერსალურობა.

"კათოლიკური" ნიშნავს "მთლიანის მიხედვით", ანუ მთელი სისრულით, ერთიანობით. ხშირად აახლოვებენ ტერმინს "მსოფლიო") (οἰκουμένη, ოიკუმენა - "დასახლებული დედამიწა, მსოფლიო"). ტერმინი კათოლიკე შეიძლება განეკუთვნოს როგორც მთელ ეკლესიას, ასევე მის ნაწილებს (ანუ ადგილობრივ ეკლესიებს - არქიეპ. პ.). ამ უკანასკნელ შემთხვევაში მხედველობაში მიიღება ის, რომ ეკლესიის ყოველი ნაწილი ფლობს იმავე სისრულეს, როგორსაც მთელი ეკლესია" ("Кафолическая означает "по всему целому", то есть во всей полноте, целостности. Часто сближается с термином Вселенская (греч. οἰκουμένη, ойкумена - "заселённая земля, Вселенная"). Термин кафолическая может прилагаться как ко всей Церкви, так и к её частям. В последнем случае имеется в виду, что каждая часть Церкви обладает той же полнотой, что и вся Церковь").

მაგრამ ტერმინი "მსოფლიო" გულისხმობს მთელი ეკლესიის სწორედ "რაოდენობრივ" მახასიათებელს და მის თითოეულ ნაწილს არ განეკუთვნება ("Понятие Вселенская подразумевает именно "количественную" характеристику всей Церкви и не относится к каждой её части) (Давыденков О. В., прот. Догматическое богословие. Курс лекций. ч. III. — М.: Издательство ПСТБИ, 1997. — С. 230—234.) (https://ru.wikipedia.org/wiki/Кафоличность-церкви) (URL-ის მიმართვის თარიღი: 27.11.2020).

აღსანიშნავია, რომ ტერმინები "საყოველთაო" (კათოლონ) და "მსოფლიო" (ოიკუმენა) ერთმანეთთან გაიგივებულია ლათინურ მწვალებლობაში. რომაულ-პაპისტური (ე. წ. "კათოლიკური") ეკლესიის კატეხიზმოში ტერმინები "კათოლიკური" და "მსოფლიო" გამოიყენება როგორც სინონიმები (იხ. Катехизис Католической Церкви. §§ 819, 830 - 835. http://ccconline.ru) (URL-ის მიმართვის თარიღი: 27.11.2020). იგივე ტენდენცია შეიმჩნევა მართლმადიდებლურ კატეხიზმოებში. მაგალითად, ოფიციალური საპატრიარქოს მიერ გამოცემულ სახელმძღვანელოში მართლმადიდებელი ეკლესიის კატეხიზმოს შესასწავლად, ნათქვამია: "ეკლესია არის კათოლიკე, ანუ მსოფლიო..." (დასახ. სახელმძღვანელო. თბილისი 1990 წ. გვ. 61). "ეკლესიის მსოფლიოობა არ მოითხოვს..."; ეკლესია "არის კათოლიკე - მსოფლიო თავისი დანიშნულებით" და სხვა (იქვე).

ადგილობრივი ეკლესიაც არსებითად იგივეა, რაც მთლიანი, ამიტომაც ის, რაც ახასიათებს მთელს, ახასიათებს მის ნაწილსაც და პირიქით, რაც ახასიათებს ნაწილს, ახასიათებს მთელსაც; ასევე, ის, რაც შეუძლებელია ნაწილისთვის, შეუძლებელია მთელისთვისაც და პირიქით, ის რაც შეუძლებელია მთელისთვის - შეუძლებელია ნაწილისთვის, რადგან მთელი და ნაწილი, არსებითი თვალსაზრისით, ერთი და იგივეა.

უფრო პრიმიტიულად რომ ავხსნათ საყოველთაო და ადგილობრივი ეკლესიების არსებითი იგივეობა, შეიძლება მოვიყვანოთ წყლით სავსე ჭურჭლის მაგალითი. თუ დიდ ჭურჭელში მოთავსებულ წყალს წარმოვიდგენთ ერთ მთლიანობად, "ერთ მთლიან ეკლესიად", ხოლო მისგან უფრო პატარა ჭურჭლებში გადმოსხმულ წყალს "ადგილობრივ ეკლესიებად", ვის შეეძლება თქმა იმისა, რომ დიდიდან მცირე ჭურჭლებში გადასხმული სითხე წყალი არ არის? დაახლოებით ასეა ეკლესიის საკითხშიც - ადგილობრივი ეკლესიები, მართალია, ერთმანეთთან არიან ევქარისტულ კავშირში და ეს ერთობა ქმნის სწორედ ერთ მთლიან ეკლესიას, მაგრამ, ამავე დროს, თვითონვე წარმოადგენენ ეკლესიის მთელ სისრულეს. ამის გამო, ეკლესიას არ აშინებს მისი საზღვრების შემცირება თუნდაც ერთი ადგილობრივი ეკლესიის ფარგლებამდე. ის ასეთ შემთხვევაშიც ეკლესიადვე, ქრისტეს მისტიკურ სხეულადვე რჩება. მაშინ, როდესაც, ოფიციალური მართლმადიდებლობის ნახევრად ლათინური სწავლების მიხედვით, ეკლესია მხოლოდ ეპისკოპატთან ურთიერთობის ძალით იწოდება ეკლესიად და მის გარეშე არის მკვდარი სხეული. აი, ამ ცრუსწავლების დაცვას ანდომებენ მთელ თავიანთ ენერგიას ძველმოწესეთა ოპონენტები.

კარგად თუ დავაკვირდებით რომაულ-პაპისტურ სწავლებას ეკლესიის შესახებ, დავინახავთ უდავო მსგავსებას იმ სწავლებასთან, რასაც ოფიციალური ეკლესია საუკუნეებია ასწავლის "მსოფლიო" და "ადგილობრივ" ეკლესიებთან მიმართებაში; გავიგებთ, თუ რატომ ამბობენ ისინი, რომ დაქვრივებული ადგილობრივი ეკლესია ეკლესიად რჩება მხოლოდ "ცენტრალური" ეკლესიის ეპისკოპოსთან ევქარისტული კავშირის ძალით.

"კათოლიკური ეკლესიის კატეხიზმოს" 833-ე პარაგრაფში ვკითხულობთ: "ადგილობრივ ეკლესიაში, რომელიც უპირველესად ყოვლისა დიოცეზი, ანუ ეპქარქიაა, იგულისხმება სარწმუნოებისა და საეკლესიო საიდუმლოებების თნაზიარებაში მყოფ მორწმუნე ქრისტიანთა კრებული მათი სჯულიერად ხელდასხმული ეპისკოპოსითურთ. ეს ადგილობრივი ეკლესიები "საყოველთაო ეკლესიის სახით არის შექმნილი", მათში და მათზე დაყრდნობით "არსებობს მთლიანი და ერთიანი კათოლიკე ეკლესია" (ვატიკანის II საეკლ. კრება. Lუმენ გენტიუმ, 23) (კათოლიკური ეკლესიის კატეხიზმო. სამოციქულო დადგენილება. "Fidei depositum". "სარწმუნოების საუნჯე". ვატიკანის მეორე მსოფლიო საეკლესიო კრების შემდეგომ შედგენილი კათოლიკური ეკლესიის კატეხიზმოს გამოსაქვეყნებლად. წიგნის გამოცემის თარიღი ქართულ გამოცემაში მითითებული არ არის. გვ. 194) (55) ("§ 833. Под отдельной Церковью, то есть диоцезом (или епархией), разумеется община верующих христиан, пребывающая в общении веры и таинств со своим епископом, рукоположенным по преемству апостольскому. Эти отдельные Церкви "созданы по образу Вселенской Церкви", и в них и из них "состоит единая и единственная Вселенская Церковь") (წყარო: Апостольская конституция. Fidei depositum. https://catholic-info.at.ua/biblio/Katehizis_Katolicheskoj_Cerkvi.pdf) (URL-ის მიმართვის თარიღი: 27.11.2020).

--------------

55. ანოტაციაში მითითებულია ეპისკოპოს ჯუზეპე პაზოტოს რეცენზია, რომელშიც ვკითხულობთ: "მოცემულით ვადასტურებ, რომ კათოლიკური ეკლესიის კატეხიზმოს ქართული ტექსტი შეესაბამება კათოლიკური ეკლესიის კატეხიზმოს სანიმუშო ლათინურ გამოცემას (Editio Typica)". 1997 წლის 1 ნოემბერი.

--------------

ამავე კატეხიზმოს 834-ე პარაგრაფში კი ნათქვამია: "ადგილობრივი ეკლესიები სრულიად კათოლიკურნი არიან მათი თანაზიარების წყალობით ერთ-ერთ მათგანთან - რომის ეკლესიასთან "რომელიც სიყვარულში პირველობს". "ყოველთვის აუცილებელი იყო, რომ ყოველ ეკლესიას, ანუ ყოველი ადგილის მორწმუნეთ, უნდა მიემართათ რომის ეკლესიისადმი მისი საკრალური პრიმატის ძალით". "მართლაც, განხორციელებული სიტყვის გარდამოსვლიდან ყველა ქრისტიანული ეკლესია, სხვადასხვა ადგილებში გაბნეული, მიიჩნევს რომში განლაგებულ დიდ ეკლესიას ერთადერთ საძირკვლად და საფუძვლად, რადგან მაცხოვრის აღთქმის თანახმად, ჯოჯოხეთის ბჭენი არასოდეს მოერევიან მას" (იქვე) ("Отдельные Церкви - полностью вселенские через общение с одной из них: Римской Церковью, "которая первенствует в любви". "Ибо с этой Церковью, по причине ее более превосходных начал, должна необходимо согласовываться каждая Церковь, то есть верующие повсюду". "Действительно, от нисхождения к нам Слова воплощенного все христианские Церкви повсюду считали и считают великую Церковь, которая здесь (в Риме), единственной основой и основанием, ибо, по самим обещаниям Спасителя, врата адовы никогда не одолели ее") (Апостольская конституция. Fidei depositum. https://catholic-info.at.ua/biblio/Katehizis_Katolicheskoj_Cerkvi.pdf) (URL-ის მიმართვის თარიღი: 27.11.2020).

"კათოლიკური ეკლესიის კატეხიზმოდან" ჩვენს ყურადღებას იპყრობს ორი ადგილი:

1) 833-ე პარაგრაფში ნათქვამია, რომ "ადგილობრივი ეკლესიები "საყოველთაო ეკლესიის სახით არის შექმნილი"". რას ნიშნავს "საყოველთაო ეკლესიის სახით"? იმას, რომ აქ ლაპარაკია მსგავსებაზე და არა არსებით იგივეობაზე საყოველთაო ეკლესიასთან; რომ ადგილობრივი ეკლესია მხოლოდ ცენტრალურ (რომის) ეკლესიასთან და მის პირველიერარქთან ევქარისტიის ძალით იწოდება ეკლესიად და არა თავისთავად, როგორც ქრისტეს მისტიკური სხეული, რომლის თავი არის ქრისტე. კათოლიციზმში ეკლესიის ცენტრი არის რომი და მისი ეპისკოპოსი, ამიტომაც მთელი ეკლესია მასთან მიმართებაში მოიაზრება (იხ. თუნდაც "კათოლიკური კატეხიზმოს" 834-ე პარაგრაფი). ჩვენ ზემოთ ვამბობდით და ვაჩვენეთ კიდეც, თუ როგორ არის ლათინურ-პაპისტური სწავლება რომის ეპისკოპოსის პრიმატის შესახებ ტრანსფორმირებული ახალმოწესეობრივი "მართლმადიდებლობის" "კოლექტიურ პაპიზმში".

2) "კათოლიკური კატეხიზმოს" 834-ე პარაგრაფში ჩვენს ყურადღებას იპყრობს ფრაზა: "ადგილობრივი ეკლესიები სრულიად კათოლიკურნი არიან მათი თანაზიარების წყალობით ერთ-ერთ მათგანთან - რომის ეკლესიასთან". კათოლიციზმში ეკლესიის ცენტრი არის რომი და მისი ეპისკოპოსი, ამიტომაც მთელი ეკლესია მასთან მიმართებაში მოიაზრება (იხ. თუნდაც "კათოლიკური კატეხიზმოს" 834-ე პარაგრაფი). ეს ლათინური სწავლება პირდაპირ არის ასახული ჩვენი ოპონენტების - ზ. ნოდიას და ვ. სინილშჩიკოვის მტკიცებულებებში.

როგორც რომში არაფერი ხდება პაპის გარეშე, ასევე ოფიციალურ მართლმადიდებლობაში არაფერი ხდება "ეპისკოპატის" გარეშე (დიდი სჯულისკანონის ზოგიერთი განწესება, რომელთაც ახალმოწესეები იყენებენ თავიანთი პრაქტიკის გასამართლებლად, ზემოთ დეტალურად გვაქვს განხილული და ამ პრაქტიკასთან შეუსაბამოა); როგორც რომში მღვდელს არა აქვს კონფირმაციის (მირონცხების) უფლება, ასევე ახალმოწესეობრივ "მართლმადიდებლობაში" მღვდელს არა აქვს მირონცხებით (კონფირმაციით) მწვალებელთა შემოერთების უფლება მათსავე ხარისხებში; როგორც რომში ადგილობრივი ეკლესია განიხილება, ვითარცა საყოველთაო ეკლესიის "სახე" და მსგავსება, რომლის საფუძველი არის რომის ეკლესია მისი ეპისკოპოსითურთ, ასევე ოფიციალურ ახალმოწესეობრივ "მართლმადიდებლობაში" ადგილობრივი ეკლესია არაფერს წარმოადგენს "ცენტრალური" ეკლესიის ეპისკოპოსის ან სინოდის, ამ "კოლექტიური პაპის" გარეშე; ახალმოწესეობაში ადგილობრივ ეკლესიას არ გააჩნია საყოველთაო ეკლესიის თვისებები, ის არ არის "კათოლიკე", ანუ საყოველთაო... ის არის უბრალო თემი ეკლესიის ნიშნების გარეშე და თუ ადგილობრივი ეკლესია ასეთად იწოდება, მხოლოდ იმიტომ, რომ იმყოფება "სარწმუნოებრისა და საეკლესიო საიდუმლოებების თანაზიარებაში მათ სჯულიერად ხელდასხმულ ეპისკოპოსთან" (შეად. ზემოთ "კათლიკური ეკლ. კატხიზმოს". § 833). სწორედ იმ ეპისკოპოსთან, რომელიც, ზ. ნოდიას ღრმა რწმენით, საჭიროების შემთხვევაში "თესლს" აღუდგენს დაქვრივებულ ეკლესიას (თემს).

