არქიეპისკოპოსი პავლე (ხორავა)
გზა - მართლად სავალი
გზა -
ნაწილი II
გრანდიოზული დივერსია
გრანდიოზული დივერსია
17-ე საუკუნის რუსეთის საეკლესიო რეფორმის მიზეზები და შედეგები მსოფლიო მართლმადიდებლობისთვის. ძველმართლმადიდებლობის დოგმატურ-კანონიკური და ისტორიულ-ლიტურგიკული გამართლება
მკითხველო, წინამდებარე წიგნი, რომლის ინტერნეტ-ვერსიასაც ჩვენს ოფიციალურ საიტზე გთავაზობთ, მართლმადიდებლური სარწმუნოების საძირკვლის გამაგრების, შენთვის ჭეშმარიტი ქრისტეანული გზის ჩვენებას ისახავს მიზნად. აქ თავმოყრილია დიდძალი კვლევითი მასალა, რომელიც ეხება დოგმატიკის, ლიტურგიკის, ეკლესიის ისტორიის და ესქატოლოგიის სფეროებს. წიგნი მდიდარია ფაქტობრივი და დოკუმენტური მასალით და მოიცავს პერიოდს I საუკუნიდან ვიდრე XXI საუკუნემდე. ავტორი გვაძლევს ნათლისღების საიდუმლოს, სხვადასხვა ლიტურგიკული წეს-ჩვეულების, 17-ე საუკუნის საეკლესიო რეფორმისა და მისი შედეგების შემჭიდროებულ, მაგრამ ამავე დროს ღრმა ანალიზს.
წიგნში მხილებულია ძველმართლმადიდებლური ეკლესიის წინააღმდეგ მიმართული ცილისწამებებისა და ბრალდებების უსაფუძვლობა; ავტორის მიზანია, ჭეშმარიტების ერთგულ ყოველ ქრისტეანს მიუთითოს გზა მართლად სავალი. იმის გასარკვევად, რომ ეს გზა სწორედ ძველმართლმადიდებლურ ქრისტეანობასთან მიდის, არა მარტო აქ მოტანილი საეკლესიო წესებისა და სხვადასხვა მოვლენის განმარტება დაგეხმარება, არამედ კრებულში თავმოყრილი სადისკუსიო მასალებიც დიდად წაგადგებგა და ორ მოპაექრე მხარეს შორის მტყუან-მართლის გარჩევაც არ გაგიჭირდება.
წიგნის პირველი ნაწილი ეძღვნება ნათლისღების საიდუმლოს, მისი შესრულების კანონიკურ და არაკანონიკურ ფორმებს; მეორე ნაწილი - 17-ე საუკუნის რუსეთის საეკლესიო რეფორმას და მის შედეგებს როგორც საქართველოს მართლმადიდებელი ეკლესიისთვის, ასევე მსოფლიო მართლმადიდებლობისთვის; მესამე ნაწილი კი მთლიანად ეძღვნება ეკლესიის უძლეველობას.
ჭეშმარიტი ქრისტიანული სიყვარულით უძღვნის ამ წიგნს ძველმართლმადიდებლური ეკლესიის არქიეპისკოპოსი პავლე (ხორავა) წმიდა სარწმუნოების გზაზე შემდგარ ყოველ მართლმადიდებელს.
წიგნი გამოიცა ძველმართლმადიდებელ ქრისტეანთა შემოწირულობით.
თავი III
___________________________________________________________________________________________________________________________________
საიდან ჰქონდათ ძველმართლმადიდებელთ უწყვეტი ხელდასხმა?
როგორც ზემოთ ვნახეთ, ზ. ნოდია დარწმუნებულია, რომ ძველმართლმადიდებლებს არასოდეს ჰქონდათ ეკლესია, რადგან მათ ორ საუკუნეზე მეტი ხნის განმავლობაში ეპისკოპოსი არ ჰყავდათ. ამ ვითარებამ ზ. ნოდიას აფიქრებინა, რომ ძველმართლმადიდებლურ ეკლესიაში სასულიერო დასი დაიშრიტა. წიგნში "ფიქრები ბოლო ჟამის საქართველოზე" ის წერს, რომ ეკლესია არ არსებობს ეპისკოპოსის გარეშე, "რამეთუ ეპისკოპოსია ეკლესიის გამანაყოფიერებელი, ანუ მას გააჩნია პატრიარქალურ-მემკვიდრეობითი ფუნქცია, რომლის გარეშეც არ იბადება კლერიკოსთა დასი და ეკლესიაც წყვეტს სიცოცხლისუნარიანობას" (ხს. წიგნი. გვ. 214). სანამ ციტირებას განვაგრძობდეთ, უნდა აღვნიშნოთ, რომ გაუგებარია რომელ "პატრიარქალურ-მემკვიდრეობით" ფუნქციას გულისხმობს ჩვენი ოპონენტი. რომ ეთქვა "სამოციქულო-მემკვიდრეობითი ფუქნციაო", კიდევ გასაგები იქნებოდა, რადგან ეპისკოპოსობის ხარისხი უშუალოდ მოციქულთაგან მიღებულ მემკვიდრეობად ითვლება და სასულიერო პირებს თაობიდან თაობაში გადაეცემა. მაგრამ საეპისკოპოსო ხარისხის წოდება "პატრიარქალურ-მემკვიდრეობით" ფუნქციად მართლმადიდებლობისთვის უცნობია. ვერ ვიფიქრებთ, რომ აქ შეიძლება იგულისხმებოდნენ ძველაღთქმისეული პატრიარქები, რადგან ეპისკოპოსობის ხარისხი მათგან არ მომდინარეობს - ეპისკოპოსობა უშუალოდ მოციქულთა მიერ დაფუძნებული და მათივე ფუნქციის გამაგრძელებელი ხარისხია.
როგორც ზემოთ ვნახეთ, ზ. ნოდია დარწმუნებულია, რომ ძველმართლმადიდებლებს არასოდეს ჰქონდათ ეკლესია, რადგან მათ ორ საუკუნეზე მეტი ხნის განმავლობაში ეპისკოპოსი არ ჰყავდათ. ამ ვითარებამ ზ. ნოდიას აფიქრებინა, რომ ძველმართლმადიდებლურ ეკლესიაში სასულიერო დასი დაიშრიტა. წიგნში "ფიქრები ბოლო ჟამის საქართველოზე" ის წერს, რომ ეკლესია არ არსებობს ეპისკოპოსის გარეშე, "რამეთუ ეპისკოპოსია ეკლესიის გამანაყოფიერებელი, ანუ მას გააჩნია პატრიარქალურ-
ეპისკოპოსი (ბერძნ.: "επίσκοπος") ბერძნულიდან თარგმანში ზედამხედველს ნიშნავს. ეს არის ეკლესიაში მღვდლობის უმაღლესი ხარისხი, სამღვდლო იერარქიული კიბის მესამე, უმაღლესი წოდება, რომელიც მოსდევს დიაკვნობასა და მღვდლობას. ეპისკოპოსი - მოციქულთა მემკვიდრეა, რომელსაც გააჩნია მადლისმიერი ძალაუფლება აღასრულოს ეკლესიის ყველა საიდუმლო და ამის უფლებას ის ღებულობს ეპისკოპოსის ხელდასხმის საიდუმლოში, რომლის შემდეგაც მას ეკლესიის მმართველობის მადლი ენიჭება. ეპისკოპოსის ხარისხი ეკლესიის სასულიერო იერარქიაში უმაღლესი ხარისხია, რომელზეც არის დამოკიდებული მღვდლობის ყველა სხვა დანარჩენი წოდება (პრესვიტერი, დიაკვანი) და ასევე უქვემოესი დასებიც. ეპისკოპოსის კურთხევა ხდება ქიროტონიით (ხელდასხმით) მღვდლობის საიდუმლოში. ეპისკოპოსს ირჩევენ ბერ-მონაზვნობიდან და მას აუცილებლად ხელი უნდა დაასხან ეპისკოპოსებმა. ეპისკოპოსს ასევე ეწოდება მღვდელმთავარი, რაც მღვდლებს შორის უპირატესობასა და მღვდლებს შორის უმაღლეს წოდებას ნიშნავს.
რაც შეეხება "ძველაღთქმისეულ პატრიარქს" - ესენი იყვნენ ებრაელი ერის მამათმთავრები, ფუძემდებლები, ღმრთითგამოცხადებული რელიგიისა და მასთან დაკავშირებული აღთქმის მატარებლები. ძველ აღთქმაში მოხსენიებულია ათი წარღვნამდელი პატრიარქი - ადამი, შეთი, ენოსი, კაინანი, მალელეილი, იარედი, ენოქი, მათუსალა, ლამეხი და ნოე (დაბ. 5:1-32). წარღვნიდან მოსემდე პატრიარქები იყვნენ აბრაამი, ისააკი და იაკობი. იაკობის თორმეტ შვილსაც პატრიარქებს უწოდებენ. ყველა მოცემულ შემთხვევაში პატრიარქს აქვს არა რელიგიური, არამედ გვაროვნული ხასიათი, ანუ ის აღნიშნავს მამათმთავარს. ძველ და ახალ აღთქმათა შორის პერიოდში პატრიარქის ტიტულს ატარებდნენ სინედრიონის თავმჯდომარეები. ადრექრისტეანულ ეკლესიაში პატრიარქი არ არსებობდა. ეკლესიის სათავეში იდგა ეპისკოპოსი.
ამდენად, ძველაღთქმისეულ პატრიარქებთან ეპისკოპოსობის ხარისხს მემკვიდრეობითი კავშირი არა აქვს. შეიძლება ვინმემ იკითხოს, მაშ, რატომ იწოდებიან ადგილობრივ ეკლესიათა მეთაურები პატრიარქებად? Iქნებ, ეს ჰქონდა მხედველობაში ჩვენს პროფან "თეოლოგ" - ზვიად ნოდიას? ამ შემთხვევაშიც, მსგავსი შემოპასუხების ავტორებს იმედი უნდა გავუცრუოთ. ეპისკოპოსის ისეთი სამმართველო ხარისხი, როგორიც არის - პატრიარქი, არც მოციქულთა დროს არსებობდა და არც პირველ საუკუნეებში. პატრიარქის ტიტული ვრცელდება V საუკუნიდან, - მას იღებენ ეპისკოპოსები, რომლებიც მეთაურობენ მიტროპოლიტებს. ტერმინი ფიგურირებს IV მსოფლიო კრების (451 წ.) დოკუმენტებში. პატრიარქთა ტიტული აღმოსავლეთის მართლმადიდებლურ ეკლესიაში ძირითადად მკვიდრდება 1054 წლის დიდი განხეთქილების შემდეგ. ამიტომაც "პატრიარქალურ-მემკვიდრეობითად" ეპისკოპოსის ხარისხის წოდება, რბილად რომ ვთქვათ, ღიმილისმომგვრელია.
ამის შემდეგ ზ. ნოდია თავდაჯერებული წერს: "არ გყავთ ეპისკოპოსი? - არ გყავთ სამღვდელოება და არ გაქვთ ნათლისღება, არც ეკლესია..." (?) (იქვე. გვ. 214). ეს მტკიცებულება შეიცავს ორ აზრს: პირველის მიხედვით, როგორც კი ეკლესიას მოაკლდება ეპისკოპოსი, თურმე ის უეცრად უქმდება და არაფრისმთქმელ საზოგადოებად იქცევა. ეს სულელური სწავლება უკვე განვიხილეთ და ვნახეთ, რამდენად მწვალებლურია იგი და რამდენად შეუთავსებელია მოცემულ თემაზე ეკლესიის სწავლებასთან.
მეორე აზრით, ზ. ნოდია ასევე ამტკიცებს, და ამას ქვემოთაც ვნახავთ, რომ უეპისკოპოსობის გამო ძველმართლმადიდებლურ ეკლესიას შეუძლებელია სამღვდელოება ჰყოლოდა. ეს აზრიც ჩვენი "პუბლიცისტის" პროფანობის მაჩვენებელია, რადგან მას ვერ გაურკვევია თუ ვისგან მიიღო ძველმართლმადიდებლურმა ეკლესიამ განუწყვეტელი ქიროტონია.
ზ. ნოდია პირდაპირ სვამს ასეთ კითხვას: "თუკი "სტაროვერები" გამოეყვნენ დაცემულ აღმოსავლეთს და ეძებენ გადარჩენას, მაგრამ, თუკი მკვდარია ქრისტეს ეკლესია (ნუმც იყოფინ!), მაშინ როგორ და ვისგან უნდა მიიღონ ეკლესია? ხელდასხმა? უეპისკოპოსოდ ანუ უთავოდ დარჩენილებმა როგორ უნდა აღიდგინონ "შტო"?" (ზ. ნ. ხს. წიგნი. გვ. 198).
ეს არის ზ. ნოდიას ერთ-ერთი უმთავრესი ბრალდება, ჩამოყალიბებული შეკითხვის სახით. ვნახოთ სხვა ადგილებიც მისი წიგნიდან ამავე საკითხზე: "ამათ (ე. ი. ჩვენ - არქიეპ. პ.) ერთადერთი ცოცხალი ეკლესია უნდათ იყონ, თან, 250-300 წელი უეპისკოპოსო არსებობა ეკლესიისა უნდათ გააპრავონ, თან, მათგან მკვდრად შერაცხილი ერეტიკოსებისგან უნდათ შევსება, თან, უქვემოესმა კლერიკალმა უზემოეს იერარქს ეპისკოპოსს - მირონცხებით უნდა აღუდგინოს ეპისკოპოსობა და თან ამ აბსურდის გამო დაუსრულებლად გედავონ და გებრძოლონ... ესაა ეკლესია?" (იქვე. გვ. 199). ბოლოს კი მორალისტის პოზიციიდან გვეკითხება: "უსინდისობა არაა - ეკლესია და ეკლესიოლოგია ასეთ დონემდე დაამცირო?" (გვ. 199).
