აპოლოგეტიკა - გზა - მართლად სავალი. I_VIII_მაცხოვრის საუბარი ნიკოდიმესთან

აპოლოგეტიკა

არქიეპისკოპოსი პავლე (ხორავა)

გზა - მართლად სავალი

ნაწილი I

შთაფლვა თუ დასხმა?!

შთაფლვითი ნათლობის კანონიკურობისა და დასხმითი ნათლობის უკანონობის შესახებ

მკითხველო, წინამდებარე წიგნი, რომლის ინტერნეტ-ვერსიასაც ჩვენს ოფიციალურ საიტზე გთავაზობთ, მართლმადიდებლური სარწმუნოების საძირკვლის გამაგრების, შენთვის ჭეშმარიტი ქრისტეანული გზის ჩვენებას ისახავს მიზნად. აქ თავმოყრილია დიდძალი კვლევითი მასალა, რომელიც ეხება დოგმატიკის, ლიტურგიკის, ეკლესიის ისტორიის და ესქატოლოგიის სფეროებს. წიგნი მდიდარია ფაქტობრივი და დოკუმენტური მასალით და მოიცავს პერიოდს I საუკუნიდან ვიდრე XXI საუკუნემდე. ავტორი გვაძლევს ნათლისღების საიდუმლოს, სხვადასხვა ლიტურგიკული წეს-ჩვეულების, 17-ე საუკუნის საეკლესიო რეფორმისა და მისი შედეგების შემჭიდროებულ, მაგრამ ამავე დროს ღრმა ანალიზს.

წიგნში მხილებულია ძველმართლმადიდებლური ეკლესიის წინააღმდეგ მიმართული ცილისწამებებისა და ბრალდებების უსაფუძვლობა; ავტორის მიზანია, ჭეშმარიტების ერთგულ ყოველ ქრისტეანს მიუთითოს გზა მართლად სავალი. იმის გასარკვევად, რომ ეს გზა სწორედ ძველმართლმადიდებლურ ქრისტეანობასთან მიდის, არა მარტო აქ მოტანილი საეკლესიო წესებისა და სხვადასხვა მოვლენის განმარტება დაგეხმარება, არამედ კრებულში თავმოყრილი სადისკუსიო მასალებიც დიდად წაგადგებგა და ორ მოპაექრე მხარეს შორის მტყუან-მართლის გარჩევაც არ გაგიჭირდება.

წიგნის პირველი ნაწილი ეძღვნება ნათლისღების საიდუმლოს, მისი შესრულების კანონიკურ და არაკანონიკურ ფორმებს; მეორე ნაწილი - 17-ე საუკუნის რუსეთის საეკლესიო რეფორმას და მის შედეგებს როგორც საქართველოს მართლმადიდებელი ეკლესიისთვის, ასევე მსოფლიო მართლმადიდებლობისთვის; მესამე ნაწილი კი მთლიანად ეძღვნება ეკლესიის უძლეველობას.

ჭეშმარიტი ქრისტიანული სიყვარულით უძღვნის ამ წიგნს ძველმართლმადიდებლური ეკლესიის არქიეპისკოპოსი პავლე (ხორავა) წმიდა სარწმუნოების გზაზე შემდგარ ყოველ მართლმადიდებელს.

წიგნი გამოიცა ძველმართლმადიდებელ ქრისტეანთა შემოწირულობით.

შინაარსი

თავი VIII

____________________________________________________________________________________________________________________

მაცხოვრის საუბარი ნიკოდიმესთან

როგორც უკვე აღვნიშნეთ, ე. ჭელიძე თავის ორივე წიგნში ("ეკლესია - სძალი უფლისა" და "სული - ცხოველი") ჯიუტად ატარებს იმ აზრს, თითქოსდა ტერმინ "შთაფლვას", როდესაც ლაპარაკია ნათლისღების ქრისტეანულ საიდუმლოზე, სულიერი მნიშვნელობა გააჩნდეს და გულისხმობდეს როგორც წყალში ჩაძირვას (ანუ შთაფლვას პირდაპირი მნიშვნელობით), ასევე დასხმასაც. ეს არის ყოვლად მიუღებელი აზრი, რომელიც არ გამომდინარეობს არც წმიდა წერილის შინაარსიდან და არც წმიდა მამათა სწავლებიდან. ამ შეხედულების ერთადერთი ავტორია თვითონ ე. ჭელიძე. ქრისტეანული ნათლისღების არსის გასარკვევად უნდა მივმართოთ ნათლისღების საიდუმლოს ქრისტეანული შინაარსის საფუძველს, იოანე ღვთისმეტყველის წმიდა სახარებას, კერძოდ, უფლის საუბარს ფარისეველ ნიკოდიმესთან.

ქრისტეს სასწაულებით გაკვირვებულ ადამიანთა შორის, რომლებმაც შემდეგ მაცხოვარი ირწმუნეს, იუდეველთა ერთ-ერთი მთავარი, ფარისეველი ნიკოდიმეც იყო. ის ქრისტესთან მივიდა ღამით, ყველასგან საიდუმლოდ, რათა ამის შესახებ ქრისტეს მოძულე იუდეველ მთავრებსა და ფარისევლებს არ შეეტყოთ.

"ფარისეველთა შორის იყო ერთი კაცი, სახელად ნიკოდემე, იუდეველთა მთავარი, რომელიც ღამით მივიდა იესოსთან და უთხრა: რაბი, ვიცით, რომ ღმრთისაგან მოსულხარ მოძღვრად, ვინაიდან არავის შეუძლია შენს მიერ მოხდენილ სასწაულთა ქმნა, თუკი მასთან არ არის ღმერთი. ხოლო იესომ მიუგო: ჭეშმარიტად, ჭეშმარიტად გეუბნები შენ: ვინც არ დაიბადება ხელახლა, ვერ იხილავს ღმრთის სასუფეველს. უთხრა მას ნიკოდემემ: როგორ შეიძლება დაიბადოს მოხუცი კაცი? ხომ არ შეუძლია ხელმეორედ შევიდეს დედის საშოში და კვლავ დაიბადოს? მიუგო იესომ: ჭეშმარიტად, ჭეშმარიტად გეუბნები შენ: ვინც არ დაიბადება წყლისა და სულისაგან, ვერ შევა ღმრთის სასუფეველში. ხორცის მიერ შობილი ხორცია და სულის მიერ შობილი -სული. ნუ გიკვირს, რომ გითხარი: ხელახლა უნდა დაიბადოთ- მეთქი. ქარი, სადაც სურს, ქრის, და გესმის მისი ხმა, მაგრამ არ იცი, საიდან მოდის ან საით მიდის; ასევეა სულის მიერ ყველა შობილიც. მიუგო ნიკოდემემ და უთხრა მას: როგორ შეიძლება ეს მოხდეს? ხოლო იესომ პასუხად თქვა: ისრაელის მოძღვარი ხარ და ეგ არ იცი? ჭეშმარიტად, ჭეშმარიტად გეუბნები შენ: ჩვენ ვამბობთ იმას, რაც ვიცით, და ვმოწმობთ იმას, რაც გვიხილავს, მაგრამ ჩვენს მოწმობას არ იღებთ. თუ მიწისა გითხარით და არ ირწმუნეთ, როგორღა ირწმუნებთ, რომ გითხრათ, ცისას? არავინ ასულა ზეცად, გარდა ზეცით ჩამოსული კაცის ძისა, რომელიც არის ცაში. და როგორც მოსემ აღმართა გველი უდაბნოში, ასევე უნდა აღიმართოს ძეც კაცისა.რათა ყოველი მისი მორწმუნე კი არ წარწყმდეს, არამედ ჰქონდეს საუკუნო სიცოცხლე. ვინაიდან ისე შეიყვარა ღმერთმა ქვეყანა, რომ მისცა თავისი მხოლოდშობილი ძე, რათა ყოველი მისი მორწმუნე კი არ წარწყმდეს, არამედ ჰქონდეს საუკუნო სიცოცხლე. რადგანაც ღმერთმა იმისათვის როდი მოავლინა თავისი ძე ამ ქვეყნად, რათა განესაჯა ქვეყანა, არამედ რათა ეხსნა მის მიერ. ვისაც სწამს იგი, არ განისჯება, ხოლო ურწმუნო ახლავ განსჯილია, ვინაიდან არ იწამა ღმრთის მხოლოდშობილი ძის სახელი. სასჯელი კი ისაა, რომ ნათელი მოვიდა ქვეყნად, მაგრამ ხალხმა უფრო შეიყვარა ბნელი, ვიდრე ნათელი, ვინაიდან ბოროტნი იყვნენ მათი საქმენი. რადგანაც ყველა ბოროტმოქმედს სძულს ნათელი და არ მიელტვის ნათელს, რათა არ გამჟღავნდნენ მისი საქმენი. სიმართლის მოქმედი კი მიელტვის ნათელს, რათა გაცხადდნენ მისი საქმენი, ვინაიდან ღმერთში არიან ქმნილნი" (იოანე 3:1- 21).

ნიკოდიმეს სურდა გაეგო, ნამდვილად არის თუ არა იესუ ქრისტე ქვეყნიერების მაცხოვარი და რა უნდა გაეკეთებინა ადამიანს, რათა შესულიყო მის სასუფეველში. მან მაცხოვარს უთხრა: "რაბი, ვიცით, რომ ღმრთისაგან მოსულხარ მოძღვრად, ვინაიდან არავის შეუძლია შენს მიერ მოხდენილ სასწაულთა ქმნა, თუკი მასთან არ არის ღმერთი" (იოანე 3:2).