ოპონენტები ასევე ამბობენ "თუ შესაძლებელია ლაპარაკი ადგილობრივი ეკლესიის დაქვრივებაზე მისი ეპისკოპოსის გარდაცვალების შემთხვევაში, ეს არანაირად არ ნიშნავს, რომ ასეთი ეკლესია საერთოდ დარჩა ეპისკოპოსის გარეშე. თუ ეს არის დიდი ქალაქის, ოლქის და ა. შ. ეკლესია მის ეპისკოპოსს ეყოლება ვიკარიუსები, ქორეპისკოპოსები, და ა. შ. თუ ეპარქია - მაშინ ასეთი ეპარქია შედის მიტროპოლიის ან საპატრიარქო ოლქის შემადგენლობაში და თავისი ეპისკოპოსის გარდა ღვთისმსახურებაზე კიდევ იხსენიებს პირველ (უპირატეს) ეპისკოპოსებს (მიტროპოლიტს ან პატრიარქს). და ნებისმიერ შემთხვევაში, იმის შემდეგ, რაც ცნობილი ხდება ეპისკოპოსის გარდაცვალების შესახებ, - ან ახალ ეპისკოპოსს დაესხმება ხელი, ან ეპარქიაზე მზრუნველობა დროებით გადაეცემა სხვა ეპისკოპოსს (ჩვეულებისამებრ - მეზობელი ეპარქიისას). ასე გვიხსნის ამ საკითხს ბალსამონი წმ. მოციქულთა 34-ე კანონის განმარტებაში".

ამრიგად, ვ. სინილშჩიკოვის თქმით: "მაშინაც კი, როდესაც ადგილობრივი ეკლესია ქვრივდება, მას: 1) თანაზიარობა აქვს ეკლესიის პირველ ეპისკოპოსთან (მიტროპოლიტთან ან პატრიარქთან) ლიტურგიაზე მათი მოხსენიების ძალით (ისინი უკვე მონაწილეობენ მის მართვაში); 2) გადადის სხვა კათედრის ეპისკოპოსის დროებით მმართველობაში და 3) ევქარისტული ერთობა აქვს ყველა დანარჩენ მართლმადიდებელ ეპისკოპოსთან. ამგვარი დაქვრივებული ეკლესიის შესახებ შეუძლებელია ითქვას, რომ ის სრულიად ეპისკოპოსის გარეშეა დარჩენილი".

ბოლოს კი სინილშჩიკოვი დაასკვნის: "მიმაჩნია, რომ ტერმინ "დაქვრივებული ეკლესიის" გამოყენება ეკლესიისადმი, რომელსაც სრულად მოაკლდა ეპისკოპატი - ძველმოწესეთა წარუმატებელი გამოგონებაა, რომელიც არასოდეს ყოფილა წარსულში და რომლითაც, სხვათა შორის, დღეს სარგებლობენ "ჭეშმარიტად მართლმადიდებელი ეკლესიის" (რუს. აბრევიატურით - ИПЦ) ზოგიერთი განშტოებების წარმომადგენლებიც, რომლებიც ცდილობენ თავიანთი კანონიკურობის სტატუსის გამართლებას 60-70-იან წლებში (ეპ. პეტრე (ლადიგინის) გარდაცვალებიდან რსმე (РПЦЗ)-სთან ან ბერძენ ძველმესტილეებთან თანაზიარობაში შესვლამდე)" (https://vk.com/topic-5551851_29434010) (URL-ის მიმართვის თარიღი: 27.11.2020).

ზემოთ თვალსაჩინოდ ვნახეთ, რომ ეკლესიის სრული დაქვრივების აზრი სულაც არ არის ძველმართლმადიდებელთა გამონაგონი. აქ საინტერესოა ვ. სინილშჩიკოვის მიდგომა. კერძოდ, საკითხავია, არის კი საჭირო, ვამტკიცოთ, რომ ყოფილა დრო, როდესაც ეკლესია დარჩა ეპისკოპოსთა გარეშე? რატომ ვეძებთ ყველა თანამედროვე შემთხვევის ანალოგს წარსულში? ხომ შეიძლება ის არ იყოს? და ასეთ შემთხვევაში რა უნდა ქნას ეკლესიამ? ცხადია, რომ ეკლესიას თავისი ამქვეყნიური მოგზაურობის მანძილზე არაერთხელ უწევდა და მოუწევს არაორდინარული ვითარებების გავლა, რომელთაც შესაძლოა წარსულში ანალოგები არ ჰქონდეს, ამიტომაც, ეკლესია, გამომდინარეობს რა ეკლესიის შესახებ არსებული მართლმადიდებლური დოგმატური სწავლებიდან, მისთვის შესაფერისი და კანონიკური ფორმებით წყვეტს ყველა თანამედროვე თუ მომავალ პრობლემას, მიუხედავად იმისა, აქვს თუ არა მას ანალოგები წარსულში. ჩვენი აზრით, აუცილებელი ანალოგების ძებნა ამა თუ იმ შემთხვევისთვის არის შეცდომა.

ჭეშმარიტად, რაც არ დასტურდება წმიდა მამათა თხზულებებში და რაც სრულიად უსინდისოდ მიაწერეს წმიდა მამებს არის მოსაზრება, რომთითქოსდა "ეპისკოპოსის გარეშე ეკლესია ქვრივი კი არ არის, არამედ მკვდარი - ის უბრალოდ არ არსებობს" ("Без епископов Церковь - не вдовая, а МЕРТВАЯ – ее просто НЕТ") (Валерий Синильщиков. Без епископа нет церкви или "церковь христова временно без епископа"? Критический отзыв на книгу И. Усова. https://vk.com/doc6827649_265878903?hash=76387c60d10149af82) (URL-ის მიმართვის თარიღი: 27.11.2020).

აი, ეს აზრი ნამდვილად არ დასტურდება წმიდა მამათა თხზულებებში.

დეკანოზი გეორგი ფლოროვსკი აღნიშნავდა, რომ "დროთა განმავლობაში ეკლესიასთან მიმართებაში ჩამოყალიბდა ორი მიდგომა. ერთი ტრადიცია ეკლესიის შესახებ სწავლებას გადმოსცემდა ქრისტოლოგიიდან გამომდინარე, რომლის ორიენტირადაც იღებდა წმ. მოციქულ პავლეს ცნობილ გამოთქმას: "ქრისტეს სხეული". შედეგად ქრისტოლოგიასა და ეკლესიოლოგიას შორის მყარდება სწორი ურთიერთმიმართება ნეტ ავგუსტინეს ცნობილი ფორმულითა და განზოგადებული სწავლებით "მთლიანი ქრისტეს" შესახებ (учением о "целокупном Христе") (totus Christus, caput et corpus - მთელი ქრისტე: თავი და სხეული) (Блж. Августин. Enarrationes in Psalmos, in Ps. 30, enarr. II, 3, PL 36, 231). შეიძლება ითქვას, რომ სწორედ ასეთი მიდგომა ჭარბობდა აღმოსავლეთისა და დასავლეთის წმიდა მამებისეულ თხზულებებში, თანაც არა მარტო ერთობის ეპოქაში, არამედ განხეთქილებიდან დიდი ხნის შემდეგაც. აღმოსავლეთში ეს ქრისტოლოგიური გზა შესანიშნავად შეიმჩნევა ისეთი გვიანდელი ავტორის თხზულებებში, როგორიც არის ნიკოლოზ კავასილა, - პირველ რიგში, მის შესანიშნავ თხზულებაში "ქრისტეში ერთობის შესახებ" (Греческий текст: PG 150, 493–726. Издан французский перевод S. Broussaleux: Cabasilas, Nicolas. La vie en Jésus-Christ. Amay, 1934. [Более поздний французский пер. с примечаниями M.-H. Congourdeaü SC 355 (1989) и SC 361 (1990). Русский пер.: Кавасила, Николай. Семь слов о жизни во Христе. М., 1874. Пер.] .: Lot-Borodine M. La doctrine du cœur théandrique et son symbolisme dans l’œuvre de Nicolas). ამ მიდგომის გამოყენება მჭიდროდ არის დაკავშირებული საიდუმლოთა კავასილასეულ ქრისტოლოგიურ განმარტებებთან და იმ ცენტრალურ ადგილთან, რომელიც მიეკუთვნება მის სისტემაში ევქარისტიის საიდუმლოსა და ევქარისტიულ მსხვერპლს" (протоиерей Георгий Флоровский. Богословские статьи 4. О церкви. III. Два подхода) (წყარო: https://azbyka.ru/otechnik/Georgij_Florovskij/bogoslovskie-stati-o-tserkvi/#note6) (URL-ის მიმართვის თარიღი: 27.11.2020).

"მაგრამ, - ამბობს იქვე გ. ფლოროვსკი, - არ უნდა დაგვავიწყდეს, რომ ახალ დროში ქრისტოლოგიაზე გაკეთებულმა ამ აქცენტმა ძალა დაკარგა და დაუძლურდა. ძველი ეკლესიის მამათა ქრისტოლოგიური ნაგებობა პრაქტიკაში თითქმის სრულიად უგულებელყოფილია" ("Не следует, однако, забывать, что в новое время этот акцент на христологии стал терять силу и ослабевать. Христологические построения отцов древней Церкви на практике почти совершенно не принимаются во внимани") (იქვე). რეფორმაციის შემდეგ ღვთისმეტყველება ეკლესიაში უფრო "მორწმუნეთა შეკრებას" (coetus fidelium) ხედავდა, ვიდრე ქრისტეს სხეულს (Corpus Christi). როდესაც ეკლესიის საიდუმლოსთან მიმართებაში ასეთ მიდგომას საკმაო სიღრმეზე იყენებენ, ადრე თუ გვიან ამას ღვთისმეტყველები ეკლესიის პნევმატოლოგიურ გაგებამდე მიჰყავს. შესაძლოა, მართალნი არიან ისინი, ვინც აცხადებს, რომ ქრისტეანული სწავლება სულიწმიდის შესახებ არასაკმარისად არის შემუშავებული და არასოდეს ყოფილა ფორმულირებული კორექტულად - მიუხედავად "ფილიოკვეს" (filioque) გარშემო გაცხარებული დავისა, უფრო სწორად კი, მისი წყალობითაც.

ეკლესიის შესახებ სწავლებას რაღაც "ქარიზმატული სოციოლოგიის" მსგავს სწავლებად გადაქცევა ემუქრება. რა თქმა უნდა, ეს არ ნიშნავს იმას, რომ ქრისტეს შესახებ, უბრალოდ, არაფერი ახსოვთ; გარდა ამისა, სწავლებაში ეკლესიის შესახებ საჭიროა "სოციოლოგიის" ადგილის პოვნაც. მაგრამ ნამდვილად დგას საკითხი ეკლესიოლოგიის სქემის აგებაზე. ის შეიძლება ასეც ჩამოვაყალიბოთ: უნდა ავიღოთ თუ არა ამოსავალ წერტილად ის ფაქტი, რომ ეკლესია არის "თემი", რათა შემდეგ შევისწავლოთ მისი "სტრუქტურა" და "თვისებები"? თუ გვმართებს დაწყება ქრისტესგან, განკაცებული ღმრთისგან და გავაანალიზოთ ყოველივე, რაზეც გვეუბნება განკაცების დოგმატი მის მთლიანობაში, მკვდრეთით აღმდგარი, ამაღლებული და მამის მარჯვენით მჯდომი უფლის დიდების ჩათვლით? (იქვე) (https://azbyka.ru/otechnik/Georgij_Florovskij/bogoslovskie-stati-o-tserkvi/#sel=) (URL-ის მიმართვის თარიღი: 27.11.2020).

4. ღმრთის არსისა და მისი ენერგიების შესახებ

ზემოთ უკვე არაერთხელ დავრწმუნდით, რომ ზ. ნოდია არის მართლმადიდებლურ სარწმუნოებაში აბსოლუტურად გაურკვეველი ადამიანი, რომლის უკიდურესი გაუნათლებლობა ჩანს არა მარტო მისი უაზრო "სწავლებებიდან", არამედ "ბრალდებებიდანაც", - ბრალდებაც ხომ კონკრეტული სწავლებიდან გამომდინარეა. თავისი უდღეური და აშკარად მწვალებლური ნაშრომით "ფიქრები ბოლო ჟამის საქართველოზე" ზ. ნოდია აცთუნებს საკუთარ თავსაც და ამ მწვალებლური წიგნის უამრავ მკითხველსაც. ავიღოთ თუნდაც ზ. ნოდიას სხვა მწვალებლობა იმავე წიგნიდან, რომელიც უკვე ღმრთის ენერგიებს ეხება.