ზ. ნოდია ასევე აცხადებს, რომ კანონიკურად ხელდასხმული ეპისკოპოსი არის "დოგმატური უცთომელობის" და ასევე "კლერიკალური შვილთასხმის (ქიროტონიის) გარანტი" (გვ. 202). "დოგმატური უცთომელობის" გარანტად ეპისკოპოსის გამოცხადება არის წმიდად პაპისტური შეხედულება. ეს უკვე მერამდენედ ვლინდება ზ. ნოდიას მწვალებლურ-პაპისტური ცნობიერება. ოდნავი რელიგიური განათლების მქონე მართლმადიდებელმაც კი იცის, რომ ეკლესიაში დოგმატური უცთომელობის გარანტი მთელი ეკლესიაა და არა ეპისკოპატი. ამ თემას ქვემოთ ცალკე შევეხებით, ამიტომაც აქ აღარ შევყოვნდებით.
აქვე პასუხი უნდა გაეცეს ზ. ნოდიას "აღმოჩენას" იმასთან დაკავშირებით, თითქოსდა დაქვრივებული ეწოდება მარტო იმ ეკლესიას, რომელსაც ჰყავდა ეპისკოპოსი და მერე დარჩა მის გარეშე, და არა თავიდანვე უეპოსკოპოსოდ დაშთენილ ეკლესიას. ზ. ნოდია სვამს კითხვას: "ისინი უეპისკოპოსოდ წავიდნენ და რანაირად "დაქვრივდნენ"?" (გვ. 212).
შემდეგ ზ. ნოდია განმარტავს მის მიერ აღმოჩენილ ამ "სიბრძნეს": "ე. წ. "დაქვრივება", - წერს იგი, - ხდება ფიზიკურად ან მწვალებლურად (?) (უხილავი განკვეთა სასულიერო დასიდან). ხოლო - ეკლესიიდან უეპისკოპოსოდ განვარდნა არ ითვლება "დაქვრივებულ ეკლესიად" და არც ეკლესიად. თანაც, კრებისგან ანათემირებულნი წავიდნენ და რომც გაჰყოლოდათ ეპისკოპოსი, ისიც კი უკანონო იქნებოდა, არამცთუ რამდენიმე მღვდელი, რომლებსაც არც არავის მირონცხებით მიღება არ შეეძლოთ და არც მიუღიათ არავინ, ისე გარდაიცვალნენ (ვინ გაბედავდა იმ შფოთისთავებთან შეერთებას...?), რის მერეც დარჩნენ მხოლოდ ერისკაცი "სტაროვერები", ანუ - უეკლესიო საზოგადოება". ამათ როგორ უნდა გაეკანონიერებინათ მირონცხებით მათთან მისული რომელიმე მღვდელი, რომელიც ამ "სტაროვერებისაგან" დაწუნებული ეკლესიიდან იყო განკვეთილი?!" (გვ. 212). მაგრამ, ამას როდი ჯერდება ჩვენი "პუბლიცისტი", მისი ყოვლად უსაფუძვლო მტკიცებით, ძველმართლმადიდებლობას თურმე "ეგზალტირებული ალტრუისტის, ან ეკლესიიდან მოკვეთილის გარდა, არავინ შეერთებია..." (გვ. 209).
ამ ერთ აბზაცში უამრავი ცთომილებაა. მოდი, მოკლედ განვიხილოთ თითოეული მათგანი. ზ. ნოდია წერს:
1. "კრებისგან ანათემირებულნი წავიდნენ" (იქვე. გვ. 212).
ჯერ ერთი, XVII ს-ის რეფორმის დამაგვირგვინებელ 1667 წლების კრებას არავითარი ავტორიტეტი არ გააჩნია, რადგან მას თავმჯდომარეობდა სასულიერო წოდებიდან დამხობილი და პატივაყრილი მწვალებელი პაისი ლიგარიდი (მის შესახებ ზემოთ უკვე ითქვა. იხ. "გზა - მართლად სავალი". მეორე ნაწილი. გრანდიოზული დივერსია). არც სხვა აღმოსავლელი იერარქები იყვნენ უკეთეს მდგომარეობაში.
მეორეც, კრების მიერ გამოთქმული ანათემირება რომ ვაღიაროთ, ის სამართლიანად და საფუძვლიანად უნდა იყოს გამოთქმული, რაც ძველმართლმადიდებელთა შემთხვევაში არ დასტურდება (იხ. ქვემოთ მესამე და ბოლო პუნქტები).
მესამეც, სტაროვერები არსადაც არ "წასულან". სტაროვერები დარჩნენ იქ, სადაც ყოველთვის იყვნენ, - ეკლესიაში! აი, წასვლით კი სქიზმასა და მწვალებლობაში გადავიდნენ ოფიციალური ეკლესიის მღვდელმთავრები, პატრიარქი და მეფე უძველესი მართლმადიდებლური გადმოცემების გაუგონარი შეურაცხყოფის, მისი მწვალებლობად გამოცხადების, დამცირების, დაცინვის და დაკნინების შემდეგ. ძველი საეკლესიო გადმოცემები მათ დაგმეს, როგორც მწვალებლობა, ხოლო მათი მიმდევრები გადასცეს ანათემას. ამგვარი მოქმედება არის თვითდაწყევლილობის ტოლფასი ქმედება, რადგან ღმერთი უსამართლო დადგენილებებს არ ჰკრავს და უსამართლო გადაწყვეტილებებს არ მისდევს. "... ღმრთის მსჯავრი არ მისდევს არც პატრიარქისა და არც ეპისკოპოსის მსჯავრს, არა მარტო უკურთხებელობას და განკვეთას, არამედ წყევლასაც, თუ ეს წყევლა წარმოთქმულია უსამართლოდ. შენ ხედავ, რომ ღმრთის მსჯავრი არ მისდევს ერეტიკოსთა წყევლას, არამედ მწვალებელთა მიერ წარმოთქმული წყევლა მათვე უბრუნდებათ. და ყველა მწვალებელი, რომელიც წყევლის ქრისტეანთ, საკუთარ თავს წყევლის" ("И достаточно этого, чтобы показать, что Божий суд не следует ни патриаршему, ни епископскому суду - не только неблагословению и отлучению, но и проклятию, если проклятие это без вины. Ты видишь, что Божий суд не следует еретическому проклятию, но клятва еретиков на них возвращается. И все еретики, проклинающие христиан, себя проклинают") (Преподобный Иосиф Волоцкий. Слово двенадцатое против ереси новгородских еретиков... что если еретик, даже будучи епископом, не благословит или проклянет кого-либо из православных, то Божий суд не последует суду еретика. Москваю Институт экономических стратегий 2010 Стр. 482).
და ბოლოს, 1971 წლის რუსეთის ადგილობრივმა კრებამ, რომელშიც მონაწილეობა მიიღო საქართველოს იმდროინდელი ეკლესიის პატრიარქმა ეფრემმა (საქართველოს დელეგაციაში იმყოფებოდა ასევე მომავალი პატრიარქი ილია მეორეც), სრულიად მაცხოვნებლად აღიარა 1667 წლის კრების მიერ მწვალებლობად შერაცხილი და დაგმობილი ძველი საეკლესიო წეს-ჩვეულებანი, აღიარა ნიკონ პატრიარქის შეცდომა და ყოველი ანათემატიზმა მოუხსნა ძველმოწესე მართლმადიდებელთ. ანუ, რუსეთისა და სხვა ადგილობრივმა მართლმადიდებელმა ეკლესიებმა 1667 წლის კრების უსამართლობა აღიარეს (სხვაგვარად ვის შეუძლია მოხსნას სამართლიანად დადებული ანათემა?).
ამრიგად, ეს ანათემები და თვით რეფორმა უსამართლო რომ იყო, ოფიციალური რუსული ეკლესიაც აღიარებს, ოღონდ პირველობისა და მეთაურობის დათმობა არ სურს. დროა, ეს გაიგოს ზ. ნოდიამაც, ათასგვარი სისულელეები რომ არ აფრქვიოს თავისი სამწერლობო "შემოქმედების" წყალობით.
2. "რომც გაჰყოლოდათ ეპისკოპოსი, ისიც კი უკანონო იქნებოდა, არამცთუ რამდენიმე მღვდელი..." (იქვე. გვ. 212).
პირველი პუნქტიდან გამომდინარე, ძველმოწესეებს ეპისკოპოსი რომ გაჰყოლოდათ, ის სრულიად კანონიერი იქნებოდა, როგორი კანონიერებიც იყვნენ ის მღვდლები, რომლებმაც მხარი დაუჭირეს ძველმართლმადიდებლობას.
გამოთქმა "რამდენიმე მღვდელი" ზ. ნოდიას საკითხში ჩაუხედაობაზე მეტყველებს. მისი აზრით, ძველმართლმადიდებლობას მარტო ამბაკუმი, ლაზარე და ივანე ნერონოვი უჭერდნენ მხარს, მაგრამ ეს აზრი აბსოლუტურად არასწორია. ძველმართლმადიდებლობის მხარეს იდგა ქვედა საეკლესიო დასების (მღვდლები, დიაკვნები) უდიდესი ნაწილი. ამიტომაც, "რამდენიმე მღვდელზე" ლაპარაკი, უბრალოდ, არასერიოზულია.
3. "მღვდლები... რომლებსაც არც არავის მირონცხებით მიღება არ შეეძლოთ და არც მიუღიათ არავინ, ისე გარდაიცვალნენ"... და კიდევ: "ვინ გაბედავდა იმ შფოთისთავებთან შეერთებას..." (იქვე. გვ. 212).
ეს არის ზ. ნოდიას უცოდინრობის მორიგი დემონსტრირება. განა სასაცილო არ არის, ადამიანი წერდეს კონკრეტულ ისტორიულ ამბავზე ისე, რომ მასზე მცირეოდენი წარმოდგენაც კი არ ჰქონდეს. ამ უცოდინრობამ წარმოშვა მომდევნო კიდევ უფრო მძიმე ცთომილების შემცველი მტკიცებულება:
4. "... რის მერეც დარჩნენ მხოლოდ ერისკაცი "სტაროვერები", ანუ - უეკლესიო საზოგადოება". ამ თემას ამჯერად არ ვუპასუხებთ, რადგან ქვემოთ მას დეტალურად განვიხილავთ.
რადგან, როგორც ეს ზემოთ ვნახეთ, ზ. ნოდიასთვის ეკლესიის საძირკველი არის ეპისკოპატი (რის გამოც ის ეკლესიას "ეპისკოპალურს" უწოდებს), ცხადია, განხეთქილებაში გასვლა ლოგიკურად ამ ეპისკოპატის დატოვებაა. ამბობს კიდევაც ამას, როცა ირწმუნება, რომ "ეკლესიიდან უეპისკოპოსოდ განვარდნა არ ითვლება "დაქვრივებულ ეკლესიად" და არც ეკლესიად". ანუ, უეპისკოპოსო ეკლესია ეკლესია არ არისო.
როგორც ჩანს, ეპისკოპატი ზ. ნოდიასთვის (და არა მარტო მისთვის) ერთგვარი მაგიური თვისებების მქონე მატერიალური ფორმაა. უფრო ხატოვნად რომ ვთქვათ "ნაგებობასავითაა", რომლისგან განშორებითაც ტოვებ ეკლესიას (ავიღოთ თუნდაც სრულიად მიუღებელი მტკიცებულება, თითქოსდა ეპისკოპატი არის "დოგმატური უცთომელობის გარანტი"; ან ის, რომ "ეპისკოპატის გარეშე ეკლესია ეკლესიად ვერ იწოდება" და სხვა). ეკლესიას თუ ხილულ, მატერიალურ ნაგებობასავით წარმოვიდგენთ, მაშინ ცხადია, ამ შენობიდან გასული ადამიანი ამავე შენობაში ვეღარ იქნება. ასე წარმოუდგენია ჩვენს ოპონენტსაც "ეპისკოპალური ეკლესია" და ამიტომაც არ ესმის, როგორ შეიძლება გაწყვიტო კავშირი ცთომილებაში მყოფ იერარქიასთან და მაინც ეკლესიაში დარჩე. ხოლო, თუ ეკლესიას შევხედავთ მართლმადიდებელ მამათა განმარტებების შუქზე, ანუ გავიხსენებთ ზემოთ უკვე დეტალურად ნათქვამს, რომ ეკლესია ქრისტეს სხეულია, რომლის თავიც არის ქრისტე, მაშინ გავიგებთ, რომ ეკლესიისგან სქიზმაში გასვლა ეს, უპირველეს ყოვლისა, ქრისტესგან ჩამოშორებაა და არა ცთომილი ეპისკოპატისგან.
ამიტომაც მან, ვისაც სურვილი აქვს, ამტკიცოს ძველმორწმუნეთა სქიზმატობა, უპირველეს ყოვლისა, უნდა აჩვენოს, რითი გაშორდნენ ისინი ქრისტეს, ჭეშმარიტებას, მაცხოვრის უწმიდეს საიდუმლო სხეულს - ეკლესიას. ზ. ნოდიას და მისნაირ "პუბლიცისტებს" კი უნდა ავუხსნათ, რომ ნიკონიანელ რეფორმატორთა მიერ "ანათემირებული" ძველმართლმადიდებელი ქრისტეანები არსადაც არ წასულან - ისინი არასოდეს განშორებიან ქრისტეს მისტიკურ სხეულს, რომლის თავი არის თვით ქრისტე.