ნიკოდიმეს სიტყვებზე ღვთაებრივმა მოძღვარმა უპასუხა: "ჭეშმარიტად, ჭეშმარიტად გეუბნები შენ: ვინც არ დაიბადება წყლისა და სულისაგან, ვერ შევა ღმრთის სასუფეველში" (იოანე 3:3).

"ნიკოდიმეს უმთავრესი გაურკვევლობა, - წერს XIX ს-ის ცნობილი ეგზეგეტი და ღვთისმეტყველიარქიმანდრიტი მიქაელი (ლუზინი) თავის ნაშრომში "იესუ ქრისტეს საუბარი ნიკოდიმესთან", - და, აქედან გამომდინარე, შეკითხვაც ეხება თვით იესუ ქრისტეს, თუ ვინ არის ის. ნიკოდიმეს სურდა გაეგო, როგორ განსაზღვრავდა თვით იესუ საკუთარ მოწოდებას და დანიშნულებას. მას ჯერ კიდევ არ სწამდა ქრისტესი, როგორც მესიისა, ის ჯერ კიდევ ვერ ამჩნევდა მესიის სასუფევლის დაწყებას, უკიდურეს შემთხვევაში, ჯერაც გაურკვევლობაში იყო ამ საკითხში და ეს გაურკვევლობა რომ დაეძლია მოვიდა კიდევაც მაცხოვართან.

ნეტარი თეოფილაქტე ბრძანებს: "... ნიკოდიმეს ქრისტეზე გააჩნდა კნინი შეხედულება, რომ ის არის მხოლოდ მოძღვარი და რომ ღმერთი მასთანაა. სწორედ ამიტომაც ეუბნება მას მაცხოვარი: შენ ამგვარი შეხედულება ჩემზე იმიტომაც გაქვს, რომ ჯერაც ზეგარდმო შობით, ანუ სულიერად, ღმრთისგან, არ შობილხარ; არამედ ხარ ხორციელი, და ცოდნა, რომელიც ჩემზე გაქვს, სულიერი კი არა, მშვინვიერი და კაცობრივია. მე კი გეუბნები, ან შენ, ან სხვა ვინმე, ვინც გინდა იყოს, თუ ზეგარდმო არ იშვებით, და ღმრთისგან არ მიიღებთ ჩემს შესახებ ჯეროვან შემეცნებას, ვერ იხილავთ სასუფეველს. რადგან მხოლოდ ნათლისღებით შობა ანიჭებს ადამიანს სასუფეველსა და განათლებას" (Comment. in Johan, c. 3. V. 3; p. 592) (Архим. Михаил (Лузин). Беседа Исуса Христа с Никодимом. Прибавления к творениям св. Отцов. 1862, ч. 21, кн. 1, стр. 77).

"ნიკოდიმეს ეგონა, - ბრძანებს წმ. იოანე ოქროპირი, - რომ თუ ასე ეტყოდა (იგულისხმება სიტყვები - "ვიცით, რომ ღმრთისაგან მოსულხარ მოძღვრად, ვინაიდან არავის შეუძლია შენს მიერ მოხდენილ სასწაულთა ქმნა, თუკი მასთან არ არის ღმერთი" - არქიეპ. პ.), ამით ქრისტეს უდიდეს პატივს მიაგებდა. და რას პასუხობს ქრისტე? აჩვენებს მას, რომ ჯერ შემეცნების კარებსაც კი არ მიახლოებია, არამედ დაბორიალებს სასუფევლის გარეთ და არა მარტო ის, არამედ ყოველი, ვინც კი ასე იტყვის. ზეგარდმო შობის გარეშე ვერ მიიღებ სარწმუნოებრივ საგანთა ჭეშმარიტ შემეცნებას; იბორიალებ და ძალზედ შორს აღმოჩნდები ზეციური სასუფეველისგან; და გინდ შენ, გინდ სხვა ვინმე, ვინც ასე ფიქრობთ ჩემს შესახებ, უწყოდეთ, სასუფევლის გარეთ დაშთენილხართ".

ცოტა ქვემოთ, წმ. იოანე ოქროპირი დასძენს: "ამრიგად, ქრისტეს სიტყვებს ("უკუეთუ ვინმე არა იშვეს...") ასეთი მნიშვნელობა გააჩნია: თუ ზეგარდმო არ იშვები, თუ სულს არ ეზიარები მეორედ შობის საბანელით, ვერ მიიღებ ჩემს შესახებ ჯეროვან შემეცნებას. ხოლო ის შემეცნება, რაც ჩემზე გაქვს არის არა სულიერი, არამედ მშვინვიერი" (Златоуст. На Иоан. 24, стр. 78-79).

"ხოლო იმის ასახსნელად, თუ რატომ არ ლაპარაკობს მაცხოვარი პირდაპირი მნიშვნელობით თავის თავზე, არ განმარტავს თავის მოწოდებას და დანიშნულებას - რაც ასე აინტერესებდა ნიკოდიმეს - და მსჯელობას სხვაგვარად წარმართავს, კერძოდ, უთითებს ღმრთის სასუფეველზე და მის ღირსად ქცევის პირობებზე, წმიდა იოანე ოქროპირი იმითი ხსნის იმ მიზეზს, რომ ნიკოდიმეს გონებას მაცხოვრის პიროვნების შესახებ სწავლების დატევნა ჯერაც არ შეეძლო. ამიტომაც, მაცხოვარს მისი ცნობიერება ამის შემეცნებამდე თანდათანობით აჰყავს.

აღინიშნა: ნიკოდიმე გამოხატავს არასწორ აზრს, როდესაც ამბობს, რომ იესუ თავის საქმეებს აღასრულებს გარეშეს დახმარებით ("არავის შეუძლია შენს მიერ მოხდენილ სასწაულთა ქმნა, თუკი მასთან არ არის ღმერთი..." (იოანე 3:2)), და სხვისი დახმარება სჭირდება, წმ. იოანე ოქროპირი განაგრძობს: "და რას პასუხობს ქრისტე? იხილე უკიდურესი შეწყალება, ის კი არ თქვა: სულაც არ მჭირდება სხვათა შეწევნა, რადგან ყოველივეს ვიქმ საკუთარი ძალით, რამეთუ მე ვარ ჭეშმარიტი ძე ღმრთისა, და ჩემი მშობელი მამის თანასწორი ძალი გამაჩნიაო, რადგან ეს ჯერ კიდევ მიუწვდომელი იყო მსმენელისთვის (ნიკოდიმესთვის). ის აშკარად არ მსჯელობს რაიმე ამაღლებულზე, არამედ დაფარულად, ნელ-ნელა აღამაღლებს მის აზროვნებას მდაბიური აზრებიდან მაღლა და ასწავლის, რომ მას სასწაულთა ქმნა თვითონაც ძალუძს. ქრისტე ასე ელაპარაკება ნიკოდიმეს არა იმიტომ, რომ გააოგნოს კაცი, რომელმაც საკუთარი აზრი გამოთქვა მაცხოვარზე იმ ზომით, რა ზომითაც მას შეეძლო ამის დატევა, არამედ იმიტომ, რომ უხილავად აღეყვანა იგი ზეციურის შემეცნებამდე. "უკუეთუ ვინმე არა იშვეს"-ო "ზეგარდმო" ("მეორედ") (წმ. იოანე ოქროპირი. ციტ. იქვე).

ახლა ყურადღება მივაქციოთ ღვთაებრივი მოძღვრის (ქრისტეს) სიტყვების მნიშვნელობას. რა იგულისხმება "ღმრთის სასუფეველში"? ღმრთის სასუფევლად, როგორც ჩანს, აქ იგულისხმება არა ღმრთის საზოგადო სუფევა დედამიწაზე - იმ აზრით, რომ ღმრთის, როგორც შემოქმედისა და განმგებელის, მეუფება ყოვლისმომცველია; არამედ ვიწრო აზრით, - მესიის სუფევად, ანუ ქრისტეს მიერ ცოდვისა და მისი მიზეზის, წყვდიადის თავადის, ეშმაკის მძლავრებისგან გამოსყიდულთა ერთობად, რომელსაც სწამს ამ გამოსყიდვისა და აღიარებს ქრისტეს ძალაუფლებას. მოკლედ, "ღმრთის სასუფეველში" აქ იგულისხმება ქრისტეანული ეკლესია ყველა თავისი სიკეთით, რომელსაც ანიჭებს ის თავის წევრებს როგორც ამქვეყნად, ისე მომავალ ცხოვრებაშიც.

თავისი პირველი დანაშაულით ადამი განიდრიკა ღმრთისგან და როგორც თვითონ, ასევე მისი შთამომავლობაც დაემონა ცოდვას. ადამიანებზე გაბატონდა ცოდვა და მისი წამომწყები ეშმაკი. რადგან ამგვარი მონობიდან თავის დაღწევა ადამიანს საკუთარი ძალებით არ შეეძლო, საჭირო იყო განკაცებული ღმრთის ძის გამომსყიდველი სიკვდილი, რითაც ცოდვისა და ეშმაკის მძლავრება დაითრგუნა. დაინგრა ეშმაკის ძალაუფლება, მისი სამეფო, ადამიანი გამოსყიდულ იქნა ცოდვისგან და კვლავ ზეციერ მამას დაუბრუნდა. ყოველივე ამის მორწმუნე ადამიანი ხდება ღმრთის სხვა სასუფეველის წევრი. ყველა წინასწარმეტყველი იუწყებოდა როგორც ამ სასუფევლის დამყარების, ასევე მისი უფლისა და მეუფის შესახებაც, და აი, დადგა ჟამთა სისრულე, გამოჩნდა იოანე, უკანასკნელი ძველაღთქმისეული წინასწარმეტყველი, რომელიც ღაღადებდა: "მოახლებულ არს სასუფეველი ცათაჲ" (მათე 3:2) და იესუზე, როგორც ამ სასუფევლის დამფუძნებელზე, მიუთითა.