ზ. ნოდია წერს: "იქ, სადაც რჯულისკანონი გვასწავლის ნათლობის შესრულების ფორმას, ჯერ მიგვითითებს: "თუ რომელიმე ეპისკოპოსმა ან მღვდელმა არ შეასრულოსო"... (სავარაუდოდ იგულისხმება წმ. მოციქულთა 47-ე ან 50-ე კანონები - არქიეპ. პ) ანუ, ჯერ აღმასრულებელი დგას წინ და მერე საიდუმლოს აღსრულება" (გვ. 214-215) შემდეგ კი "განგვიმარტავს": "ამას ვერ მიუდგება ანდაზა - "კვერცხი უფრო ადრე გაჩნდა თუ ქათამიო"... იმიტომ, რომ - საიდუმლო შედგება ხილული და უხილავი ზემოქმედებისაგან, რომელშიც პირველადია ღმერთი და ღმრთისმსახური, მეორადი კი - ღმერთის ენერგიები და საიდუმლოებანი, ანუ, შემსრულებლის გარეშე თავისით არაფერი ხდება; არ უთქვამს ქრისტეს - ნათლობაზე დავამყარებ ჩემს ეკლესიასო, არამედ მოციქულებზე, ანუ ეპისკოპოსებზე... ესენი კი (ანუ ძველმართლმადიდებლები - არქიეპ. პ.) - ხან ნათლობას აყენებენ წინ, ხან ორ თითს, ხან წეს-ჩვეულებებს, რომელსაც სარწმუნოებასთან აიგივებენ და ეს ყველაფერი არეული აქვთ იმიტომ, რომ მთავარს, ეკლესიას არიან მოწყვეტილები..." (გვ. 214-215). სინამდვილეში არეული აქვს და თან სერიოზულად ჩვენს ძვირფას "პუბლიცისტს", ზ. ნოდიას. ამაში დარწმუნება სულაც არ არის ძნელი, - საკმარისია, მკითხველმა კიდევ ერთხელ გადაავლოს თვალი ზემოთ დამოწმებულ აბზაცს ან, თუ ნერვები და მოთმინება ეყოფა, წაიკითხოს მისი 339-გვერდიანი აბდაუბდა, განსაკუთრებით მისი ის ნაწილი, სადაც ზ. ნოდია "აცამტვერებს" ძველმართლმადიდებელთა ეკლესიას და მის სწავლებებს.

ზემოთ დამოწმებულ მონაკვეთში ზ. ნოდია ლაპარაკს იწყებს საიდუმლოს აღსრულებასა და აღმასრულებელზე, აგრძელებს კვერცხით და ქათმით, გადადის ეკლესიის საფუძვლებზე (ნათლობაა ეს საფუძველი თუ ეპისკოპატი), შემდეგ ეხება ღმრთის ენერგიებს და საიდუმლოებებს და ბოლოს აკრიტიკებს ძველმორწმუნეებს, რომლებიც თურმე "ხან ნათლობას აყენებენ წინ, ხან ორ თითს, ხან წეს-ჩვეულებებს, რომელსაც სარწმუნოებასთან აიგივებენ". და არავინ უწყის რას ისახავს მიზნად ამ "თეოლოგიური" აჯაფსანდალის შემოქმედი, რისი თქმა სურს, რატომ არ ჯერდება რომელიმე თემას განსახილველად და რატომ დახტის ერთი თემიდან მეორეზე. მაგრამ ყველაზე დიდ გამოცანას მაინც "კვერცხისა და ქათმის" იგავი წარმოადგენს, რამეთუ სრულიად გაუგებარია, რასთან მიმართებაში დასჭირდა ის ჩვენს ოპონენტს. თუმცა გაუგებრობები და მწვალებლური მკრეხელობანი ამით როდი მთავრდება. ცდილობს რა როგორმე მისთვის ცნობილ მწვალებლობებს შეადაროს ძველმართლმადიდებლობა, ზ. ნოდია იგონებს სრულიად უსაფუძვლო ბრალდებებს და ყოველგვარი სინდისის ქენჯნის გარეშე მას ლუთერანებს და მონოფიზიტებსაც კი ადარებს.

ზ. ნოდია წერს: "ამ მიდგომით (რომელი მიდგომით? - არქიეპ. პ.), არაფერი განსხვავება არაა - ლუთერანებსა (პროტესტანტებს) და სტაროვერებს შორის, რადგან - იმათ წმიდა წერილი გააკერპეს, მოწყვიტეს რა ეკლესიის კონტექსტიდან და ესენიც ეკლესიის კონტექსტს არიან მოწყვეტილნი (რატომ? რა არის ეკლესიის "კონტექსტი"? - არქიეპ. პ.). ამიტომაც თავიანთი ფორსმაჟორული "სტაროვერიის" თარგზე სჭრიან მართლმადიდებლობას და თავიანთი სამასწლოვანი უეპისკოპოსობის შესაბამისად იგონებენ - უეპისკოპოსო ეკლესიის "ეკლესიოლოგიას".

ამ თემებს ჩვენ ზემოთ უკვე გავეცით საფუძვლიანი პასუხები და ამიტომაც მკითხველს მათზე შეჩერებით თავს არ შევაწყენთ. მით უმეტეს უფრო საინტერესო და სრულიად უაზრო ბრალდებები წინ გველოდება: "ტყუილად არ მიხსენებია კათოლიკე პროტესტანტები (ასეთი კონფესია პირადად ჩემთვის უცნობია. ვიცი "კათოლიკეები", ვიცი "პროტესტანტებიც", მაგრამ კათოლიკე პროტესტანტები არ ვიცი - არქიეპ. პ.), ანუ ერეტიკოსები "სტაროვერებთან" მიმართებაში: ხორავა (ე. ი. მე, არქიეპ. პავლე) უკარგავს რა გამანაყოფიერებელ თვისებას (ვის? - არქიეპ. პ.) - ეპისკოპოსის არსს განიხილავს ცალმხრივად და ისეთივე ცთომილებაში შედის, როგორც, მაგალითად, მონოფიზიტები, რომლებიც აღიარებენ ქრისტეს მხოლოდ ერთ ბუნებას..." (გვ. 215).

ზ. ნოდიამ წიგნის ამ ერთ გვერდზე (გვ. 215) გადმოაფრქვია თავისი კატასტროფული "განათლების" მთელი თაიგული. მან მკითხველს აუწყა მხოლოდ ის, რომ სმენია ზოგიერთი მწვალებლობის შესახებ, საღმრთო ენერგიებზე და დიდ სჯულისკანონზე, მაგრამ იმდენად ალოგიკურად არის ეს ყველაფერი მიერთებული ერთმანეთთან, რომ ზ. ნოდიას "განათლებულობაზე" წარმოდგენა შესაძლოა მხოლოდ უკიდურესად გაუნათლებელ მკითხველს დარჩეს.

სანამ ძველმართლმადიდებლობის მონოფიზიტობასთან შედარებაზე ვილაპარაკებდეთ, მოდი, ჯერ ვნახოთ უმცირესი ამონარიდი ზ. ნოდიას ზემოთ მოხმობილი სიშლეგიდან (დამოწმებული ტექსტი უფრო გასაგები რომ გახდეს, მასში ჩავრთეთ ნუმერაცია, რათა მივანიშნოთ მკითხველს თუ რამდენ თემად არის დაყოფილი დამოწმებული უმცირესი მონაკვეთი, საკვანძო სიტყვები კი დავამუქეთ). მაშ ასე, ზ. ნოდია წერს: "(1) საიდუმლო შედგება ხილული და უხილავი ზემოქმედებისაგან, რომელშიც (2) პირველადია ღმერთი და ღმრთისმსახური, (3) მეორადი კი - ღმერთის ენერგიები და საიდუმლოებანი, ანუ, შემსრულებლის გარეშე თავისით არაფერი ხდება".

რა ჭეშმარიტებას სთავაზობს აქ ზ. ნოდია თავის მკითხველს? - იმას, რომ "შემსრულებლის გარეშე თავისით არაფერი ხდება". წინამდებარე ნაშრომის პირველ ნაწილში, კერძოდ მის შესავალში, აღვნიშნავდით თუ ვის დაუწერა პროფ. ე. ჭელიძემ თავისი ნაშრომი "სული ცხოველი" და თვით ავტორი დავიმოწმეთ, რომ პროფ. ე. ჭელიძის ნაშრომის ადრესატები არიან ოფიციალური ეკლესიის მორწმუნეები და ადეპტები. ამავე "ეკლესიის" აპოლოგეტები, რომელთაც ე. ჭელიძე თავისი საპროგრამო ანტისტაროვერული ნაშრომით ეხმარება. ეს გასაგებია, მაგრამ ვის უწერს თავის ნაშრომს ზ. ნოდია? მიუხედავად იმისა, რომ ე. ჭელიძე დიდი ცრუპენტელა და გაქლესილი სოფისტია, მის ნაწერს მაინც ეტყობა ნაკითხი კაცის ხელი, რასაც ვერ ვიტყვით ზ. ნოდიაზე! ვინ უნდა წაიკითხოს მისი ნაშრომი და გაიგოს, რას წერს ეს კაცი, ის ხომ ციებ-ცხელებიანის ბოდვას უფრო გვაგონებს, ვიდრე გონიერი ადამიანის გააზრებულ ნაწერს? ვერ დავიჯერებთ, რომ ზ. ნოდიას ამ აბრაკადაბრას ვინმე ან გაიგებს, ან მიიღებს, გარდა ზ. ნოდიასავით ტვინგაცხელებული ადამიანებისა, რომლებიც იოტისოდენადაც ვერ ერკვევიან მართლმადიდებლური ღვთისმეტყველების, ლიტურგიკისა და საეკლესიო სამართლის საკითხებში. განვაგრძოთ თუნდაც ზ. ნოდიას ზემოთ დამოწმებულ ფრაზაზე მსჯელობა: "(1) საიდუმლო შედგება ხილული და უხილავი ზემოქმედებისაგან, რომელშიც (2) პირველადია ღმერთი და ღმრთისმსახური, (3) მეორადი კი - ღმერთის ენერგიები და საიდუმლოებანი, ანუ, შემსრულებლის გარეშე თავისით არაფერი ხდება" (ციტ. იქვე).

1. პირველი ციფრით აღნიშნულ წინადადებაში ავტორმა არ იცის, რომ საიდუმლო შეუძლებელია შედგებოდეს ხილული და უხილავი ზემოქმედებისგან. არ გვექნებოდა პრეტენზია, ავტორს რომ ეთქვა, "საიდუმლო შედგება ხილული და უხილავი მხარისგან", ან "ხილული და უხილავი მოქმედებებისგან", სადაც ხილული მოქმედება, მაგალითად, ნათლისღების საიდუმლოში, იქნება მოსანათლავზე განხორციელებული ხილული მოქმედება (შთაფლვა), ხოლო უხილავში იგულისხმება ღმრთის მადლის უხილავი მოქმედება. სწორედ ამგვარი თვისების გამო იწოდება შესაბამისი საეკლესიო მსახურებანი "საიდუმლოებებად", რაც გარკვევით წერია თუნდაც ელემენტარულ კატეხიზმოში: "საიდუმლო არის თვით იესო ქრისტესგან დაწესებული საღმრთო მოქმედება, რომლითაც მოქმედებს მორწმუნეზე მადლი და ძალი ღვთისა. ამრიგად, საიდუმლოში გაირჩევა: 1) საღმრთო დაწესება; 2) ხილული მოქმედება და 3) უხილავი მოქმედება ღვთის მადლისა" (სახელმძღვანელო მართლმადიდებელი ეკლესიის კატეხიზმოს შესასწავლად. თბილისი 1990 წ. გვ. 62). ამრიგად, ვისაც კატეხიზმოს შესასწავლი სახელმძღვანელო მაინც აქვს წაკითხული, ანუ, წმ. ბასილი დიდის სიტყვებით რომ ვისარგებლოთ, "იოტისოდენა ცოდნა მაინც გააჩნია" (იხ. მისი პირველი კანონი), მან იცის ელემენტარული ჭეშმარიტება საიდუმლოს ორი მხარის - ხილულის და უხილავის შესახებ. მაგრამ არავინ იცის, რას ნიშნავს საიდუმლოში ჯერ ხილული და უხილავი ზემოქმედება და შემდეგ როგორ შეიძლება ზემოქმედებისგან რაიმე შედგებოდეს.

ავტორმა არ იცის ქართული ენა. ეს უკვე მერამდენედ გვიწევს ზ. ნოდიას "ნააზრევის" გასაგებად ქართული ენის განმარტებითი ლექსიკონის გამოყენება. ამჯერადაც უნდა ვნახოთ, რას ნიშნავს ტერმინი "ზემოქმედება".

"ზემოქმედება (ზემოქმედებისა), - ვკითხულობთ ამ ლექსიკონში, - ისეთი მოქმედებაა, რომელიც გარკვეულ შთაბეჭდილებას ახდენს ვინმეზე და ამით მას სათანადო ქცევისთვის აღძრავს" (განმარტებითი ლექსიკონი. ენის მოდელირების ასოციაცია. "ზემოქმედება". საიტი: http://www.ena.ge/explanatory-online) (URL-ის მიმართვის თარიღი: 27.11.2020). იქვე მოცემულია ამ განმარტების დამამტკიცებელი ნიმუშები. მაგალითად, "სპასოვიჩის სიტყვას... ასეთი ზემოქმედება მოუხდენია მსმენელებზე, რომ ტაშის კვრას ბოლო არა ჰქონია" (ილია). "გაფრთხილება ეძლეოდა ყველა იმათ ..., ვინც ცდილობდა ადმინისტრაციული ზემოქმედების ღონისძიებებით გადაეყვანა გლეხები საკოლმეურნეო გზაზე" (პარტ. ისტ.) (ციტ. იქვე).