თავიანთი უსამართლო და მწვალებლური გადაწყვეტილებებით ეკლესიას გაშორდნენ ის მღვდელმთავრები, რომლებმაც ულმობელი განაჩენი გამოუტანეს ძველი საეკლესიო გადმოცემების დამცველ ქრისტეანებს. ანუ, უსამართლოდ გამოთქმული "ანათემებით" მათ თვით მოიკვეთეს თავი ეკლესიისგან.
ჩვენი ნაშრომის მეორე ნაწილში, რომელიც ეძღვნება XVII ს-ის რუსეთის საეკლესიო რეფორმას და განხეთქილებას, ვაჩვენეთ, თუ როგორ და რისთვის დაიგეგმა საეკლესიო რეფორმა; ასევე ვაჩვენეთ, რომ რეფორმატორები იყვნენ პატივაყრილი და მწვალებელი იერარქები, რომელთაც არანაირი უფლება არ ჰქონდათ, გაესამართლებინათ რუსული მართლმადიდებლობა; ვაჩვენეთ თუ როდის არის კანონიკურად გამართლებული მწვალებელ და უსამართლოდ მოქმედ სასულიერო პირთაგან განცალკევება; განვიხილეთ ორზგისი კრების 15-ე კანონი, რომელიც განმარტავს ამგვარი მოქმედების კანონიკურ საფუძვლებს. მაგრამ ეს ყოველივე ზ. ნოდიასთვის ცარიელი სიტყვებია. მისთვის მთავარია ეპისკოპატი, მის გალათინებულ ცნობიერებას ვერ წარმოუდგენია არსებობა ამ იერარქიის გარეშე, რადგან ეკლესია მისთვის მხოლოდ "ეპისკოპალურია" (გვ. 214), ხოლო სხვა დანარჩენი ზედმეტი დანამატი, რომელსაც სიცოცხლე მხოლოდ ეპისკოპოსთან ერთობით ენიჭება. ამგვარი "ეკლესიიდან" ქრისტე განდევნილია და ამაოდ გვიქნევს თითს ზ. ნოდია თავისი ამ მოჩვენებითი "ქრისტოცენტრული", სინამდვილეში კი "ეპისკოპალური" პოზიციიდან.
ამიტომაც, სულაც არ გვიკვირს ჩვენზე გაგულისებული "პუბლიცისტის" უმეცრული კითხვა: "ისინი უეპისკოპოსოდ წავიდნენ და რანაირად "დაქვრივდნენ"?" (ზ. ნოდია. ხს. წიგნი. გვ. 211-212). არ გვიკვირს, რადგან ვიცით, რომ "დაქვრივება" (ისევე როგორც თვით ეკლესიის არსი) ზ. ნოდიას საკმაოდ "მატერიალურად", ამქვეყნიურ ანალოგებთან კავშირში წარმოუდგენია.
როდესაც წმიდა მამები სულიერ საგანთა არსის განმარტებისთვის მატერიალური სამყაროდან იღებდნენ მაგალითს, მით აჩვენებდნენ არა სრულ, ზედმიწევნით იგივეობას, არამედ დაახლოებით, იდეურ მსგავსებას, რომელიც საკითხის არსში წვდომისთვის გვჭირდება. ასე მაგალითად, წმიდა სამების - მამის, ძის და სულიწმიდის ერთობის საჩვენებლად, რომ ეს სამი ღვთაებრივი იპოსტასი სამი ღმერთი კი არა, ერთი ღმერთია, მოჰყავდათ მზის მაგალითი, რომელიც ცეცხლის, სინათლისა და სითბოს ერთობლიობას წარმოადგენს; და როგორც მზეში ეს სამი ერთია და ერთი მეორის გარეშე არ არსებობს, და ეს სამი მზე კი არა, ერთი მზეა, ღმერთიც სამი როდია, მიუხედავად იმისა, სამია მასში ღვთაებრივი იპოსტასი - მამა, ძე და სულიწმიდა; დიახ, სამია იპოსტასი, მაგრამ ღმერთი ერთია. მიუხედავად ამ მაგალითისა, არ არსებობს მატერიალურ სამყაროში ისეთი ნიმუში, რომელიც ზუსტად ასახავდა ღმრთის რაობას და არსებას; და არა მარტო ღმრთისას, არამედ, საერთოდ, ნებისმიერი სულიერი საგნის თუ საკითხისას. ასეა ეკლესიასთან მიმართებაშიც. ტერმინი "დაქვრივება" არ უნდა გავიგოთ ისე, როგორც ეს ჩვეულებრივ ცხოვრებაში გამოიყენება. ქალი მაშინ ქვრივდება, როცა ის ქმარს კარგავს, მაგრამ უქმრო დედაკაცი ყოველთვის როდი იწოდება ქვრივად. ეკლესიასთან მიმართებაში ტერმინი "ქვრივობა" აღებულია უეპისკოპოსობის თვალსაზრისით. მაგრამ ეს არ ნიშნავს იმას, რომ ამგვარმა ტერმინმა ეკლესიასთან მიმართებაში უნდა დააკმაყოფილოს ყველა ის პირობა, რაც მატერიალურ სამყაროში განეკუთვნება ქვრივ დედაკაცს. ამ ორ ვითარებას შორის მაინც დიდი ზღვარია.
გარდა ზემოთ თქმულისა, შეგვიძლია იმისი თქმაც, რომ ძველმართლმადიდებლობა მაშინ დაქვრივდა, როცა მისი მხარდამჭერი ერთადერთი მღვდელმთავარი პავლე კოლომენსკი მოკლეს. როდესაც ეკლესიას, ანუ ქრისტეს მისტიკურ სხეულს დაშორებულმა იერარქებმა პატრიარქ ნიკონისა და მეფე ალექსის მეთაურობით ძველი გადმოცემები დაგმეს და დაიწყეს ძველი ღვთისმოსაობის ნგრევა, მათ უხილავი ზღვარი გაავლეს მათსა და ჭეშმარიტ ეკლესიას შორის (18).
------------
18. თვით ზ. ნოდიაც აღიარებს, რომ ეკლესიის სხეულიდან განკვეთა შეიძლება მოხდეს ხილულადაც (ზ. ნ.-ს თქმით, "ფიზიკურად") და უხილავადაც (ზ. ნ. - "უხილავი განკვეთა სასულიერო დასიდან". ხს. წიგნი. იქვე. გვ. 212). ოღონდ საკითხავია, ვინ იქნა განკვეთილი უხილავად ქრისტეს სხეულისგან, ძველი ღვთისმოსაობის დამცველი მართლმადიდებლები თუ მწვალებელ პაისი ლიგარიდის თავმჯდომარეობით შეკრებილი მღვდელმთავრობა, რომელმაც ძველი მართლმადიდებლური გადმოცემები ანათემას გადასცა და მის სანაცვლოდ მანამდე უცნობი საეკლესიო-წეს ჩვეულებები და სწავლებები დაამკვიდრა?! დიახ, ჩვენ ვამტკიცებთ, რომ უსამართლო ანათემებით და თვით უსამართლო და არასაჭირო რეფორმით ქრისტეს სხეულს მოსწყდნენ არა ძველმორწმუნე მართლმადიდებლები, არამედ პატრიარქი ნიკონი და ყველა ისინი, ვინც მხარი დაუჭირა ამ უკანონო რეფორმას.
------------
1667 წლის კრების უსჯულო დადგენილებებითა და ძველი გადმოცემების ანათემაზე გადაცემით ეს ზღვარი ხილული გახდა. უსჯულო და მწვალებელ რეფორმატორთა საკრებულო გამოეყო ჭეშმარიტ ეკლესიას, ოღონდ მეფის მხარდაჭერით მან შეინარჩუნა გაბატონებული მდგომარეობა, ხოლო ეკლესია, ისევე, როგორც ეს პირველ საუკუნეებში იყო, დევნილ მდგომარეობაში გადავიდა. ასე დაიწყო ეკლესიის "დაქვრივება", უფრო ზუსტად უეპისკოპოსობის პერიოდი, რომელიც ორ საუკუნეზე მეტ ხანს გაგრძელდა, თუმცა ეკლესიაში მღვდლობა მაინც არ დაშრეტილა ოფიციალური მწვალებლური ეკლესიიდან მუდმივად გადმომავალი მღვდლების გამო. ამიტომაც, ზ. ნოდიას მტკიცებულება თითქოსდა "ეკლესიიდან უეპისკოპოსოდ განვარდნა "არ ითვლება ეკლესიად" და მით უმეტეს "დაქვრივებულ ეკლესიად" - არის სრული უაზრობა და საკითხის არსის ელემენტარული უცოდინრობა.
კიდევ სხვაგან ზ. ნოდია ჩვენს, ძველმართლმადიდებლურ ეკლესიაზე წერს, რომ "დაქვრივებულადაც რომ ჩავთვალოთ მისი აღმდგენი იქნებოდა მხოლოდ მათგან დატოვებული ცოცხალი ეკლესია, რაც სტაროვერებმა იმთავითვე გამორიცხეს, განაცხადეს რა, რომ - დედამიწაზე ერთადერთ ცოცხალ ეკლესიას თავად წარმოადგენდნენ. თუ ასეა, მაშინ სრულ აბსურდამდე მიდიან, როცა "მკვდარი" ეკლესიიდან განკვეთილ "მკვდარ" მღვდელმსახურს "აცოცხლებენ" მირონცხებით და მისი ხელით აგრძელებენ "ეკლესიურობას". ხოლო, თუ ასე არაა, მაშინ აცნობიერებდნენ, რომ ის ეკლესია, საიდანაც გაიქცნენ მკვდარი კი არა ცოცხალია და ისევ მისგან სარგებლობენ, ოღონდ ურცხვად, ქურდულად, არაკანონიკურად" (იქვე. 202-203).
მეტიც, ზ. ნოდია ამასაც არ ჯერდება. არ კმარობს იმას, რომ გვიწოდა "უსინდისოები" და ჩვენი მოქმედება "ურცხვობად", "ქურდობად" და "არაკანონიერ" მოქმედებად შერაცხა; ძველმართლმადიდებელთადმი კაცთმოძულეობრივ აღტყინებაში ის ჩვენს ბოლომდე ჩაქოლვას თავისი ეკლესიის "წმინდანის" ეგნატე ბრიანჩანინოვის მოხმობითაც ცდილობს, რომელიც თურმე "ასეთებზე" (ზ. ნოდია არცთუ იშვიათად გვისხენიებს ნაცვალსახელებით, რაც ჩვენდამი ზერელე, მედიდური და დამამცირებელი დამოკიდებულების მაჩვენებელია) საუბრობს სახარებისეული ციტატის ფონზე - ""რომელი არ შევალს კარით ეზოს ცხოვართასა, არამედ სხვით კერძო შევალს, იგი მპარავი არს და ავაზაკი...". ვინც კარით შედის, ის ცხოვართა მწყემსია, ცხოვართა ეზო კი ჩვენი ეკლესიაა, კარი კი - სჯულიერი ხელდასხმაა მომავალ მღვდელმსახურებზე, ხოლო მცდელობა - სხვა შესასვლელი ინახოს ცხოვართა ეზოში შესასვლელად, სულ ერთია - გალავანზე გადაძრომა იქნება ეს, თუ ხვრელის გაყვანა მის ქვეშ - არის უკანონო, უსჯულო ხელდასხმა; მპარავნი და ავაზაკნია - ცრუ მწყემსები და ცრუ მღვდელმთავრები, ანუ ის სულიერი ქურდები, რომლებიც ეკლესია ღვთივმინდობილ სულებს მისტაცებენ და წარსაწყმედელისთვის გასწირავენ..." (ზ. ნ. ხს. წიგნი. გვ. 202-203).
თავისი ამ თავდაჯერებული შეხედულებიდან გამომდინარე, ზ. ნოდია ძველმართლმადიდებლური ეკლესიის სწავლებას ეკლესიის დაქვრივებაზე, სასულიერო პირთა შენარჩუნებისა და ეპისკოპოსის ხარისხის აღდგენის ძველმართლმადიდებლურ პრაქტიკას სულიერ "კომპრაჩიკოსობასა" და "პროკრუსტეობას" უწოდებს.
მისი აზრით: "რელიგიური კომპრაჩიკოსობა და მითიური პროკრუსტეობაა ორივე უკიდურესობა - გინდ მოდერნისტულ-პანეკუმენისტურად გაუჰერმაფროდიტებიათ ეკლესია და გინდ ამათნაირად (ისევ ნაცვალსახელი - არქიეპ. პ.) დაუსახიჩრებიათ... მათმა ლოგიკამ 17-ე საუკუნეში გააჩერა დრო: თვითონ ხომ დარჩნენ უეკლესიოდ და მაშინდელი ეკლესიაც მკვდრად გამოაცხადეს" (იქვე. გვ. 199).
ამიტომაც, ზ. ნოდიასეული ბრალდებებისა და მკრეხელობების შემდგომ განხილვაში სრულად რომ გამოჩნდეს მისი საქციელის მთელი სიმძიმე, აუცილებელია ვნახოთ ჩვენი ეკლესიის პრაქტიკის მისამართით გამოყენებული ამ ეპითეტების, ანუ "კომპრაჩიკოსობისა" და "პროკრუსტეობის" მნიშვნელობა.
რას ნიშნავს კომპრაჩიკოსობა და ვინ იყვნენ კომპრაჩიკოსები? - ეს სიტყვა მომდინარეობს ესპანურიდან (ცომპრაცჰიცოს) და ბუკვალურად ნიშნავს "ბავშვების შესყიდვას". ეს არის ტერმინი, რომელიც ვიქტორ ჰიუგომ გამოიყენა რომანში "ადამიანი, რომელიც იცინის" (1869) და მისით ბავშვებით მოვაჭრეთა საზოგადოება მონათლა. ეს შესყიდვა განსაზღვრული და ამაზრზენი მიზნით ხორციელდებოდა.