ამა სოფლის თავადის სუფევისგან განსხვავებით, ეს ღმრთის სასუფეველია, რომლის წევრებს სწამთ ქრისტეს გამომსყიდველი მსხვერპლისა, სწამთ, რომ ამით შერიგებულნი არიან ღმერთთან, და ნება მისი, როგორც უფლისა, ერთადერთი კანონია მათთვის; ან კიდევ, ეს არის ქრისტეს სასუფეველიც, რადგან ქრისტე არის თავი ეკლესიის სხეულისა. სიცრუისა და ბოროტების სამეფოს საპირისპიროდ, ის არის ქრისტესთან ერთობის მარადიული სუფევა. ამ ცხოვრებაში ის არ გვეხსნება სრულყოფილად, მთელი მისი სიწმიდით: რადგან ჯერ კიდევ ჟამია ღმრთის სასუფევლის (ანუ ეკლესიის) ბრძოლისა ეშმაკის სამეფოსთან. მთელი თავისი სისრულით ის გაიხსნება მომავალ, ნეტარ და დაუსრულებელ საუკუნეში, როდესაც აღიხოცებიან ყოველნი სუპოსტატნი,"რაჲთა იყოს ღმერთი ყოვლად ყოველსა შინა" (1 კორინთ. 15:28).

აქედან ცხადი ხდება, რომ ღმრთის, ანუ ქრისტეს სასუფეველი, რომლის შესახებაც მსჯელობს მაცხოვარი, და რომელსაც ამქვეყნიური ცხოვრების გავლა უწევს, არის "არაამქვეყნიური" (იოანე 17:16). ეს არის არა პოლიტიკური სამეფო, თუნდაც ძველებრაული პოლიტიკური თეოკრატიის აზრით, არამედ სულიერი სასუფეველი; აქედან კი - არა ისეთი, როგორსაც ელოდნენ ებრაელები თავიანთი მესიის მოსვლით.

ამიტომაც, მასში მონაწილეობაც არ არის ისეთი, როგორც მათ თავიანთი გარყვნილი გონებით წარმოედგინათ. ყოველივე აქედან გამომდინარე, ღმრთის სასუფევლის "ხილვაც" (იოანე 3:3) ნიშნავს არა მარტო მისი დასაწყისის დანახვას, არამედ მის განცდას საკუთარი გამოცდილებით, მის შეგრძნებას ("სასუფეველი ღმრთისაჲ შორის თქუენსა არს") (ლუკა 17:21)); ანუ ეს ნიშნავს იყო მისი მონაწილე (როგორც ეს გამოხატულია შემდგომ, იოანეს სახარების 3-ე თავის 5-ე მუხლში სიტყვით, "შესვლა" ("ამენ, ამენ გეტყჳ შენ: უკუეთუ ვინმე არა იშვეს წყლისაგან და სულისა, ვერ ჴელ-ეწიფების შესლვად სასუფეველსა ღმრთისასა") (იოანე 3:5)),ჭვრეტდე მის საიდუმლოებებს, სარგებლობდე იმ სიკეთეებით, რომლის მომნიჭებელიც არის იგი როგორც ახლანდელ, ასევე მომავალ (დაუსრულებელ) საუკუნეში.

და აი, იმისთვის, რათა "იხილო" ღმრთის, მესიის სასუფეველი, მონაწილეობა მიიღო მასში, ისარგებლო მისი ნიჭებითა და სიკეთეებით და ჭვრიტო მისი საიდუმლონი, საჭიროა ზეგარდმო შობა: "ამენ, ამენ გეტყჳ შენ: უკუეთუ ვინმე არა იშვეს წყლისაგან და სულისა, ვერ ჴელ-ეწიფების შესლვად სასუფეველსა ღმრთისასა"(იოანე 3:5). ეს არის უმთავრესი პირობა!

რა არის ეს შობა და რაში მდგომარეობს იგი, მაცხოვარი იქვე განმარტავს (მ. 5). სწორედ აქ ვპოვებთ ამ გამონათქვამის მთელ სიღრმეს. აქვე მივაპყრობთ ჩვენს ყურადღებას სიტყვას "ზეგარდმო" (άνωθεν). ძველი დროიდანვე დავობენ ამ სიტყვის მნიშვნელობაზე. მას ორი აზრი გააჩნია: პირველია - ზემოდან, ცისგან, ღმრთისგან (იაკობ. 1:17) და მეორე - კვლავ, მეორედ, ხელახლა (გალატ. 4:9). რა აზრით არის აქ გამოყენებული ეს სიტყვა? იოანეს სახარების სხვა ადგილებში სიტყვა άνωθεν-ს აქვს "ზეგარდმოს" და არა "ხელმეორედ" ან "კვლავ"-ის მნიშვნელობა (იოანე 3:31; 9:11) და ეს აზრი, რა თქმა უნდა, სრულ შესაბამისობაშია ქრისტეს განზრახვასთან, რომელიც ქადაგებს მესიის მადლისმიერ სასუფეველში მონაწილეობაზე, რომელშიც ვერავინ შევა ზეგარდმო, ციდან, ღმრთის მიერ ბოძებული მადლის გარეშე (იოანე 1:13).

მოგვიანებით, ამ აზრის განმარტებისას, მაცხოვარმა სიტყვა "ზეგარდმოს" ნაცვლად გამოიყენა გამოთქმა"წყლითა და სულით", რითიც მკაფიოდ აჩვენა, რომ ის ლაპარაკობდა ზეგარდმო, ზეცითგან ანუ ღმრთისგან შობაზე. მაშინ, როდესაც ნიკოდიმემ ეს სიტყვა გაიგო უკანასკნელი აზრით, ანუ "კვლავ შობად", "ხელმეორე შობად", დედის მუცელში კვლავ შესვლად და ხელმეორე დაბადებად ("ნუუკუე შესაძლებელ არს მუცელსა დედისა თკისისასა შესვლად მეორედ და შობად?" (იოანე 3:4)).

თავისი აზრის მისანიშნებლად ღმერთკაცს რომ ისეთი სიტყვა გამოეყენებინა, რომელიც პირდაპირ მიანიშნებდა ზეცითგან შობაზე და სხვა არაფერზე, მაშინ ნიკოდიმე არ დასვამდა ისეთ კითხვას, როგორიც დასვა (მ. 4), არამედ სხვაგვარად უნდა ეთქვა. მისთვის ზეცითგან შობა რომ უცნობი ყოფილიყო, მაშინ იკითხავდა ამის მნიშვნელობას; ხოლო თუ ეს ეცოდინებოდა, მაშინ ამგვარი შობის საჭიროებით დაინტერესდებოდა. შედეგად, არსებობს საფუძველი სიტყვა άνωθεν მიღებულ იქნას ბოლო მნიშვნელობითაც, ანუ როგორც "კვლავ", "ხელმეორედ". მაგრამ ყველაზე უკეთესია არ გაიყოს ეს ორი მნიშვნელობა, არამედ ორივე მიღებულ იქნას, რამეთუ არ არსებობს საფუძველი ვამტკიცოთ, თითქოსდა ამ ადგილას მოცემულ სიტყვას გააჩნია მხოლოდ ერთი რომელიმე და არა სხვა მნიშვნელობა. ეს მნიშვნელობები განუყოფელნიც კი არიან ამ სიტყვაში. ქრისტეანული ზეგარდმო შობა, ამავე დროს არის მეორედ შობა, ადამიანის სულიერი ბუნების განახლება-აღორძინება; ხოლო ეს მეორე ზეგარდმო შობა, მხოლოდ ღმრთის მადლით აღესრულება და არა სხვაგვარად. სწორედ ამ აზრის შემეცნებისკენ აჰყავს თანდათანობით ღვთაებრივ მოძღვარს ნიკოდიმეს ცნობიერება და ამიტომაც იყენებს ისეთ სიტყვას, რომელიც ორივე ცნების, ანუ "ზეგარდმოსა" და "ხელმეორე"-ს გამომხატველი იქნებოდა. ნიკოდიმეს შეეძლო გაეგო ეს როგორც სურდა, რამდენსაც დაიტევდა მისი ცნობიერება, მისი რელიგიური თვითშეგნება; მაგრამ ღვთაებრივი მოძღვრისთვის, რომელიც თანდათანობით სულიერი ნათლით განანათლებდა ნიკოდიმეს მშვინვიერ შემეცნებას, და ნელ-ნელა, თავისი სწავლების საიდუმლოს მოზიარედ ქმნიდა მას, სათქმელსაც უბრძენესად გამოხატავდა.

ამრიგად, იესუ ქრისტეს სიტყვების სრული მნიშვნელობა, ნიკოდიმეს სიტყვებთან მიმართებაში, შეიძლება ასე გამოვხატოთ: "შენ ამბობ, რომ მე მხოლოდ ღმრთისგან მოვლინებული მოძღვარი ვარ; რომ ღმერთი ჩემთანაა; მაგრამ თქვენ ჩემზე ასე ფიქრობთ იმიტომ, რომ ღმრთის სასუფევლის საიდუმლოს შემეცნებას ჯერაც ვერ შესწვდომიხართ, არც მისი საიდუმლოებების ჭვრეტა ძალგიძთ და არც ღმრთის სასუფეველში მონაწილეობაც, რომლის შესახებაც არასწორად აზროვნებთ და მოუთმენლად ელით მას (მიუხედავად იმისა, რომ ეს სასუფეველიც და მისი დამფუძნებელიც თქვენს შორის არის), რადგან ამის შესაცნობად საჭიროა ჯერ თავიდან, ზეგარდმო შობა; საჭიროა ღმრთის განსაკუთრებული მადლით თქვენი სულიერი ბუნების კვლავ დაბადება, რათა დაინახოთ მესიის ჭეშმარიტი სასუფეველი, გახდეთ მისი მონაწილენი და ჭვრიტოთ მისი საიდუმლონი, რადგან ეს სასუფეველი ისეთი როდია თქვენ რომ ელოდებით. ის სულიერია და მხოლოდ სულიერად შობილს ძალუძს მისი საიდუმლოებების ჭვრეტა.