ახლა დავუბრუნდეთ და ვკითხოთ ზ. ნოდიას: 1) რომელია ის ორი ზემოქმედება, რომლისგანაც შედგება საეკლესიო საიდუმლო (განმარტება მართებული უნდა იყოს ყველა საიდუმლოსთვის და არა მარტო ერთი რომელიმესთვის, თუმცა არც ამგვარი მოიპოვება ეკლესიის პრაქტიკაში), 2) ვინ ახდენს ამ ზემოქმედებას? 3) რა შთაბეჭდილებას ახდენს ეს ზემოქმედება საიდუმლოს აღსრულების დროს? 4) რა სათანადო ქცევისთვის აღძრავს საიდუმლოს მიმღებ ადამიანში? და კიდევ 5) როგორ ხორციელდება ეს ზემოქმედება ხილულ ასპექტში? უხილავზე ვერაფერს ვიტყვით, იმედია ამაში ჩვენი ახლად გამომცხვარი "თეოლოგი და პუბლიცისტი" გაგვარკვევს (თუმცა, ძლიერ გვეეჭვება მან ეს შეძლოს), ჩვენ მხოლოდ ჩვენი გონებისთვის და მხედველობისთვის მისაწვდომი ვიზუალური მხარე გვაინტერესებს.

მაშ, როგორ წარმოვიდგინოთ, მაგალითად, ზემოქმედება ნათლისღების საიდუმლოში? - რას აკეთებს მღვდელი იმისთვის, რომ მოსანათლავზე ზემოქმედება მოახდინოს? - ა) მუშტს უღერებს; ბ) დედას აგინებს; გ) ტაშს უკრავს; დ) თვალს უპაჭუნებს; ე) ქრთამს აძლევს; ვ) ეპირფერება და ა. შ. (მკითხველს თვითონაც შეუძლია ჩამოწეროს ზემოქმედების მომხდენი დანარჩენი მაგალითები)? ხომ ცხადია, რომ ტერმინი "ზემოქმედება" არანაირად არ შეეფერება საიდუმლოს ხასიათს და შინაარსს და მღვდლის კანონიკურ მოქმედებებს და ტერმინ "ზემოქმედების" გამოყენება საიდუმლოებებთან მიმართებაში ქმნის აბსოლუტურად უაზრო ქვეტექსტს. აქ ჩვენს "უგანათლებულეს" ოპონენტს სიტყვა "მოქმედება" უნდა გამოეყენებინა თავსართ "ზე"-ს გარეშე. მაშინ წინადადება მიიღებდა სრულიად გასაგებ სახეს, კერძოდ: "საიდუმლო შედგება ხილული და უხილავი მოქმედებისაგან". თუ რომელია ეს ხილული და უხილავი მოქმედება, ზემოთ, კატეხიზმურ განმარტებაში უკვე ვნახეთ.

ახლა ვნახოთ მომდევნო წინადადება, რომელიც ამ "ზემოქმედებიან" ფრაზას მოსდევს. ეს წინადადება ასე იკითხება: "რომელშიც პირველადია ღმერთი და ღმრთისმსახური, მეორადი კი - ღმერთის ენერგიები და საიდუმლოებანი" (ზ. ნ. იქვე) და ის ჩვენ მიერ ჩასწორებულ წინადადებას მივაბათ (სხვაგვარად ვერაფერს გავიგებთ არასწორი ტერმინის "ზემოქმედების" გამოყენების გამო). წინადადება მიიღებს ასეთ სახეს: "საიდუმლო, შედგება ხილული და უხილავი მოქმედებისგან, რომელშიც პირველადია ღმერთი და ღმრთისმსახური, მეორადი კი - ღმერთის ენერგიები და საიდუმლოებანი".

ახლა ვიკითხოთ, რას ნიშნავს, რომ საიდუმლოში, რომელიც შედგება ხილული და უხილავი მოქმედებისგან, პირველადია ღმერთი და ღმრთისმსახური? ე. ი. ღმერთი და ღმრთისმსახური ერთმანეთის ტოლფარდი ცნებებია თუ არის მათ შორის რაიმე განსხვავება? ნუთუ ავტორი არ დაფიქრებულა იმაზე, რომ ღმერთსა და ღმრთისმსახურს შორისაც რომელიმე უნდა იყოს "პირველადი" და რომელიმე "მეორადი"? თუ აქ კვლავ ზ. ნოდიას ხლისტურ შეხედულებებთან გვაქვს საქმე? რას გვეუბნება ელემენტარული კატეხიზმო საიდუმლოს აღსრულებისა და აღმასრულებელის შესახებ?

მართლმადიდებლური კატეხიზმოს შესასწავლი სახელმძღვანელო ნათლად გვმოძღვრავს, რომ "საიდუმლო არის თვით იესუ ქრისტესგან დაწესებული საღმრთო მოქმედება, რომლითაც მოქმედებს მორწმუნეზე მადლი და ძალი ღვთისა" (სახელმძღვანელო მართლმადიდებელი ეკლესიის კატეხიზმოს შესასწავლად. თბილისი 1990 წ. გვ. 62).

ამავე სახელმძღვანელოში ასევე ვკითხულობთ, რომ მღვდელი მორწმუნეს განწმენდს სულიწმიდის მადლით (იქვე. გვ. 63). მაშასადამე, საიდუმლოში ღმერთსა და მღვდელს შორის "პირველადი" მნიშვნელობა ჰქონია ღმერთს და არა მღვდელს, რადგან, თუ ღმერთმა საიდუმლოს აღსრულების დროს მადლი არ გარდმოავლინა მორწმუნეზე (და ეს მოხდება იმ შემთხვევაში, თუ საიდუმლოს არასწორად ასრულებენ ან დარღვეულია უფლის მოთხოვნა "აღმასრულებელისა და თვით აღსრულების შესახებ" (იხ. დასახ. კატეხიზმო), მაშინ მღვდელი ვერავითარ საიდუმლოს ვერ აღასრულებს. მაგრამ ასე როდი ფიქრობს ზ. ნოდია. მისი თქმით, საიდუმლოში "პირველადია ღმერთი და ღვთისმსახური", ანუ ისინი გათანაბრებულნი არიან და ერთი და იგივე ადგილი უპყრიათ საიდუმლოს აღსრულების საქმეში. მეტიც, ზ. ნოდია ისე შორს მიდის თავის "თეოლოგიურ" ძიებებში, რომ ღვთის მადლს, რომლის გარეშე საიდუმლო აღსრულებულად ვერ ჩაითვლება, მეორეხარისხოვნად მიიჩნევს. ამას გვიდასტურებს ჩვენი ავტორი ზემოთ დამოწმებული წინადადების მეორე ნაწილში, სადაც ვკითხულობთ: "... მეორადი კი - ღმერთის ენერგიები და საიდუმლოებანი".

მის ამ ტექსტში, სადაც ლაპარაკია ნათლისღების საიდუმლოზე, ღმერთსა და მის ენერგიებს ერთმანეთისგან განყოფილი იერარქიული მიმართება უპყრიათ, სადაც ღმერთს უკავია "პირველადი" ადგილი (მღვდელთან ერთად), ხოლო მის ენერგიებს "მეორადი". აშკარად ღმრთის ენერგია, იერარქიულად ღმერთზე (და მღვდელზე) დაბალია, "მეორადია".

ღმრთისა და მისი ენერგიების გაყოფას ასწავლიდა ცნობილი მწვალებელი ბარლაამ კალაბრიელი, რომლის ცრუსწავლებები ბრწყინვალედ ამხილა წმ. გრიგოლ პალამამ (იხ. ასევე კონსტანტინოპოლის 1351 წლის საეკლესიო კრების დადგენილებები. მაგრამ, ეს კიდევ არაფერი, რადგან ავტორი საიდუმლოს აღსრულების საქმეში ღმერთსა და მღვდელმსახურს, ორივეს ერთად, "პირველად" როლს ანიჭებს, ხოლო ღმრთის ენერგიას "მეორადს", მღვდელი (ანუ ადამიანი) არა მარტო ღმრთის თანასწორი არსება გამოდის, არამედ მასზე აღმატებულიც, რადგან მღვდელთან მიმართებაში, ზ. ნოდიას აზრით, ღმრთის ენერგია "მეორადია". სხვაგვარად ვერ ახსნი ზ. ნოდიას ნაბრძნობს, რომ საეკლესიო საიდუმლოებებში "პირველადია ღმერთი და ღმრთისმსახური, მეორადი კი - ღმერთის ენერგიები და საიდუმლოებანი".

"ღმრთის არსისა და ენერგიის ცნებათა განსასხვავებლად, - ნათქვამია ოფიციალური საპატრიარქოს მიერ გამოცემულ "საღმრთისმეტყველო ლექსიკონი-ცნობარში, - წარმოვადგენთ წმ. გრიგოლ პალამას სწავლების ძირითად დებულებებს: 1. ღმრთის არსი და არსობრივი ენერგია "განსხვავდებიან გარეშე სხვადასხვაობისა". არსი არსებობს თავისთავად, ხოლო ენერგია – არა. არსი მიზეზია ენერგიისა. არსი უზიარებელია (სხვაგვარად, იგი არაფერთან კავშირში არ შედის), ხოლო ენერგიასთან თანაზიარება (ხილვა, განცდა) დასაშვებია. არსზე საუბარი შეიძლება მარტო მხოლობით რიცხვში, ხოლო ენერგიაზე მრავლობით რიცხვშიც შეიძლება ვისაუბროთ. 2. ენერგია არის "შეუქმნელი და ბუნებითი მადლი და ბრწყინვალება, რომელიც გამოუვალად გამოდის" ღმრთის არსისგან. 3. ვასხვავებთ რა ღმერთში არსსა და ბუნებრივ ენერგიას, ჩვენ ორღმერთობა არ შემოგვაქვს და ღმრთის მარტივობას არ ვარღვევთ, რადგან კაცის გონებასაც, წმ. გრიგოლ ნოსელის აზრით, არავინ უწოდებს შედგენილს მხოლოდ იმიტომ, რომ მას, გარდა თავისი არსისა, კიდევ სხვადასხვა ქმედება, უნარი და აზრი აქვს. 4. ენერგიის მიმართ შეიძლება გამოვიყენოთ სახელი "ღმრთეებისა", ვინაიდან ენერგია ღმრთის არსისაგან განუყოფელია. ერთი და იგივე ღმერთი მყოფობს თვისი მიუწვდომელი არსით და იმავდროულად თავის თავს მთლიანად გამოავლენს (თანაზიარებულჰყოფს) თვისი მადლით. საღმრთო ენერგიები – ეს თვით ღმერთია. ისინი ღმრთის არსის გარეთ მისი (ღმრთის) განსაკუთრებული ყოფიერების სახეს წარმოადგენენ. 5. გარდამოცემის თანახმად, თქმა იმისა, რომ არსი აღმატებულია (უფროის არს) ენერგიაზე, დასაშვებია (რადგან ენერგია გამოდის არსისაგან, და არა არსი – ენერგიისგან). 6. თანაზიარება ღმერთთან არის თანაზიარება მის ენერგიებთან. "როცა ვამბობთ, რომ საღმრთო არსთან ზიარება შესაძლებელია არა თავისთავად, არამედ მისი ენერგიების მეშვეობით, ჩვენ მართლმორწმუნეობის საზღვრებში ვრჩებით". 7. ნათელი ფერისცვალებისა არა შექმნილი, არამედ ღმრთეების მარადიული ბრწყინვალებაა. "ღმერთს ეწოდება ნათელი არა თვისი არსის, არამედ თვისი ენერგიის მიხედვით". საღმრთო ნათელის ხილვა გრძნობიერი თვალითაც და გონებითაც შესაძლებელია" (რუხაძე, გრიგოლ. საღმრთისმეტყველო ლექსიკონი-ცნობარი / გრიგოლ რუხაძე ; რედ. გვანცა კოპლატაძე. მე-2 გამოცემა. თბ. : საქ. საპატრიარქოს გამ-ბა, 2013 (გამ-ბა "მერიდიანის" სტ.). გვ. 331-338. IშBN 978-9941-9196-8-8) http://www.nplg.gov.ge/gwdict/index.php?a=term&d=45&t=94) (URL-ის მიმართვის თარიღი: 27.11.2020).

განათლებულ მკითხველს, ალბათ, ნათლად წარმოუდგენია, როგორი სიმძიმის მწვალებლობას ქადაგებს ზ. ნოდია ჩვენ მიერ ზემოთ დამოწმებულ მცირედ მონაკვეთში. და ასეა ეს მის მთელს წიგნში, განსაკუთრებით კი ძველმართლმადიდებლობის საწინააღმდეგოდ დაწერილ 61-გვერდიან ნაცოდვილარში (იხ. ზ. ნოდია. ხს. წიგნი. გვ. 189-250).

5. ზ. ნოდიას ხლისტური ფანტაზიები

როგორც ზემოთ აღვნიშნეთ, ზ. ნოდია ერთგან გვიყენებს სრულიად უაზრო ბრალდებას "მონოფიზიტობაზე". კერძოდ ის წერს: "ტყუილად არ მიხსენებია კათოლიკე პროტესტანტები, ანუ ერეტიკოსები "სტაროვერებთან" მიმართებაში: ხორავა (ანუ მე - არქიეპ. პ.), უკარგავს რა გამანაყოფიერებელ თვისებას (ვის? - არქიეპ. პ.) - ეპისკოპოსის არსს განიხილავს ცალმხრივად და ისეთივე ცთომილებაში შედის, როგორც, მაგალითად, მონოფიზიტები, რომლებიც აღიარებენ ქრისტეს მხოლოდ ერთ ბუნებას..." (ზ. ნ. ხს. წიგნი. გვ. 215).

ეს არის სრულიად გამაოგნებელი აზრი: როგორ არის შესაძლებელი "ეპისკოპოსის არსი" განიხილო ისე (ზ. ნოდიას თქმით "ცალმხრივად"), რომ შთავარდე "მონოფიზიტურ მწვალებლობაში"? ან ასე ვთქვათ: რა კავშირია ეპისკოპოსისის არსსა და მონოფიზიტურ მწვალებლობას შორის?