აი, რას წერდა ამის შესახებ ვიქტორ ჰიუგო: "კომპრაჩიკოსები წარმოადგენდნენ მაწანწალათა უჩვეულო და ამაზრზენ საზოგადოებას. კომპრაჩიკოსები ბავშვებით ვაჭრობდნენ. ისინი ჯერ ყიდულობდნენ, შემდეგ კი ყიდდნენ მათ. მაგრამ არ იტაცებდნენ. ბავშვების მოტაცება - ეს უკვე სხვა საქმიანობაა. რას უშვებოდნენ ისინი ამ პატარებს? - ამახინჯებდნენ. რისთვის? - გასართობად".
"კომპრაჩიკოსი ისე ოსტატურად უცვლიდა ბავშვს გარეგნობას, რომ მშობელი მამაც კი ვერ იცნობდა. ზოგჯერ ზურგის ტვინს ხელუხლებლად დატოვებდნენ, მაგრამ უჭრიდნენ სახეს. ბავშვის ბუნებრივ გარეგნობას ისე ცვლიდნენ, როგორც აქრობენ ნიშნულს მოპარული ცხვირსახოციდან. იმათ, ვინც ოინბაზისა და მანჭიას როლის შემსრულებლად იყო განკუთვნილი, ოსტატურად ამოუბრუნებდნენ სახსრებს; ისე ჩანდა, თითქოსდა ძვლები არა აქვთო. ამათგან შემდეგ გიმნასტები გამოჰყავდათ.
კომპრაჩიკოსები არა მარტო ნამდვილ სახეს უცვლიდნენ ბავშვებს, არამედ ართმევდნენ მეხსიერებასაც. უკიდურეს შემთხვევაში, იმ ზომით, რა ზომითაც იყო ეს შესაძლებელი მათთვის. ბავშვმა არ იცოდა მისთვის მიყენებული ზიანის მიზეზი. შემაძრწუნებელი ქირურგია კვალს მის სახეზე ტოვებდა, მაგრამ არა მეხსიერებაში. უკეთეს შემთხვევაში, მას შეეძლო გაეხსენებინა, რომ ერთხელ ის ვიღაც ადამიანებმა შეიპყრეს, შემდეგ ის, რომ დაიძინა და მკურნალობდნენ, თუმცა, რომელი დაავადებისგან - არ ახსოვდა. მას არ ახსოვდა არც გოგირდით მოწვა და არც დანით დასახიჩრება" (Н. Трубиновская. Ремесло компрачикосов - уроды на продажу. http://www.chronoton.ru/unusual/komprachikosy).
ახლა ვნახოთ, რას ნიშნავს "პროკრუსტეობა". პროკრუსტე - ძველბერძნულ ენაზე ნიშნავს "გამჭიმავს". ძველბერძნული მითოლოგიის მიხედვით, ასე მოიხსენიებოდა დამნაშავე, რომელსაც განსაკუთრებული ძალა ჰქონდა. პროკრუსტე თავისთან იტყუებდა მგზავრებს და აწვენდა სარეცელზე; ვინც გრძელი აღმოჩნდებოდა, ფეხებს აჭრიდა, ვინც მოკლე - ფეხებს უჭიმავდა. აქედან მომდინარეობს ტერმინი "პროკრუსტეს სარეცელი" და მას "იტყვიან ხელოვნურ საზომზე, რომელსაც ნაძალადევად უყენებენ ამა თუ იმ მოვლენას - ბერძნული მითოლოგიის ყაჩაღ Prokrustes-ის სახელის მიხედვით" (უცხო სიტყვათა ლექსიკონი. პროკრუსტეს სარეცელი. http://www.nplg.gov.ge/gwdict/index.php?a=term&d=3&t=32982).
ამრიგად, რელიგიური "კომპრაჩიკოსობა" და "პროკრუსტეობა" გამოდის დამახინჯებული სწავლა-მოძღვრება, ადამიანთა სულებზე ნადირობა, მათზე ძალადობა, მათი შეცდენა და სულიერი შერყვნა.
ნუთუ ძველმართლმადიდებლური პრაქტიკა მართლაც ასეთი "კომპრაჩიკოსობა" და "პროკრუსტეობაა", ასეთი ძალადობაა მორწმუნეთა სულებზე? მოდი, გავარკვიოთ ეს საკითხი და ვნახოთ, ვინ არის სინამდვილეში სულიერი კომპრაჩიკოსიც და პროკრუსტეც.
როგორ ამახინჯებს ზ. ნოდია მართლმადიდებლურ სწავლებას ეკლესიის საძირკვლის, მისი სხეულისა და თავის შესახებ, ზემოთ უკვე ვნახეთ. ახლა ვნახოთ, როგორ მიადგა ის ნაჯახით ეკლესიის დიდ სჯულისკანონს და ის, რაც აბსოლუტურად სჯულიერი და კანონიკურია "ქურდობად", "უხამსობად" და "კომპრაჩიკოსობად" დაგვისახა.
საგულისხმოა, რომ თავის ამ შეურაცხმყოფელ და არაკაცურ აღტყინებაში ზ. ნოდია ძლიერ წააგავს მის ახლო მეგობარ ე. ჭელიძეს, რომლის ანალოგიური გამონათქვამები ჩვენი წინამდებარე ნაშრომის პირველ ნაწილში უკვე განვიხილეთ. საოცარია, რომ ამგვარი ბოღმის მატარებელ ადამიანებს ქრისტეანები ჰქვიათ და ივერიის "გაბრწყინებისთვის" იბრძვიან. საოცარია, რომ საზოგადოდ, ასეთი მეტყველება ახასიათებთ, საპატრიარქოს ფანატიკოს ადეპტებს, ილია II-ისა და პროფ. ე. ჭელიძის ფანატიკოს მიმდევრებს. რაშიც არაერთხელ დავრწმუნებულვართ.
ამრიგად, მოკლედ რომ შევაჯამოთ ზ. ნოდიას ხსენებულ წიგნში ჩვენდამი გამეტებული ეპითეტები, მისი თქმით, მთელი ჩვენი საეკლესიო ცხოვრება, პრაქტიკა და მოღვაწეობა ყოფილა "უსინდისობა", "სულიერი სიმახინჯე" (სულიერი კომპრაჩიკოსობა), "პროკრუსტეობა", "ურცხვობა", "ქურდობა", "არაკანონიერება" და ბოლოს "ავაზაკობა" და "სულიერი ქურდობა", რომლითაც ვიტაცებთ ღმერთსმინდობილ სულებს და წარსაწყმედელისკენ მიგვყავს.
მაგრამ საცოდავმა ზ. ნოდიამ, მისი უმეცრებისა და პროფანული ლტოლვის გამო, არ უწყის, რომ, თუკი წმიდა მამათა საეკლესიო სჯულმდებლობის საფუძველზე შევძლებთ ძველმართლმადიდებლური საეკლესიო პრაქტიკის გამართლებას, მის მიერ გამოყენებული შეურაცხმყოფელი გამონათქვამი ავტომატურად წმიდა მამათა შეურაცხყოფად გადაიქცევა, და ასეც არის. მაშ, ვნახოთ, როგორ შეურაცხყოფს ერეტიკოსი ზ. ნოდია წმიდა მართლმადიდებლობას, წმიდა ეკლესიას, წმიდა მამათა სჯულმდებლობას და როგორ გამოჰყავს ისინი "კომპრაჩიკოსებად" და "პროკრუსტეებად".
ჩვენს ადრინდელ ნაშრომში სახელწოდებით "მართლმადიდებლობის აპოლოგია", რომელიც საპატრიარქოს ადეპტის, აწ გარდაცვლილი გ. გაბაშვილის საპასუხოდ დაიწერა, კითხვაზე თუ ვისგან მიიღო განუწყვეტელი სამოციქულო ქიროტონია საქართველოს ძველმართლმადიდებლურმა ეკლესიამ და ასევე, თავის მხრივ, იმ ეკლესიას, ვისგანაც მიიღო, ჰქონდა თუ არა ქიროტონია გაწყვეტილი, ვპასუხობდით: "დასავლეთი XI-XVII საუკუნეებში შთავარდა პაპისტურ და ლუთერანულ-პროტესტანულ მწვალებლობებში, ხოლო აღმოსავლეთმა უნიატებისა და იეზუიტების ზემოქმედებით, XIV საუკუნიდან მოყოლებული, ცვალა ძველი გადმოცემები და თავიანთ ეკლესიებში აშკარად ლათინურ-პროტესტანტული შეხედულებები დაამკვიდრა; 17-ე საუკუნეში მხარი დაუჭირა უკანონო რეფორმას რუსეთში და დაწყევლა ძველი მართლმადიდებლური გადმოცემები, რითაც განუდგა ძველ სარწმუნოებას და თვითონვე მოექცა მწვალებლობის კლანჭებში. გამომდინარე აქედან, საჭირო გახდა მოძიება ქრისტეს ეკლესიის იმ ჭეშმარიტი და შეურყვნელი შტოსი, რომელიც გადაურჩა ბოროტ ძალთა შემოტევას და უბიწოდ შეინარჩუნა მართლმადიდებლური სარწმუნოებაც და სამოციქულო ხელდასხმაც" (არქიეპ. პავლე (ხორავა). "მართლმადიდებლობის აპოლოგია". თბილისი 2004 წ. გვ. 32. იხ. აგრეთვე ინტერნეტში, ჩვენს ოფიციალურ საიტზე: "მართლმადიდებლობის აპოლოგია" საღვთისმეტყველო დიალოგი ალმანახ "ივერიის გაბრწყინებასთან" (დიალოგი II) თავი I. 4. საქართველოს ძველმართლმადიდებლური ეკლესიის წარმომავლობა http://www.oldorthodox.ge/apologetika_martlmadideblobis_apologia_i_1.html და ასევე თვით ზ. ნოდიას ხსენებულ წიგნში. გვ. 197-198).
ჩვენს ამ განმარტებას და ძველმართლმადიდებლური ეკლესიის პრაქტიკას, მირონცხებით მიიღონ მათ მიერ მკვდრად შერაცხილი ეკლესიიდან მღვდლები და ეპისკოპოსები, ზ. ნოდია აბსურდს უწოდებს: "ამათ (ე. ი. ჩვენ. კვლავ ნაცვალსახელი - არქიეპ. პ.) ერთადერთი ცოცხალი ეკლესია უნდათ იყონ, თან, 250-300 წელი უეპისკოპოსო არსებობა ეკლესიისა უნდათ გააპრავონ, თან, მათგან მკვდრად შერაცხილი ერეტიკოსებისგან უნდათ შევსება, თან, უქვემოესმა კლერიკალმა უზემოეს იერარქს ეპისკოპოსს - მირონცხებით უნდა აღუდგინოს ეპისკოპოსობა და თან ამ აბსურდის გამო დაუსრულებლად გედავონ და გებრძოლონ... ესაა ეკლესია?" (იქვე. გვ. 199). ბოლოს კი მორალისტის პოზიციიდან გვეკითხება: "უსინდისობა არაა - ეკლესია და ეკლესიოლოგია ასეთ დონემდე დაამცირო?" (გვ. 199).
ამგვარი პრაქტიკის "აბსურდულობაზე" ზ. ნოდია კიდევ ერთხელ ამახვილებს ყურადღებას, რაც გვარწმუნებს, რომ ეს სიტყვა მას შემთხვევით როდი გამოუყენებია. იხილეთ: "დაქვრივებულადაც რომ ჩავთვალოთ (ძველმართლმადიდებლური ეკლესია - არქიეპ. პ.) მისი აღმდგენი იქნებოდა მხოლოდ მათგან დატოვებული ცოცხალი ეკლესია, რაც სტაროვერებმა იმთავითვე გამორიცხეს, განაცხადეს რა, რომ - დედამიწაზე ერთადერთ ცოცხალ ეკლესიას თავად წარმოადგენდნენ. თუ ასეა, მაშინ სრულ აბსურდამდე მიდიან, როცა "მკვდარი" ეკლესიიდან განკვეთილ "მკვდარ" მღვდელმსახურს "აცოცხლებენ" მირონცხებით და მისი ხელით აგრძელებენ "ეკლესიურობას". ხოლო, თუ ასე არაა, მაშინ აცნობიერებდნენ, რომ ის ეკლესია, საიდანაც გაიქცნენ მკვდარი კი არა ცოცხალია და ისევ მისგან სარგებლობენ, ოღონდ ურცხვად, ქურდულად, არაკანონიკურად" (იქვე. 202-203).
ამრიგად, ზ. ნოდიას განცხადებით "მკვდარი" ეკლესიიდან გადმოსული მღვდელმსახურების "გაცოცხლება" მირონცხებით, როგორც ამას აკეთებდა ძველმართლმადიდებლური ეკლესია ორ საუკუნეზე მეტი ხნის განმავლობაში, არის არა მარტო "აბსურდული" ქმედება, არამედ "ურცხვობა", "ქურდობა" და "არაკანონიკური" მოქმედება.
ზ. ნოდიას უნდა დავუსვათ ერთი ძალზე მნიშვნელოვანი შეკითხვა, მაგრამ, სანამ ამას ვიზამდეთ, მკითხველს უნდა განვუმარტოთ, თუ რას ეფუძნება და საიდან მომდინარეობს მწვალებელთა "მკვდრებად" შერაცხვა.