როდესაც მეორედ შობით იგრძნობ შენში სიცოცხლის ახალ საწყისს, მხოლოდ მაშინ შეძლებ მესიის სასუფეველში, ანუ მიწიერ ეკლესიაში მონაწილეობას და შემდეგ ღმერთთან ერთობით მიიღებ ნეტარებას მის ზეციურ სასუფეველში და მისი საიდუმლოებებიც გეცოდინება. ამიტომაც, როგორც შენ, ასევე ნებისმიერი სხვა, სანამ მეორედ არ იშვებით ზეცისგან, როგორც ახლა არ მონაწილეობთ ღმრთის სასუფეველში, და არ მაღიარებთ მე მესიად, ასევე ვეღარასოდეს შეძლებთ მასში ყოფნას და ჩემს ცნობას".

ღმერთკაცის ამგვარი შეფარული პასუხის შემდეგ ბუნებრივი იყო, ნიკოდიმე საგონებელს მისცემოდა. მესიის სასუფეველზე მას სულ სხვა წარმოდგენა ჰქონდა და არა ის რომელიც მას ქრისტემ აღუწერა. ნიკოდიმეს მესიის სასუფეველი გარეგან, პოლიტიკურ დიდებად წარმოედგინა და სწორედ ამ სამეფოში მონაწილეობაზე ოცნებობდა, იესუ ქრისტე კი სულ სხვა, სულიერ სასუფეველზე მსჯელობდა.

ამაზე უფრო გაუგებრად უნდა მოსჩვენებოდა ნიკოდიმეს ქრისტეს მიერ აღწერილ სასუფველშიმონაწილეობის პირობა. ნიკოდიმე, ისევე როგორც მისი თანამედროვეები, მესიის სასუფეველზე მათი დამახინჯებული წარმოდგენის მიხედვით, სასუფეველში მონაწილეობის პირობად საკმარისად მიიჩნევდნენ ოდენ ხორციელ წარმომავლობას აბრაამისგან და კიდევ ფარისევლურ სიმართლეს ღმრთის წინაშე (მათე 3:9; ლუკა 3:8). ქრისტე კი მას ახალ შობაზე ელპარაკება. პირობამ, როგორც ჩანს, ნიკოდიმე გააოგნა. მან ვერ გაიგო ქრისტეს სიტყვები. ის ვერ უთანხმდებოდა მის წარმოდგენებს და დაუტევნელი იყო მისი ცნობიერებისთვის; მაგრამ ცნობისმოყვარეობამ იმდენად გაიღვიძა მასში, რომ ქრისტეს ასეთი შეკითხვა მისცა: "ვითარ ჴელ-ეწიფების კაცსა ბერსა შობად? ნუუკუე შესაძლებელ არს მუცელსა დედისა თჳსისასა შესლვად მეორედ და შობად?" (იოანე 3:4).

ერთი შეხედვით, ეს ძალიან უცნაური შეკითხვაა, რომელიც სრულიად არ ესადაგება განსწავლულ ფარისეველს, თანაც იმდენად, რომ ამაზე უცნაურ კითხვას ნიკოდიმე ვერც მოიფიქრებდა. ვის შეუძლია ფიქრში დაშვებაც კი იმისა, თითქოსდა ადამიანს ძალუძდეს დედის მუცელში თავიდან შეღწევა და იქიდან კვლავ დაბადება? შეიძლება ვიფიქროთ, რომ ისრაელის პატივდებულმა მოძღვარმა ამგვარი კითხვა ახლად გამოჩენილ ნაზარეველ მოძღვარს (ქრისტეს) ირონიით დაუსვა, რათა დაეცინა მისთვის და სრულიად წარმოუდგენლად წარმოეჩინა ის საქმე, რასაც ქრისტე ასე დაბეჯითებით უხსნიდა. მაგრამ დაუშვებელია ამგვარი ვარაუდიც კი ნიკოდიმეს მიმართ, რომელიც ქრისტეს სწავლების მოსასმენად ღამით მივიდა; მოძღვართან, რომლის საკვირველმა სასწაულებმა ყურადღება მიიპყრო და ყველა ღმრთის წარგზავნილის მიმართ პატივისცემით გამსჭვალა. Iქნებ, ეს უცნაური კითხვა ნიკოდიმეს გულში უნებლიეთ შეიჭრა, ძლიერი სურვილის გამო, რაც შეიძლება მალე და სწრაფად მიეღწია იმ საშუალებისთვის, რომელიც მესიის სასუფევლის მონაწილედ შექმნიდა? მაგრამ, შეკითხვის უცნაურობისდა მიუხედავად, მისი ცალკეული ცნებები და გამონათქვამები ათვალსაჩინოებს იმ სინამდვილეს, რომ ნიკოდიმეს ყველაფერი გააზრებული და მიზანდასახული ჰქონდა, რაც აზრის უნებლიობას გამორიცხავს. მაშ, საიდან გაჩნდა და რა მიზანი ჰქონდა ასეთი უცნაურ კითხვას?

ახალი შობისა და აღორძინების ცნება შეუძლებელია სრულიად უცხო და რაღაც ახალი ყოფილიყო ნიკოდიმესთვის. იუდეველებში გამოთქმა "ხელახლა შობა" გამოიყენებოდა:

ა) როდესაც ლაპარაკობდნენ პროზელიტებზე; როდესაც წარმართი, თუ ის მიიღებდა ჭეშმარიტ რელიგიას და დაემორჩილებოდა იუდაურ რელიგიურ კანონებსა და დადგენილებებს, წინადაიცვითებოდა, მაშინ მას ახალშობილ ყრმას უწოდებდნენ (Lighfoot. Harm. quatr. Evangel. par. III. p. 436. Roterdam 1686: "quod gentilis factus Proselytus et servus manumissus, ecce est ut puer modo natus") (Архим. Михаил (Лузин). Беседа Исуса Христа с Николимом. Прибавления к творениям св. Отцов. 1862, ч. 21, кн. 1, стр. 86). (Архим. Михаил (Лузин). Беседа Исуса Христа с Николимом. Прибавления к творениям св. Отцов. 1862, ч. 21, кн. 1, стр. 86).

ბ) როდესაც ლაპარაკობდნენ ადამიანის ცხოვრების შინაგან გარდაქმნაზე; ანუ, როდესაც ადამიანი იცვლის თავის მცდარ შეხედულებებს ცნობილ რელიგიურ და ზნეობრივ ჭეშმარიტებებზე და უკეთური ცხოვრებიდან ჭეშმარიტ გზაზე დგება (Knapii – Scripta varii argumenti. Tom II. p. 1. p 191. Shleissner. N. Lexic. in N. Testam. Tom. I) (იქვე).

ამიტომაც ვამბობთ, რომ ნიკოდიმეს უნდა სცოდნოდა, რა არის "ახალი შობა", რა აღინიშნება ამ ცნებით და გამონათქვამით. მიუხედავად ამისა, მისთვის ძნელი იყო ამ მნიშვნელობებშიაც კი ქრისტეს სიტყვების სწორად გაგება. როდესაც პროზელიტებზე ლაპარაკობდნენ, მაშინ ამ ცნების ("ახალი შობის") აღსანიშნავად ხატობრივად გამოიყენებოდა წინადაცვეთის გარეგნული სახე, ქრისტე კი ჯერ არანაირ გარეგან მოქმედებაზე არ მსჯელობდა, რაც აღორძინების განყენებულ ცნებას ნიკოდიმეს მშვინვიერ შემეცნებასთან მიაახლოებდა. ქრისტემ გამოიყენა გამოთქმა - ზეგარდმო, კვლავაც, ხელმეორედ და სხვა არაფერი. განსწავლული ფარისევლისთვის უცნობი იყო ამგვარი, გარეგნული ნიშნის გარეშე მოცემული აღორძინება და ამიტომაც გაკვირვებას ვერ მალავდა; და, საერთოდ, რატომ უნდა იყოს იუდეველი პროზელიტივით, როცა ლაპარაკია მესიის სასუფეველზე? მისი რელიგია ჭეშმარიტია და ის აბრაამის შთამომავალია. ამიტომაც ნიკოდიმე ვერ ხედავდა თავისი რელიგიური აზრებისა და შეხედულებების შეცვლის საჭიროებას, ის ხომ სჯულის მცოდნე და მართლმორწმუნე ფარისეველია. რა მიმართებაშია მასთან ხელახალი შობის ეს ცნება? მისი აზრით, არანაირ მიმართებაში არ შეიძლება იყოს, რადგან მას ამისი საჭიროება არა აქვს. ამრიგად, სრულიად ბუნებრივად, ნიკოდიმეს ცნობიერებაში იბადება კითხვა: რა არის ეს ახალი შობა, რომლის შესახებაც იესუ ლაპარაკობს და რომელიც არ არის პროზელიტთა სულიერი აღორძინება და არც რელიგიურ-ზნეობრივი ცხოვრების შეცვლა? აი, საიდან ჩდნება ნიკოდიმეს შეგნებაში კითხვა შობის ახალი ფორმის შესახებ, რომელსაც იესუ ითხოვდა.