მოდი, ჯერ განვმარტოთ ტერმინი "მონოფიზიტობა" ყველასთვის ადვილად მისაწვდომი წყაროების მიხედვით: "მონოფიზიტობა - ბერძნული სიტყვაა და ნიშნავს ერთბუნებიანობას ("მონე" - ერთი და "ფიუსის" - ბუნება")" (ნუგზარ პაპუაშვილი. მსოფლიო რელიგიები საქართველოში / (რედ.: სოზარ სუბარი). თავისუფლების ინსტიტუტი. თბ. 2002) (http://www.nplg.gov.ge/publishers/samoqalaqo/index.php?do=view&id=813) (URL-ის მიმართვის თარიღი: 27.11.2020).

"მონოფიზიტობა (ბერძნ. "მონოს" – ერთი, "ფიზის" – ბუნება), დოგმატიკური თვალსაზრისი, რომლის მიხედვითაც ქრისტეს აქვს ერთი, ღვთაებრივი ბუნება და უარყოფილია მეორე – ადამიანური, რასაც არ აღიარებენ დიოფიზიტები (ორბუნებიანობა). ამ ღვთისმეტყველური თვალსაზრისის მამამთავარი იყო კონსტანტინოპოლის არქიმანდრიტი ევტიქი. V ს. ბიზანტიაში ჩასახული მონოფიზიტობა, რაც ორთოდოქსიას უპირისპირდება, ქალკედონის საეკლესიო ყრილობაზე (451 წ.) დაგმეს და მიიღეს განსაკუთრებული დოგმატი - "ქრისტეს ორბუნებოვანობისა და ერთსახეობის შესახებ" (ვიკიპედია. "მონოფიზიტობა". https://ka.wikipedia.org/wiki/მონოფიზიტობა) (URL-ის მიმართვის თარიღი: 27.11.2020).

უინტერესო არ იქნება, დავიმოწმოთ თვით პროფ. ე. ჭელიძის განმარტებაც. მონოფიზიტობასთან დაკავშირებით ის ამბობს, რომ მონოფიზიტური სწავლების მიხედვით "... ორი ბუნება შეერთდა მაცხოვარში, მაგრამ უფრო ძლიერმა შთანთქა უფრო სუსტი, უფრო კნინი, ანუ იმძლავრა განუზომლად ძალმოსილმა ღმრთეებამ კაცებაზე, ... მონოფიზიტებისთვის ეს შეერთება ნიშნავს იმდენად გამთლიანებას, რომ ისინი ერთიმეორეში ცალ-ცალკე ვერ შენარჩუნდებიან, ერთმა მეორეზე უნდა იმძლავროს. უფრო მძლავრი, რა თქმა უნდა, მძლეობს უფრო სუსტზე, და საღმრთო ბუნების განუზომლად აღმატებული თვისებები შთანთქავს და სპობს (კნინ ბუნებას)... მონოფიზიტები ორი ბუნების შეერთებას ამბობენ, მაგრამ შენარჩუნებას არა... ისინი ამბობენ, შეერთდა, მაგრამ ვერ შენარჩუნდა ის, რომელიც უფრო სუსტია... უფრო ძლიერმა შთანთქა ის უფრო სუსტი... ამიტომ მონოფიზიტობას ზოგჯერ მიაფიზიტობაც ეწოდება. ... მათ აქვთ ასეთი უცნაური ფორმულა: "განკაცებამდე ორი ბუნება, განკაცების შემდეგ ერთი". ... საეკლესიო (მართლმადიდებლური) სწავლება ასეთია: "განკაცებამდე მაცხოვარი ერთი ბუნებაა, განკაცება ნიშნავს იმ ერთი ბუნების კაცობრივ ბუნებასთან შეერთებას და ამ ორი ბუნების სრულად შენარჩუნებას. ესაა მართლმადიდებლური სწავლება". ამრიგად, "მონოფიზიტობა ორი ბუნების შეერთებას აღიქვამს შერწყმად, შერევად, სრულ შეზავებად და, შესაბამისად, უფრო ძლიერის მძლეობად უფრო სუსტზე" (პროფ. ე. ჭელიძე. ნესტორიანობა და მონოფიზიტობა) (წყარო: პროფ. ედიშერ ჭელიძე-ნესტორიანობა და მონოფიზიტობა // https://ok.ru/video/7061439778) (URL-ის მიმართვის თარიღი: 27.11.2020).

ამ განმარტების შემდეგ კვლავ ვიკითხოთ: რას გულისხმობს ეპისკოპოსის არსი ისეთს, რომ მისი "ცალმხრივად" განხილვის შემთხვევაში შეხვიდე ისეთივე ცთომილებაში, როგორშიც მონოფიზიტები" იყვნენ? მაშინ ეპისკოპოსის არსი უნდა გულისხმობდეს მის ორბუნებოვნებას, - ღვთაებრივს და კაცობრივს, ანუ თვით ეპისკოპოსი (ანუ ადამიანი) უნდა განვიხილოთ ღმერთკაცად, ხოლო ძველმართლმადიდებელთა ცთომილება უნდა გულისხმობდეს თვით ეპისკოპოსის ორბუნებოვნების დარღვევას.

მკითხველი, რა თქმა უნდა, მიხვდება, რომ სწავლება "ეპისკოპოსის არსზე" იმ კუთხით, რა კუთხითაც მას ზ. ნოდია განიხილავს და უკავშირებს მონოფიზიტურ მწვალებლობას, არის აბსოლუტური უგუნურება, მაგრამ, რაც უნდა გასაკვირი იყოს, ქრისტიანობის ისტორიაში ამგვარ უგუნურებასაც მოეძებნა მიმდევრები. ესენი არიან "ხლისტები".

ხლისტები წარმოადგენენ ერთ-ერთ არაეკლესიურ მიმდინარეობას და "სულიერ" ქრისტეანთა ექსტატურ ნაირსახეობას. ის აღმოცენდა XVII ს-ის რუსეთში მართლმადიდებელ გხლეხებს შორის. ისინი საკუთარ თავს "ღმრთის ხალს", საკუთარ რწმენას კი "ქრისტეს რწმენას" უწოდებდნენ. სახელწოდება "ხლისტები" (хлысты) მომდინარეობს ან მათ წიაღში გავრცელებული თვითგვემისგან (რუს.: хлыст - წკეპლა, შოლტი) ან სიტყვა "христы"-ის სახეშეცვლილი ფორმიდან, რადგან ამ მიმდინარეობის ოფიციალური სასულიერო პირები შეუფერებლად მიიჩნევდნენ სექტის სახელწოდებაში გამოყენებული ყოფილიყო იესუ ქრისტეს სახელი (Хлысты. https://ru.wikipedia.org/wiki/Хлысты) (URL-ის მიმართვის თარიღი: 27.11.2020).

"ხლისტები" ასწავლიან, რომ არსებობს ცა და მიწა, სულიერი და მატერიალური სამყარო, პირველი შექმნა ღმერთმა, მეორე - სატანამ. ცა შვიდია. მეშვიდეზე ბინადრობენ წმიდა სამება, ღვთისმშობელი, მთავარანგელოზები, ანგელოზები და წმინდანები. რა არის სამება, მთავარანგელოზები და ანგელოზები, ხლისტები არ განმარტავენ. შესაძლოა ამ სახელწოდებების ქვეშ ისინი გულისხმობდნენ არა პირებს, არამედ მხოლოდ ზნეობრივ თვისებებს, ერთი და იმავე ღვთაებრივი არსების განსხვავებულ გამოვლინებებს. სწორედ ამ შეხედულებას უკავშირდება ხლისტების სწავლება ადამიანში ღვთაების განხორციელების შესახებ, რომელიც მათში განსაკუთრებული დეტალურობით არის გახსნილი. ხლისტების სწავლებით, ღმერთს, საჭიროებისა და ადამიანთა ზნეობრივი ღირსებიდან გამომდინარე, შეუძლია ადამიანში უთვალავჯერ განხორციელდეს. ხლისტების ლიდერ დანილა ფილიპოვში ვითომცდა განხორციელდა მამა ღმერთი "ცაბაოთი", სხვა ლიდერებში, სუსლოვში, ლუპკინსა და სხვებში - ძე ღმრთისა, ქრისტე; მრავალზე გადმოდის სულიწმიდა. ღმრთის ადამიანში განხორციელება განუწყვეტლივ მიმდინარეობს: ერთ ქრისტეს მოსდევს მეორე და ა. შ. ქრისტეს განხორციელება შეიძლება მოხდეს ბუნებრივი გზით, ანუ ქრისტემ თავისი სული გადასცეს თავის ხორციელ შვილს; მაგრამ ყველაზე ხშირად ქრისტეს განხორციელება მიიღწევა ხანგრძლივი მარხვის, ლოცვისა და კეთილი საქმეების კეთებით, რა თქმა უნდა, ხლისტური გაგებით" ("Хлысты учат, что существуют небо и земля, мир духовный и мир материальный, первый создан Богом, второй - Сатаной. Небес семь. На седьмом небе обитают Святая Троица, Богородица, архангелы, ангелы и святые угодники. Что такое Троица, архангелы и ангелы, хлысты не разъясняют. Можно думать, что под этими названиями они разумеют не лица, а только нравственные свойства, различные проявления одного и того же божественного существа. С этим взглядом у хлыстов соединяется учение о воплощениях Божества в человеке, раскрываемое у них с особенной подробностью. По учению хлыстов, Бог может воплощаться в людей неопределенное количество раз, смотря по надобности и нравственному достоинству людей. В Даниле Филиппове якобы воплотился Бог Отец "Саваоф", в Суслове, Лупкине и других — Сын Божий, Христос; на многих "накатывает" Дух Святой. Воплощения Божества в человека идут непрерывно: за одним христом является другой. Воплощение Христа может совершаться путём естественной передачи Христом своего духа сыну своему по плоти; но чаще воплощение Христа достигается через продолжительный пост, молитву и добрые дела в хлыстовском смысле") (Хлысты. https://ru.wikipedia.org/wiki/Хлысты) (URL-ის მიმართვის თარიღი: 27.11.2020).

ხლისტობა საკმაოდ გავრცელებული და პოპულარული იყო რუსეთში. "XIX ს-ის დასაწყისში რუსეთის მაღალი წრეები გაიტაცა მასონობამ და მისტიციზმმა, მათ შორის ხლისტობამაც. ხლისტების მიმართ სიმპათიებს არ მალავდნენ მასონი და "სიონის მაცნეს" გამომცემელი ა. ფ. ლაბზინი, მხატვარი ვ. ლ. ბოროვიკოვსკი და თვით უწმიდესი სინოდის ობერპროკურორი, შემდეგში სულიერ საქმეთა და სახალხო განათლების მინისტრი, ბიბლიური საზოგადოების თავმჯდომარე ა. ნ. გოლიცინი. ხლისტების ყოფა-ცხოვრებაზე წერდა ჩინოვნიკი და მწერალი პ. ი. მელნიკოვ-პეჩორსკი. არსებობს ფაქტებით დაუდასტურებელი აზრი, რომ ხლისტებს ეკუთვნოდა გრიგოლ რასპუტინიც" (А. Эткинд. Хлыст (Секты, литература и революция). М., 1998 // Шмулевич А. Русская религия: царь духов и вождь сионского народа // Русский журнал. 12.02.2007) (ციტ. იქვე).

უნდა აღინიშნოს, რომ ხლისტური შეხედულებები, თანაც ეკლესიისა და ეპისკოპოსის ურთიერთმიმართების სფეროში, შემჩნეულია ზოგიერთი თანამედროვე "მართლმადიდებელი" "თეოლოგის" თხზულებებშიც. ასე, მაგალითად, ასეთი შეხედულებებია გამოთქმული ე. წ. "რუსეთის ავტონომიური მართლმადიდებელი ეკლესიის" (РПАЦ) მღვდელმონაზვნის თეოფანე არესკინის თხზულებაში "ეპისკოპოსი და მისი ეკლესია".

მღვდელმონაზონი თეოფანე (არესკინი) გახლავთ ე. წ. "რუსეთის ავტონომიური მართლმადიდებელი ეკლესიის" (РПАЦ) სასულიერო სასწავლებლის რექტორი და საღვთისმეტყველო სამოძღვრო კურსების თავმჯდომარე, ასევე ცნობილი მღვდელმონაზვნის გრიგოლ ლურიეს სულიერი შვილი. მისი სტატია "ეპისკოპოპოსი და მისი ეკლესია" (Епископ и его церковь), ცალკე ბროშურის სახითაც გამოიცა სახელწოდებით: "რატომ არის შეუძლებელი ცხოვნება საკუთარი ეპისკოპოსისგან განცალკევებით" ("Почему нельзя спастись отдельно от своего Епископа") და ვრცელდება სუზდალის ტაძრებში, ასევე ინტერნეტში, ძირითადად ე. წ. "ჭეშმარიტად მართლმადიდებელი ეკლესიის" (ИПЦ) საიტებზე (იხ. მაგალითად კალუგის "ჭეშმარიტად მართლმადიდებელი ეკლესიის" საიტი: Иеромонах Феофан (Арескин). Епископ и его церковь. https://ipckaluga.ucoz.ru/publ/ieromonakh_feofan_areskin_episkop_i_ego_cerkov/1-1-0-2) (URL-ის მიმართვის თარიღი: 27.11.2020).

მღვდელმონაზონი თეოფანე (არესკინი) დღეს რუსეთის ავტონომიურ ეკლესიაში საკმაოდ მნიშვნელოვანი ფიგურაა. სინოდში მდივნის თანამდებობის გარდა, ის პასუხს აგებს "რუსეთის ავტონომიური მართლმადიდებლური ეკლესიის" (ქართ.: "რამე") (რუს.: РПАЦ) ყველა კლერიკოსის საღვთისმეტყველო განათლებაზე. ამიტომაც ამ ადამიანის თეოლოგიურ-სამოძღვრო სიტყვა შემჩნეულ იქნა რუსეთის ავტონომიური მართლმადიდებელი ეკლესიის აღმსარებლობით დაინტერესებული პირების მიერ. ეს ტექსტი ცნობილია 2000 წლიდან, როდესაც ის პირველად გამოქვეყნდა გამოცემაში "Вертоград-Информ", მაგრამ ცალკე ბროშურად მხოლოდ ახლახან დაისტამბა" (იხ. Илья Григорьев. Перо хвоста змия древнего. Заметки на полях новоизданной брошюры ректора духовного училища РПАЦ иером. Феофана (Арескина). http://www.romanitas.ru/Actual/PeroHvosta.htm) (URL-ის მიმართვის თარიღი: 27.11.2020).