ისინი, ვინც დატოვეს ცხოველმყოფელი ღმერთი და ზეციერის ნაცვლად ელტვიან მიწიერს, ხოლო ასეთები უეჭველად არიან ერეტიკოსები, ჩვენმა უფალმა იესუ ქრისტემ "მკვდრებად" შერაცხა. მათეს სახარებაში ვკითხულობთ: "მაშინ მიუახლოვდა ერთი მწიგნობარი და უთხრა: მოძღვარო, თან გეახლები, სადაც უნდა წახვიდე. იესომ მიუგო: მელიებს სოროები აქვთ, და ცის ფრინველებს - ბუდეები, ძეს კაცისას კი არა აქვს, სად მიიდრიკოს თავი. ხოლო ერთმა მოწაფეთაგანმა უთხრა მას: უფალო, ნება მიბოძე, ჯერ მივიდე და დავმარხო მამაჩემი. ხოლო იესომ მიუგო მას: შენ მე გამომყევ, და მკვდრებს მიანდე თავიანთი მკვდრების დამარხვა" (მათე 8:22). იგივე ისტორია ასე გადმოცემული ლუკას სახარებაში: "მოხდა ისე, რომ გზაში ვიღაცამ უთხრა: სადაც უნდა მიდიოდე, თან გეახლები, უფალო. და უთხრა მას იესომ: მელიებს სოროები აქვთ და ცის ფრინველებს - ბუდეები; ძეს კაცისას კი არა აქვს, სად მიიდრიკოს თავი. ხოლო მეორეს უთხრა, გამომყევით. მან კი თქვა: უფალო, ნება მიბოძე, ჯერ მივიდე და დავმარხო მამაჩემი. მაგრამ იესომ უთხრა მას: აცალე მკვდრებს თავიანთი მკვდრების დამარხვა; შენ კი წადი და ღმრთის სასუფეველი ახარე ხალხს" (ლუკა 9:60).
"მკვდარია ის, - ბრძანებს ნეტ. იერონიმე სტრიდონელი, - ვისაც არ სწამს. თუკი მკვდარი მკვდარს მარხავს, მკვდართათვის კი არ უნდა ვზრუნავდეთ, არამედ ცოცხალთათვის, რათა ჩვენც მკვდრები არ გვიწოდოს უფალმა, სანამ მკვდრებზე მზრუნველობაში ვიქნებით გართულნი" (Блж. Иероним Стридонский. Евангелие от Матфея Глава 8:22. https://ekzeget.ru/bible/evangelie-ot-matfea/glava-8/stih-22/ieronim-stridonskij-blazennyj)
ექვთიმე ზიგაბენი წერს: "ვფიქრობ, ეს მკვდარი ურწმუნო იყო; ამიტომაც თქვა: მკვდრებს მიანდე თავიანთი მკვდრების დამარხვა. ეს მკვდარი - შენი არ არის, რადგან "რაY ნაწილ უც მორწმუნესა ურწმუნოYსა თანა?" (2 კორინთ. 6:15) (Евфимий Зигабен. Евангелие от Матфея Глава 8:22 . https://ekzeget.ru/bible/evangelie-ot-matfea/glava-8/stih-22)
წმ. იოანე ოქროპირის განმარტებით, "სიმდიდრესა და უკეთურებაში მცხოვრები ადამიანის სულის დანახვა რომ შესაძლებელი იყოს, დარწმუნებოდი, - უმჯობესია, კუბოში იწვეს, ვიდრე ცოდვის საკვრელებითი იყოს შებოჭილი; უმჯობესია, ლოდი ედოს სულზე, ვიდრე უგრძნობელობის მძიმე საბურველი. აი რატომ ეუბნება იგი მკვდართა უგრძნობელ ნათესავებს, განსაკუთრებულად შეუვრდებოდნენ იესუს მიცვალებულთათვის, როგორც მარიამი შეუვრდებოდა მას ლაზარესთვის" (Свт. Иоанн Златоуст. Евангелие от Матфея Глава 8:22. https://ekzeget.ru/bible/evangelie-ot-matfea/glava-8/stih-22)
ნეტ. თეოფილაქტე ბულგარელის თქმით: "იმის შემდეგ, რაც კაცი ვინმე თავს მიუძღვნის ღმერთს, უკან არ უნდა უბრუნდებოდეს ამსოფლიურს. სწორია, მშობლების პატივისცემაც გვმართებს, მაგრამ ღმერთი უნდა დავაყენოთ მათზე მაღლა. აქ, ამავე დროს, მშობელი იყო ურწმუნო, რაც ჩანს სიტყვებიდან: "მკვდრებს", ანუ ურწმუნოებს "მიანდე თავიანთი მკვდრების დამარხვა". თუკი ამან ვერ მიიღო მამის დაკრძალვის უფლება, ვაი მათ, ვინც მონაზვნობას მიიღებს, და კვლავ უბრუნდება წუთისოფლის საზრუნავს" (Блж. Феофилакт Болгарский. Евангелие от Матфея Глава 8:22. https://ekzeget.ru/bible/evangelie-ot-matfea/glava-8/stih-22/feofilakt-bolgarskij-blazennyj).
სწორედ ამიტომაც იხსენიებს ერეტიკოსებს მკვდრებად წმ. ათანასე ალექსანდრიელი (39-ე სადღესასწაულო ეპისტოლე. დიდი სჯულისკანონი. საქართველოს ეკლესიის კალენდარი. 1987 წ. გვ. 397). ასე რომ, წმიდა წერილიდანაც და წმიდა მამათა სწავლებებითაც მწვალებლები, ანუ ერეტიკოსები არიან სულიერად მკვდრები, ჭეშმარიტ სარწმუნოებასა და ღვთის ცხოველმყოფელ მადლს განშორებულები, რომლის გარეშეც შეუძლებელია სულის ცხოვნება.
ახლა კი ვკითხოთ ზ. ნოდიას, არიან თუ არა ერეტიკოსები "არიანელნი, მაკედონიანელნი, სავატიანელნი, ნავატიანელნი, რომლებიც წმინდად ხმობენ თავიანთ თავს და უმჯობესად, მეთოთხმეტიანელნი (ტეტრადიტები) და აპოლინარელნი"? ამათზე ზ. ნოდია ვერ გვეტყვის, რომ ისინი მწვალებელნი არ არიან, რადგან მწვალებლებად შერაცხეს და დაგმეს ისინი მსოფლიო საეკლესიო კრებებმა (იხ. II მსოფლიო კრების 7-ე და VI მსოფლიო კრების 95-ე კანონები. დიდი სჯულისკანონი. საქართველოს ეკლესიის კალენდარი. 1987 წ.).
მაშ, თუკი ესენი ერეტიკოსები არიან, მოიხსენიებდნენ თუ არა მათ როგორც მკვდრებს ეკლესიის წმიდა მამები? მით უმეტეს, ცნობილია თვით წმ. ათანასე დიდის თავდადებული ბრძოლა არიანელთა წინააღმდეგ, რომელმაც ბრძანა "ერეტიკოსები მოვიხსენიეთ, როგორც მკვდრები" (იხ. დიდი სჯულისკანონი. ათანასე ალექსანდრიელი 39-ე სადღესასწაულო ეპისტოლედან. საქ. ეკლ. კალენდ. 1987 წ. გვ. 397).
ახლა კი დავსვათ მთავარი შეკითხვა: თუკი ეს მწვალებლები უნდა მოვიხსენიოთ როგორც მკვდრები, როგორც ამას წმ. ათანასე დიდი გვასწავლის, როგორ იღებდა მართლმადიდებლური ეკლესია მათ მართლმადიდებლობისკენ მოქცევის შემთხვევაში?
მოდი, გავეცნოთ თვით საეკლესიო სჯულმდებლობას. ხსენებულ მწვალებლებს ეხებიან II და VI მსოფლიო საეკლესიო კრებები. აი, რას ბრძანებს II მსოფლიო საეკლესიო კრება: "მწვალებლებს, რომელთაც სურთ გახდნენ მართლმადიდებელნი, ეკლესია შეიწყნარებს სხვადასხვა წესით: არიანელნი, მაკედონიანელნი, სავატიანელნი, ნავატიანელნი (წმინდანელნი ანუ მარცხენენი), მეთოთხმეტიანელნი (ტეტრადიტები), აპოლინარიელნი შეიწყნარებიან წერილობითი მოწმობით, ლიველონით (ქარტა სიმტკიცისა). ამ მოწმობაში, ანუ ქარტაში ისინი შეაჩვენებენ თავის შეხედულებებს და ყოველნაირ მწვალებლობას. შემდეგ მათ სცხებენ მირონს შუბლზე, თვალებზე, ნესტოებზე, პირსა და ყურებზე (მათ ეკლესია არ ნათლავს ხელახლა, რადგანაც ნათლისცემით ისინი არ განსხვავდებიან მართლმადიდებლებისგან" (დიდი სჯულისკანონი. იქვე. გვ. 212).
იმავეს განაწესებს VI მსოფლიო საეკლესიო კრებაც თავის 95-ე კანონში: "ვინც მართლმადიდებლობაში და გადარჩენილთა ნაწილში (ხვედრში) მწვალებლობიდან მოვა, მათ შევიწყნარებთ პირველგანწესებული საზღვრისა და ჩვეულებისამებრ: არიანელებს, მაკედონიანელებს, ნავატიანელებს, ვინც თავის თავს წმინდას უწოდებს, მემარცხენეებს, მეთოთხმეტეებს, ესე იგი მეოთხეებს, და აპოლინარიელებს შევიწყნარებთ შემდეგნაირად: მოვთხოვთ მათ ხელწერილს და ვუბრძანებთ, შეაჩვენონ ყოველგვარი მწვალებლობა, რომელიც არ აღიარებს ისე, როგორც აღიარებს ღვთის წმიდა კათოლიკე და სამოციქულო ეკლესია, და დავბეჭდავთ მათ, ესე იგი ვცხებთ წმინდა მირონს პირველად შუბლზე, თვალებზე, ცხვირზე, პირზე და ყურებზე და ვცხებთ რა, ვიტყვით: სულიწმიდის ნიჭის ბეჭედი" (დიდი სჯულისკანონი. იქვე. გვ. 340).
იმისთვის, რათა მკითხველთა ფართო საზოგადოება უკეთ ჩაწვდეს ამ საეკლესიო განწესების მნიშვნელობას ჩვენთან მოდავე მწვალებელ "პუბლიცისტებთან" და "თეოლოგებთან" მიმართებაში და, ასევე, ჩაწვდეს თუ რას ნიშნავს მირონცხებით ამ მწვალებელთა მიღება, აუცილებლად მივიჩნევთ, სულ ორიოდ სიტყვით, ძალზე მოკლედ ავხსნათ მართლმადიდებლურ ეკლესიაში მწვალებელთა მიღების წესი. მით უმეტეს, რომ თვით II მსოფლიო კრება ბრძანებს: "მწვალებლებს, რომელთაც სურთ გახდნენ მართლმადიდებელნი, ეკლესია შეიწყნარებს სხვადასხვა წესით". რას ნიშნავს ეს "სხვადასხვა წესით", რამდენი წესია და რა განსხვავებაა მათ შორის?
ახალმოწესე არქიეპისკოპოს ბენიამინის (კრასნოპევკოვ-რუმოვსკი) (1739-1811) წიგნში "ახალი ფილაქანი" ("Новая Скрижаль") ვკითხულობთ: "ყველა მწვალებელი იყოფა სამ კატეგორიად: პირველს განეკუთვნებიან ისინი, ვისაც არ სწამს წმიდა და ერთარსი სამება და არ ასრულებს სამგზის შთაფლვას ნათლისღების საიდუმლოში; ისინი, ისევე როგორც წარმართები და მაჰმადიანები, უნდა მოინათლონ, როგორც ითხოვს ამას პირველი მსოფლიო კრების 19-ე კანონი" (Вениамин (Краснопевков-Румовский), архиепископ. "Новая скрижаль, или Объяснение о церкви, о литургии, и о всех службах и утварях церковных". https://predanie.ru/book/220023-novaya-skrizhal/#/toc464 // https://azbyka.ru/otechnik/Veniamin_Krasnopevkov_Rumovskij/novaja-skrizhal)
რაც შეეხება "ძველაღთქმისეულ პატრიარქს" -
ამდენად, ძველაღთქმისეულ პატრიარქებთან ეპისკოპოსობის ხარისხს მემკვიდრეობითი კავშირი არა აქვს. შეიძლება ვინმემ იკითხოს, მაშ, რატომ იწოდებიან ადგილობრივ ეკლესიათა მეთაურები პატრიარქებად? Iქნებ, ეს ჰქონდა მხედველობაში ჩვენს პროფან "თეოლოგ" -
ამის შემდეგ ზ. ნოდია თავდაჯერებული წერს: "არ გყავთ ეპისკოპოსი? -
მეორე აზრით, ზ. ნოდია ასევე ამტკიცებს, და ამას ქვემოთაც ვნახავთ, რომ უეპისკოპოსობის გამო ძველმართლმადიდებლურ ეკლესიას შეუძლებელია სამღვდელოება ჰყოლოდა. ეს აზრიც ჩვენი "პუბლიცისტის" პროფანობის მაჩვენებელია, რადგან მას ვერ გაურკვევია თუ ვისგან მიიღო ძველმართლმადიდებლურმა ეკლესიამ განუწყვეტელი ქიროტონია.
ზ. ნოდია პირდაპირ სვამს ასეთ კითხვას: "თუკი "სტაროვერები" გამოეყვნენ დაცემულ აღმოსავლეთს და ეძებენ გადარჩენას, მაგრამ, თუკი მკვდარია ქრისტეს ეკლესია (ნუმც იყოფინ!), მაშინ როგორ და ვისგან უნდა მიიღონ ეკლესია? ხელდასხმა? უეპისკოპოსოდ ანუ უთავოდ დარჩენილებმა როგორ უნდა აღიდგინონ "შტო"?" (ზ. ნ. ხს. წიგნი. გვ. 198).