მაგრამ როგორ მიიდრიკა განსწავლული მწიგნობრის აზრი შეუძლებელი საქმისკენ - მეორედ შეხვიდე დედის მუცელში კვლავ გასაჩენად? ბოლოს და ბოლოს, რა არის ეს "ახალი შობა", თანაც ყოველგვარი გრძნობისმიერი ნიშნის გარეშე? არადა, ქრისტე დარწმუნებით ამბობს: "ამენ, ამენ ..." ვერ იქნება ღმრთის სასუფევლის მონაწილე ის, ვინც ხელმეორედ არ იშვება, და ეს აჩვენებს ხელახალი შობის უეჭველობას. მაგრამ რა შობაა ეს? როგორ არის ის შესაძლებელი, მაგალითად, ნიკოდიმესთვის?ერთი შეიძლება იყოს ხელახალი შობის საშუალება, ხელახალი ხორციელი შობა, რათა კვლავ აღმოიშვა სულიერად; სხვაგვარად, იუდეველი ფარისეველისთვის ამგვარი ხელმეორედ შობა წარმოუდგენელია, განსაკუთრებით მაშინ, როცა ადამიანი მოხუცია; ყველა სარწმუნოებრივი მომენტი, რელიგიური პოზიცია და ცხოვრების წესი მასში უკვე იმდენად დამკვიდრებულია და ისეთი ძალა აქვს, რომ მათი შეცვლა, როდესაც გულითადად და გულწრფელად გწამს მათი ჭეშმარიტებისა, უბრალოდ, შეუძლებელია.

ეს არის ადამიანის მადლისმიერი, სულიერი, შინაგანი აღორძინების ვერგაგებისა და იმ ძირითადი საწყისების არცოდნის ბუნებრივი შედეგი, რომლითაც მკვიდრდება მესიის სასუფეველი და რომელიც არის პირობა მასში მონაწილეობის მისაღებად. მაგრამ, განა ეს მეორედ ხორციელი შობა, აღუსრულებელი, არაბუნებრივი, შეუძლებელი საქმე არ არის? სხვაგვარად როგორ იქნება? "მოძღვარო, - იყო ნიკოდიმეს შინაგანი აზრი, - შენ შეუძლებელს ასწავლი". "ვითარ ჴელ-ეწიფების კაცსა ბერსა შობად?" (ახ. ქართ.: "როგორ შეიძლება დაიბადოს მოხუცი კაცი?") ... უფალი იესუ ნათლად ხედავდა, რომ ნიკოდიმეს მისი არ ესმოდა; ამ სწავლული ფარისეველის შეხედულებასთან შეუთავსებელი იყო ის, რომ ხორციელად აბრაამის შთამომავალ ებრაელს კიდევ სჭირდებოდა ხელმეორედ შობა, რათა მესიის სასუფევლის მონაწილე გამხდარიყო. ამავე შეხედულების გამო არ შეეძლო მას გაეგო, რას ნიშნავდა ეს ხელახალი შობა და როგორ უნდა აღსრულებულიყო იგი. მაცხოვარი მოკლედ, მაგრამ მკაფიოდ და ნათლად განმარტავს ორივე გაუგებრობას.

თავიდან კვლავ განსაკუთრებული ძალით ("ამინ, ამინ") რომ ადასტურებს აღორძინების აუცილებლობას, მაცხოვარი უფრო მკაფიოდ აჩვენებს, თუ რაში მდგომარეობს იგი და როგორ აღსრულდება: "ჭეშმარიტად, ჭეშმარიტად გეუბნები შენ: ვინც არ დაიბადება წყლისა და სულისგან, ვერ შევა ღმრთის სასუფეველში" (იოანე 3:5).

სიტყვა gennhq|nai წმიდა წერილში გამოიყენება ორგვარი მნიშვნელობით: კერძო - ხორციელი, ბუნებრივი შობისა და გადატანითი, ანუ სულიერი, მადლისმიერი შობისა, ცოდვილი მდგომარეობიდან ადამიანის ახალ, მადლისმიერ ცხოვრებაში გადასვლის მნიშვნელობით (იაკობი 1:18). სწორედ ამიტომ უწოდებენ ქრისტეანობისკენ მოქცეულთ "ახალშობილ ყრმებსა" (1 პეტრე. 2:2) და "მეორედ შობილთ" (ახ. ქართ. "ახალშობილთ") (1 პეტრე. 1:23)"» ((Архим. Михаил (Лузин). Беседа Исуса Христа с Николимом. Прибавления к творениям св. Отцов. 1862, ч. 21, кн. 1, стр. 87-89).

ჩვენ მივადექით ჩვენთვის ყველაზე საინტერესო ადგილს, ამიტომაც, მკითხველს ვთხოვთ განსაკუთრებულად გაამახვილოს ყურადღება მომდევნო მსჯელობაზე, სადაც არქიმ. მიხაილი იმოწმებს ქრისტეს მიერ ნიკოდიმესთვის გაცემულ პასუხს, რომ ეს "მეორედ შობა" აღესრულება წყლითა და სულით. და სვამს კითხვას: "რა იგულისხმება აქ სულსა და წყალში?" და თვითონვე პასუხობს: "ყველა კომენტატორი ერთხმად ამტკიცებს, რომ "სულში" აქ იგულისხმება ღმრთის სული - ღმერთი: რადგან სხვა ადგილებში ზეგარდმო შობა ღმრთისგან შობად იწოდება (1 პეტრე. 1:3; იოანე 1:13; 1 იოანე 3:9). მომდევნო მუხლში სულისგან შობა დაპირისპირებულია ხორციელ შობას. სულში უნდა ვიგულისხმოთ არა ადამიანის, არამედ ღმრთის სული. ხოლო ადამიანის სული აქ წარმოდგენილია, როგორც მეორედ შობადი, განახლებადი, თანაც არა თავისი, არამედ ღმრთის სულის, წმიდა სამების მესამე იპოსტასის მოფენითა და ძალით. წმიდა წერილში სწორედ მას განეკუთვნება ადამიანის მეორედ შობა, განახლება და მადლმოსილი ცხოვრება ქრისტეანობაში (ტიტე. 3:5)."წყალში" კი უნდა ვიგულისხმოთ თვით წყალი საკუთრივი მნიშვნელობით.

ამრიგად, წყლითა და სულით შობა - ეს არის სულიწმიდის მადლისმიერი მოქმედება, რომელიც წყალში განბანვით აღსრულდება და წარმოადგენს ადამიანის სულიერი ბუნების განახლებას უარესი მდგომარეობიდან უკეთესისკენ. მოკლედ, ეს არის ნათლისღების საიდუმლო.

სახელწოდება "მეორედ შობა" ("ახალი შობა"), რომელიც ეძლევა აქ ნათლისღებას, ადვილად აიხსნება სიტყვებით "ხორცი" და "სული", რომელსაც შემდგომ, თავის საუბარში იყენებს მაცხოვარი. ხორციელად მცხოვრები ადამიანი არის ცოდვებით "მკვდარი"; მკვდარი კეთილი საქმეებისა და ღმრთისთვის, რომელიც არის სიცოცხლის წყარო (იოანე 1:4), - და მხოლოდ სულით, ანუ სულიერად მცხოვრები არის "ცოცხალი". სიკვდილის ამ მდგომარეობიდან გადასვლა სიცოცხლეში, ხორციელი ცხოვრებიდან სულიერში, არის იგივე, რაც შობა, არარსებობიდან არსებობად მოყვანა; ამიტომაც იწოდება მეორედ შობილი "ახალ ქმნილებად" (2 კორ. 5:17). ამრიგად, მეორედ შობა აღესრულება სულის მიერ წყლის მეშვეობით" (იქვე. გვ. 90).

"თუ ვინმე იკითხავს, რატომ გამოიყენება აქ წყალი? - იმოწმებს წმ. იოანე ოქროპირს ხსენებული ავტორი, -ჩვენც ვიკითხავთ, დასაბამითგან ღმერთმა კაცი მიწისაგან რატომ შექმნა? ღმერთს რომ მიწის გარეშეც შეეძლო კაცის შექმნა ყველასთვის ნათელია. ამიტომაც, ზედმეტს ნუ გამოიძიებ" (Толкование на Евангелие от Иоанна. Ч. 1. БЕСЕДА 25. СПб 1898) (https://predanie.ru/ioann-zlatoust-svyatitel/book/68215-tolkovanie-na-evangelie-ot-ioanna-ch-1) (URL-ს მიმართვის თარიღი: 16.07.2020). ამ კითხვაზე პასუხი მხოლოდ იესუ ქრისტეს სიტყვებისადმი რწმენით თუ შეიძლება: "რომელი ვიცით, ვიტყჳთ" (ახ. ქართ.: "ჩვენ ვამბობთ იმას, რაც ვიცით") (იოანე 3:11). აქ მხოლოდ რწმენით თუ მიხვალ. თუმცა ამ ჭეშმარიტების შინაგანი არსის შეუხებლად, წმიდა მამათა წინამძღვრობით, შეიძლება ვისარგებლოთ ზოგიერთი მოსაზრებით, რომელიც მეორედ შობის დროს წყლის გამოყენების მიზეზს განგვიმარტავს.