ჩვენთვის ეს თხზულება საინტერესოა ორმაგად, ვინაიდან, ერთი მხრივ, სწორედ მღვდელმონაზონ თეოფანეს (არესკინი) ხსენებულ თხზულებაშია გადმოცემული ხლისტური შეხედულებები ეპისკოპოსზე, ხოლო მეორე მხრივ, თეოფანე არესკინის ეს ცნობილი თხზულება სიტყვასიტყვით და მცირედი ცვლილებებით უთარგმნია "მღვდელ" გელასი აროშვილს, რომელიც ეკუთვნის კონფესიას სახელწოდებით "მართლმადიდებელი ეკლესია საქართველოში" (ოფიციალური საიტი: "სიტყვა მართლისა სარწმუნოებისა". http://www.studieli.com). მაგრამ, არა მარტო უთარგმნია, არამედ ისე მოსწონებია, რომ მიუსაკუთრებია კიდეც. ხსენებული "მართლმადიდებელი ეკლესიის" ოფიციალურ საიტზე მღვდელმონაზონ თეოფანე არესკინის სტატია გამოქვეყნებულია გელასი აროშვილის სახელით. მარტივად რომ ვთქვათ გელასი აროშვილი გახლავთ ჩვეულებრივი პლაგიატი.

ამ ვითარებისთვის შეიძლება განსაკუთრებული ყურადღება არ მიგვექცია, რომ არა გ. აროშვილის მზაკვრული და არაკორექტული მოქმედებები ძველმართლმადიდებლობის წინააღმდეგ, რაც გამოიხატება მის მცდელობაში, სოციალური ქსელების (განსაკუთრებით "Facebook"-ის) მეშვეობით დააკნინოს ძველმართლმადიდებლობის ღირსება და მნიშვნელობა საზოგადოების თვალში, და კიდევ ის, რომ სავარაუდოდ, სწორედ მისი ნათარგმნი და მოპარული სტატია შეიძლება გამხდარიყო ჩვენი მეორე მოწინააღმდეგის, ძველმართლმადიდებლობის დაუძინებელი მტრის ზ. ნოდიას შთაგონების წყარო.

საქმე ის გახლავთ, რომ გ. აროშვილის ხსენებული პლაგიატური "ნაშრომი" გამოქვეყნებულია საიტ "დიდგორზე", რომელიც ასევე არ გამოირჩევა ძველმართლმადიდებლობისადმი სიმპათიით. განსაკუთრებით აღვნიშნავთ ამ საიტის, ანუ "დიდგორის" და Fაცებოოკ-ზე მისი ოფიციალური გვერდის "დიდგორის ველის" გამოლაშქრებებს ძველმართლმადიდებლობის წინააღმდეგ, რაც გამოიხატა ვინმე "გიორგი წულაძის" უმეცრებითა და უტიფრობით აღსავსე პუბლიკაციებში. თავის დროზე ამ პუბლიკაციებს საკადრისი პასუხი გავეცით ძველმართლმადიდებლური ეკლესიის ოფიციალურ საიტზე (იხ. არქიეპისკოპოსი პავლე. "გიორგი წულაძის დიდი მარცხი". http://www.oldorthodox.ge/apologetika_giorgi_culadzis_didi_marcxi.html), ამიტომაც აქ ამ თემაზე აღარ შევჩერდებით.

ამრიგად, სავარაუდოდ, რადგან გ. აროშვილის პლაგიატური პუბლიკაცია გამოქვეყნდა საიტ "დიდგორზე", რომლის აქტიური მომხმარებელიც არის ზ. ნოდია, თავისუფლად შესაძლებელია მას ამ საიტიდან ესარგებლა იმ იდეებით, რომელსაც ქადაგებენ მისი ავტორი, მღვდელმონაზონი თეოფანე არესკინი და მისი ნაშრომის მიმსაკუთრებელი გ. აროშვილი (ცხადია, "მღვდელ" გ. აროშვილს, როგორც თეოფანე არესკინის თხზულების მიმთვისებელს სრული პასუხისმგებლობა ეკისრება მისაკუთრებულ სტატიაში გადმოცემული მწვალებლობებისთვის). (56)

_________________

56. გ. აროშვილის მიერ საკუთარ საიტზე გამოქვეყნებული სტატია რომ პლაგიატია, ამაში მკითხველი ადვილად დარწმუნდება რუსი ავტორის სტატიასთან გ. აროშვილის თარგმანის შედარებით. ორივე პუბლიკაცია ჯერჯერობით (ყოველ შემთხვევაში ჩვენი წინამდებარე წიგნის გამოცემის მომენტისთვის) ხელმისაწვდომია. თუმცა, თუ მას საიტიდან ამოიღებენ, ჩვენ გვაქვს ორივე პუბლიკაციის გადმონაწერი Hტმლ ფორმატში. თეოფანე არესკინის სტატია შეგიძლიათ ნახოთ გვერდებზე: Иеромонах Феофан. Епископ и его церковь http://www.portal-credo.ru/site/?act=lib&id=848 // https://ipckaluga.ucoz.ru/publ/ieromonakh_feofan_areskin_episkop_i_ego_cerkov/1-1-0-2 ხოლო გ. აროშვილის პლაგიატური პუბლიკაცია აქ: მღვდელი გელასი აროშვილი. ეპისკოპოსი და ეკლესია. "მ. ე. ს."-ის საიტზე: // "დიდგორზე": https://didgori.wordpress.com/2011/11/09/episkoposi-da-eklesia (URL-ის მიმართვის თარიღი: 27.11.2020).

_________________

მღვდელმონაზონ თეოფანე არესკინის სტატიას "ეპისკოპოსი და მისი ეკლესია" დეტალური პასუხი გაეცა ამავე კონფესიის "საზოგადოებრივ-საეკლესიო მართლმადიდებლური ალმანახის" "რომანიტასის" ("Романитас") (ოფიციალური საიტი: http://www.romanitas.ru) (URL-ის მიმართვის თარიღი: 27.11.2020) გვერდებიდან.

რადგან მოცემული თემა კავშირშია ზ. ნოდიას მიერ ძველმართლმადიდებელთა დადანაშაულებასთან "მონოფიზიტობის მსგავს" მწვალებლობაში და რადგან ზ. ნოდიას ეს ბრალდება იდეურად უკავშირდება ხსენებულ პუბლიკაციას, რომელიც მიუსაკუთრებია "მღვდელ" გ. აროშვილს და რომლის პოპულარიზაციასაც ეწევიან საიტებიდან "დიდგორი" და "სიტყვა მართლისა სარწმუნოებისა", გადავწყვიტეთ, მკითხველს შევთავაზოთ ამ პუბლიკაციის დეტალური გარჩევა ილია გრიგორიევის სტატიაში: "Перо хвоста змия древнего" ("ძველი გველის კუდის ნაკრტენი"). გ. აროშვილის პლაგიატური ნაღვაწის წარმოსაჩენად რეალური ავტორის - მღვდელმონაზონ თეოფანეს (არესკინი) პუბლიკაციიდან გაკეთებული ამონაწერების ქართულ თარგმანს შემოგთავაზებთ გ. აროშვილის შესრულებით. ხოლო ყოველი ციტირების ბოლოში მივუთითებთ ორივე წყაროს, როგორც რუსული პუბლიკაციისას, ასევე ქართულისას.

ჩვენ მიერ მოყვანილ ამონარიდებში დავიმოწმეთ ადგილები ი. გრიგორიევის პუბლიკაციიდან მისივე განმარტებებით.

ი. გრიგორიევი წერს: "გამოცემაში (იგულისხმება მღვდელმონაზონ თეოფანეს (არესკინი) ბროშურა - არქიეპ. პ.) ყურადღებას იპყრობს 5-8 გვერდები. მღვდელმონაზონი თეოფანე წერს: "წმ. ეგნატე ღმერთშემოსილი იმავე მიმართებაში აყენებს ეკლესიას ქრისტესადმი, როგორშიც ქრისტეა მამა ღმერთისადმი"" ("დიდგორი". მღვდელი გელასი აროშვილი. ეპისკოპოსი და ეკლესია. https://didgori.wordpress.com/2011/11/09/episkoposi-da-eklesia) (URL-ის მიმართვის თარიღი: 27.11.2020).
("В издании наиболее обращает на себя внимание страница за номером 5 (и по страницу 8 включительно). Иеромонах Феофан пишет: "Святой Игнатий Богоносец ставит епископов в таком же отношении ко Христу, в каком Христос стоит к Богу Отцу") (Илья Григорьев. Перо хвоста змия древнего. http://www.romanitas.ru/Actual/PeroHvosta.htm)
(URL-ის მიმართვის თარიღი: 27.11.2020).

"მოცემულ შემთხვევაში, - აგრძელებს ი. გრიგორიევი, - როგორც ეს მიღებულია ცრუმეცნიერულ წრეებში, ავტორის საკუთარი შეხედულება მიეწერა წმინდანს. ეს კეთდება იმისთვის, რათა უჩვეულო მტკიცებულებების მიუღებლობის შემთხვევაში, დაუყოვნებლივ განაცხადონ: "მამებს უარყოფენო!". ნებისმიერ შემთხვევაში, ყოველს, ვისაც საღი გონიერება აქვს, შეუძლია ავტორის განმარტება გაარჩიოს საკუთრივ დამოწმებული ციტატისგან და გაიგოს, რომ განმარტება ეკუთვნის ავტორს და არა მითითებულ წმინდანს.

განმარტების არაკორექტულობა შეიძლება დავინახოთ აქვე მოტანილ ციტატაში: "ეპისკოპოსი არის ხატი ქრისტესი, რომელიც ერთობაშია თავის სამწყსოსთან ისევე, როგორც ქრისტე მამასთან და ქრისტე ეკლესიასთან, ანუ "ერთ ხორც"(ეფეს.5,2932). ეს არის საიდუმლო ეპისკოპოსის ერთობისა თავის ეკლესიასთან!" ("Некорректность толкования можно увидеть и по приведенной тут же цитате "Иисус Христос есть мысль Отца, как и епископы, поставленные на концах земли, находятся в мысли Иисуса Христа") (იქვე).

განმარტების არაკორექტულობა შეიძლება დავინახოთ იქვე მოტანილ ციტატაში (ეს ციტატა გ. აროშვილს არ უთარგმნია - არქიეპ. პ.): "Иисус Христос есть мысль Отца, как и епископы, поставленные на концах земли, находятся в мысли Иисуса Христа" (იქვე).

"იესუ ქრისტე არის მამის აზრი, ისევე როგორც ეპისკოპოსები, რომლებიც დადგენილ არიან დედამიწის კიდეებზე, იმყოფებიან იესუ ქრისტეს აზრში".

მაგრამ მოტანილი ციტატა არანაირად არ განაპირობებს ავტორის მიერ გაკეთებულ დასკვნას, სიტყვებით, რომელიც წმინდანს მიეწერება და რომელშიც ნათქვამია, რომ "წმ. ეგნატე ღმერთშემოსილი იმავე მიმართებაში აყენებს ეკლესიას ქრისტესადმი, როგორშიც ქრისტეა მამა ღმერთისადმი".
შემდეგ ის წერს: "Верные соединены с епископом так же, как Церковь с Иисусом Христом, и как Иисус Христос с Отцом, дабы все было согласно через единение".

გ. აროშვილის პუბლიკაციაში: "მართალნი (სამღვდელოება და მრევლი) (ფრჩხილებში მოცემული განმარტება "სამღვდელოება და მრევლი" რუსულ ტექსტში არ არის და ის ეკუთვნის გ. აროშვილს - არქიეპ. პ.) შეერთებულნი არიან ეპისკოპოსთან ისევე, როგორც ეკლესია იესო ქრისტესთან და როგორც ქრისტე მამასთან, რათა ყოველივე თანხმობაში იყოს ერთიანობით" ("ეფესელთა მიმართ") (https://didgori.wordpress.com/2011/11/09/episkoposi-da-eklesia) (URL-ის მიმართვის თარიღი: 27.11.2020).

"ამრიგად, მოცემული ფრაზა წმინდანთან მიმართებაში სიცრუეა და ეკუთვნის მ. თეოფანეს, რომელიც ამგვარი მეთოდით ცდილობს საკუთარი შეხედულებებისადმი პატივისცემის გამოწვევას და საკუთარი თავის წმინდანად წარმოჩენას. რა გვექნებოდა საწინააღმდეგო ამ "განსწავლულ კაცს" განმარტებები სწორად რომ მოეცა და არა მართლმადიდებლური დოგმატების საწინააღმდეგოდ. Aრადა, მართლმადიდებლური დოგმატები აშკარად დარღვეულია.

ჩვენ გვწამს, რომ წმიდა სამება ერთარსი და განუყოფელია. სწორედ ასეთ "მიმართებაშია ქრისტე მამა ღმერთთან". მაგრამ იგივენაირი მიმართება, ანუ ეპისკოპოსი იყოს ქრისტეს ერთარსება, ჩვენთვის უცნობია, რადგან დაუშვებელია სამების იპოსტასთა "გამრავლება" ეპისკოპოსთა არაიპოსტასებით, და ვერ მოიპოვებენ ეპისკოპოსნი თავიანთ იპოსტასებში ღვთაებრივ ბუნებას. თანაც სიტყვა" ("Но догматы попраны очевидно. Мы веруем, что Троица единосущна и нераздельна. Именно в таком отношении Христос стоит к Богу Отцу". Такого же отношения, то есть единосущности и нераздельности Епископов со Христом, не ведаем, поскольку не преумножается Троица "неоипостасями" Епископов, и не обретают Епископы в своей ипостаси Божественной Природы") (იქვე).