ეს არის ზ. ნოდიას ერთ-
ზ. ნოდია ასევე აცხადებს, რომ კანონიკურად ხელდასხმული ეპისკოპოსი არის "დოგმატური უცთომელობის" და ასევე "კლერიკალური შვილთასხმის (ქიროტონიის) გარანტი" (გვ. 202). "დოგმატური უცთომელობის" გარანტად ეპისკოპოსის გამოცხადება არის წმიდად პაპისტური შეხედულება. ეს უკვე მერამდენედ ვლინდება ზ. ნოდიას მწვალებლურ-
აქვე პასუხი უნდა გაეცეს ზ. ნოდიას "აღმოჩენას" იმასთან დაკავშირებით, თითქოსდა დაქვრივებული ეწოდება მარტო იმ ეკლესიას, რომელსაც ჰყავდა ეპისკოპოსი და მერე დარჩა მის გარეშე, და არა თავიდანვე უეპოსკოპოსოდ დაშთენილ ეკლესიას. ზ. ნოდია სვამს კითხვას: "ისინი უეპისკოპოსოდ წავიდნენ და რანაირად "დაქვრივდნენ"?" (გვ. 212).
შემდეგ ზ. ნოდია განმარტავს მის მიერ აღმოჩენილ ამ "სიბრძნეს": "ე. წ. "დაქვრივება", -
ამ ერთ აბზაცში უამრავი ცთომილებაა. მოდი, მოკლედ განვიხილოთ თითოეული მათგანი. ზ. ნოდია წერს:
1. "კრებისგან ანათემირებულნი წავიდნენ" (იქვე. გვ. 212).
ჯერ ერთი, XVII ს-
მეორეც, კრების მიერ გამოთქმული ანათემირება რომ ვაღიაროთ, ის სამართლიანად და საფუძვლიანად უნდა იყოს გამოთქმული, რაც ძველმართლმადიდებელთა შემთხვევაში არ დასტურდება (იხ. ქვემოთ მესამე და ბოლო პუნქტები).
მესამეც, სტაროვერები არსადაც არ "წასულან". სტაროვერები დარჩნენ იქ, სადაც ყოველთვის იყვნენ, -
და ბოლოს, 1971 წლის რუსეთის ადგილობრივმა კრებამ, რომელშიც მონაწილეობა მიიღო საქართველოს იმდროინდელი ეკლესიის პატრიარქმა ეფრემმა (საქართველოს დელეგაციაში იმყოფებოდა ასევე მომავალი პატრიარქი ილია მეორეც), სრულიად მაცხოვნებლად აღიარა 1667 წლის კრების მიერ მწვალებლობად შერაცხილი და დაგმობილი ძველი საეკლესიო წეს-
ამრიგად, ეს ანათემები და თვით რეფორმა უსამართლო რომ იყო, ოფიციალური რუსული ეკლესიაც აღიარებს, ოღონდ პირველობისა და მეთაურობის დათმობა არ სურს. დროა, ეს გაიგოს ზ. ნოდიამაც, ათასგვარი სისულელეები რომ არ აფრქვიოს თავისი სამწერლობო "შემოქმედების" წყალობით.
2. "რომც გაჰყოლოდათ ეპისკოპოსი, ისიც კი უკანონო იქნებოდა, არამცთუ რამდენიმე მღვდელი..." (იქვე. გვ. 212).
პირველი პუნქტიდან გამომდინარე, ძველმოწესეებს ეპისკოპოსი რომ გაჰყოლოდათ, ის სრულიად კანონიერი იქნებოდა, როგორი კანონიერებიც იყვნენ ის მღვდლები, რომლებმაც მხარი დაუჭირეს ძველმართლმადიდებლობას.
გამოთქმა "რამდენიმე მღვდელი" ზ. ნოდიას საკითხში ჩაუხედაობაზე მეტყველებს. მისი აზრით, ძველმართლმადიდებლობას მარტო ამბაკუმი, ლაზარე და ივანე ნერონოვი უჭერდნენ მხარს, მაგრამ ეს აზრი აბსოლუტურად არასწორია. ძველმართლმადიდებლობის მხარეს იდგა ქვედა საეკლესიო დასების (მღვდლები, დიაკვნები) უდიდესი ნაწილი. ამიტომაც, "რამდენიმე მღვდელზე" ლაპარაკი, უბრალოდ, არასერიოზულია.
3. "მღვდლები... რომლებსაც არც არავის მირონცხებით მიღება არ შეეძლოთ და არც მიუღიათ არავინ, ისე გარდაიცვალნენ"... და კიდევ: "ვინ გაბედავდა იმ შფოთისთავებთან შეერთებას..." (იქვე. გვ. 212).
ეს არის ზ. ნოდიას უცოდინრობის მორიგი დემონსტრირება. განა სასაცილო არ არის, ადამიანი წერდეს კონკრეტულ ისტორიულ ამბავზე ისე, რომ მასზე მცირეოდენი წარმოდგენაც კი არ ჰქონდეს. ამ უცოდინრობამ წარმოშვა მომდევნო კიდევ უფრო მძიმე ცთომილების შემცველი მტკიცებულება:
4. "... რის მერეც დარჩნენ მხოლოდ ერისკაცი "სტაროვერები", ანუ -
რადგან, როგორც ეს ზემოთ ვნახეთ, ზ. ნოდიასთვის ეკლესიის საძირკველი არის ეპისკოპატი (რის გამოც ის ეკლესიას "ეპისკოპალურს" უწოდებს), ცხადია, განხეთქილებაში გასვლა ლოგიკურად ამ ეპისკოპატის დატოვებაა. ამბობს კიდევაც ამას, როცა ირწმუნება, რომ "ეკლესიიდან უეპისკოპოსოდ განვარდნა არ ითვლება "დაქვრივებულ ეკლესიად" და არც ეკლესიად". ანუ, უეპისკოპოსო ეკლესია ეკლესია არ არისო.
როგორც ჩანს, ეპისკოპატი ზ. ნოდიასთვის (და არა მარტო მისთვის) ერთგვარი მაგიური თვისებების მქონე მატერიალური ფორმაა. უფრო ხატოვნად რომ ვთქვათ "ნაგებობასავითაა", რომლისგან განშორებითაც ტოვებ ეკლესიას (ავიღოთ თუნდაც სრულიად მიუღებელი მტკიცებულება, თითქოსდა ეპისკოპატი არის "დოგმატური უცთომელობის გარანტი"; ან ის, რომ "ეპისკოპატის გარეშე ეკლესია ეკლესიად ვერ იწოდება" და სხვა). ეკლესიას თუ ხილულ, მატერიალურ ნაგებობასავით წარმოვიდგენთ, მაშინ ცხადია, ამ შენობიდან გასული ადამიანი ამავე შენობაში ვეღარ იქნება. ასე წარმოუდგენია ჩვენს ოპონენტსაც "ეპისკოპალური ეკლესია" და ამიტომაც არ ესმის, როგორ შეიძლება გაწყვიტო კავშირი ცთომილებაში მყოფ იერარქიასთან და მაინც ეკლესიაში დარჩე. ხოლო, თუ ეკლესიას შევხედავთ მართლმადიდებელ მამათა განმარტებების შუქზე, ანუ გავიხსენებთ ზემოთ უკვე დეტალურად ნათქვამს, რომ ეკლესია ქრისტეს სხეულია, რომლის თავიც არის ქრისტე, მაშინ გავიგებთ, რომ ეკლესიისგან სქიზმაში გასვლა ეს, უპირველეს ყოვლისა, ქრისტესგან ჩამოშორებაა და არა ცთომილი ეპისკოპატისგან.
ამიტომაც მან, ვისაც სურვილი აქვს, ამტკიცოს ძველმორწმუნეთა სქიზმატობა, უპირველეს ყოვლისა, უნდა აჩვენოს, რითი გაშორდნენ ისინი ქრისტეს, ჭეშმარიტებას, მაცხოვრის უწმიდეს საიდუმლო სხეულს -
თავიანთი უსამართლო და მწვალებლური გადაწყვეტილებებით ეკლესიას გაშორდნენ ის მღვდელმთავრები, რომლებმაც ულმობელი განაჩენი გამოუტანეს ძველი საეკლესიო გადმოცემების დამცველ ქრისტეანებს. ანუ, უსამართლოდ გამოთქმული "ანათემებით" მათ თვით მოიკვეთეს თავი ეკლესიისგან.
ჩვენი ნაშრომის მეორე ნაწილში, რომელიც ეძღვნება XVII ს-
ამიტომაც, სულაც არ გვიკვირს ჩვენზე გაგულისებული "პუბლიცისტის" უმეცრული კითხვა: "ისინი უეპისკოპოსოდ წავიდნენ და რანაირად "დაქვრივდნენ"?" (ზ. ნოდია. ხს. წიგნი. გვ. 211-
როდესაც წმიდა მამები სულიერ საგანთა არსის განმარტებისთვის მატერიალური სამყაროდან იღებდნენ მაგალითს, მით აჩვენებდნენ არა სრულ, ზედმიწევნით იგივეობას, არამედ დაახლოებით, იდეურ მსგავსებას, რომელიც საკითხის არსში წვდომისთვის გვჭირდება. ასე მაგალითად, წმიდა სამების -
გარდა ზემოთ თქმულისა, შეგვიძლია იმისი თქმაც, რომ ძველმართლმადიდებლობა მაშინ დაქვრივდა, როცა მისი მხარდამჭერი ერთადერთი მღვდელმთავარი პავლე კოლომენსკი მოკლეს. როდესაც ეკლესიას, ანუ ქრისტეს მისტიკურ სხეულს დაშორებულმა იერარქებმა პატრიარქ ნიკონისა და მეფე ალექსის მეთაურობით ძველი გადმოცემები დაგმეს და დაიწყეს ძველი ღვთისმოსაობის ნგრევა, მათ უხილავი ზღვარი გაავლეს მათსა და ჭეშმარიტ ეკლესიას შორის (18).
-
18.
-
კიდევ სხვაგან ზ. ნოდია ჩვენს, ძველმართლმადიდებლურ ეკლესიაზე წერს, რომ "დაქვრივებულადაც რომ ჩავთვალოთ მისი აღმდგენი იქნებოდა მხოლოდ მათგან დატოვებული ცოცხალი ეკლესია, რაც სტაროვერებმა იმთავითვე გამორიცხეს, განაცხადეს რა, რომ -
მეტიც, ზ. ნოდია ამასაც არ ჯერდება. არ კმარობს იმას, რომ გვიწოდა "უსინდისოები" და ჩვენი მოქმედება "ურცხვობად", "ქურდობად" და "არაკანონიერ" მოქმედებად შერაცხა; ძველმართლმადიდებელთადმი კაცთმოძულეობრივ აღტყინებაში ის ჩვენს ბოლომდე ჩაქოლვას თავისი ეკლესიის "წმინდანის" ეგნატე ბრიანჩანინოვის მოხმობითაც ცდილობს, რომელიც თურმე "ასეთებზე" (ზ. ნოდია არცთუ იშვიათად გვისხენიებს ნაცვალსახელებით, რაც ჩვენდამი ზერელე, მედიდური და დამამცირებელი დამოკიდებულების მაჩვენებელია) საუბრობს სახარებისეული ციტატის ფონზე -
თავისი ამ თავდაჯერებული შეხედულებიდან გამომდინარე, ზ. ნოდია ძველმართლმადიდებლური ეკლესიის სწავლებას ეკლესიის დაქვრივებაზე, სასულიერო პირთა შენარჩუნებისა და ეპისკოპოსის ხარისხის აღდგენის ძველმართლმადიდებლურ პრაქტიკას სულიერ "კომპრაჩიკოსობასა" და "პროკრუსტეობას" უწოდებს.
მისი აზრით: "რელიგიური კომპრაჩიკოსობა და მითიური პროკრუსტეობაა ორივე უკიდურესობა -
ამიტომაც, ზ. ნოდიასეული ბრალდებებისა და მკრეხელობების შემდგომ განხილვაში სრულად რომ გამოჩნდეს მისი საქციელის მთელი სიმძიმე, აუცილებელია ვნახოთ ჩვენი ეკლესიის პრაქტიკის მისამართით გამოყენებული ამ ეპითეტების, ანუ "კომპრაჩიკოსობისა" და "პროკრუსტეობის" მნიშვნელობა.
რას ნიშნავს კომპრაჩიკოსობა და ვინ იყვნენ კომპრაჩიკოსები? -
აი, რას წერდა ამის შესახებ ვიქტორ ჰიუგო: "კომპრაჩიკოსები წარმოადგენდნენ მაწანწალათა უჩვეულო და ამაზრზენ საზოგადოებას. კომპრაჩიკოსები ბავშვებით ვაჭრობდნენ. ისინი ჯერ ყიდულობდნენ, შემდეგ კი ყიდდნენ მათ. მაგრამ არ იტაცებდნენ. ბავშვების მოტაცება -
"კომპრაჩიკოსი ისე ოსტატურად უცვლიდა ბავშვს გარეგნობას, რომ მშობელი მამაც კი ვერ იცნობდა. ზოგჯერ ზურგის ტვინს ხელუხლებლად დატოვებდნენ, მაგრამ უჭრიდნენ სახეს. ბავშვის ბუნებრივ გარეგნობას ისე ცვლიდნენ, როგორც აქრობენ ნიშნულს მოპარული ცხვირსახოციდან. იმათ, ვინც ოინბაზისა და მანჭიას როლის შემსრულებლად იყო განკუთვნილი, ოსტატურად ამოუბრუნებდნენ სახსრებს; ისე ჩანდა, თითქოსდა ძვლები არა აქვთო. ამათგან შემდეგ გიმნასტები გამოჰყავდათ.