შობისა და შესაქმის იდეები, წმიდა წერილის მიხედვით, საკმაოდ ახლოს დგანან ერთმანეთთან. აი რატომ იწოდება მეორედ შობილი ახალ ქმნილებად. როგორც შესაქმის დროს წყალი დედის წიაღივით იყო ჯერაც განუმზადებელი სამყაროსთვის, ხოლო სული იყო მისი გამომსახველი (დაბ. 1:3)), ასევეა მეორედ შობის, ანუ ნათლისღების დროსაც. სული არის ადამიანის მეორედ შობის შემოქმედებითი, ფუძემდებლური საწყისი, ხოლო წყალი - შობის ადგილი, ანუ დედის წიაღი, როგორც უწინ იყო იგი წიაღი ჯერ კიდევ უხილავი და განუმზადებელი სამყაროსი (იხ. დაბ. 1:3)" (Архим. Михаил (Лузин). Беседа Исуса Христа с Николимом. Прибавления к творениям св. Отцов. 1862, ч. 21, кн. 1, стр. 90).

"წყალი, - ბრძანებს წმ. იოანე ოქროპირი, - გამოიყენება ვითარც დედის წიაღი. რაც დედის მუცელია ყრმისთვის, ის არის წყალი - მართლმორწმუნისთვის, რომელიც ჩაისახება წყალში..." (Толкование на Евангелие от Иоанна. Ч. 1. БЕСЕДА 26. СПб 1898) (Архим. Михаил (Лузин). Беседа Исуса Христа с Николимом. Прибавления к творениям св. Отцов. 1862, ч. 21, кн. 1, стр. 90).

ძველი ქართულით: "რამეთუ ვითარცა საშოი დედისაი არს ჩჩვილისა საყოფელ და მზრდელ, ეგრეთვე წყალი საშოი არს, მზრდელი მორწმუნისაი, რომელი ნათელ-იღებდეს" (წმ. იოანე ოქროპირი. იოანეს სახარების განმარტება. თბილისი 1993 წ. გვ. 170).

"სხვა ადგილას, - განაგრძობს აქრიმანდრიტი მიქაელი, - მეორედ შობის ჟამს წყლის გამოყენების საჩვენებლად წმ. იოანე ოქროპირს მოჰყავს სხვა მიზეზიც. კერძოდ ის, რომ "წყალი სიმბოლურად გამოსახავს კუბოსა და სიკვდილს, აღდგომასა და სიცოცხლეს, და ეს ყოველივე ერთად აღსრულდება. როდესაც ჩვენ თავს შთავყოფთ წყალში, როგორც საფლავში, მასთან ერთად თანაიმარხება და დაიფლება ძველი კაცი, დადაინთქმება სრულიად. ხოლო შემდეგ, როდესაც აღმოვიმართებით წყლიდან, ამოდის ახალი ადამიანი. რადგან, როგორც ადვილია ჩვენთვის შთაფლვა და აღმოსვლა, ასევე ადვილი იყო ღმრთისთვის ძველი კაცის დამარხვა და ახლის დაბადება. ხოლო ის, რომ ჩემი ნათქვამი არის არა იგავი, - განაგრძობს ოქროპირი, -არამედ ჭეშმარიტი, ისმინე პავლესი, რომელიც ამბობს: "თანა-დავეფლენით მას ნათლის-ღებითა მით სიკუდილსა მისსა" (რომ. 6:4); ასევე, "ძუელი იგი კაცი ჩუენი მის თანა ჯუარს-ეცუა" (რომ. 6:6); ან კიდევ: "თანა-ნერგ ვექმნენით მსგავსებასა მას სიკუდილისა" (ახ. ქართ.: "სიკვდილის მსგავსებით მასთან თანაშეზრდილნი ვართ") (რომ. 6:5) (Толкование на Евангелие от Иоанна. Ч. 1. БЕСЕДА 25. СПб 1898) (Архим. Михаил (Лузин). Беседа Исуса Христа с Николимом. Прибавления к творениям св. Отцов. 1862, ч. 21, кн. 1, стр. 91-92) (იხ. ასევე ძველი ქართული ტექსტი: წმ. იოანე ოქროპირი. განმარტება იოანეს სახარებისა. თბილისი 1993 წ. გვ. 167-168).

"და ბოლოს, წყალი ნათლისღების საიდუმლოში გამოიყენება კიდევ იმიტომ, რომ ადამიანი შედგება სულისა და ხორცისგან. წმ. გრიგოლ ღვთისმეტყველი ბრძანებს: "რადგან შემდგარნი ვართ ორი ბუნებისგან, ანუ ხორცისა და სულისგან, ხილულისა და უხილავისგან; განწმენდაც ორგვარია, კერძოდ: წყლითა და სულით.და ერთი მიიღება ხილულად და ხორციელად, მეორე კი, ამავდროულად აღესრულება სულიერად და უხილავად; ერთი არის სიმბოლური, მეორე კი ჭეშმარიტი, რომელიც სიღრმისეულად განწმენდს" (Слово на святое крещение. Твор. Св. Отц. т. 3, стр. 277. Архим. Михаил (Лузин). Беседа Исуса Христа с Никодимом. Прибавления к творениям св. Отцов. 1862, ч. 21, кн. 1, стр. 91- 92) (იხ. აგრეთვე: Григорий Богослов. Слово 40. На Святое Крещение. https://azbyka.ru/otechnik/Grigorij_Bogoslov/slovo/40) (URL-ს მიმართვის თარიღი: 16.07.2020).

"ამრიგად, "წყლითა და სულით მეორედ შობაზე რომ ესაუბრებოდა, მაცხოვარმა ნიკოდიმეს განუმარტა ყოველივე, რაც კი საჭირო იყო მეორედ შობის ცნების გასაგებად. წმ. იოანე ოქროპირთან ერთად აღვნიშნავთ იმ ბრძნულ თანამიმდევრობას, რომლითაც ყოვლადბრძენ მოძღვარს (მაცხოვარს) მეორედ შობის შემეცნებამდე აჰყავს ისრაელის მოძღვრის (ნიკოდიმეს) ცნობიერება და ამგვარად, უქვემოესი გრძნობითი ცნებებიდან თანდათანობით აზიარებს ამაღლებულ სულიერ შემეცნებას...

ნიკოდიმეს უკვე უნდა გაეგო, თუ რას ითხოვდა იესუ, რადგან იცოდა, რომ წყალი, სჯულის განწესებულ შემთხვევებში, განბანვისთვის გამოიყენებოდა (მაგ. რიცხვ. 19:7) და, რა თქმა უნდა, თვითონვე იყენებდა მას, როგორც გამწმენდელ საშუალებას; მან იცოდა, რომ წყალი იყო შინაგანი სულიერი განწმენდის სიმბოლო, რომლის შესახებაც იუწყებოდნენ ძველი წინასწარმეტყველნი (მაგ.: ისაია 1:16) და რომლითაც იოანე ნათლისმცემელი სარგებლობდა და მით იუდეველთ მესიის სუფევისთვის ამზადებდა; მან იცოდა იოანესეული სინანულის ნათლობაც, თუმცა შესაძლოა მისი არსი ბოლომდე არ ესმოდა. ამჯერად, როდესაც იოანე ქადაგებდა (რაც შეუძლებელია ნიკოდიმეს არ ცოდნოდა), რომ მის შემდეგ მომავალი სულიწმიდით მონათლავდა (მათე 3:11), და როდესაც იუდეველები ელოდნენ, რომ მოინათლებოდნენ მესიისგან (შეად. იოანე 1:25), ნიკოდიმეს, რომელსაც განემარტა, რას ნიშნავს, ხელმეორედ იშვე წყლისა და სულისგან, ბოლოს და ბოლოს უნდა გაეგო, რას ასწავლიდა მას იესუ; რომ მესიის სასუფეველში მონაწილეობის მისაღებად აუცილებელი იყო ნათლისღება. თუმცა, უეჭველად, მას ჯერ კიდევ არ ესმოდა, რას წარმოადგენდა მეორედ შობა ნათლისღებით და, სავარაუდოდ, საგონებელში იყო, რისთვის უნდა დასჭირვებოდა აბრაამის შთამომავალთ, მესიის სასუფევლის პირდაპირ და უპირველეს მემკვიდრეთ, მეორედ შობა. ამიტომაც, მაცხოვარი მას განუმარტავს, რომ: "შობილი იგი Pორცთაგან Pორცი არს და შობილი იგი სულისაგან სული არს".

"ხორცს" წმიდა წერილში სხვადასხვა მნიშვნელობა გააჩნია. პირდაპირი მნიშვნელობის გარდა, რომ ის არის ადამიანის ბუნების ნივთიერი შემადგენელი, ის კიდევ სხვადასხვა აზრით გამოიყენება:

ა) "ხორცად" იწოდება ადამიანის ცოდვილი მგრძნობელობა, ანუ ხორციელი ცოდვები - ეს არის ხორციელ მოთხოვნილებათა გაუკუღმართებული მდგომარეობა. ცოდვის ზემოქმედების შედეგად ხორციელმა გრძნობებმა შეიცვალეს თავიანთი ბუნებრივი დანიშნულება, დაკმაყოფილებას ეძებენ არა იმაში, რითაც ჯეროვანი იყო დაკმაყოფილება სულის სიცოცხლისთვის, არამედ მიაჯაჭვა რა ნება ყოფით საგნებს, ეძიებს სხვაგვარ დაკმაყოფილებას. ცოდვითი მგრძნობელობა - ეს არის ცოდვის ქმედითი ზეგავლენა სულზე და ზნეობრივ ცხოვრებაზე. ხორცის ამგვარი მდგომარეობის აღსანიშნავად წმ. მოციქული პავლე იყენებს გამოთქმებს: "ცოდვილი ხორციელი სხეული" (კოლას. 2:11), "ცოდვის ხორცი" (რომ 6:6) (საპატრიარქოს ახალქართულ თარგმანშია "ცოდვის სჯული", ძველქართულში - "ჴორცი იგი ცოდვისაჲ" - არქიეპ. პ.), "ხორცის გულისთქმა" (ეფეს. 2:3 შეად. 2 პეტრე. 2:18; იოანე 1:13) და სხვა.