"თანაც სიტყვა "ისევე" (რუს.: "в таком же"), არ გამოთქვამს განსახილველი მიმართების სპეციფიკას და აიძულებს კაცს იფიქროს, თითქოსდა ლაპარაკი იყოს ამგვარ ურთიერთმიმართებაზე, როგორც არის ეს სისრულეში და არა განსაკუთრებული განხილვის ჩარჩოებში.

ლაპარაკი რომ იყოს ეპისკოპოსის მიმართებაზე ქრისტესთან მხოლოდ ადამიანური ბუნების მიხედვით, მაშინ ასეთი ერთარსებობა შეიძლება მიღებულ იქნას ოდენ ადამიანური ბუნების აუცილებელი განპირობებით. მაგრამ რა ვუყოთ "განუყოფლობას"? ("А если бы речь шла об отношении Епископов ко Христу только по их человеческой природе, то такая единосущность может приниматься только с обязательной оговоркой о человеческой природе. Но как быть с "нераздельностью"?) (იქვე).

"ამრიგად, ის, ვინც, როგორც მინიმუმი, ამტკიცებს, რომ ადამიანური ბუნებით ეპისკოპოსები განუყოფელნი არიან ქრისტესგან, ამით მათში დამოუკიდებელი ადამიანური იპოსტასების არარსებობასაც ამტკიცებს, რამეთუ ადამიანური იპოსტასები განყოფილნი არიან. გარდა ამისა, ის ასევე ეპისკოპოსთა აბსოლუტურ უცოდველობასაც ამტკიცებს, რადგან ქრისტე უცოდველია, რომელთანაც ეპისკოპოსები ისეთ მიმართებაში ყოფილან, "როგორც ქრისტე მამა ღმერთთან", ანუ ერთარსად და განუყოფლად" ("Итак, утверждающий как минимум нераздельность по человеческой природе Епископов со Христом, утверждает и отсутствие в них самостоятельной человеческой ипостаси, ибо человеческие ипостаси раздельны. Кроме того, утверждает он и абсолютную безгрешность Епископов, так как безгрешен Христос, к которому они соотносятся, по мнению автора, "как Христос к Богу Отцу", то есть единосущно и нераздельно") (იქვე).

"ამასთან, სხვადასხვა ეპისკოპოსის ეს ხილული არსებობა, როგორც ჩანს, მ. თეოფანეს "თვალის მოტყუებად" და ხორციელ ბრძნობად მიაჩნია და ბეჯითად მოითხოვს, ყოველ ეპისკოპოსში უცილობლივ დავინახოთ იესუ ქრისტესგან განუყოფლობა, ანუ საკუთრივ იესუ ქრისტე...

ჩვენ გვესმის, რომ წმ. კვიპრიანე კართაგენელი, როდესაც "მრავალი ეპისკოპოსის ერსულოვან დასზე" ლაპარაკობდა, მათ არსებით განუყოფლობას არ გულისხმობდა და არც იმას ფიქრობდა, თითქოსდა ისინი ისეთივე მიმართებაში არიან ქრისტესთან, როგოც "ქრისტეა მამასთან". მაგრამ ასე ფიქრობს მ. თეოფანე (და ცხადია, გ. აროშვილიც - არქიეპ. პ.), ოღონდ ჩვენ სულაც არა ვართ ვალდებულნი, მისი აზრები მივაწეროთ წმინდანებს, და ამიტომაც ყველა ციტატური ამონარიდი, რაც მის საკუთარ მსჯელობაშია ჩართული, არა წმინდანების, არამედ მის საკუთარ მსჯელობად მიგვაჩნია, და ამ კომპილაციისთვის მთელს პასუხისმგებლობას ვაკისრებთ მას, როგორც კომპილატორსა და კომენტატორს, და არა წმინდანებს (იმავეს ვიტყვით ჩვენც გ. აროშვილის მიმართ, რომელმაც ქართულად თარგმნა მ. თეოფანეს ეს მწვალებლური ნაშრომი, მიისაკუთრა და პოპულარიზაციაც გაუწია. გ. აროშვილი ისევე პასუხისმგებელია მის მიერ მისაკუთრებულ ნაშრომზე, როგორც მისი ავტორი - არქიეპ. პ.).

"შემდეგ ის წერს: "მართალნი შეერთებულნი არიან ეპისკოპოსთან ისევე, როგორც ეკლესია იესო ქრისტესთან და როგორც ქრისტე მამასთან, რათა ყოველივე თანხმობაში იყოს ერთიანობით".

გამოდის, რომ მართალნი თავიანთი ეპისკოპოსის "ერთარსნი და განუყოფელნი" ყოფილან, ეკლესია (ანუ იგივე ეპისკოპოსთან ერთად) (გ. აროშვილის ჩანართით - "სამღვდელოება და მრევლი" - არქიეპ. პ.) "ერთარსნი და განუყოფელნი" არიან იესუ ქრისტესთან, როგორც ის მამასთან, შედეგად, ყოველი მორწმუნე - ეპისკოპოსიც არის და ქრისტეც" ("Получается, что верные "единосущны и нераздельны" своему Епископу, Церковь (т.е. они же вместе с Епископом) "единосущны и нераздельны" Иисусу Христу, якоже он Отцу. Следовательно, каждый верный – Епископ и Христос") (იქვე).

"ამგვარი რამ, - წერს ი. გრიგორიევი, - არც არასოდეს გვსმენია და არც არასოდეს მიგვიღია. არ არსებობს მსოფლიო კრება, რომელსაც ამგვარი რამ ემტკიცებინოს. ... ან როგორ არის ეს შესაძლებელი, თუკი მართალნიც და ეპისკოპოსებიც (როგორც ადამიანები - არქიეპ. პ.) ცთომილებას არიან დაქვემდებარებულნი? მწვალებელ-ეპისკოპოსებთან დაკავშირებით ყველაფერი ნათელია: მათში დაუყოვნებლივ უქმდება ეპისკოპოსობა და სიმართლე, კარგავენ მათთვის მ. თეოფანეს მიერ გამოცხადებულ ერთარსობას და განუყოფლობას იესუ ქრისტესთან, და ჩვეულებრივი ადამიანები ხდებიან.

მაგრამ რა ვუყოთ შემცოდეებს? თუ ეპისკოპოსი მწვალებელი არ არის, მაგრამ სცოდავს, თუნდაც არა სასიკვდილოდ, მაგრამ მრავალგვარად და ქრონიკულად? ამის გამო ის ხომ არ კარგავს ეპისკოპოსობას, რაც სრულიად კანონთა თანხმიერია.

როგორ მოვიქცეთ, თუკი ეპისკოპოსმა უარი თქვა ღმრთისგან ბოძებული მოვალეობის მესამედზე - უარი თქვა, მაგალითად, "დაიცვას სარწმუნოება", ანუ თვითონ არ არის მწვალებელი, მაგრამ მწვალებელთა წამქეზებელია?

შესაძლებელია თუ არა, იესუ ქრისტესთან განუყოფელი იყოს ვინმე, თუნდაც არასასიკვდილოდ შემცოდე? ეს რომ ასე იყოს, მაშინ ქრისტე ავტომატურად უნდა გვეღიარებინა "შემცოდედ"; ან ეპისკოპოსები და "მართალთა" ერთგვარი განსაკუთრებული წრე რომის პაპზე უმეტესად პატივდებულ უნდა იქნას სიცოცხლეშივე, რომელიც, როგორც კათოლიკეები ამბობენ, "უცოდველია", ოღონდ "ეხ ცაფედრა". ცხადია, რომ ასეა, რადგან, სხვაგვარად როგორ უნდა ეთქვა მ. თეოფანეს შემდეგი რამ: "Епископ - это образ Иисуса Христа, который соединен со своей паствой так же, как Христос с Отцом, и как Христос с Церковью, т. е. в плоть едину" http://www.romanitas.ru/Actual/PeroHvosta.htm // https://consensus.livejournal.com/19186.html) (URL-ის მიმართვის თარიღი: 27.11.2020).

გ. აროშვილთან: "ეპისკოპოსი - ერთობაშია თავის სამწყსოსთან ისევე, როგორც ქრისტე მამასთან და ქრისტე ეკლესიასთან, ანუ "ერთ ხორც"" (https://didgori.wordpress.com/2011/11/09/episkoposi-da-eklesia) (URL-ის მიმართვის თარიღი: 27.11.2020).

"აქ კიდევ ერთი მწვალებლობაა, რადგან ქრისტე ისე არ არის მამასთან, როგორც ეკლესიასთან. ხოლო, რადგან დაწერილია, რომ ქრისტე მამასთან და ეკლესიასთან ერთნაირადაა, ეს არის თვითღმერთობის მწვალებლობა, რომელიც აცხადებს მართალთა ერთარსობას და განუყოფლობას მამა ღმერთთან" (დედანში: "Здесь еще одна явная ересь, ибо Христос со Отцем един не так, как с Церковью. А поскольку написано, что Христос со Отцем и с Церковью едины так же, то сие есть ересь самобожества, объявляющая верных единосущными и нераздельными Отцу") (http://www.romanitas.ru/Actual/PeroHvosta.htm // https://consensus.livejournal.com/19186.html) (URL-ის მიმართვის თარიღი: 27.11.2020).

"არა აქვს მნიშვნელობა, რა თეორიებს ეყრდნობა მ. თეოფანე (მონოფიზიტურს, მონოთელიტურს, ფსევდოპალამიტურს, ტრინიტარულ-პოლითეისტურს თუ სხვა). ამის შესახებ ის არ წერს, მაგრამ, ამისდა მიუხედავად, არ იცვლება შემაჯამებელი დასკვნა: "ეპისკოპოსი - ერთობაშია თავის სამწყსოსთან ისევე, როგორც ქრისტე მამასთან და ქრისტე ეკლესიასთან, ანუ "ერთ ხორც" (ეფეს. 5:31). ეს არის დასკვნა, რომელშიც, ფაქტობრივად, ნათქვამია, რომ ქრისტე მამასთან, ეპისკოპოსთან და ეკლესიასთან ერთნაირად ყოფილა შეერთებული.

რაც შეეხება ბოლო მინაწერს, "ერთ ხორც", ეს გახლავთ ჯერ კიდევ ძველი ანთროპომორფიტების სრულიად სულელური მტკიცებულება, თითქოსდა ქრისტეს და მამას "ერთი ხორცი" აქვთ. ამგვარი რამ სულაც არ არის ნაგულისხმევი მოციქულის ციტატაში (ეფეს. 5:29-31) და ციტატა უადგილოდ არის დამოწმებული. "ვინაიდან არავის არასოდეს მოსძულებია თავისი ხორცი, არამედ ისე უვლის და ასაზრდოებს, როგორც უფალი - ეკლესიას. რადგანაც მისი სხეულის ასოები ვართ, მისი ხორცთაგანნი და მისი ძვალთაგანნი. ამიტომაც მიატოვებს კაცი თავის დედ-მამას, მიეკვრის თავის ცოლს და იქნებიან ორივენი ერთ ხორც" (ეფეს 5:29-31). მოციქულის ამ ციტატაში ლაპარაკია მხოლოდ ქრისტეს ადამიანურ ბუნებაზე და ეკლესიისადმი მიმართულია სიმბოლურად, რადგან ცათა სასუფეველშიც წმინდანები იპოსტასურად განყოფილნი არიან. ხოლო "მოვლა და გაზრდა" სულაც არ არის ის, რაც "ერთ ხორც" (ეფეს. 5:31). ხოლო სიტყვები: "ამისთვის დაუტეოს კაცმან მამაი თვისი და დედაი თვისი და შეეყოს ცოლსა თვისსა და იყვნენ ორნივე იგი ერთ ხორც", მოციქულისვე თქმით, "საიდუმლოი ესე დიდ არს; ხოლო მე ვიტყვ ქრისტესთვის და ეკლესიისა" (ეფეს. 5:32). "საიდუმლო ესე დიდ არსო", ბრძანებს მოციქული და გვაფრთხილებს, რათა ანალოგიები არ იქნეს გამოყენებული არასწორად.

როგორც ვხედავთ, მ. თეოფანე (და მის კვალობაზე, გ. აროშვილი - არქიეპ. პ.) მოციქულს აღემატება: ის ამ სიტყვებს განაკუთვნებს ქრისტეს მამასთან თანაარსობას, ეპისკოპოსისას მრევლთან, რაც მოციქულს აზრადაც არ ჰქონია. ეს სიმყრალე საკუთრივ მ. თეოფანეს გამონაგონია, რომელიც ამ სწავლებას მოციქულსაც მიაწერს და წმინდანებსაც. რამეთუ ამტკიცებს რა მამისა და ქრისტეს ერთარსობრივ ერთობას ეპისკოპოსთან და მრევლთან ისევე, როგორც ეს შეფარდება მოცემულია ეფესელთა მიმართ ეპისტოლეს ხსენებულ მუხლში (ეფეს. 5:31), სადაც ნათქვამია: "დაუტეოს კაცმან მამაი თვისი და დედაი თვისი და შეეყოს ცოლსა თვისსა და იყვნენ ორნივე იგი ერთ ხორც", მ. თეოფანეს, საკუთარი შეხედულების გასამართლებლად, თავისი სულიერი დაზიანებულობა ღმერთზე გადაააქვს, როგორც აკეთებენ ამას მრავალნი მწვალებელნი. მეორე მხრივ კი, ის ცდილობს, ეს სწავლება საეკლესიო ნორმის რანგში დააყენოს, როგორც ამას ისევ და ისევ მრავალნი მწვალებელნი ცდილობენ.

შემდეგ კი ამბობს: "Вот тайна единства Епископа со своею Церковью!" (http://www.romanitas.ru/Actual/PeroHvosta.htm) (URL-ის მიმართვის თარიღი: 27.11.2020).