კომპრაჩიკოსები არა მარტო ნამდვილ სახეს უცვლიდნენ ბავშვებს, არამედ ართმევდნენ მეხსიერებასაც. უკიდურეს შემთხვევაში, იმ ზომით, რა ზომითაც იყო ეს შესაძლებელი მათთვის. ბავშვმა არ იცოდა მისთვის მიყენებული ზიანის მიზეზი. შემაძრწუნებელი ქირურგია კვალს მის სახეზე ტოვებდა, მაგრამ არა მეხსიერებაში. უკეთეს შემთხვევაში, მას შეეძლო გაეხსენებინა, რომ ერთხელ ის ვიღაც ადამიანებმა შეიპყრეს, შემდეგ ის, რომ დაიძინა და მკურნალობდნენ, თუმცა, რომელი დაავადებისგან -
ახლა ვნახოთ, რას ნიშნავს "პროკრუსტეობა". პროკრუსტე -
ამრიგად, რელიგიური "კომპრაჩიკოსობა" და "პროკრუსტეობა" გამოდის დამახინჯებული სწავლა-
ნუთუ ძველმართლმადიდებლური პრაქტიკა მართლაც ასეთი "კომპრაჩიკოსობა" და "პროკრუსტეობაა", ასეთი ძალადობაა მორწმუნეთა სულებზე? მოდი, გავარკვიოთ ეს საკითხი და ვნახოთ, ვინ არის სინამდვილეში სულიერი კომპრაჩიკოსიც და პროკრუსტეც.
როგორ ამახინჯებს ზ. ნოდია მართლმადიდებლურ სწავლებას ეკლესიის საძირკვლის, მისი სხეულისა და თავის შესახებ, ზემოთ უკვე ვნახეთ. ახლა ვნახოთ, როგორ მიადგა ის ნაჯახით ეკლესიის დიდ სჯულისკანონს და ის, რაც აბსოლუტურად სჯულიერი და კანონიკურია "ქურდობად", "უხამსობად" და "კომპრაჩიკოსობად" დაგვისახა.
საგულისხმოა, რომ თავის ამ შეურაცხმყოფელ და არაკაცურ აღტყინებაში ზ. ნოდია ძლიერ წააგავს მის ახლო მეგობარ ე. ჭელიძეს, რომლის ანალოგიური გამონათქვამები ჩვენი წინამდებარე ნაშრომის პირველ ნაწილში უკვე განვიხილეთ. საოცარია, რომ ამგვარი ბოღმის მატარებელ ადამიანებს ქრისტეანები ჰქვიათ და ივერიის "გაბრწყინებისთვის" იბრძვიან. საოცარია, რომ საზოგადოდ, ასეთი მეტყველება ახასიათებთ, საპატრიარქოს ფანატიკოს ადეპტებს, ილია II-
ამრიგად, მოკლედ რომ შევაჯამოთ ზ. ნოდიას ხსენებულ წიგნში ჩვენდამი გამეტებული ეპითეტები, მისი თქმით, მთელი ჩვენი საეკლესიო ცხოვრება, პრაქტიკა და მოღვაწეობა ყოფილა "უსინდისობა", "სულიერი სიმახინჯე" (სულიერი კომპრაჩიკოსობა), "პროკრუსტეობა", "ურცხვობა", "ქურდობა", "არაკანონიერება" და ბოლოს "ავაზაკობა" და "სულიერი ქურდობა", რომლითაც ვიტაცებთ ღმერთსმინდობილ სულებს და წარსაწყმედელისკენ მიგვყავს.
მაგრამ საცოდავმა ზ. ნოდიამ, მისი უმეცრებისა და პროფანული ლტოლვის გამო, არ უწყის, რომ, თუკი წმიდა მამათა საეკლესიო სჯულმდებლობის საფუძველზე შევძლებთ ძველმართლმადიდებლური საეკლესიო პრაქტიკის გამართლებას, მის მიერ გამოყენებული შეურაცხმყოფელი გამონათქვამი ავტომატურად წმიდა მამათა შეურაცხყოფად გადაიქცევა, და ასეც არის. მაშ, ვნახოთ, როგორ შეურაცხყოფს ერეტიკოსი ზ. ნოდია წმიდა მართლმადიდებლობას, წმიდა ეკლესიას, წმიდა მამათა სჯულმდებლობას და როგორ გამოჰყავს ისინი "კომპრაჩიკოსებად" და "პროკრუსტეებად".
ჩვენს ადრინდელ ნაშრომში სახელწოდებით "მართლმადიდებლობის აპოლოგია", რომელიც საპატრიარქოს ადეპტის, აწ გარდაცვლილი გ. გაბაშვილის საპასუხოდ დაიწერა, კითხვაზე თუ ვისგან მიიღო განუწყვეტელი სამოციქულო ქიროტონია საქართველოს ძველმართლმადიდებლურმა ეკლესიამ და ასევე, თავის მხრივ, იმ ეკლესიას, ვისგანაც მიიღო, ჰქონდა თუ არა ქიროტონია გაწყვეტილი, ვპასუხობდით: "დასავლეთი XI-
ჩვენს ამ განმარტებას და ძველმართლმადიდებლური ეკლესიის პრაქტიკას, მირონცხებით მიიღონ მათ მიერ მკვდრად შერაცხილი ეკლესიიდან მღვდლები და ეპისკოპოსები, ზ. ნოდია აბსურდს უწოდებს: "ამათ (ე. ი. ჩვენ. კვლავ ნაცვალსახელი -
ამგვარი პრაქტიკის "აბსურდულობაზე" ზ. ნოდია კიდევ ერთხელ ამახვილებს ყურადღებას, რაც გვარწმუნებს, რომ ეს სიტყვა მას შემთხვევით როდი გამოუყენებია. იხილეთ: "დაქვრივებულადაც რომ ჩავთვალოთ (ძველმართლმადიდებლური ეკლესია -
ამრიგად, ზ. ნოდიას განცხადებით "მკვდარი" ეკლესიიდან გადმოსული მღვდელმსახურების "გაცოცხლება" მირონცხებით, როგორც ამას აკეთებდა ძველმართლმადიდებლური ეკლესია ორ საუკუნეზე მეტი ხნის განმავლობაში, არის არა მარტო "აბსურდული" ქმედება, არამედ "ურცხვობა", "ქურდობა" და "არაკანონიკური" მოქმედება.
ზ. ნოდიას უნდა დავუსვათ ერთი ძალზე მნიშვნელოვანი შეკითხვა, მაგრამ, სანამ ამას ვიზამდეთ, მკითხველს უნდა განვუმარტოთ, თუ რას ეფუძნება და საიდან მომდინარეობს მწვალებელთა "მკვდრებად" შერაცხვა.
ისინი, ვინც დატოვეს ცხოველმყოფელი ღმერთი და ზეციერის ნაცვლად ელტვიან მიწიერს, ხოლო ასეთები უეჭველად არიან ერეტიკოსები, ჩვენმა უფალმა იესუ ქრისტემ "მკვდრებად" შერაცხა. მათეს სახარებაში ვკითხულობთ: "მაშინ მიუახლოვდა ერთი მწიგნობარი და უთხრა: მოძღვარო, თან გეახლები, სადაც უნდა წახვიდე. იესომ მიუგო: მელიებს სოროები აქვთ, და ცის ფრინველებს -
"მკვდარია ის, -
ექვთიმე ზიგაბენი წერს: "ვფიქრობ, ეს მკვდარი ურწმუნო იყო; ამიტომაც თქვა: მკვდრებს მიანდე თავიანთი მკვდრების დამარხვა. ეს მკვდარი -
წმ. იოანე ოქროპირის განმარტებით, "სიმდიდრესა და უკეთურებაში მცხოვრები ადამიანის სულის დანახვა რომ შესაძლებელი იყოს, დარწმუნებოდი, -
ნეტ. თეოფილაქტე ბულგარელის თქმით: "იმის შემდეგ, რაც კაცი ვინმე თავს მიუძღვნის ღმერთს, უკან არ უნდა უბრუნდებოდეს ამსოფლიურს. სწორია, მშობლების პატივისცემაც გვმართებს, მაგრამ ღმერთი უნდა დავაყენოთ მათზე მაღლა. აქ, ამავე დროს, მშობელი იყო ურწმუნო, რაც ჩანს სიტყვებიდან: "მკვდრებს", ანუ ურწმუნოებს "მიანდე თავიანთი მკვდრების დამარხვა". თუკი ამან ვერ მიიღო მამის დაკრძალვის უფლება, ვაი მათ, ვინც მონაზვნობას მიიღებს, და კვლავ უბრუნდება წუთისოფლის საზრუნავს" (Блж. Феофилакт Болгарский. Евангелие от Матфея Глава 8:22. https://ekzeget.ru/bible/evangelie-ot-matfea/glava-8/stih-22/feofilakt-bolgarskij-blazennyj).
სწორედ ამიტომაც იხსენიებს ერეტიკოსებს მკვდრებად წმ. ათანასე ალექსანდრიელი (39-
ახლა კი ვკითხოთ ზ. ნოდიას, არიან თუ არა ერეტიკოსები "არიანელნი, მაკედონიანელნი, სავატიანელნი, ნავატიანელნი, რომლებიც წმინდად ხმობენ თავიანთ თავს და უმჯობესად, მეთოთხმეტიანელნი (ტეტრადიტები) და აპოლინარელნი"? ამათზე ზ. ნოდია ვერ გვეტყვის, რომ ისინი მწვალებელნი არ არიან, რადგან მწვალებლებად შერაცხეს და დაგმეს ისინი მსოფლიო საეკლესიო კრებებმა (იხ. II მსოფლიო კრების 7-
მაშ, თუკი ესენი ერეტიკოსები არიან, მოიხსენიებდნენ თუ არა მათ როგორც მკვდრებს ეკლესიის წმიდა მამები? მით უმეტეს, ცნობილია თვით წმ. ათანასე დიდის თავდადებული ბრძოლა არიანელთა წინააღმდეგ, რომელმაც ბრძანა "ერეტიკოსები მოვიხსენიეთ, როგორც მკვდრები" (იხ. დიდი სჯულისკანონი. ათანასე ალექსანდრიელი 39-
ახლა კი დავსვათ მთავარი შეკითხვა: თუკი ეს მწვალებლები უნდა მოვიხსენიოთ როგორც მკვდრები, როგორც ამას წმ. ათანასე დიდი გვასწავლის, როგორ იღებდა მართლმადიდებლური ეკლესია მათ მართლმადიდებლობისკენ მოქცევის შემთხვევაში?
მოდი, გავეცნოთ თვით საეკლესიო სჯულმდებლობას. ხსენებულ მწვალებლებს ეხებიან II და VI მსოფლიო საეკლესიო კრებები. აი, რას ბრძანებს II მსოფლიო საეკლესიო კრება: "მწვალებლებს, რომელთაც სურთ გახდნენ მართლმადიდებელნი, ეკლესია შეიწყნარებს სხვადასხვა წესით: არიანელნი, მაკედონიანელნი, სავატიანელნი, ნავატიანელნი (წმინდანელნი ანუ მარცხენენი), მეთოთხმეტიანელნი (ტეტრადიტები), აპოლინარიელნი შეიწყნარებიან წერილობითი მოწმობით, ლიველონით (ქარტა სიმტკიცისა). ამ მოწმობაში, ანუ ქარტაში ისინი შეაჩვენებენ თავის შეხედულებებს და ყოველნაირ მწვალებლობას. შემდეგ მათ სცხებენ მირონს შუბლზე, თვალებზე, ნესტოებზე, პირსა და ყურებზე (მათ ეკლესია არ ნათლავს ხელახლა, რადგანაც ნათლისცემით ისინი არ განსხვავდებიან მართლმადიდებლებისგან" (დიდი სჯულისკანონი. იქვე. გვ. 212).
იმავეს განაწესებს VI მსოფლიო საეკლესიო კრებაც თავის 95-
იმისთვის, რათა მკითხველთა ფართო საზოგადოება უკეთ ჩაწვდეს ამ საეკლესიო განწესების მნიშვნელობას ჩვენთან მოდავე მწვალებელ "პუბლიცისტებთან" და "თეოლოგებთან" მიმართებაში და, ასევე, ჩაწვდეს თუ რას ნიშნავს მირონცხებით ამ მწვალებელთა მიღება, აუცილებლად მივიჩნევთ, სულ ორიოდ სიტყვით, ძალზე მოკლედ ავხსნათ მართლმადიდებლურ ეკლესიაში მწვალებელთა მიღების წესი. მით უმეტეს, რომ თვით II მსოფლიო კრება ბრძანებს: "მწვალებლებს, რომელთაც სურთ გახდნენ მართლმადიდებელნი, ეკლესია შეიწყნარებს სხვადასხვა წესით". რას ნიშნავს ეს "სხვადასხვა წესით", რამდენი წესია და რა განსხვავებაა მათ შორის?