ბ) იგივე მოციქული "ხორცს" უწოდებს არა მარტო ადამიანის ხორციელ გულისთქმებს, არამედ სულიერსაც; ასე მაგალითად, "ხორცის" საქმეებად მიიჩნევს ის კერპთაყვანისმცემლობას, ჯადოქრობას, ერესსა და უთანხმოებას - ანუ იმას, რომლებიც აშკარად არ განეკუთვნება გრძნობადობას (ანუ ავხორცობას) (გალატ. 5:19-21); "ხორცად" ხმობს მოციქული ასევე ზოგიერთის იმედს, რომ სჯულის საქმეებით გამართლდება (გალატ. 3:3 შეად. რომ. 4:1); "ხორცს" უწოდებს ის კორინთელ ქრისტეანთა მიდრეკილებას წარმართული ფილოსოფიისკენ (1 კორინთ. 1:26). და ბოლოს:

გ) "ხორცი" ნიშნავს არა მარტო გრძნობითი ცოდვის, იმავე ავხორცობის გამოვლინებას ან სულიერ ცოდვას, არამედ თვით ცოდვის დასაბამს, რომელიც სიკეთის საწყისს ეწინააღმდეგება (გალატ. 5:17) და, საერთოდ - მთელ ცოდვილ და მადლგაცლილ ადამიანს, რომელიც ცოდვის ზეგავლენით ცხოვრობს და არა ღმრთით (რომ. 7:5; 8:1, 4, 8, 9; 2 კორ. 10:2. შეად. დაბ. 10:6; საქმე 2:17).

სწორედ ამ უკანასკნელი მნიშვნელობით არის გამოყენებული სიტყვა "ხორცი" მოცემულ ადგილზეც, სადაც იგულისხმება, რომ ხორცი - ეს არის ბოროტების საწყისი ადამიანში, რომელიც სიკეთეს ეწინააღმდეგება, ბილწავს მთელ ადამიანს, დატყვევებული ჰყავს დაცემულ მდგომარეობაში და არ აძლევს მას ღმერთთან შერიგების შესაძლებლობას. ასეთია ცოდვით დაცემის შედეგი, რის გამოც უკვე თანდაყოლილი ცოდვით მოიწყლა მთელი კაცობრიობა. სწორედ ის არის ღმერთთან ერთობისა და ქრისტეს სასუფეველში შესვლის მთავარი დაბრკოლება, რომელიც უნდა განადგურდეს და რომელიც მეორედ შობით, ანუ ნათლისღებით აღიხოცება.

ეს ცოდვა მშობლებიდან შვილებს გადაეცემა, ამიტომაც "შობილი იგი Pორცთაგან Pორცი არს და შობილი იგი სულისაგან სული არს". მაცხოვრის სიტყვების მოკლედ პერიფრაზირება ასე შეიძლება: "ყოველი ადამიანი, რაკიღა ის თანდაყოლილი ცოდვით მოწყლული მშობლებისგან იშვება, თვითონაც ამ ცოდვის მატარებელია, და შეუძლებელია იყოს მესიის სასუფევლის მონაწილე, სანამ ნათლისღებით არ განიწმინდება მისგან და ასევე საკუთარი ნებელობით გამოწვეული ცოდვებისგანაც, სანამ ზეგარდმო არ იშვება.

რადგან ნიკოდიმეს თავისებური წარმოდგენა ჰქონდა მესიის სამეფოზე, ამ სიტყვებით მას ამცნეს, რომ როგორც თვითონ, ასევე იუდეველნიც, აბრაამისგან მათი წარმომავლობისდა მიუხედავად, საჭიროებენ მეორედ შობას მესიის სასუფეველში მონაწილეობის მისაღებად. ცხადია, იმავეს საჭიროებენ ისინიც, ვინც წარმომავლობით არ არიან აბრაამისგან. ამრიგად, ამ სიტყვებით ("შობილი იგი Pორცთაგან Pორცი არს და შობილი იგი სულისაგან სული არს") უარიყოფა იუდეველთა უცნაური შეხედულება, რომ აბრაამისგან მხოლოდ ხორციელი წარმომავლობა საკმარისია მესიის სასუფეველში მონაწილეობის მისაღებად.

მეორე მხრივ, თუ ნიკოდიმეს არ ესმოდა, რა არის ცოდვა, თუ ის მიიჩნევდა, რომ ცოდვა მხოლოდ სჯულის გარეგანი (ფაქტობრივი) დარღვევაა, რაც შეიძლება გარკვეულწილად განწმენდილ იქნას სხვადასხვა გარეგანი ქმედებებით, მაგალითად, განწესებული განბანვებით და ა. შ. - მაცხოვრის ამ სიტყვებიდან მას უნდა გაეგო, რომ ცოდვა მარტო ესა თუ ის კერძო ცოდვილი ქმედება როდია, ეს არის ჯერ კიდევ მეორედ უშობელი, სულიერად არდაბადებული და მადლგაცლილი ადამიანის მთელი მდგომარეობა. აქედან გამომდინარე, ცოდვის აღსახოცად მარტოოდენ გარეგანი ქმედებების აღსრულება საკმარისი არ არის, არამედ საჭიროა სრული მეორედ შობა, ხელახალი დაბადება სულიწმიდისგან, რამეთუ მხოლოდ "შობილი იგი სულისაგან სული არს", ანუ მხოლოდ სულიწმიდისგან შობილი არის სულიერი ადამიანი. სწორედ ასეთი ადამიანი შეიქნება მესიის სასუფევლის ღირსი, რამეთუ ეს სასუფეველი სულიერია. შედეგად - ყველანი უნდა იშვნენ სულისგან.

გამოთქმაში "შობილი იგი სულისაგან სული არს", "სულში" სულიწმიდა და საერთოდ, ღმერთი იგულისხმება. სულიწმიდა განწმენდს ადამიანს ცოდვის სიბილწისგან და კვლავ აღადგენს ადამიანში ღმრთის ხატებასა და მსგავსებას. ანიჭებს მას სულიერ ძლიერებას, ზნეობრივი სრულყოფის ძალას, სიწმიდეს. ხორციელ ადამიანს არ ძალუძს ამგვარად ყოფნა (1 კორ. 2:14). ეს გარდაქმნა მხოლოდ სულიწმიდის ძალით აღესრულება. სწორედ ამიტომ, ყველა, გამონაკლისის გარეშე, ვისაც კი სურს მესიის სასუფევლის ხილვა და მასში შესვლა, იუდეველი იქნება ეს თუ ელინი, აუცილებლად უნდა იშვას მეორედ "წყლისაგან და სულისა".

მიუხედავად იმისა, რომ ღმერთკაცმა ნათლად განუმარტა ნიკოდიმეს სულიერი მეორედ შობის მიუწვდომლობა და ამის მკაფიო მაგალითიც წარმოუდგინა ("ნუ გიკვირს, ხომ გითხარი: ხელახლა უნდა დაიბადოთ-მეთქი. ქარი, სადაც სურს, ქრის, და გესმის მისი ხმა, მაგრამ არ იცი საიდან მოდის ან საით მიდის; ასევეა სულის მიერ ყველა შობილიც") (იოანე 3:7-8)), ნიკოდიმე მაინც არ არის მზად მიიღოს ამ საგნის უფრო გასაგები განმარტება. ის ჯერ კიდევ უძლურ იუდეველად რჩება.

იუდეველობის დრომოჭმული თვალსაზრისი ყოველთვის ცდილობს ღვთაებრივის კაცობრივად განმარტებას, სულიერის გაგებას გარეგნულად და ხორციელად; რომელიც მიეჩვია ღვთაებრივის ადამიანური საზომებით გაზომვას, გონებრივად შეზღუდულია და ათასგვარი ცრურწმენითაც მოწყლულია. ნიკოდიმე, სავარაუდოდ, ფიქრობდა, რომ შეუძლებელი იყო ამ საგნის განმარტება და შემეცნება, ხოლო, თუ მართლაც შეუძლებელია ამისი გაგება და განმარტება, მაშინ სინამდვილეში ეს ასეა თუ არა? რამდენად სამართლიანი და შესაძლებელია იგი? ანუ "როგორ შეიძლება ეს მოხდეს?" (იოანე 3:9) - კვლავ კითხულობს ნიკოდიმე. ეს საკითხი ან უნდა განიმარტოს, ან, საერთოდ, შესაძლოა კი ამ საქმის აღსრულება? ამ კითხვაში იგრძნობა რაბინის სიამაყე და იესუს სიტყვებისადმი უნდობლობა. ის ცოდნითი და განსწავლულობითი სიამაყე, რომელიც ყველაფრის გაგებასა და ყველაფრის განმარტებას ითხოვს. ვინმემ ეგებ თქვას, რომ ნიკოდიმეს სიტყვები: "როგორ შეიძლება ეს მოხდეს?" შესაძლოა მორწმუნე სულის სიტყვები იყოს, რომელიც ჯერ კიდევ საქმის არსში ვერ გარკვეულა. ყოვლადწმიდა ღვთისმშობელმაც ხომ იკითხა ასე, როდესაც მას მთავარანგელოზ გაბრიელისგან ღმრთის ძის ჩასახვაზე ეუწყა: "ხოლო მარიამმა უთხრა ანგელოზს: როგორ იქნება ეგ, მამაკაცი რომ არ ვიცი?" (ლუკა 1:34). მაგრამ მხილება და საყვედური, რომელიც ნიკოდიმეს ესმა უფლისაგან, არ აჩვენებს, რომ ეს კითხვა საკითხში გაურკვეველი მორწმუნისგან იყო, არამედ პირიქით, ეს ნიკოდიმეს უნდობლობასა და სიამაყეზე მოწმობს.