გ. აროშვილთან: "ეს არის საიდუმლო ეპისკოპოსის ერთობისა თავის ეკლესიასთან!" (https://didgori.wordpress.com/2011/11/09/episkoposi-da-eklesia) (URL-ის მიმართვის თარიღი: 27.11.2020).

ამრიგად, მ. თეოფანე (და მასთან ერთად მისი თანამოაზრე "მღვდელი" გ. აროშვილიც - არქიეპ. პ.) ღმრთისა და ეკლესიის მგმობარია და, ცხადია, ეპისკოპოსობისაც. როგორც ი. გრიგორიევი წერს, "ეს არის ნიკოლაელთა უძველესი მწვალებლობა, რომელიც, წმიდა მოქიცულ იოანე ღვთისმეტყველის მოწმობით, სძულს ქრისტეს".

მ. თეოფანე განაგრძობს: "Как Христос един с Отцом по природе и энергии (благодати), так и епископ един с Церковью по вере и делам. Не может в Церкви быть разной веры у епископа и верных, как не может быть разных природ у Христа с Отцом" (http://www.romanitas.ru/Actual/PeroHvosta.htm) (URL-ის მიმართვის თარიღი: 27.11.2020).

გ. აროშვილთან: "როგორც ქრისტე არის ერთარსი მამისა ბუნებით და მადლით, ასევე ეპისკოპოსიც სრულ ერთობაშია ეკლესიასთან სარწმუნოებაში და სარწმუნოების საქმეებში. შეუძლებელია ეკლესიაში ეპისკოპოსსა და მრევლს სხვადასხვა სარწმუნოება ჰქონდეთ, ისევე როგორც შეუძლებელია სხვადასხვა ბუნება ჰქონდეთ ქრისტეს და მამას!" (https://didgori.wordpress.com/2011/11/09/episkoposi-da-eklesia) (URL-ის მიმართვის თარიღი: 27.11.2020).

"სიტყვა "შეუძლებელია" (რუს.: "Не может") აქ ნათქვამია "არ უნდას" პათეთიკური მნიშვნელობით, ხოლო შედარება - სიმბოლურია, რამეთუ ბუნებითი ერთობა იგივე როდია, რაც სარწმუნოებრივი. რწმენა და საქმეები განეკუთვნება არა ბუნებას, არამედ იპოსტასს, და ზოგიერთი განსხვავება რწმენასა და საქმეებში არ გამორიცხავს როგორც ეკლესიურობას, ასევე ეპისკოპოსობასაც. ზუსტად ისეთი ერთობისთვის, როგორიცა აქვთ ქრისტეს და მამას, წმინდანებს არასოდეს მიუღწევიათ და ვერც ცათა სასუფეველში მიაღწევენ. რაც შეეხება ფრაზას: "შეუძლებელია სხვადასხვა ბუნება ჰქონდეთ ქრისტეს და მამას!", ის მონოფიზიტურად გამოიყურება, თუმცა შესაძლოა ნასესხები იყოს ანტიარიანული პოლემიკიდან, სადაც ქრისტეს ადამიანური ბუნება უდავო იყო" ("Здесь сказано "не может" в патетическом значении "не должна", а сравнение - образно, ибо единые по природе это не то, что единые по вере. Вера и дела принадлежат не природе, а ипостаси, и некоторые различия и в вере и в делах не исключают как церковности, так и епископства. Такого же в точности единства как у Христа с Отцом не достигают святые и в Царствие Небесном. Что касается фразы "не может быть разных природ у Христа с Отцом", то она выглядит по-монофизитски, хотя могла быть заимствована из противоарианских споров, где человеческая природа Христа была неоспариваема") (http://www.romanitas.ru/Actual/PeroHvosta.htm) (URL-ის მიმართვის თარიღი: 27.11.2020).

და ბოლოს: მ. თეოფანე წერს: "Епископ, будучи еретиком, гораздо более опасен, чем обычный мирянин, так как он оскверняет сразу всю свою Церковь, поскольку именно через Епископа Церковь соединена во Христе с Богом Отцом, от которого Епископы получают благодать таинств и освещают ею свою Церковь" (იქვე).

გ. აროშვილთან: "მწვალებელი ეპისკოპოსი ბევრად უფრო სახიფათოა, ვიდრე უბრალო მორწმუნე, რადგანაც იგი მთელ ეკლესიას ბილწავს. ეკლესია ხომ მხოლოდ ეპისკოპოსის საშუალებით უკავშირდება ქრისტეს მიერ მამა ღმერთს, რომლისაგანაც ღებულობს კიდეც ეპისკოპოსი სული წმიდის მადლს საიდუმლოთა აღსრულებისათვის, რითაც იკურთხება ეკლესია" (https://didgori.wordpress.com/2011/11/09/episkoposi-da-eklesia) (URL-ის მიმართვის თარიღი: 27.11.2020).

"აქ მხოლოდ ლათინობაა. როგორც "ადამიანთა ცოდვების შეკვრისა და გახსნის" მადლის შესახებ ვიცით, ქრისტეს მიერ ჩვენთვის გაღებული მსხვერპლის ძალითა და სულიწმიდის მოქმედებით, თვით ღმერთი ხსნის (მოგვიტევებს) ცოდვებს ჩვენი სინანულის გამო. ანუ მადლის წყარო არის ღმერთი და არა ეპისკოპოსი. იმავეს გვიდასტურებს აღსარების ლოცვების სიტყვები "მე მხოლოდ მოწმე ვარ". ასევე, ევქარისტიაში და სხვა საიდუმლოებებში ეპისკოპოსი ღმერთის თანამშრომელია, რომელიც ყველა მართალთაგან გამოყოფილია განსაკუთრებული ღვაწლისთვის, რომლის აღსასრულებლად მადლს ეპისკოპოსს საიდუმლოთა აღმსრულებელი ღმერთი ანიჭებს. ეკლესია ქრისტესთან შეერთებულია პირდაპირ, ყოველ მორწმუნეში, მაგრამ ცხოვნების გასაადვილებლად აირჩევიან (გაიგე არა როგორც არჩევა, არამედ როგორც გამორჩევა, გამოცალკევება) მრავალ მართალთაგან, რომლებიც უფრო შეეფერებიან ეკლესიის ამ განსაკუთრებულ მსახურებას.

ხოლო სწავლება, "ეკლესია მხოლოდ ეპისკოპოსის საშუალებით უკავშირდება ქრისტეს მიერ მამა ღმერთს", არის კიდევაც პაპიზმის მწვალებლური დოქტრინა ("Если же "через Епископа Церковь соединена во Христе с Богом-Отцом", то это и есть еретическая доктрина папизма") (http://www.romanitas.ru/Actual/PeroHvosta.htm) (URL-ის მიმართვის თარიღი: 27.11.2020).

ასევე ვიცით, რომ ეკლესია ქრისტეში უკავშირდება მამა ღმერთს და სულიწმიდას და არა ეპისკოპოსს, როგორც კვერს უკრავს ლათინებს მ. თეოფანე ("Так же знаем, что Церковь соединена во Христе с Богом Отцом Самим Духом Святым, а не Епископом, как вторит латинянам о.Феофан") (http://www.romanitas.ru/Actual/PeroHvosta.htm) (URL-ის მიმართვის თარიღი: 27.11.2020).

"Не могут верные спасаться отдельно от своего епископа" - წერს მ. თეოფანე (http://www.romanitas.ru/Actual/PeroHvosta.htm) (URL-ის მიმართვის თარიღი: 27.11.2020).

"შეუძლებელია სამწყსო (სამღვდელოება და მრევლი) თავისი ეპისკოპოსის გარეშე ცხონდეს" - ართმევს მ. თეოფანეს სიტყვას "მღვდელი" გელასი აროშვილი (https://didgori.wordpress.com/2011/11/09/episkoposi-da-eklesia) (URL-ის მიმართვის თარიღი: 27.11.2020).

"უფალი სხვა რამეს ამბობს. - პასუხობს ი. გრიგორიევი, - საშინელ სამსჯავროზე ყოველი ადამიანი პასუხს საკუთარი თავისთვის აგებს და არა ეპისკოპოსის ან მ. თეოფანესთვის (ან კიდევ "მღვდელ" გელასისთვის - არქიეპ. პ.). მაგრამ თუ მხედველობაში გვექნება შემდეგ წმ. გრიგოლ ღვთისმეტყველის თხზულებიდან დამოწმებული ციტატა, რომ მაშინ "ხიფათში ვარდება მთელი ეკლესია", სწორედ მ. თეოფანესნაირთა მიერ გავრცელებული ცრუსწავლებებისა და წინამძღვართა მიერ ამ ფაქტის სრული იგნორირების გამო.

ამრიგად, ხიფათი ნამდვილად არსებობს. ეს ხიფათი ის გახლავთ, რომ სწავლებათა წარმოდგენილი კრებული ავლენს საცთურთა სიმრავლეს, რომელიც ძირითადად წინამძღვრებზე - ეპისკოპოსებსა და პრესვიტერებზეა ორიენტირებული. და უკვე სინოდალურ პერიოდში ბევრი ადვილად ცთუნდა ამ სწავლების ლათინური შემადგენლით, მიიღო ის და გაავრცელა, დღესაც მრავალმა მიიღო იგი და ამ სწავლებით ერთიმეორის მიყოლებით ადვილად ეცემიან. ჯერ თუ ცთუნდნენ თავისებური პაპიზმით - იყონ პატარა პაპები საკუთარ ეპარქიებში, კეთილსამოწესოებსა და სამრევლოებში, შემდეგში დაიწყეს სატანური შემოთავაზებების ძებნა, როგორებითაც აცთუნებდა ის უდაბნოში გასულ მაცხოვარს, და მთელ სამყაროზე ბატონობას ჰპირდებოდა. და ეს უბედურები, როგორც კი ეს მოჩვენებითი ძალაუფლება დაინახეს, თავპირისმტვრევით დაეშვნენ მისკენ. საკმარისია სახელმწიფოებრივი ბრაწის სუნი ეცეთ - იმწამსვე ივიწყებენ ქრისტესაც, სიმართლესაც და სინდისსაც. ხოლო მწვალებლები, რომლებმაც ეს მცირედი საცთური დააგეს, ზეიმობენ და კიდევ ტკბილად უმღერენ აი ასე დაცემულ ეპისკოპოსებსა და პრესვიტერებს.

მაგრამ ვერც კი ხედავენ, თვით ეს ვითარება როგორ აუქმებს მათ სწავლებას. კერძოდ: მთელი ქვეყანა შესთავაზა ეშმაკმა ქრისტეს და მან უარი თქვა. ამათ კი მხოლოდ ზმანების უმცირეს კვამლს აჩვენებს და ამ მოჩვენებითი დიდებისკენ თავპირისმტვრევითა და ურთიერთგაქელვით მიექანებიან. მეტიც, არც ის გაგვიკვირდება, თვით მიეახლონ სატანას და მუხლმოდრეკით სთხოვონ ამქვეყნიური პატივი და დიდება.

ასე, რომ ამგვარი ეპისკოპოსი არანარად არ გამოდის, "ქრისტეს ხატი", - არც იკონოგრაფიულად, არც ხატობრივად, არც მსგავსებითად და არც ღირსებითად. და მით უფრო არ გამოდის ისეთი მიმართება ეპისკოპოსსა და ქრისტეს შორის, როგორიცა აქვს ქრისტეს და მამას. თუმცა შეიფერეს მოჩვენებითი უცთომელობა და ღმრთისსაფერი პატივი, რითაც საბოლოოდ ახშობენ და კლავენ საკუთარი სინდისის ნარჩენებს და ზეიმობს მაცთური - ძველი გველის მონა" (Илья Григорьев. Перо хвоста змия древнего. Заметки на полях новоизданной брошюры ректора духовного училища РПАЦ иером.Феофана (Арескина). Редакция Православного альманаха "Романитас". http://www.romanitas.ru/Actual/PeroHvosta.htm) (URL-ის მიმართვის თარიღი: 27.11.2020).

აი, თურმე საიდან მომდინარეობს ზ. ნოდიას შეხედულება "ეპისკოპოსის ორბუნებოვან" არსზე, რომლის დარღვევაც "მონოფიზიტური მწვალებლობის" ტოლფასი ყოფილა. სინამდვილეში კი პირიქით - თვით ზ. ნოდია აღმოჩნდა ყველანაირ მწვალებლობაში, მათ შორის ხლისტურშიც, რომლებიც ყოველ ადამიანს (მათ შორის მღვდლებსა და ეპისკოპოსებსაც) განხორციელებულ ქრისტედ განიხილავდნენ. აქვე დავინახეთ ეკლესიაში ეპისკოპოსის პაპისტური აღმატებულების ლათინური სწავლებაც, რომელიც ამოფარებულია წმინდანთა ისეთ გამონათქვამებს, როგორიცაა: "ეკლესია ეპისკოპოსშია და ეპისკოპოსი ეკლესიაშია" და აკეთებენ ლათინური სულისკვეთებისათვის მომგებიან დასკვნას, რომლის მიხედვითაც მთელი ეკლესია მარტო ეპისკოპატში ექცევა, რომელთა ნებართვების გარეშე თურმე ცაში ფრინველი ვერ გაიფრენს და დედამიწაზე ჭიანჭველა ვერ გაივლის. გელასი აროშვილისა და თეოფანე არესკინისნაირმა მწვალებელმა მღვდლებმა, ზ. ნოდიასნაირმა და ვ. სინილშჩიკოვის მსგავსმა რუპორებმა ეპისკოპოსებს მიანიჭეს იმგვარი თვისებები, რაც მას არც ბუნებითად, არც ხარისხობრივად და არც უფლებრივად არ გააჩნიათ. თუმცა ამაზე ზემოთ საკმარისად ვილაპარაკეთ და აწ ამ თემაზე სიტყვის გაგრძელება ზედმეტად მიგვაჩნია.

<<<

>>>