ახალმოწესე არქიეპისკოპოს ბენიამინის (კრასნოპევკოვ-
"მეორე კატეგორიის მწვალებლები არიან ისინი, რომლებსაც ღმერთი სწამთ, როგორც წმიდა სამება და ინათლებიან სამგზისი შთაფლვით, მაგრამ აქვთ საკუთარი ცთომილებები და მწვალებლობები, და ნათლისღების გარდა ან საერთოდ არ აღიარებენ სხვა საიდუმლოებებს, ან კიდევ, აღსრულებენ მათ არასწორად და უარყოფენ მირონცხებას. ისინი თავიდან არ უნდა მოინათლონ, რადგან უკვე მონათლულნი არიან; ოღონდ საკუთარი მწვალებლობების უარყოფისა და მართლმადიდებლური სარწმუნოების აღიარების შემდეგ ეკლესიას უნდა შემოუერთდნენ მირონცხების საიდუმლოს მეშვეობით, როგორც განაწესებს ამას მეორე მსოფლიო კრების 7-
"მესამე კატეგორიის მწვალებლები იწოდებიან განდგომილებად, დაცული აქვთ შვიდივე საეკლესიო საიდუმლო, ასევე მირონცხებაც, მაგრამ, გამოეყვნენ რა წმიდა მართლმადიდებლური ეკლესიის ერთობას, ბედავენ, სარწმუნოების წმიდა აღმსარებლობას შეურიონ წმიდა მოციქულთა და ეკლესიის მამათა ძველი სწავლებების საწინააღმდეგო თავიანთი ცთომილებანი, უარყოფენ ეკლესიის ძველ ღვთივსათნო წეს-
იგივეა ნათქვამი ს. ვ. ბულგაკოვის ცნობილ "საეკლესიო მღვდელმსახურის სამაგიდო წიგნში". ს. ვ. ბულგაკოვი დეტალურად აღწერს სამივე კატეგორიის მწვალებელთა ეკლესიაში მიღების წესებს, რომელთა მიხედვითაც შეიწყნარებს მართლმადიდებლური ეკლესია მწვალებელთა და სხვაგვარადმორწმუნეთ. აქვე მოცემულია საეკლესიო ხელისუფალთა განკარგულებები ამ თემაზე. "მართლმადიდებლური ეკლესიისკენ მოქცეულთა სამი კატეგორია არსებობს: -
"1-
"2-
"3-
ადრე ჩვენს ნაშრომში "მართლმადიდებლობის აპოლოგია" ეს საკითხი განვუმარტეთ ჩვენთან მოპაექრე გ. გაბაშვილსაც, რომელიც თავისი რელიგიური ალმანახის "ივერიის გაბრწყინების" მეშვეობით გვწერდა, რომ ეკლესია თავისივე ხარისხით იღებს მხოლოდ მესამე კატეგორიის მწვალებლებს და რომ "სამღვდლო ხარისხების შენარჩუნებას ეკლესია უშვებს მხოლოდ მესამე ჩინის ერეტიკოსთათვის", ხოლო "ვინც ეკლესიაში მირონცხებით (ე. წ. "მეორე ჩინით") ერთვებიან, -
მაშინ ჩვენ ვპასუხობდით და ახლაც ვიტყვით: ამ მტკიცებულებაში სწორია ის, რომ ეკლესიასთან შემორიგებულ მესამე კატეგორიის ერეტიკოსებს ნამდვილად უნარჩუნდებათ მწვალებლობაში მიღებული ხელდასხმები, მაგრამ არასწორია, თითქოს მეორე კატეგორიის ერეტიკოსებს, ანუ მათ, რომლებიც ეკლესიაში მიიღებიან მირონცხებით, "არ ენახებათ პირვანდელი ხარისხები და მიიღებიან ვითარცა საერონი".
საიდან ჩანს ჩვენი ოპონენტების შეცდომა? -
მოსკოვის ცნობილი ნიკონიანელი მიტროპოლიტი მაკარი (ბულგაკოვი) წერს: "ჩვენ ვაღიარებთ მათ (ლათინთა – არქიეპ. პ.) სამღვდელოებას და არასოდეს დავასხამთ ხელმეორედ ლათინებს მართლმადიდებლობისკენ მათი მოქცევის შემთხვევაში" (Митр. Макарий. Ист. Русск. Церкви, т. 12, стр. 197).
მაგრამ დავუბრუნდეთ ზ. ნოდიას და, მასზე უფრო ადრე, გ. გაბაშვილის მტკიცებულებებს, თითქოსდა მართლმადიდებლური ეკლესია თავისსავე სასულიერო ხარისხებში არ იღებდეს მეორე კატეგორიის მწვალებელთაგან გადმოსულ სასულიერო პირებს. ეს შეხედულება იმეორებს ლუციფერ კალარიელისა და მისი თანამოაზრის, ვინმე ილარიონის სწავლებას. ამიტომაც ორიოდ სიტყვით გავარკვიოთ, ვინ იყვნენ ლუციფერი და ილარიონი და რას ასწავლიდნენ ისინი?
კალარიის ეპისკოპოსი ლუციფერი (IV ს.) შეიწყნარებდა არიანელთა ნათლობას, რომელთაც ეკლესია ღებულობდა მირონცხებით, მაგრამ მათ ხელდასხმას არა, ამიტომაც ითხოვდა არიანელი მწვალებლობიდან გადმოსულთა თავიდან ხელდასხმას. ამ მიზეზით არ შეიწყნარა მან არიანელობიდან მოქცეული ანტიოქიის არქიეპისკოპოსი მელეტი (381 წ.), მიიმხრო მრავალი ქრისტეანი და წარმოშვა განხეთქილება და მწვალებლობა, რომელიც ცნობილია "ლუციფერიანელობის" სახელით. ხოლო ილარიონი არაფერს ცნობდა ერეტიკოსებში -
ნეტ. თეოდორიტეს "საეკლესიო ისტორიაში" ვკითხულობთ: "ანტიოქიაში მომხდარი განხეთქილებისა და განყოფის ისტორია ასეთია: 330 წელს არიანელებმა დაამხეს და გადაასახლეს ნიკეის სარწმუნოების (I მსოფლ. კრების – არქიეპ.პ.) დამცველი ანტიოქიის ეპისკოპოსი ევსტათი (სოკრატე. წიგნი 1. თ. 24 სოზომენი. წიგნი 2. თ. 18-
სოზომენეს ცნობით: "რადგანაც მელეტი არიანელ ეპისკოპოსთაგან იყო ხელდასხმული და მისი მიმდევრებიც ამგვარი მღვდლების მონათლულნი იყვნენ, ამ მიზეზით გამოეყვნენ ისინი სხვებს, თუმცა სარწმუნოება და სწავლება ღმერთზე განსხვავებული არ ჰქონდათ" (Созомен Саламинский. Церковная история, изд. СПб. 1851 г., кн. 4, гл. 28, стр. 300) (ციტ. იქვე. გვ. 241). "სწორედ ეს გამოყოფა (მელეტისგან) გახდა ე.წ. ლუციფერიანელთა მწვალებლობის დაფუძნების მიზეზი" (იქვე. кн. 5, гл. 13, стр. 144). განხეთქილების შემდეგ "ალექსანდრიის კრებამ, ათანასე ალექსანდრიელის წინადადებით, მართლმადიდებელთა შესარიგებლად ანტიოქიას წარაგზავნა დეპუტაცია, რომელთა შორისაც იყო ფანატიკურად მკაცრი ლუციფერ სარდინელი, რომელიც იმხანად გადასახლებიდან ახალდაბრუნებული იყო ალექსანდრიაში. ლუციფერმა თავისი ხასიათის სიფიცხით საქმე მთლად გააფუჭა: არ ცნო რა მელეტი კანონიერ ეპისკოპოსად, ევსტათიანელებს ეპისკოპოსად დაუყენა პავლინე. განხეთქილება გაგრძელდა. პავლინეს მხარს უჭერდნენ ალექსანდრიისა და დასავლეთის ეკლესიები, ხოლო მელეტის აღმოსავლეთის ყველა მართლმადიდებელი" (Евграф Смирнов. История христианской церкви; изд. 7, СПБЮ 1901 г. § 9, стр. 241) (ციტ. იქვე. გვ. 243). მათ შორის წმ. იოანე ოქროპირიც. "მელეტის იცავდა წმ. ბასილი დიდიც, რომელიც ამტკიცებდა, რომ აღმოსავლეთში არიან მართლმადიდებელი ეპისკოპოსებიც და რომ თვითონ და მელეტი ანტიოქიელიც არიან მართლმადიდებელნი; რომ პავლინეს ეპისკოპოსად განწესება ანტიოქიაში იმ დროს, როდესაც იქ უკვე განწესებულია მართლმადიდებელი მელეტი, არის უკანონო" (იქვე). ლუციფერიანელთა მწვალებლობა კი გამოიხატა იმაში, რომ მწვალებლობაში დაცემულ ეპისკოპოსებს არ შეიწყნარებდნენ თავიანთ ხარისხში" (Феатрон исторический. СПБ. 1720 г., изд. по благосл. Синода, л. 180 об. и 181) (ციტ. იქვე. გვ. 247).
ნეტ. იერონიმეს ეკუთვნის ლუციფერიანელთა მწვალებლობაზე დაწერილი სპეციალური ტრაქტატი სახელწოდებით: "საუბარი ლუციფერიანელთა წინააღმდეგ" (Блаж. Иероним. Творения, ч. IV, изд. Киев, 1880 г. Разговор против люцифериан, стр. 58) (იქვე). რომელშიც გაცამტვერებულია ამ მწვალებლობის არსი. მისი შესწავლა მეტად სასარგებლო იქნებოდა ჩვენი ოპონენეტებისთვის.
შეიძლება გაჩნდეს კითხვა: რა კავშირი აქვს ამ ამბებს მეორე ჩინით, ანუ მირონცხებით მწვალებელთა მიღებასთან? -
როდესაც ოპონენეტები აცხადებენ, რომ "მეორე ჩინის სამღვდელოებს პირვანდელი ხარისხები არ ენახებათ და ისინი მიიღებიან, ვითარცა "საერონი", და, ასევე, ამბობენ, რომ "მირონცხებით ეკლესიაში ჩართულ მწვალებელ მღვდელს, თუკი იგი მღვდლობის ღირსია, ჭეშმარიტ ეკლესიაში ხელდასხმა ხელახლა უნდა ჩაუტარდეს" – ამით წარმოაჩენენ თავიანთ სულიერ კავშირს ლუციფერიანულ მწვალებლობასთან, რომელიც დაგმობილია წმ. მამათა მიერ.
იმის გამო, რომ არ ცნობდნენ არიანელთა მწვალებლობაში ხელდასხმულთა სამღვდლო პატივს, ლუციფერიანელები არ იღებდნენ ეპისკოპოს მელეტის, არადა, ამ მელეტის ხელდასხმულები არიან დიაკვნებად წმ. ბასილი დიდი და წმ. იოანე ოქროპირი (Четья минея, 1 Генваря, Ноября 13) (იქვე. გვ. 246). ხოლო კონსტანტინოპოლში პატრიარქად დაამტკიცა წმ. გრიგოლ ღთისმეტყველი (Четья минея, Ноября 13) (იქვე). რა სავალალო ლოგიკური დასკვნა შეიძლება გამოიტანონ ოპონენეტებმა თავიანთი ლუციფერიანული შეხედულებებიდან, ვფიქრობ, მკითხველიც ადვილად განსჯის.
ამრიგად, მწვალებელთა სხვადასხვა რანგით (ჩინით) მიღება ეკლესიის უძველესი და აუცილებელი წესია, რომლითაც ის დღემდე სარგებლობს და ისარგებლებს მომავალშიც. ამ წესების უგულებელყოფა არის მწვალებლობის ტოლფასი.
"ივერიის გაბრწყინებასთან" პოლემიკის დროს ხსენებული გამოცემის რედაქტორი გ. გაბაშვილი და ამ ალმანახის მთელი "რედკოლეგია" უცილობლივ საკუთარი ეკლესიის სწავლებას გადმოგვცემდა ამ საკითხზე. მათი აზრით, ძველმართლმადიდებლური ეკლესია არ მისდევდა ქრისტეს ჭეშმარიტი ეკლესიის პრაქტიკას, რომელიც ვითომცდა მეორე კატეგორიის მწვალებელ სასულიერო პირებს თავიანთ ხარისხებს არ უტოვებდა და ხელს თავიდან დაასხამდა. ასევე: მირონცხებით ეკლესიაში ჩართულ "მწვალებლობიდან მოქცეულ მღვდელს, თუ ის მღვდლობის ღირსია, ჭეშმარიტ ეკლესიაში ხელდასხმა ხელახლა უნდა ჩაუტარდეს" ("ივერიის გაბრწყინება". № 17 (39) 30 დეკ. 2000 წ. გვ. 9 სვ. 1).
რამდენად მართლმადიდებლურია ეს სწავლება და ნამდვილად ასეთი იყო თუ არა ქრისტეს ჭეშმარიტი ეკლესიის პრაქტიკა? რას გვამცნობენ ამის შესახებ "დიდი რჯულისკანონი", წმიდა მამები და ეკლესიის ისტორია?
ზემოთ ჩვენ დავიმოწმეთ ამონაწერები "დიდი რჯულისკანონიდან", სადაც ჩამოთვლილია ის მწვალებლობანი, რომელთაგან მართლმადიდებლობად მოქცეულებს ეკლესია მირონცხებით ღებულობდა. "დიდი რჯულისკანონის"ცნობით, მეორე კატეგორიის, ანუ მირონცხებად ერეტიკოსებს განეკუთვნებოდნენ: არიანელები, ნავატიანელები, ნესტორიანელები, აპოლინარიელნი და სხვები (II მსოფლ. კრების მე-
გარდა ამისა, ისტორიული წყაროებითა და მსოფლიო საეკლესიო კრებათა საქმეებიდან ცნობილია, რომ მეორე კატეგორიის, ანუ მირონცხებად ერეტიკოსებს განეკუთვნებოდნენ ასევე: დიოსკორიანელები, ანუ მონოფიზიტები, მონოთელიტები და ხატმებრძოლეები.
ახლა კი ვნახოთ, როგორ იღებდა წმ. მართლმადიდებლური ეკლესია ამ მეორე კატეგორიის, ანუ მირონცხებად მწვალებლებს ეკლესიის წიაღში -
9