ღვთაებრივი მოძღვარი სარგებლობს ამ შეკითხვით და იმისთვის, რათა მოთოკოს რაბინის სიამაყე და მიიყვანოს ისრაელის თავდაჯერებული მოძღვარი საღმრთო საგანთა არასაკმარისი ჭვრეტის შეგნებამდე, ასე პასუხობს: "ისრაელის მოძღვარი ხარ და ეგ არ იცი?" (იოანე 3:10). შენ ხარ ისრაელის მოძღვარი და, არ იცი არა მარტო ის, რაც მოძღვარმა უნდა იცოდეს, არამედ ისიც, რაც უბრალო ხალხისთვისაც კი ცნობილია; თავიდან თავდაჯერებულად აცხადებდი, რომ საღმრთო საგნებში გარკვეული ხარ, შეგიძლია განსაჯო, ვინ შეიძლება იყოს ღმრთის წარგზავნილი და ვინ არა, და ის არ იცი, რაც უნდა იცოდე?!"

"მაგრამ, რატომ ფიქრობს მაცხოვარი, რომ ნიკოდიმეს ეს ყოველივე უნდა სცოდნოდა? - კითხულობს აქ არქიმანდრიტი მიქაელი და წმ. იოანე ოქროპირის სიტყვებით პასუხობს: "რა საერთო აქვს ამ შობას იუდეველთა საქმეებთან? პირველი ადამიანის წარმოშობა, დედაკაცის შექმნა ნეკნისგან, ბერწთა შობა, სასწაულნი, რომელნი აღესრულებოდნენ წყლის მიერ, კერძოდ: ელისეს მიერ წყლიდან რკინის ამოღება, მეწამულ ზღვაში იუდეველთა გასვლა, საბანელი, რომელსაც ანგელოზი აღძვრიდა, და იორდანე, რომელშიც ნემან ასურელი განიწმინდა, - ეს ყოველივე წინასახეობრივად მეორედ შობასა და განწმენდას მოასწავებდა" (წმ. იოანე ოქროპირი. განმარტება იოანეს სახარებისა. თბილისი 1993 წ. ნაწილი I, გვ. 173) (Архим. Михаил (Лузин). Беседа Исуса Христа с Никодимом. Прибавления к творениям св. Отцов. 1862, ч. 21, кн. 1, стр. 93-98; 105-108).

ასევეა ექვთიმე ზიგაბენთანაც (XII ს.): "შენ ისრაელის მოძღვარი ხარ და ეს არა იცი?" - ამხელს რაბინს არა მზაკვრობაში, არამედ უგულისხმობასა და გაურკვევლობაში. მას, როგორც ისრაელის მოძღვარს, ეს წმიდა წერილიდან უნდა ცოდნოდა, რადგან იუდეველთა წიგნები შეიცავს სულიერი შობის წინასახეებს; მაგალითად, მეწამული ზღვის გავლას, სადაც ზღვა წყლის სახე იყო, ხოლო ღრუბელი - სულიწმიდისა; ნემან ასურელის ამბავს, რომელიც გვამცნობს, როგორ განიბანა იგი იორდანეში და ხორცი განუახლდა და მრავალი სხვა)" (Евфимий Зигабен. Толкование Евангелия от Иоанна. https://azbyka.ru/otechnik/Evfimij_Zigaben/tolkovanie-evangelija-ot-ioanna/3) (URL-ს მიმართვის თარიღი: 16.07.2020).

წმ. იოანე ოქროპირზე, ნეტ. თეოფილაქტეზე და ექვთიმე ზიგაბენზე დაყრდნობით განმარტავს ამ ადგილს, XVIII საუკუნის ქართლის კათალიკოსი ბესარიონ ორბელიშვილი: "რატომ ეუბნება ქრისტე ნიკოდიმეს: "შენ ხარ მოძღვარი ისრაელისა და ესე არა უწყი?" ძველთაგანვე წინასწარმეტყველთაგან მოსწავებით ცნობილი, რომ არ ყოფილიყო ყოველივე, რად ეტყოდა უფალი ნიკოდიმეს: "შენ ხარ მოძღვარი ისრაელისა და ესე არა უწყი?" იმგვარი ნათლისღება, როგორსაც ლათინნი აღასრულებენ - წყლის სხურებით ან მცირედი შეხებით და არა განშიშვლებულად წყლისგან აღმოშობით - სჯულის მიხედვით რომ როდისმე აღსრულებულიყო, აღარც უფალი უბრძანებდა "მეორედ უნდა იშვათო", აღარც თვითონ უფალი აღმოიშობოდა განშიშვლებულად წყლისგან, და არც ესს ეტყოდა: "ვინც წყლისა და სულისგან არ იშვება, ვერ შევა ცათა სასუფეველში"-ო.

ახლა კი სულიწმიდის ძალითვე ვთქვათ თუ როგორ მოასწავებდა ძველი სჯული და როგორ სმენოდა ნიკოდიმეს, განა ნათელი და უცხადესი სახე არ იყო ნათლისღებისა და წყლისგან აღმოშობისა, როცა დიდმა წინასწარმეტყველმა მოსემ ებრაელთა ეგვიპტიდან გამოყვანისას განაპო მეწამული ზღვა და მთელი სიმრავლე ებრაელთა განიყვანა მასში. როგორც განმარტავს და იტყვის თავად მოციქული პავლე: "არ მინდა, ძმებო, არ იცოდეთ, რომ ჩვენი მამები ყველანი ღრუბელქვეშ იყვნენ და ყველამ გაიარა ზღვაში და ყველანი მოინათლნენ მოსეს მიერ ღრუბელში და ზღვაში. და ყველანი ჭამდნენ ერთსა და იმავე სულიერ საჭმელს, და ყველანი სვამდნენ ერთსა და იმავე სულიერ სასმელს, ვინაიდან სვამდნენ სულიერი კლდიდან, რომელიც თან დაჰყვებოდა მათ. ხოლო ის კლდე იყო ქრისტე.

ეს იყო ცხადი, მეორედ შობა წყლითა, რამეთუ მთელმა სიმრავლემ ისრაელისა ისე განვლო ეს გზა განპობილ წყალში, რომ ფეხით თავამდე და მრავლად უმაღლეს თავისა იყო წყალი. ასევეა დავითის მიერ თქმული: "გულის ხმა ჰყავ, ვითარმედ უფალმან წყლით რღვნა დაამკვიდროს და დაჰდის უფალი მეუფედ უკუე". რა უნდა იყოს წყლით რღვნა, რომელიც დაამკვიდრა უფალმა? რა თქმა უნდა, ეს არის წმინდა ნათლისღება, რამეთუ მით წარიხოცება ყოველგვარი სიბილწე ცოდვისა, რაც ქრისტეს თანამკვიდრად გვხდის და გვანიჭებს ღვთისშვილობას. რანაირად იქნება წყლით რღვნა, თუკი თუკი ადამიანი წყლისგან არ აღმოიშვა, არამედ წყალი ისხურა ან იცხო ერთი რომელიმე ასოთაგანზე, ხოლო სხეულის უდიდესი ნაწილი დარჩა წყალს მიუახლოვებელი? წყლით რღვნა იმას ეწოდება, რომ კაცი სრულად ჩავიდეს წყალში და აღმოიშობოს მისგან, რომლის დროსაც წმიდა სამების სახელით სულისა და ხორცის ყოველგვარი სიბილწე წარიხოცება. როგორც სხეულის ბიწი ვერ განიწმინდება მთელი სხეულის დალტობის გარეშე, ასევეა სულიც სულიწმიდის გარეშე. ყოველი საიდუმლო ხილული მხარით განმტკიცდება, ხოლო უხილავი მხარე სრულყოფს მას.

აგრეთვე განცხადებულად მოასწავებდა ნათლისღების შესახებ, ელისეს მიერ წყლის სიღრმეთაგან რკინის ამოღება, რამეთუ, მცირედი წყლის გარეგანი შეხება ან სხურება კი არა, არამედ მხოლოდ წყალსა შინა სრულად დაფლვა და მისგან აღმოშობა გვანიჭებს ღვთისშვლობას. აგრეთვე, ელისეს სიტყვით, ნეემან ასურელის განშიშვლებულად იორდანეში ჩასვლა და კეთრისგან განწმენდა, განცხადებულად მოასწავებდა ნათლისღების შესახებ, რამეთუ წყალი კი არ იცხო ან ისხურა სხეულის მცირე ნაწილზე, არამედ განშიშვლებული ჩავიდა მდინარეში და ამგვარად აღმოიშვა წყლისგან.

მრავალი ამგვარი მაგალითის შესახებ წაეკითხა ნიკოდიმეს და ამიტომაც ეუბნებოდა უფალი: "შენ ისრაელის მოძღვარი ხარ და ეს არა იცი?" და ყოველივე ამის ჭეშმარიტებით მცოდნე იოანე ნათლისმცემელი ებრაელებს განშიშვლებული ნათლავდა მდინარე იორდანეში და ეტყოდა: "ვინც მომავლინა, მანვე მიბრძანა, რათა ეგრე ვქმნა" (კათალიკოსი ბესარიონ ორბელიშვილი. "გრდემლი" თ. 20. "ნათლისღებისთვის").

<<<

>>>